Nic nam nie można zrobić

Nic nam nie można zrobić

Dodano:   /  Zmieniono: 
Rozmowa z prof. Markiem Safjanem, prezesem Trybunału Konstytucyjnego
Jan Piński: Czy szef Trybunału Konstytucyjnego jest oportunistą?
Marek Safjan: Tak uważa Jarosław Kaczyński i powinien był to powtórzyć, gdy dzień przed decyzją trybunału zmieniono rozporządzenie wydane przez ministra Zbigniewa Ziobrę, dotyczące m.in. norm powierzchni w celach więziennych. Jeżeli my, sędziowie, nie chcielibyśmy być oportunistyczni, musielibyśmy zwołać konferencję prasową. Siedlibyśmy za stołem i powiedzielibyśmy na przykład tak: Nie możemy już badać tego przepisu, ale to, co zrobił minister Ziobro, jest fatalne, bez sensu, niekonstytucyjne. Wówczas pan przyszedłby do mnie i spytał, dlaczego uprawiam politykę, zamiast - jako prawnik - być oportunistą z obowiązku. Sędzia TK musi znaleźć miejsce pomiędzy obrzydliwym oportunizmem a obrzydliwą polityką.

- Czy Trybunał Konstytucyjny jest świętością, której nie można krytykować?
- Moje publiczne wystąpienia w ostatnim czasie nie są spowodowane krytycznymi uwagami na temat trybunału. Protestuję przeciwko wprowadzaniu w błąd opinii publicznej, bo formułowane są tezy, które nie znajdują potwierdzenia w naszym rozstrzygnięciu. Jarosław Kaczyński twierdzi, że prezes TK chce ograniczyć wolność wypowiedzi. Odbiega to całkowicie od moich intencji. Wolność słowa nie może być jednak wykorzystywana do budowania wizerunku politycznego przez dezinformowanie opinii publicznej. Kiedy mamy do czynienia z argumentacją merytoryczną - proszę bardzo, możemy dyskutować. Nikt jednak takiej debaty nie podjął. Nikt nawet nie usiłował polemizować z tezami wyroku przedstawionymi w ustnym uzasadnieniu. Co więcej, debata na temat orzeczenia rozpoczęła się, zanim opublikowano uzasadnienie wyroku. Politycy powtarzali do znudzenia kilka chwytliwych haseł i - zamiast obiecać poprawienie ustawy - ogłosili potrzebę zmiany konstytucji.

- Trzej z piętnastu sędziów TK, którzy orzekali, to adwokaci, którzy najpewniej po upływie kadencji wrócą do zawodu. Jak to się ma do zasady, że nikt nie może być sędzią we własnej sprawie?
- Dlaczego pan twierdzi, że osoba, która kiedyś była adwokatem, jest nim nadal? To nie są adwokaci, tylko sędziowie. I po zakończeniu kadencji zostaną sędziami w stanie spoczynku. Z góry zakłada pan złą wolę i istnienie jakichś ukrytych interesów korporacyjnych. Nawet jeżeli ktoś był kiedyś adwokatem, to nic go dzisiaj nie łączy z tym środowiskiem. Dlaczego miałby się więc troszczyć o interes tej korporacji? O jaki interes tu chodzi?

- Na przykład rodzinny. Wystarczy spojrzeć na stopień pokrewieństwa aplikantów z członkami korporacji.
- Myśląc w ten sposób, dojdziemy do konkluzji, że należałoby wykluczyć wszystkich sędziów. Na przykład moja żona jest prawnikiem, moja córka, mój zięć. Mój syn studiuje prawo, nad czym zresztą ubolewam. Jeżeli pan spojrzy na zawody medyczne czy artystyczne, to też pan znajdzie dużo takich sytuacji. Z tego nic nie wynika.

- Trzy lata temu jeden z sędziów TK, Janusz Niemcewicz, były członek Naczelnej Rady Adwokackiej, został wyłączony z rozprawy dotyczącej przywilejów adwokackich. Tym razem orzekał, i to w sprawie, którą zaskarżała NRA. Teraz stał się bezstronny?
- Wówczas nie wykluczyłem sędziego Janusza Niemcewicza z powodu jego wcześniejszej przynależności do władz samorządu adwokackiego, ale dlatego, że jako poseł pracował nad projektem zaskarżonej ustawy. To, że sędzia Niemcewicz był prawie 10 lat temu członkiem NRA, nie wpływa na jego bezstronność i nie jest podstawą do wyłączenia go z rozprawy. Długoletnie doświadczenie prawnicze, nabyte na przykład w związku z wykonywaniem zawodu adwokata, jest wszakże konieczne, by zostać sędzią TK. Nabycie kwalifikacji nie może być zarazem traktowane jako podstawa do wyłączenia sędziego TK - byłoby to rozwiązanie całkowicie dysfunkcjonalne i niezrozumiałe.

- Zakładam tylko konflikt interesów.
- Takiego konfliktu nie ma.

- Co było niezgodne z konstytucją w tzw. lex Gosiewski?
- Tę ustawę pisano w nadmiernym pośpiechu - bez całościowej i spójnej wizji przygotowania absolwentów do wykonywania zawodów prawniczych. Dlaczego nie ograniczono się do wprowadzenia kontroli państwa nad egzaminami na aplikację adwokacką i nie rozpoczęto dyskusji nad nowym spójnym prawem? Jestem za otwarciem korporacji prawniczych, ale trzeba to robić sensownie. Tymczasem jest tak, że ustawodawca z jednej strony tworzy samorząd adwokacki, powierza mu kształcenie aplikantów, a z drugiej - nie daje tej korporacji prawa do oceny osób, które wchodzą w jej skład. Wejście do korporacji następuje w momencie wpisu na listę aplikantów. To nie jest pomysł trybunału, tylko ustawodawcy. Trybunał opowiada się oczywiście za otwartością korporacji. Trzy lata wcześniej uznaliśmy, że odbywanie aplikacji, czyli wstęp do korporacji, ma się odbywać pod kontrolą państwa. To była idea TK, a nie ministra sprawiedliwości czy posłów. Od tamtej decyzji rozpoczęła się dyskusja na temat otwartości zawodów w Polsce. To samo powiedzieliśmy w naszym orzeczeniu z 19 kwietnia. Sprawowanie pieczy samorządu nad aplikantami wynikało natomiast bezpośrednio z ustawy zaskarżonej do TK.

- Dlaczego sędziowie trybunału nie chcą, aby młodzi prawnicy udzielali porad prawnych bez aplikacji?
- To nie trybunał wymyślił, że aby zostać adwokatem, trzeba uzyskać odpowiednie wykształcenie, odbyć aplikację, zdać egzamin, mieć ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej itp. To jest model ustawodawczy. Kształcenie według ustawodawcy ma trwać około 10 lat. Wymagania, które wprowadził ustawodawca, są bardzo rygorystyczne. Jednocześnie ten sam ustawodawca mówi: obok trudnego do zdobycia zawodu adwokata jest jeszcze zawód prawnika, który polega prawie dokładnie na tym samym. Tylko ów prawnik nie potrzebuje aplikacji, nie musi zdawać żadnego egzaminu zawodowego, nie musi mieć praktyki zawodowej, nie musi się ubezpieczyć od odpowiedzialności cywilnej za skutki wadliwej porady. W gruncie rzeczy nie ma żadnych powinności, które gwarantowałyby klientowi bezpieczeństwo. Tego rodzaju konstrukcja to zaproszenie do omijania prawa.

- Może warto zostawić wybór klientom. Czy chcą chodzić do wykształconego adwokata, czy zapłacić za tanią poradę prawną? Co tu było niezgodne z konstytucją?
- Te przepisy są niezgodne ze zdrowym rozsądkiem, a zatem z konstytucyjną zasadą przyzwoitej legislacji. Jestem jak najbardziej za tym, aby nie było monopolu korporacji prawniczych na porady prawne. Jestem sędzią sprawozdawcą w tej sprawie i nie zmieniłem zdania. Jeśli jednak pozwalamy świadczyć usługi młodym prawnikom, to wyznaczmy ramy choćby minimalnego bezpieczeństwa prawnego. Bo nieodpowiedzialna porada prawna może prowadzić do niepowetowanych szkód, i to nie tylko majątkowych. Chciałby pan na przykład ponosić odpowiedzialność karną dlatego, że niedoświadczony, ale tani prawnik wprowadził pana w błąd w sprawie zakresu obowiązku podatkowego?

- TK stwierdzał niekonstytucyjność przepisów o pobieraniu abonamentu RTV, wyższych składek emerytalnych, opłat za parkowanie. Jednocześnie zastrzegł, że zwrot pieniędzy się nie należy. Czy to nie zachęca polityków do uchwalania złego prawa?
- Niestety, psucie bywa niekiedy nieodwracalne. Nasze orzeczenia nie mogą być jedynym lekarstwem na nieszczęścia wynikające z tego, że ustawodawca stworzył złe prawo. Spytam nieco demagogicznie: dlaczego koszty złego prawa ma zawsze ponosić całe społeczeństwo?

- Czy sędziowie TK, wybierani przez polityków i także spośród polityków, mogą być obiektywni?
- Niektórym osobom trudno zrozumieć, że jeżeli ktoś był politykiem, to jako sędzia nie musi nim być. Ludzie, którzy przychodzą do TK, mają nieprawdopodobnie komfortową sytuację - nic nam nie można zrobić. Człowiek, który zostaje sędzią TK, myśli tylko o jednym: co po sobie zostawi jako prawnik.


Fot: Z. Furman
Więcej możesz przeczytać w 18/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 18/2006 (1221)

  • Wprost od czytelników7 maj 2006Koniec wyborczego teatru Jestem zdecydowanym zwolennikiem większościowej ordynacji ("Koniec wyborczego teatru", nr 10), ale nie jestem na tyle naiwny, by twierdzić, że wszelkie kłopoty znikną wraz ze zmianą ordynacji. Warto się przyjrzeć...3
  • Na stronie - Polityczne porno7 maj 2006Większość polityków zajmuje się marketingiem, tyle że nie wiadomo czego. Bo nie ma produktu3
  • Skaner7 maj 2006SKANER POLSKA SAMOOBRONA Kret Moskwy W Samoobronie działał agent rosyjskich specsłużb (wcześniej ZSRR) - tak podejrzewał na początku lat 90. kontrwywiad UOP. Antoni Chodorowski był na początku lat 90. bliskim współpracownikiem Andrzeja...8
  • Dossier7 maj 2006DONALD TUSK przewodniczący PO "Cały wysiłek wyborczy i polityczny PiS służył głównie temu, żeby Andrzej Lepper został wicepremierem" PAP ANDRZEJ LEPPER przewodniczący Samoobrony, wicemarszałek Sejmu "W oczach Romana Giertycha...9
  • Sawka czatuje7 maj 200610
  • Playback7 maj 2006Bogusław Kowalski, Jarosław Kaczyński i Andrzej Lepper © K. PACUŁA14
  • Poczta7 maj 2006Niezgoda buduje Zgoda rujnuje... szczególnie Polskę gminną. Felieton Piotra Gabryela "Niezgoda buduje" świetnie ukazuje tęsknoty społeczeństwa, mające swoje korzenie w czasach PRL. Wtedy to przecież próbowano wmawiać nam, że jesteśmy jedną wielką...14
  • Ryba po polsku - Hańba narodowa7 maj 2006Mamy dużo powodów do wstydu przed światem i Europą, ale najważniejszym jest Andrzej Lepper15
  • Z życia koalicji7 maj 2006Hurra, mamy koalicję! Geniusz rasy ludzkiej Jarosław Kaczyński sklecił alians. W rezultacie rząd Kazimierza Marcinkiewicza nie będzie miał w Sejmie większości. Czy jakiś zwykły śmiertelnik wpadłby na taki pomysł? Oczywiście, że nigdy w życiu. Czyż...16
  • Z życia opozycji7 maj 2006W Internecie zawrzało, gdy okazałosię, że Wojciech Cejrowski może miećwłasny program w TVP. Oto jeden z głosów zatytułowany "Kolejny faszysta": "Atak 'dziennikarzy' oszołomów prawicowych. Semka, Janke, Cejrowski i...17
  • Nałęcz - Majowa przestroga7 maj 2006Droga, na którą Piłsudski wkroczył w maju 1926 r., wyprowadziła jego i Polskę na manowce18
  • Fotoplastykon7 maj 2006Henryk Sawka www.przyssawka.pl19
  • Żelazny Ludwik7 maj 2006Ludwik Dorn jest pierwszym politykiem, który do roli szefa MSWiA przygotowywał się kilka lat20
  • Nic nam nie można zrobić7 maj 2006Rozmowa z prof. Markiem Safjanem, prezesem Trybunału Konstytucyjnego28
  • Prorok Andrzej7 maj 2006Lepper i jego ruch to jedyny w pełni oryginalny polityczny wytwór III Rzeczypospolitej30
  • Komisja zacierania zbrodni7 maj 2006Polska oddała Niemcom bezcenne akta dokumentujące zbrodnie wojenne i może ich nigdy nie odzyskać34
  • Giełda7 maj 2006Hossa Świat Wirtualny globtroter Perski Sen to pierwsze na świecie biuro wirtualnych podróży. Założona przez Rosjanina Dmitrija Popowa agencja za 250 euro oferuje zestawy fotografii, na których klient zwiedza Machu Picchu w Peru,...40
  • Kłamstwo naftowe7 maj 2006Drogie paliwo zawdzięczamy politykom, a nie wysokim cenom ropy naftowej42
  • Załatwione odmownie - Czarny Piotruś7 maj 2006Już w 1874 r. geolodzy z Pensylwanii ostrzegali, że rezerwy ropy w USA wystarczą na cztery lata48
  • PITokratura7 maj 2006Polacy należą do najbardziej uciskanych przez fiskusa podatników na świecie50
  • Podatek Leppera7 maj 2006Wprowadźmy podatek przychodowy - w wysokości 1 proc.!52
  • Euro-Polacy7 maj 2006Gdyby Polska nie wzięła udziału w ostatnim rozszerzeniu unii, szansa byłaby stracona bezpowrotnie54
  • Do Ghany!7 maj 2006Kurs ekonomii NBP i "Wprost", czyli ile państwa w państwie56
  • Mniejsze zło prezerwatywy7 maj 2006Czy kardynał Ratzinger został papieżem, bo obiecał liberalizację stanowiska Kościoła w sprawach seksu?60
  • Afryka na niby7 maj 2006Czterech piątych roślin występujących na Madagaskarze nie spotyka się w innych krajach64
  • Teatr polityki7 maj 2006W polityce powinno się ograniczać liczbę aktorów i widowisk, żeby skupili się oni na rządzeniu, a nie rozbawianiu wyborców67
  • Przewrót demokratyczny7 maj 2006Piłsudski podobnie jak gen. de Gaulle skazywał swój naród na wielkość68
  • Zamach obronny7 maj 2006Piłsudski w maju 1926 r. uchronił Polskę od przygotowywanego przez obóz narodowy zamachu faszystowskiego72
  • Waterloo Piłsudskiego7 maj 2006Przewrót majowy to bardziej porażka niż sukces zarówno Piłsudskiego, jak i Polski73
  • Know-how7 maj 2006Wiercenie w przeszłości Japońscy uczeni wydobyli na Antarktydzie lód sprzed miliona lat, znajdujący się na głębokości 3029 m. To najstarsze uzyskane dotychczas próbki zamarzniętej wody, które pomogą odtworzyć przebieg zmian...74
  • Pilot w głowie7 maj 2006Najczęstszym powodem niepowodzeń życiowych jest wiara w niezawodną intuicję76
  • Nasza wieża Babel7 maj 2006Za sto lat imigranci mieszkający w Stanach Zjednoczonych stworzą na podstawie angielskiego kilkanaście odrębnych języków80
  • Drukarka Pana Boga7 maj 2006Zamiast czekać na dawcę organu, inżynierowie tkankowi będą mogli wydrukować narząd do przeszczepu w kilka godzin82
  • Bez granic7 maj 2006Niechciana Condi Ostre protesty komunistów, socjalistów, nacjonalistów i działaczy grup antywojennych witały Condoleezzę Rice w Grecji i Bułgarii. W Atenach, gdzie amerykański sekretarz stanu zawitał pierwszy raz od 20 lat, kilkakrotnie zmieniano...84
  • Epidemia prodizmu7 maj 2006Chore Włochy chcą leczyć Europę86
  • Polska karta Moskwy7 maj 2006Albo Rosja się zmodernizuje, albo stanie się krnąbrnym, regionalnym mocarstwem o mongolskiej tradycji90
  • Pakt Niemcy7 maj 2006Kanclerz Merkel obiecała odwiedzać Warszawę w drodze do Moskwy. O Tomsku jednak nie mówiła94
  • Białystok w Brukseli7 maj 2006Belgowie woleliby, aby mordercy 17-letniego Joego pochodzili z Afryki Północnej96
  • Terapia Holocaustem7 maj 2006Współcześni Izraelczycy nie znają pełnej prawdy o czasach Zagłady, co wypacza też obraz Polski98
  • Menu7 maj 2006KRÓTKO PO WOLSKU Wolna er...elekcja Warszawa przygotowuje się do wyborów. Na razie Miss Świata. Ich miejscem ma być Sala Kongresowa. Sali - jak to sali - nic nie zdziwi. Wyprowadzano z niej sztandar i organizowano w niej Samoobronę....100
  • Recenzje7 maj 2006102
  • Nora7 maj 2006*** i 1/2 Olsten to etatowa skandalistka i specjalistka od dewiacji. Przez jej spektakle przewijają się seryjni mordercy, kidnaperzy i oszuści. Swoją debiutancką sztukę wystawiła w podziemiach, a aktora wsadziła do ciemnej celi. Widzowie przez...102
  • Przepraszalski jak ONZ7 maj 2006**** Marc Basset (główny bohater) jest znanym z ciętego pióra krytykiem kulinarnym. Po jednej z jego miażdżących recenzji właściciel restauracji popełnia samobójstwo. Basset po raz pierwszy w życiu odczuwa wyrzuty sumienia i robi coś zupełnie do...102
  • Kto pod kim groby kopie7 maj 2006***** Na zgliszczach grunge'owego Seattle, na popiołach Nirvany i Sunny Day Real Estate na północnym zachodzie USA wyrosła całkiem nowa rockowa scena. Na jej czele stanęła założona przez kilku młodych muzyków formacja Pretty Girls Make Graves...102
  • Autobus z abakanami7 maj 2006**** Czym są abakany, jak wygląda słynny autobus namalowany przez Wojciecha Linkego, co to takiego tas żydowski? Odpowiedzi na te m.in. pytania można znaleźć w "Małej encyklopedii sztuki polskiej", która zawiera ponad 800 haseł. Jest tu...102
  • Mumiofikacja7 maj 2006"Hi way" to film, którym do kina wchodzi pierwsze pokolenie polskich Europejczyków104
  • Górna półka7 maj 2006Bronisław Wildstein Fascynacja intelektualistów zbrodniczymi ideami i systemami szczególnie jaskrawo ujawniła się w wieku XX. Fenomen ten próbował zgłębić m.in. Czesław Miłosz, który w "Zniewolonym umyśle" analizował postawy polskich pisarzy...110
  • Pazurem - Noc prezesów7 maj 2006Prezesi telewizji muszą okadzić aktualnego Wiesława. Tak są zrobieni, że bez tego nie usną112
  • Ueorgan Ludu7 maj 2006TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 18 (184) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 1 maja 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza NIECH SIĘ ŚWIĘCI 2 MAJA! Dziś od rana obywatele formowali pochody, kierując się w stronę urzędów skarbowych i...113
  • Skibą w mur - Książką w łeb7 maj 2006W światowym szołbizie aktem odwagi jest nie napisać żadnej książki114