Ubezpieczeni na amen

Ubezpieczeni na amen

Dodano:   /  Zmieniono: 
Nawet dwa miliony naszych polis mogą się okazać nic niewarte

W żargonie ubezpieczeniowym wypowiedzenie umowy przez klienta nazywane jest lapsem. W ostatnich dwóch latach towarzystwa ubezpieczeń na życie zanotowały około dwóch milionów lapsów! Kryzys ogarnął wiele małych towarzystw ubezpieczeń majątkowych (komunikacyjnych, OC, mieszkań), które bezskutecznie próbują znaleźć nowych klientów. W 2002 r. wycofanie się z Polski zapowiedziało sześć firm, wśród nich szwajcarski Zurich Financial i amerykański Metropolitan Life. W najbliższych latach z naszego rynku może zniknąć połowa spośród 72 ubezpieczycieli. Jeśli część z nich nie zdoła sprzedać swoich spółek lub połączyć się z silniejszym konkurentem, może im grozić bankructwo. W czarnym scenariuszu zagrożonych byłoby nawet 2 mln polis i nasze składki o wartości miliarda złotych!

Przezorny kiepsko ubezpieczony
Maria Kowalska z Warszawy w 1998 r. wzięła kredyt o wartości 18 tys. zł na zakup poloneza, którego ubezpieczyła na 22 tys. zł w TUR Polisa. - Pół roku później ukradziono mi samochód. Zanim towarzystwo zlikwidowało szkodę, zbankrutowało. Do dziś czekam na odszkodowanie, a raty kredytu po 400 zł miesięcznie wciąż spłacam - żali się klientka nie istniejącej już Polisy. Pieniądze w takich wypadkach zwraca Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, który zasilają wpłatami m.in. towarzystwa asekuracyjne. Pokrywa on jednak w pełni tylko roszczenia z obowiązkowych umów ubezpieczenia OC posiadaczy samochodów i OC rolników!
- Po upadku Westy fir-
my asekuracyjne podyktowały w Sejmie taką ustawę o UFG, że ich odpowiedzialność za polisy dobrowolne, na przykład na życie, sprowadza się do zwrotu maksymalnie połowy wpłaconych składek, nie więcej niż 30 tys. euro. Ludzie ubezpieczający się w III filarze nawet nie wiedzą, czym ryzykują - ostrzega Sławomir Karpiński z Warszawy, który w 1993 r. założył Stowarzyszenie Wierzycieli Westa i Westa Life. Wskutek upadku towarzystwa stracił 20 tys. zł, które udało mu się odzyskać dopiero po dwóch latach (bez odsetek). - Ochrona ubezpieczonych jest słaba, a postulaty jej wzmocnienia w przypadku polis dobrowolnych nie zostały do tej pory uwzględnione w przepisach - wyjaśnia Danuta Wałcerz, była prezes Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń (zastąpiła go Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych).

Towarzystwo bez gwarancji
Bankructwo kilku niewielkich lub dwóch średnich ubezpieczycieli (mających 1-2 proc. rynku) oznaczałoby de facto, że przepadną nawet 2 mln polis spośród 55-60 mln wszystkich, czyli nawet miliard złotych. Tymczasem na koniec 2002 r. UFG dysponował łącznie... 48 mln zł. - W połowie 2002 r. opłata na UFG została obniżona z 1,6 proc. do 1 proc. składki zainkasowanej przez towarzystwa członków funduszu. W tym roku nawet nie planowaliśmy zwiększenia rezerw na wypadek potencjalnego bankructwa ubezpieczyciela - przyznaje Elżbieta Turkowska-Tyrluk, prezes Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Do tej pory w Polsce zbankrutowało siedem firm ubezpieczeniowych, ostatnie w 2000 r. (Polisa i Gwarant).
Interesy klientów nie są zagrożone - uspokajają ubezpieczyciele. Polisy majątkowe zawierane są z reguły tylko na rok, a towarzystwa ubezpieczeń na życie, które oferują umowy wiążące je z klientami na kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat, wycofując się z rynku, najczęściej sprzedają swoje spółki. Nowi właściciele muszą zapewnić ubezpieczonym takie same warunki, jakie gwarantowała poprzednia firma. - Jakość obsługi powypadkowej w towarzystwie, które przejmuje naszą polisę, może być jednak znacznie gorsza - mówi Piotr Śliwicki, prezes sopockiej grupy Ergo Hestia. Pojawia się też pytanie, czy wciąż będą chętni do przejmowania zobowiązań towarzystw wycofujących się z Polski lub mających kłopoty finansowe.

Uciekające polisy
W marcu 2002 r. z naszego rynku postanowiła się wycofać szwajcarska grupa Zurich Financial. Swoje spółki ubezpieczeniowe sprzeda firmie Generali Vienna, austriackiej filii włoskiego koncernu asekuracyjnego. Polskę opuszcza także amerykańska firma Metropolitan Life, która straciła u nas
100 mln zł. Wydawania polis zaprzestały TUiR Partner i Garda Life (należące do szwedzkiej grupy finansowej Skandinaviska Enskilda Banken), z rynku wycofało się także niemieckie TUnŻ Wüstenrot. Niektórzy agenci ubezpieczeniowi wskazują, że z gry może zrezygnować fińskie Sampo, które wydało sporo pieniędzy na ekspansję w Polsce, lecz rynku nie zawojowało. Problemy ma TU Daewoo, w którym dwa razy nadzór ubezpieczeniowy wprowadzał zarząd komisaryczny. Daewoo już od dwóch lat bezskutecznie szuka inwestora. Niektóre przynoszące straty firmy stawiają na konsolidację
- w 2003 r. połączą się m.in. należące do Wiener Städtische majątkowe towarzystwa Compensa oraz Heros.
- Wszystkiemu winien kryzys gospodarczy - zgodnym chórem tłumaczą szefowie towarzystw ubezpieczeniowych. Ich firmy w 2002 r. zebrały 23,13 mld zł składek brutto, ledwie o 3,5 proc. więcej niż w tym samym okresie poprzedniego roku (wstępne dane KNUiFE). W poprzednich latach wartość składek rosła nawet o kilkadziesiąt procent rocznie. Najgorzej jest w sektorze ubezpieczeń na życie. - Szukając bieżących oszczędności, ludzie najczęściej rezygnują właśnie z dobrowolnych ubezpieczeń - tłumaczy Cornelis F. den Boer, prezes ING Nationale-Nederlanden Polska. Szacuje się, że w ciągu ostatnich lat aż 2 mln klientów zerwało umowy ubezpieczenia na życie z funduszem inwestycyjnym. Nie lepiej ma się rynek polis majątkowych. Część posiadaczy aut przestaje płacić nawet obowiązkowe OC, wiele osób nie ubezpiecza mieszkań.
Na koniec września 2002 r. spośród działających w Polsce 72 spółek i oddziałów towarzystw asekuracyjnych 56 wykazało straty techniczne, czyli na samej działalności ubezpieczeniowej (łącznie o wartości 561,79 mln zł), a 41 straty netto (370,69 mln zł). - W latach 90. uważano, że w Polsce towarzystwo ubezpieczeniowe zacznie przynosić zyski już po trzech, pięciu latach działalności. Dziś mówi się o ośmiu, dziesięciu latach - zauważa Paweł Dangel, prezes grupy Allianz Polska. - Około 86 proc. polskiego rynku ubezpieczeniowego należy do dziesięciu największych firm. Zbyt dużo jest małych towarzystw, które zamiast skupiać się na wyspecjalizowanej ofercie, chciałyby ubezpieczać wszystkich i wszystko. Ich sytuacja finansowa będzie coraz trudniejsza - przewiduje Danuta Wałcerz. W najbliższych latach z polskiego rynku może zniknąć nawet połowa z nich!

SOS z centrali
Globalny kryzys przeżywa cała branża asekuracyjna, więc zachodnie koncerny-matki polskich towarzystw domagają się zysków, a nie kolejnych wydatków na przejęcia i fuzje.
"Brak rentowności na skutek trudności gospodarczych w Polsce" - tak brzmiało oficjalne uzasadnienie decyzji Metropolitan Life z grudnia 2002 r. o opuszczeniu naszego rynku. - W dużej mierze to posunięcie nie miało wiele wspólnego z sytuacją w Polsce - mówi Robert J. Zilg, prezes Metropolitan Polska. Indeksy giełd w USA straciły w 2002 r. 60-70 proc. wartości, co dla tamtejszych ubezpieczycieli, których portfele są wypchane akcjami, oznacza duże straty. Nie lepiej jest w Europie. Straty spowodowane klęskami żywiołowymi w 2002 r. wyniosły 55 mld USD, czyli niemal dwa razy więcej niż rok
wcześniej. Zurich Financial słono zapłacił m.in. za ubezpieczanie WTC w Nowym Jorku. W ostatnich 12 miesiącach wartość akcji niemieckiego towarzystwa Allianz, największego ubezpieczyciela w Europie, spadła na frankfurckiej giełdzie o dwie trzecie. Na rynku pojawiły się nawet pogłoski o możliwym przejęciu grupy przez amerykański koncern AIG. Wedle pesymistycznych prognoz, upadłość lub przejęcie przez konkurentów może grozić co piątemu towarzystwu brytyjskiemu i co trzeciemu niemieckiemu! Tymczasem udział zagranicznych potentatów w kapitale podstawowym polskich ubezpieczycieli wynosi 70,85 proc.

Szkoła przetrwania
- Ubezpieczyciele muszą zacząć zarabiać na polisach. Do 2001 r. zyski z inwestowania lokat w akcje pozwalały z nawiązką pokrywać straty z działalności podstawowej. Gdy światowe giełdy się załamały, a stopy procentowe są niskie, nikt już w ten sposób nie ukryje strat na ubezpieczeniach - mówi Piotr Śliwicki.
Łączna wartość odszkodowań i świadczeń brutto wypłaconych przez zakłady ubezpieczeń w 2002 r. wyniosła 7,61 mld zł. W ubezpieczeniach na życie w porównaniu z poprzednim rokiem wzrosła o 30 proc.! Asekuratorzy, którzy nie zamierzają porzucać Polski, by przetrwać, tną wydatki na administrację, agentów, reasekurację. - W wielu towarzystwach wysokie ceny polis nie mają żadnego uzasadnienia - mówi szef jednej z firm ubezpieczeniowych.
Ubezpieczyciele odchodzą coraz częściej od strategii "polisa dla każdego". Allianz przestaje sprzedawać polisy samochodowe, bo związane z nimi ryzyko jest wyjątkowo wysokie. Gdański ZUiR Polonia (zmieni nazwę, bo głównym akcjonariuszem została austriacka firma Uniqa) nie sprzedaje polis autocasco posiadaczom mercedesów i BMW, najczęściej kradzionych aut. Samopomoc, która bez rozgłosu, ale skutecznie zdobywa rynek ubezpieczeń majątkowych, stawia na ofertę dla małych i średnich firm, a także sprzedaje polisy rolnikom. - Nasz rynek wciąż stwarza ogromne możliwości ekspansji. Kiedy minie kryzys ekonomiczny, nikt nie będzie pamiętał o dzisiejszych kłopotach - przekonuje Tomasz Telejko, prezes TUnŻ Royal PBK. Przeciętny Polak wydaje na ubezpieczenia wciąż kilkadziesiąt razy mniej niż mieszkaniec Europy Zachodniej. Przeznaczamy na ten cel średnio 140 USD rocznie, Szwajcarzy - 4,3 tys. USD. Wiele towarzystw nie zdąży jednak zagospodarować tego potencjału - na lepsze czasy trzeba poczekać, a zagraniczni właściciele szybko tracą dziś cierpliwość. Niemieckie Wüstenrot Życie zwinęło biznes ledwie po 
20 miesiącach działalności w Polsce. Pozostaje dylemat: jak się ubezpieczyć przed ubezpieczycielami i nie polec wraz z nimi.


Alternatywa 4?
Konieczność obniżenia kosztów działalności zmusza ubezpieczycieli do poszukiwania coraz ciekawszych ofert. Sprzedaż ubezpieczeń bez pośrednictwa oddziałów i agentów, wprowadzona w Polsce w styczniu 2003 r. przez holendersko-izraelskie towarzystwo Link 4, wywołała na rynku sporo zamieszania. Oburzyli się agenci ubezpieczeniowi, którzy wystosowali do KNUiFE pismo z protestem przeciwko "skandalicznej formie promocji". Chodziło o slogan: "Ja agentowi ubezpieczeniowemu już nie płacę. A Ty?", który zdaniem Polskiej Izby Pośredników Ubezpieczeniowych i Finansowych, jest nieetyczny. Henry Ford mawiał, że w biznesie etyczne jest wszystko, co służy klientowi, a nowa forma sprzedaży polis może być dla kierowców korzystna. Jak zapewnił Mariusz J. Sarnowski, prezes Link 4, składka OC (firma sprzedaje tylko polisy komunikacyjne) jest średnio o 15 proc. niższa niż u konkurencji. Link 4 sprzedaje tylko przez telefon. W ciągu miesiąca klienci zawarli ponad 1200 umów o wartości ponad miliona złotych.

Więcej możesz przeczytać w 13/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 13/2003 (1061)

  • Doktryna EUnichów30 mar 2003EUnuchy - mawia się czasami w Ameryce o Europejczykach.3
  • Peryskop30 mar 2003Wojenne diety 22 mln zł przeznaczono na razie z budżetu MON na pokrycie kosztów udziału polskich żołnierzy w wojnie w Iraku. Według szacunków Departamentu Obrony USA, przeciętny koszt działań powietrznych podczas operacji w Iraku...6
  • Dossier30 mar 2003ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI, prezydent RP "Mówiłem to i premierowi, i Michnikowi: skierujcie to do prokuratury, bo będzie z tego nieszczęście. To był i wrzesień, i październik, i listopad. (...) Premier popełnił błąd, minister Kurczuk...7
  • Z życia koalicji30 mar 2003Jak co tydzień donoszono o tym, że rząd Millera się kończy i pojawiło się kilka nowych nazwisk kandydatów na następcę premiera. A może Małysz? Ech, nie ma to jak liczni przyjaciele! Ma ich Aleksander Kwaśniewski, dlatego na grudniowe...8
  • Z życia opozycji30 mar 2003Straszne wieści! Juliusz Braun zszokował Polskę zaskakującym twierdzeniem, że stanowiska w mediach publicznych dzieliły między siebie trzy bratnie partie: SLD, PSL i Unia Wolności. Członków komisji śledczej trafił grom z jasnego nieba....9
  • M&M30 mar 2003ŻYCIE NA ŻYWO - felieton Marka Majewskiego10
  • Playback30 mar 200310
  • Złota ósemka30 mar 2003W finale siódmej edycji konkursu o tytuł Menedżera Roku Stowarzyszenia Menedżerów w Polsce znaleźli się Marek Czeredys, prezes zarządu grupy Arcus, Zdzisław Juchacz, dyrektor naczelny Wojskowych Zakładów Uzbrojenia Nr 2,...10
  • Fotoplastykon30 mar 200312
  • Poczta30 mar 2003Listy od czytelników14
  • Kadry30 mar 200315
  • III wojna światowa30 mar 2003Wielkie przełomy historyczne dokonują się zwykle w sposób niedostrzegalny dla współczesnych. Tak było i kiedy upadało Imperium Rzymskie, i kiedy Wałęsa przeskakiwał mur stoczni. Kiedy George Bush podejmował decyzję o ataku na Irak wiedział, że...16
  • Sztab "Wprost"30 mar 2003Dobę po wybuchu wojny o Irak w redakcji "Wprost" eksperci ds. obronności dyskutowali o możliwych scenariuszach konfliktu18
  • Polowanie na kreta30 mar 2003W USA powstaje minibroń atomowa do niszczenia celów podziemnych22
  • Ostatni bastion Husajna30 mar 2003Aby obejrzeć Bagad z loty ptaka kliknij: TU!26
  • Biohorror30 mar 2003Rozmowa z KENEM ALIBEKIEM, doradcą rządu amerykańskiego ds. bioobrony, byłym szefem programów wojny bakteriologicznej w ZSRR28
  • Maskarada30 mar 2003Szczepy ospy rozrzucone na stacji metra w Warszawie wywołałyby epidemię w całej Europie30
  • Gorący balon30 mar 2003Jak intelektualiści chcą naprawić (czytaj: zepsuć) Rzeczpospolitą34
  • Fucha ministra30 mar 2003Grzegorz Kołodko nie może się zdecydować, czy być ministrem, wykładowcą czy biegaczem38
  • Strefa bezprawia30 mar 2003Najniebezpieczniejsze dzielnice Warszawy, Łodzi, Krakowa, Wrocławia, Poznania, Gdańska, Katowic i Szczecina40
  • Orzeł z LPR30 mar 2003Gdyby głupota miała skrzydła, radny z LPR miałby szansę polecieć na Księżyc bez pomocy rakiety48
  • Giełda i wektory30 mar 2003Hossa Świat Rio brawo Tegoroczny karnawał w Rio de Janeiro okazał się jednym z najbardziej dochodowych w ostatnich latach. Miasto zarobiło na nim 136 mln USD. Do Rio przyjechało 388 tys. turystów, w tym 70 tys. z zagranicy. Dochodzą nas...50
  • Plan katastrofy30 mar 2003Z całego programu Kołodki pozostaną tylko wyższe podatki52
  • Pomożecie?30 mar 2003Rząd zaaprobował kierunki programu naprawy finansów autorstwa wicepremiera Grzegorza Kołodki. Sęk w tym, że ów program składa się głównie z kierunków, niekiedy kilkuwariantowych. Prezentacja tendencji w reformie...55
  • Szczękościsk Schrödera30 mar 2003Kanclerz nie proponuje Niemcom potu i łez, na które zasłużyli, lecz gówno i ziewanie - uważa wiceszef FDP56
  • Ubezpieczeni na amen30 mar 2003Nawet dwa miliony naszych polis mogą się okazać nic niewarte W żargonie ubezpieczeniowym wypowiedzenie umowy przez klienta nazywane jest lapsem. W ostatnich dwóch latach towarzystwa ubezpieczeń na życie zanotowały około dwóch...58
  • Kroc w przyszłość30 mar 2003Dlaczego McDonald's chudnie?62
  • Bank o rządzie30 mar 2003Część polskiej klasy politycznej blokuje reformy i przerzuca odpowiedzialność za skutki takiego postępowania na NBP64
  • Kapitalizmu!30 mar 2003Na gospodarkę wywierają wpływ ludzie, którzy mogą nam tylko zaszkodzić65
  • Supersam30 mar 2003Volkswagen dla elity Na salonie motoryzacyjnym w Genewie Volkswagen zaprezentował auto z najpotężniejszym z montowanych w samochodach osobowych silnikiem Diesla. Phaeton z silnikiem o pojemności 5 litrów, mocy 313 KM i maksymalnym momencie...66
  • Wszechnica Wiedzy Wszelakiej30 mar 2003Pomyśl o wakacjach www.triada.pl Mimo że zaledwie kilka dni temu pożegnaliśmy kalendarzową zimę, wielu z nas myśli już o wakacjach i wypoczynku. Jeżeli planujemy wyjazd zagraniczny, warto odwiedzić serwis biura podróży Triada. Witryna...67
  • Łamanie prawem30 mar 2003Zalegalizowanie tortur proponuje Alan Dershowitz, profesor prawa z Harvardu68
  • Dowcip bojowy30 mar 2003W Internecie trwa amerykańsko--francuska wojna na dowcipy72
  • Afryka mało dzika30 mar 2003Większość Afrykanów zna dzikie zwierzęta wyłącznie z opowiadań dziadków74
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta - Gruczoły na stoły30 mar 2003Z podwójnąradościąodnalazłem w karcie dań uroczej krakowskiej restauracyjki Kuchnia i Wino pozycję zatytułowaną "Animelka". O co chodzi? Otóż pod nazwą tą kryje się wielki przysmak, znany jako grasica cielęca.76
  • Panie w kabaretkach30 mar 2003Co łączy Catherine Zeta-Jones z posłanką Anitą Błochowiak, a Renée Zellweger z posłanką Renatą Beger?78
  • Instytut kolaboracji30 mar 2003Ponad stu polskich naukowców gorliwie współpracowało z hitlerowcami. Żadnego po wojnie nie ukarano80
  • Know-how30 mar 2003Wszechświat jak obwarzanek Wydaje się, że wszechświat nie musi być nieskończony we wszystkich kierunkach, jak dotychczas sądzono. Z obserwacji dokonanych w ostatnich tygodniach wynika, że w jednym kierunku może być znacznie krótszy niż w...83
  • Atak mikrobów30 mar 2003W każdej chwili może dojść do wybuchu epidemii na skalę AIDS84
  • Odchudzanie wątroby30 mar 2003Paraleki kupowane w Internecie często rujnują zdrowie88
  • Urwany film dla nastolatków30 mar 2003Alkoholizm jest w Polsce główną przyczyną zgonów i inwalidztwa osób w wieku 15-21 lat89
  • Bez granic30 mar 2003Antywojenna wunderwaffeGdy amerykańskie samoloty zrzucają bomby na Saddama, niemieckie gołębie bombardują pacyfistów. W zeszłym tygodniu zapełnili oni ulice niemieckich miast. Atmosfera demonstracji bardziej przypominała Love Parade niż...90
  • Unia outsiderów30 mar 2003Gdy do akcji ruszyli amerykańscy żołnierze, europolitycy zrozumieli wreszcie, że wypadli z globalnej rozgrywki92
  • Kiosk30 mar 2003Zjednoczeni w upadkuThe Spectator 22.03.2003 r. "Królestwo terroru Saddama Husajna niedługo upadnie. Runie szybko, ale nie samo - jak na ironię pociągnie za sobą Organizację Narodów Zjednoczonych. No, może nie całą ONZ. Jej...94
  • Cel - Saddam?30 mar 2003Już teraz trzeba poważnie myśleć o tym, jak urządzić świat po wojnie94
  • Menu30 mar 2003Kraj Mag Nowosielski "Fiasko dzisiejszej działalności artystycznej polega na tym, że współcześni twórcy próbują w geście pychy zerwać z wszelką tradycją. (...) Proszę z Lutosławskiego zrobić muzykę popularną... Albo z...96
  • Oscary do nieśmiertelności30 mar 2003Honorowe Oscary naprawiają błędy Amerykańskiej Akademii Filmowej. "Chicago" Roba Marshalla jest wręcz...100
  • Kino Tomasza Raczka30 mar 2003Recenzje filmów: Godziny, Show103
  • Lewy rockowy30 mar 2003Wolność słowa" - tytułowa piosenka z najnowszego albumu zespołu Püdelsi wywołała panikę wśród prywatnych i publicznych nadawców. Obawiając się reakcji polityków, stacje radiowe odmówiły jej nadawania, zaś telewizyjne - poza muzycznymi - nie chcą...104
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego30 mar 2003Recenzje płyt105
  • Perły do lamusa?30 mar 2003"Człowieka bez przeszłości" można porównać do "Amelii": oba filmy aż ociekają wiarą w dobrego człowieka106
  • "Jakby" łagodzi obyczaje30 mar 2003Równie zdumiewającą i nieuzasadnioną karierę jak niektórzy ludzie robią niektóre słowa. Oto na przykład powszechnie nadużywany termin "zajebisty" (nadużywany zresztą zazwyczaj niezgodnie z jego znaczeniem). A nawet, nie ma co ukrywać, modny.108
  • 3 x K30 mar 2003Nigdy nie sądziłem, że postacie z bajek i mitologii będą odgrywać u nas tak wielką rolę w polityce. Być może dlatego, że wychowywałem się w świecie, w którym pierwsze książki (po obowiązkowej serii "Poczytaj mi, mamo") to były...108
  • Organ Ludu30 mar 2003Kaszanka dla wszystkich! TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 13 (26) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 24 marca 2003 r. Cena + VAT + ZUS + winieta Konsultacje w sprawie pogłębienia walki o pokój Tuż przed podjęciem decyzji o...109
  • My już są Amerykany30 mar 2003Dzięki chłopakom z Gromu i myśliwcom F-16 staniemy się Amerykanami. Leszek Miller już ćwiczy rzucanie lassem110