Balcerowicz wprost - Zamiast wspomnień

Balcerowicz wprost - Zamiast wspomnień

Dodano:   /  Zmieniono: 
Polski grunt wydał nie jeden, ale dwa socjalizmy: lewicowy i prawicowy Grudzień przed 15 laty był finałem prac, które miały przeobrazić zarówno naszą gospodarkę, jak i państwo. Przejście od planu do rynku i od socjalistycznego pseudopieniądza do waluty wymienialnej i nie tracącej na wartości jest bowiem zarazem przejściem od państwa wszechwładnie paraliżującego do ograniczonego. Oczywiście, nie każda reforma państwa jest konwencjonalnie zaliczana do reform gospodarki, choć niemal każda zmiana tego pierwszego wpływa na tę drugą. Weźmy na przykład wymiar sprawiedliwości. Należy on z pewnością do rdzenia państwa i akurat w tej dziedzinie zostało nam szczególnie dużo do zrobienia. A od egzekwowania prawa - co jest domeną wymiaru sprawiedliwości - w niemałym stopniu zależy rozwój gospodarki. Na przykład zwłoka w rozstrzyganiu umownych sporów jest bardzo kosztowna, bo zanim dojdzie do rozstrzygnięcia, firma może zbankrutować. Opieszałość lub nieprzewidywalność w egzekwowaniu uprawnień wierzycieli przed sądami sprawiają, że kredyt staje się droższy, bo wliczają oni w jego oprocentowanie odpowiednią cenę za podwyższone ryzyko. Jedna z patologii naszej polityki polega na tym, że dominuje w niej dążenie do rozdymania państwa zamiast jego zasadniczego ograniczenia, by mogło lepiej wykonywać swoje podstawowe funkcje i przestawało spychać ludzi do szarej strefy.
Lista "wynalazków"
Lista takich patologii jest długa; wiele z nich pochodzi z importu, tylko niektóre są samodzielnymi (choć nie zawsze oryginalnymi) "wynalazkami". Jakże rozpowszechnione jest na przykład upatrywanie źródła wszelkich problemów społecznych we wprowadzanym z takim trudem wolnym rynku, a nie w rozdętym państwie, które go blokuje. Wysokie bezrobocie w Polsce kładzie się często na karb rynkowych reform, choć wielokrotnie wskazywano w badaniach, że głównym winowajcą jest państwowy interwencjonizm: nie zróżnicowana regionalnie płaca minimalna (najlepiej, by w ogóle nie było tej urzędowej kategorii), nadmierne obciążenia wynagrodzeń jako efekt rozdętych wydatków socjalnych, krępujące przepisy prawa pracy, które zniechęcają przedsiębiorców do powiększania zatrudnienia. Rynek ma też niszczyć więzy społeczne, choć już de Tocqueville był pod wielkim wrażeniem samoorganizowania się Amerykanów w XIX-wiecznym "wilczym" kapitalizmie Stanów Zjednoczonych. Nietrudno też pokazać, jak to rozdęte państwo socjalne podważa społeczną solidarność, ściągając z ludzi zarówno poczucie odpowiedzialności za innych, jak i pieniądze.

Mit braku popytu
Z wrogością do rynku, a w związku z tym i do rynkowych reform, idzie w parze prosta diagnoza i terapia: główne problemy biorą się z braku popytu (czyli pieniędzy). Państwo może i powinno sprawić, by popyt był większy. Na tym tle pojawił się termin "chłodzenie gospodarki" (czyli ograniczanie popytu), oznaczający czyn kwalifikowany niemal jako zbrodnia stanu. A jak państwo ma zwiększyć popyt? Na to dano w Polsce wiele odpowiedzi. Najprostsza brzmi: pieniądze po prostu się znajduje, bo muszą się znaleźć. Teoria bardziej wyrafinowana odwołuje się do nakręcania koniunktury. Ot, zwiększy się wydatki państwa, dzięki nim ruszy gospodarka, co z kolei sprawi, że budżet dostanie więcej podatków, a ludzie będą mieć większe dochody. Można też "rozwiązać" rezerwę rewaluacyjną NBP i dzięki temu podwyższyć płace i emerytury, dokończyć budowę metra w Warszawie, no i sfinansować autostrady. Są to wybrane przykłady cudów popytowych (czyli cudownego rozmnożenia dóbr), z jakimi występują w Polsce kolejni cudotwórcy. Nie muszę tu dowodzić, że cuda popytowe są receptami na kryzys albo katastrofę. Owszem, zdarzają się autentyczne cuda gospodarcze, czyli przykłady bardzo szybkiego rozwoju przez wiele lat. Paradoks polega na tym, że szansa na taki sukces istnieje tylko wtedy, gdy ludzie przestaną wierzyć w popytowe cuda i przepędzą z polityki cudotwórców od popytu.

Wiara bez rozumu
Patrząc na minione piętnastolecie, można zauważyć, że wiara w rozdęte państwo została w Polsce rozłożona sprawiedliwie, czyli w miarę równo. Znajdujemy ją w dużych dawkach zarówno na lewicy, jak i na prawicy, a im są one bardziej skrajne, tym bardziej nie lubią rynku i tym więcej nadziei pokładają w rozdymaniu państwa. Owe skrajności łączy wspólna wiara, i to bardzo głęboka, bo oddzielona od rozumu (mówię tu o autentycznych wyznawcach, a nie o wyrachowanych cynikach, których po żadnej stronie nie brakuje). Tylko trochę przejaskrawiając, da się powiedzieć, że polski grunt wydał nie jeden, ale dwa socjalizmy: lewicowy i prawicowy. Główna różnica między nimi polega na tym, że jeden forsuje kolektywistyczne rozwiązania, powołując się na dobro społeczeństwa, a drugi - na dobro narodu. Poza tym nie ma między nimi większych różnic. Sukces jednego i drugiego osłabia zarówno społeczeństwo, jak i naród.

Da się!
Mówiąc o piętnastoleciu przełomowych reform, nie wypada się jednak ograniczać do omawiania patologii polityki. Trzeba - i to już całkiem poważnie - powiedzieć, że mimo tych patologii i w ciągłej z nimi walce udało nam się wiele osiągnąć: w gospodarce, edukacji, zdrowiu, ochronie środowiska czy we wzmacnianiu międzynarodowej pozycji Polski. Pokazuje to każda rzetelna analiza świata posocjalistycznego. Osiągnięcia wynikają wyłącznie z reform, a nie z ich blokowania, czyli trzymania się socjalizmu. Tam, gdzie zablokowano rynkowe reformy, wyrosły poważne problemy, na przykład bezrobocie. Żaden kraj dawnego bloku socjalistycznego nie osiągnął więcej niż Polska dzięki mniejszej dawce reform. Są natomiast kraje, które osiągnęły (przynajmniej w gospodarce) więcej niż my dzięki większej dozie reform, startując niekiedy z gorszej niż nasza sytuacji. Do tej niedużej grupy zaliczam kraje nadbałtyckie, a w drodze do niej znajduje się Słowacja.
Często jestem pytany, zwykle z nutą powątpiewania, czy da się w Polsce ograniczyć bezrobocie, szybciej dogonić Zachód, uzdrowić państwo, wejść do strefy euro itp. Na to z przekonaniem odpowiadam, że wszystko jest możliwe, ale zależy od tego, ilu ludzi powie sobie, że się da, i wyciągnie z tego praktyczne wnioski, tzn. skupi się na systematycznym i dobrze zorganizowanym działaniu na rzecz reformowania gospodarki i państwa, a przeciw socjalizmowi jakiegokolwiek koloru.
Więcej możesz przeczytać w 51/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 51/2004 (1151)

  • Na stronie - Trzeciorzędne cechy płciowe19 gru 2004Marek Belka i duża część jego rządu to tak naprawdę feministki Prawda istnieje. Wymyśla się tylko kłamstwo" - mówił malarz Georges Braque. Tę myśl polecam nowej męczennicy za demokrację i wolność słowa Magdalenie Środzie, pełnomocnikowi rządu ds....3
  • Skaner19 gru 2004WPADKA GENERAŁA BEZPIEKI Gen. Mirosław Milewski, były minister spraw wewnętrznych, może być najwyższym rangą funkcjonariuszem PRL skazanym za zbrodnię komunistyczną. Milewskiemu grozi dziesięć lat więzienia. W moskiewskich archiwach odnaleziono...8
  • Dossier19 gru 2004Politycy powinni mieć pierwszeństwo w kolejce do prokuratora Radio Zet TOMASZ NAŁĘCZ wicemarszałek Sejmu RP Myślę, że posłanka Jakubowska któregoś dnia, kiedy się zderzy z twardą rzeczywistością, przeżyje wstrząs Program III Polskiego Radia...9
  • Sawka19 gru 200410
  • Kadry19 gru 200411
  • Playback19 gru 200413
  • M&M19 gru 2004NIE WYLECIELI W POWIETRZE Bajka - przegląd tygodnia: świadkowie załgani, bredzący ministrowie, posłanki z mężami, trutnie z UL-a, przestępczy kolesie czerwoni mieli lecieć na zsyłkę. Lotem Air Polonii13
  • Poczta19 gru 2004Tanieją rozmowy w Internecie W artykule "Tanieją rozmowy w Internecie" (nr 48) pojawiła się błędna wiadomość, jakoby Wirtualna Polska uruchomiła usługę VoIP o nazwie Nawijka już po tym,jak pojawiła się ona w portalu o2. W związku z...13
  • Nałęcz - Zły pomysł19 gru 2004SLD powinien jak najszybciej porzucić nieszczęsny pomysł z Konwentem Konstytucyjnym Posłowie SLD złożyli w Sejmie projekt uchwały, by powołać Konwent Konstytucyjny. Konwent miałby się zająć opracowaniem zmian w ustawie zasadniczej. W jego skład...14
  • Ryba po polsku - Polska na pryczy19 gru 2004Prokuratura i sądy mogą wkrótce wyaresztować najwybitniejszych działaczy lewicy wraz z rodzinami Studentom prawa, którzy dostali się na uczelnię z odwołania, bo mają odpowiednich rodziców, wykłada się, że dura lex, sed lex, że wszyscy są równi...15
  • Z życia koalicji19 gru 2004W związku z ostatnimi aresztowaniami oświadczamy, że nie nadążamy ze śledzeniem tego, który z polityków SLD aktualnie siedzi, który jest oskarżony, a który tylko podejrzany. Ponadto prokuratura zakazała nam (albo zaraz...16
  • Z życia opozycji19 gru 2004Były szef kancelarii Wałęsy, a obecnie adwokat Tomasz Kwiatkowski okazał się agentem esbecji - uznał Sąd Najwyższy. Tylko że my zupełnie nie rozumiemy, dlaczego tę informację podały wszystkie media. Prawdziwym niusem byłoby, gdyby jakiś...17
  • Fotoplastykon19 gru 200418
  • Małżeński kapitalizm polityczny19 gru 2004Tylko małżonkowie polityków i gangsterów potrafią się błyskawicznie bogacić To nie osoby z listy 100 najbogatszych Polaków "Wprost" ani nie najlepsi menedżerowie są najbardziej przedsiębiorczy w Polsce. Z oświadczeń majątkowych posłów oraz danych...20
  • Fabryka świętych19 gru 2004Dwustu Polaków czeka na wyniesienie na ołtarze Jan Paweł II jest hojniejszy w ogłaszaniu swych rodaków błogosławionymi i świętymi niż wszyscy jego poprzednicy razem wzięci. W ciągu 26 lat obecnego pontyfikatu więcej niż co dziesiąty nowy...28
  • Brygady Kisiela19 gru 2004Adam Krzanowski, Teresa Bogucka i Jerzy Hausner odebrali Nagrody Kisiela 2004 Trudno pojąć, czemu żołnierz idzie do ataku - ale idzie" - pisał Stefan Kisielewski, przestrzegając, że ten, kto się boi wojny, przedwcześnie dojrzał do nieszczęścia....32
  • Giełda19 gru 2004Hossa Świat Menedżerowie optymizmu 51 proc. szefów europejskich spółek prognozuje, że ich firmy odnotują w tym roku lepsze wyniki niż w poprzednim - wynika z ankiety UPS Europe. Rok temu optymistami było zaledwie 40 proc. badanych....38
  • Polisa Belki19 gru 2004Rząd oddaje PZU Firmie Eureko i politykom SLD Od czterech lat trwa walka między skarbem państwa a holenderską grupą finansową Eureko o kontrolę nad PZU, największym w Polsce towarzystwem ubezpieczeniowym (w 2003 r. miało 53,1 proc. rynku)....40
  • Tygrys Balcerowicza19 gru 2004Zdechłego mamuta udało się w 1989 r. ożywić rządowi Mazowieckiego Mniej więcej piętnaście i pół roku temu w amerykańskim tygodniku "Time" pojawił się żart rysunkowy. Przedstawiał on leżącego na śniegu zdechłego mamuta, którego próbowano ożywić za...44
  • Balcerowicz wprost - Zamiast wspomnień19 gru 2004Polski grunt wydał nie jeden, ale dwa socjalizmy: lewicowy i prawicowy Grudzień przed 15 laty był finałem prac, które miały przeobrazić zarówno naszą gospodarkę, jak i państwo. Przejście od planu do rynku i od socjalistycznego pseudopieniądza do...50
  • Ser za milion euro19 gru 2004Producenci parmezanu stali się najbogatszymi rolnikami Europy Znajduje się tam góra cała tartego parmezanu, na której stoją ludzie i niczym innym się nie zajmują, tylko wyrabianiem makaronu i nadziewanych pierogów" - tak w 1349 r. w "Dekameronie"...52
  • 2 x 2 = 4 - Smutasy czy optymiści?19 gru 2004Płacimy wysoką cenę za fałszywe pojmowanie gospodarki rynkowej Co rusz dowiadujemy się z jakiegoś ośrodka badania opinii, że większość Polaków negatywnie ocenia minione piętnastolecie, że sprawy idą w złym kierunku, że przeżywamy kryzys. Same...54
  • Supersam19 gru 2004Szczyt elegancji Istotą elegancji jest zharmonizowanie wszystkich elementów ubrania, także dodatków. Dotyczy to również... markowych wiecznych piór. Kupując pióro Montblanc, do kompletu możemy zamówić...56
  • Kompas sukcesu19 gru 2004Dobra pamięć do błędów i kiepska do sukcesów to gwarancja porażki! Gdy gra idzie o wysoką stawkę, prawdziwym geniuszem okazuje się ktoś taki jak Yogi Berra, słynny amerykański baseballista. Bijąc rekordy, nie myślał absolutnie o niczym innym...58
  • Homo internetus19 gru 2004Gdy kilka dni temu zbankrutowały linie Air Polonia, na internetowym forum rozgorzała dyskusja o przyczynach upadku Pod koniec października pod Lublinem w wypadku zginął Krzysztof, na internetowym forum znany jako Winer. Był jednym z...62
  • Elita z tombaku19 gru 2004Około 50 lat ma na Zachodzie przeciętny członek elity, w Polsce znacznie mniej Nie istnieje jedna klasa rządząca, lecz wiele elit cząstkowych, których dominacja jest ograniczona do poszczególnych dziedzin życia społecznego. W dodatku kontrolują...64
  • Druga płeć - Via Lactea19 gru 2004Od połowy lat siedemdziesiątych sprzedano na świecie prawie 30 milionów kobiet Redaktor naczelna jednego z miesięczników dla ludzi sukcesu wygłosiła niedawno, na całkowitym luzie, bez najmniejszego skrępowania i publicznie, pogląd, że "wszyscy...68
  • Sarkofag Hitlera19 gru 2004Ruiny bunkra kanclerza III Rzeszy nadal są ukryte pod ziemią Jedynie szef mechaników Johannes Hentschel pozostał 2 maja 1945 r. w bunkrze Adolfa Hitlera. Wszyscy inni uciekli. Bunkier bez strzału został "zdobyty" przez oddział kilkunastu...70
  • Know-how19 gru 2004USG nie szkodzi Kilkakrotne wykonywanie badań ultrasonograficznych w ciąży nie wpływa negatywnie na rozwój dziecka - taki wniosek płynie z prac australijskich naukowców. Wcześniej obawiano się, że zbyt częste przeprowadzanie tych...74
  • Jedzmy na zdrowie!19 gru 2004Fast food, chipsy i słodycze nie są przyczyną epidemii otyłości Morgan Spurlock, reżyser i bohater filmu "Super Size Me", po miesiącu opychania się w restauracjach McDonald`s przytył 11 kg, ma kłopoty z erekcją, nadciśnienie tętnicze, podwyższony...76
  • Gdzie się leczyć19 gru 2004Najlepsze szpitale (3): okulistyka, psychiatria, chirurgia Część 1 - kardiologia, kardiochirurgia, ortopedia Część 2 - neurochirurgia, otolaryngologia, ginekologia Czesław Miłosz zamiast się leczyć w Stanach Zjednoczonych, wolał się poddać w tym...86
  • Bez granic19 gru 2004Piękno pylonów Francja ma swoją ślicznotkę. 17 grudnia prezydent Jacques Chirac oficjalnie otworzy pod Millau w południowej Francji najwyżej położony wiszący most świata. Most znajdujący się na wysokości 270 m zaprojektował lord Norman...96
  • Nowy miecz samurajów19 gru 2004Japonia ogłosiła zamiar powrotu do klubu światowych mocarstw Gramy w ten sam baseball, jemy te same potrawy, słuchamy tej samej muzyki, ubieramy się według tej samej mody" - zachwycał się niedawno Howard Baker, amerykański ambasador w Tokio, z...98
  • Kwaśne pomarańcze19 gru 2004Rumuńscy postkomuniści triumfują w sfałszowanych wyborach Rumunia to nie Ukraina, to nie czas i miejsce na pomarańczową rewolucję. Mimo że wybory ewidentnie sfałszowano, protestów i masowych wieców nie będzie - mówią rumuńscy opozycjoniści. Tuż...102
  • Wirówka Kaddafiego19 gru 2004Libijski dykator kłamał, mówiąc, że rezygnuje z broni nuklearnej Rozpoczęliśmy dochodzenie w sprawie dwóch Szwajcarów, którzy nielegalnie handlowali technologiami nuklearnymi - poinformował niedawno Hansjuerg Mark Wiedmer, rzecznik prokuratury w...104
  • Nacjonalistyczny patriotyzm19 gru 2004Niemcy będą świętować Dzień Martyrologii Wypędzonych? Angela Merkel, przewodnicząca CDU, kandydatka na kanclerza Niemiec, opowiedziała się na zjeździe swojej partii za utworzeniem w Berlinie Centrum przeciw Wypędzeniom. Tak jawne poparcie dla...106
  • Hegemon z przymusu19 gru 2004Hegemon z przymusu Samotne imperium, najpotężniejsze w dziejach świata, które niczego bardziej nie chce jak ze swej roli abdykować. Taki portret współczesnej Ameryki - wynikający z lektury książki Tadeusza Kisielewskiego "Imperium Americanum?" -...107
  • Menu19 gru 2004WYDARZENIA Krótko po Wolsku Aleksandra Wielka Dyskusje na temat seksualnej orientacji Aleksandra Macedońskiego rozpętane przez film Olivera Stone'a upoważniają mnie do zgłoszenia w tej sprawie własnej tezy. Tak zwany Aleksander M. był...108
  • Bóg Aleksander Wielki19 gru 2004Grobu Aleksandra poszukuje się dzisiaj niczym świętego Graala Zamiast na fantastyczne Śródziemie czy mityczną Troję reżyser Oliver Stone postawił na fakty. Jego trzygodzinna epicka superprodukcja "Aleksander" opowiada o najsłynniejszym wodzu...112
  • Przeminęło z Aleksandrem19 gru 2004Przeminęło z Aleksandrem Rozmowa z OLIVEREM STONE'EM, reżyserem "Aleksandra"114
  • Imperium Binga19 gru 2004Obrazy Besnarda i Cotteta z muzeum w Rogalinie sprowadzono na wystawę secesji w Amsterdamie Jack Nicholson urządził dwa salony w stylu secesji w swojej posiadłości w Beverly Hills. "Mam dosyć sterylnych, zimnych, odhumanizowanych mebli i tych...116
  • Ueorgan Ludu19 gru 2004TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 51 (116) Rok wyd. 3 WARSZAWA, poniedziałek 13 grudnia 2004 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Senator Kutz walczy o nowy model tradycyjnej śląskiej rodziny Senator Kazimierz Kutz, znany piewca śląskiej...120
  • Skibą w mur - Od barona do Balerona19 gru 2004Orgia tytularna to dziwadło, czysty kabotynizm lub wysokiej próby idiotyzm, ale tak nakazuje zwyczaj Ludzie, podobnie jak książki i artykuły w prasie, lubią mieć ładne tytuły. Tytuły zawsze odgrywały w Polsce znaczącą rolę. O kimś ważnym mówiono,...122