Perły do lamusa?

Dodano:   /  Zmieniono: 
"Człowieka bez przeszłości" można porównać do "Amelii": oba filmy aż ociekają wiarą w dobrego człowieka

Tomasz Raczek: Panie Zygmuncie, gdy myślę o nagrodzonym w Cannes fińskim filmie "Człowiek bez przeszłości", którego reżyserem jest Aki Kaurismäki, przypomina mi się "Amelia". O ile jednak francuska produkcja kojarzyła się ze słodkim likierem, o tyle ten film wydaje się wytrawny jak czysta skandynawska wódka.
Zygmunt Kałużyński: W "Amelii" była historia dobrej, zwyczajnej dziewczyny, która może żyć w dowolnym miejscu na ziemi. Tymczasem temat "Człowieka bez przeszłości" jest wyjątkowy: to opowieść o kimś, kto wskutek pobicia traci pamięć o swoim życiu.
TR: Wręcz traci życie, panie Zygmuncie, bo nasz bohater z powodu odniesionych ran umiera. A potem zdarza się cud i zmartwychwstaje. Odżywa w nim wszystko oprócz pamięci.
ZK: Lekarze stwierdzają jego zgon, on jednak ucieka ze szpitala. Jest człowiekiem funkcjonującym bez pamięci o swojej przeszłości. Skojarzyło mi się to z pewną książką - w swoim czasie miała wielkie powodzenie na Zachodzie, ale u nas przeszła bez echa. To "Nieboszczyk Mateusz Pascal" Luigiego Pirandella. Pirandello przedstawił historię człowieka, który przeżywa nieporozumienia w rodzinie, przyjeżdża do Monte Carlo i niespodziewanie wygrywa ogromną sumę. Równocześnie dowiaduje się, że… umarł. Po prostu do studni w jego gospodarstwie rzucił się samobójca, którego wzięto za niego. W ten sposób Mateusz dostaje szansę zostania kimś innym. Ta powieść była istną sensacją i trzykrotnie ją sfilmowano (m.in. z Mastroiannim w roli głównej). Teraz, po obejrzeniu "Człowieka bez przeszłości", zrozumiałem, skąd się wziął sukces tej książki.
TR: Skąd?
ZK: Za czasów PRL, gdy udawało mi się - jako dziennikarzowi filmowemu - wyjechać w świat, uderzała mnie różnica w mentalności, polegająca na tym, że ja (o paradoksie!) byłem bez porównania bardziej beztroski niż moi znajomi na Zachodzie. Oni byli bogaczami: mieli domy z basenami, limuzyny, wszelkie nowoczesne urządzenia, podczas gdy ja byłem właściwie oberwańcem. Sytuacja zmuszała ich jednak, by żyli w ciągłym napięciu, szli dalej, chronili to, co mają. Amerykanie nazywają to wyścigiem szczurów. W gruncie rzeczy dla nich sytuacja Mateusza Pascala była ponętna.
TR: Była szansą, żeby się wyzwolić z tych zależności i zacząć życie od nowa?
ZK: W każdym razie poczułem, że ja, z moją nędzą, żyję w luksusie kulturalnym. Oni nie mieli czasu, żeby chodzić do kina, czytać książki, słuchać muzyki; ja miałem, bo mi było wszystko jedno. Nawet polityką się nie interesowałem, ponieważ nie miałem na nią wpływu. Zrozumiałem, dlaczego możliwość zamienienia się w kogoś innego może mieć takie znaczenie.
TR: Zwracam jednak nieśmiało uwagę, panie Zygmuncie, że bohater Pirandella wygrał fortunę w kasynie w Monte Carlo, za którą łatwo mógł się na nowo urządzić, tymczasem bohater "Człowieka bez przeszłości" ląduje koło kanału na helsińskim przedmieściu bez grosza przy duszy. Ratują go biedacy i kloszardzi mieszkający w porzuconych kontenerach. Brak dowodu tożsamości nie tylko nie pozwala mu przypomnieć sobie, kim jest, ale uniemożliwia mu również znalezienie pracy i zarobienie na siebie, a nawet zarejestrowanie się w charakterze bezrobotnego!
ZK: Ludzie z jego otoczenia też są w tragicznej sytuacji. Akcja filmu rozgrywa się w Helsinkach, czyli w zamożnym kraju skandynawskim…
TR: … ale przedstawia niezamożny fragment tego kraju.
ZK: Pokazuje sam dół - ludzi, którzy do tego stopnia mają liche życie, że tracą krytyczne spojrzenie na swoją sytuację.
TR: Nie ma w nich jednak żadnej goryczy, złości, agresji. To właśnie powód, dla którego porównałem "Człowieka bez przeszłości" do "Amelii": przy całej odmienności tych filmów oba aż ociekają wiarą w dobrego człowieka. Mają w sobie naiwność bajki. Tu nawet złe postacie, wbrew własnej woli, okazują się dobre!
ZK: Zastanawiam się, co mają ci wszyscy ludzie?
TR: Może mają to samo, co miał pan, kiedy wyjeżdżał za czasów PRL za granicę? Niefrasobliwość wynikającą z tego, że się nic nie ma.
ZK: Ale ja coś miałem, panie Tomaszu! Miałem rodzaj zaskakującej, paradoksalnej wolności i możność korzystania z kultury. Dlatego w stosunku do moich znakomicie zarabiających kolegów czułem się księciem konsumującym sztukę.
TR: W takim razie, co mają bohaterowie "Człowieka bez przeszłości"? Bo oni nie korzystają z kultury tak jak pan. Co najwyżej - jedząc darmową zupę - słuchają przygrywającej orkiestry Armii Zbawienia.
ZK: Wspólną cechą ich wszystkich jest bierność i stoickie, niemal filozoficzne znoszenie swojej sytuacji. Ma pan rację, że ten film jest zadziwiająco pogodny.
TR: Wyczuwam w nim chrześcijańską wiarę w to, że świat jest dobry, człowiek prawy i że - w gruncie rzeczy - wszystko będzie dobrze.
ZK: Jest tam ciekawa scena, gdy biedacy pomagają naszemu bohaterowi wrócić do życia. Kiedy staje on już trochę na nogi, pyta jednego z nich, jak mógłby się mu odwdzięczyć. Ten odpowiada: Jeżeli będę leżał twarzą do rynsztoka, to mnie obróć na plecy. To wszystko, co można dla mnie zrobić. "Amelia" to była prosta zabawa w życzliwość, natomiast "Człowiek bez przeszłości", który też jest bardzo prostym filmem, niesie ważną myśl: każdy jest twórcą samego siebie. Bohater sam musi się stworzyć od początku.
Więcej możesz przeczytać w 13/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 13/2003 (1061)

  • Doktryna EUnichów30 mar 2003EUnuchy - mawia się czasami w Ameryce o Europejczykach.3
  • Peryskop30 mar 2003Wojenne diety 22 mln zł przeznaczono na razie z budżetu MON na pokrycie kosztów udziału polskich żołnierzy w wojnie w Iraku. Według szacunków Departamentu Obrony USA, przeciętny koszt działań powietrznych podczas operacji w Iraku...6
  • Dossier30 mar 2003ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI, prezydent RP "Mówiłem to i premierowi, i Michnikowi: skierujcie to do prokuratury, bo będzie z tego nieszczęście. To był i wrzesień, i październik, i listopad. (...) Premier popełnił błąd, minister Kurczuk...7
  • Z życia koalicji30 mar 2003Jak co tydzień donoszono o tym, że rząd Millera się kończy i pojawiło się kilka nowych nazwisk kandydatów na następcę premiera. A może Małysz? Ech, nie ma to jak liczni przyjaciele! Ma ich Aleksander Kwaśniewski, dlatego na grudniowe...8
  • Z życia opozycji30 mar 2003Straszne wieści! Juliusz Braun zszokował Polskę zaskakującym twierdzeniem, że stanowiska w mediach publicznych dzieliły między siebie trzy bratnie partie: SLD, PSL i Unia Wolności. Członków komisji śledczej trafił grom z jasnego nieba....9
  • M&M30 mar 2003ŻYCIE NA ŻYWO - felieton Marka Majewskiego10
  • Playback30 mar 200310
  • Złota ósemka30 mar 2003W finale siódmej edycji konkursu o tytuł Menedżera Roku Stowarzyszenia Menedżerów w Polsce znaleźli się Marek Czeredys, prezes zarządu grupy Arcus, Zdzisław Juchacz, dyrektor naczelny Wojskowych Zakładów Uzbrojenia Nr 2,...10
  • Fotoplastykon30 mar 200312
  • Poczta30 mar 2003Listy od czytelników14
  • Kadry30 mar 200315
  • III wojna światowa30 mar 2003Wielkie przełomy historyczne dokonują się zwykle w sposób niedostrzegalny dla współczesnych. Tak było i kiedy upadało Imperium Rzymskie, i kiedy Wałęsa przeskakiwał mur stoczni. Kiedy George Bush podejmował decyzję o ataku na Irak wiedział, że...16
  • Sztab "Wprost"30 mar 2003Dobę po wybuchu wojny o Irak w redakcji "Wprost" eksperci ds. obronności dyskutowali o możliwych scenariuszach konfliktu18
  • Polowanie na kreta30 mar 2003W USA powstaje minibroń atomowa do niszczenia celów podziemnych22
  • Ostatni bastion Husajna30 mar 2003Aby obejrzeć Bagad z loty ptaka kliknij: TU!26
  • Biohorror30 mar 2003Rozmowa z KENEM ALIBEKIEM, doradcą rządu amerykańskiego ds. bioobrony, byłym szefem programów wojny bakteriologicznej w ZSRR28
  • Maskarada30 mar 2003Szczepy ospy rozrzucone na stacji metra w Warszawie wywołałyby epidemię w całej Europie30
  • Gorący balon30 mar 2003Jak intelektualiści chcą naprawić (czytaj: zepsuć) Rzeczpospolitą34
  • Fucha ministra30 mar 2003Grzegorz Kołodko nie może się zdecydować, czy być ministrem, wykładowcą czy biegaczem38
  • Strefa bezprawia30 mar 2003Najniebezpieczniejsze dzielnice Warszawy, Łodzi, Krakowa, Wrocławia, Poznania, Gdańska, Katowic i Szczecina40
  • Orzeł z LPR30 mar 2003Gdyby głupota miała skrzydła, radny z LPR miałby szansę polecieć na Księżyc bez pomocy rakiety48
  • Giełda i wektory30 mar 2003Hossa Świat Rio brawo Tegoroczny karnawał w Rio de Janeiro okazał się jednym z najbardziej dochodowych w ostatnich latach. Miasto zarobiło na nim 136 mln USD. Do Rio przyjechało 388 tys. turystów, w tym 70 tys. z zagranicy. Dochodzą nas...50
  • Plan katastrofy30 mar 2003Z całego programu Kołodki pozostaną tylko wyższe podatki52
  • Pomożecie?30 mar 2003Rząd zaaprobował kierunki programu naprawy finansów autorstwa wicepremiera Grzegorza Kołodki. Sęk w tym, że ów program składa się głównie z kierunków, niekiedy kilkuwariantowych. Prezentacja tendencji w reformie...55
  • Szczękościsk Schrödera30 mar 2003Kanclerz nie proponuje Niemcom potu i łez, na które zasłużyli, lecz gówno i ziewanie - uważa wiceszef FDP56
  • Ubezpieczeni na amen30 mar 2003Nawet dwa miliony naszych polis mogą się okazać nic niewarte W żargonie ubezpieczeniowym wypowiedzenie umowy przez klienta nazywane jest lapsem. W ostatnich dwóch latach towarzystwa ubezpieczeń na życie zanotowały około dwóch...58
  • Kroc w przyszłość30 mar 2003Dlaczego McDonald's chudnie?62
  • Bank o rządzie30 mar 2003Część polskiej klasy politycznej blokuje reformy i przerzuca odpowiedzialność za skutki takiego postępowania na NBP64
  • Kapitalizmu!30 mar 2003Na gospodarkę wywierają wpływ ludzie, którzy mogą nam tylko zaszkodzić65
  • Supersam30 mar 2003Volkswagen dla elity Na salonie motoryzacyjnym w Genewie Volkswagen zaprezentował auto z najpotężniejszym z montowanych w samochodach osobowych silnikiem Diesla. Phaeton z silnikiem o pojemności 5 litrów, mocy 313 KM i maksymalnym momencie...66
  • Wszechnica Wiedzy Wszelakiej30 mar 2003Pomyśl o wakacjach www.triada.pl Mimo że zaledwie kilka dni temu pożegnaliśmy kalendarzową zimę, wielu z nas myśli już o wakacjach i wypoczynku. Jeżeli planujemy wyjazd zagraniczny, warto odwiedzić serwis biura podróży Triada. Witryna...67
  • Łamanie prawem30 mar 2003Zalegalizowanie tortur proponuje Alan Dershowitz, profesor prawa z Harvardu68
  • Dowcip bojowy30 mar 2003W Internecie trwa amerykańsko--francuska wojna na dowcipy72
  • Afryka mało dzika30 mar 2003Większość Afrykanów zna dzikie zwierzęta wyłącznie z opowiadań dziadków74
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta - Gruczoły na stoły30 mar 2003Z podwójnąradościąodnalazłem w karcie dań uroczej krakowskiej restauracyjki Kuchnia i Wino pozycję zatytułowaną "Animelka". O co chodzi? Otóż pod nazwą tą kryje się wielki przysmak, znany jako grasica cielęca.76
  • Panie w kabaretkach30 mar 2003Co łączy Catherine Zeta-Jones z posłanką Anitą Błochowiak, a Renée Zellweger z posłanką Renatą Beger?78
  • Instytut kolaboracji30 mar 2003Ponad stu polskich naukowców gorliwie współpracowało z hitlerowcami. Żadnego po wojnie nie ukarano80
  • Know-how30 mar 2003Wszechświat jak obwarzanek Wydaje się, że wszechświat nie musi być nieskończony we wszystkich kierunkach, jak dotychczas sądzono. Z obserwacji dokonanych w ostatnich tygodniach wynika, że w jednym kierunku może być znacznie krótszy niż w...83
  • Atak mikrobów30 mar 2003W każdej chwili może dojść do wybuchu epidemii na skalę AIDS84
  • Odchudzanie wątroby30 mar 2003Paraleki kupowane w Internecie często rujnują zdrowie88
  • Urwany film dla nastolatków30 mar 2003Alkoholizm jest w Polsce główną przyczyną zgonów i inwalidztwa osób w wieku 15-21 lat89
  • Bez granic30 mar 2003Antywojenna wunderwaffeGdy amerykańskie samoloty zrzucają bomby na Saddama, niemieckie gołębie bombardują pacyfistów. W zeszłym tygodniu zapełnili oni ulice niemieckich miast. Atmosfera demonstracji bardziej przypominała Love Parade niż...90
  • Unia outsiderów30 mar 2003Gdy do akcji ruszyli amerykańscy żołnierze, europolitycy zrozumieli wreszcie, że wypadli z globalnej rozgrywki92
  • Kiosk30 mar 2003Zjednoczeni w upadkuThe Spectator 22.03.2003 r. "Królestwo terroru Saddama Husajna niedługo upadnie. Runie szybko, ale nie samo - jak na ironię pociągnie za sobą Organizację Narodów Zjednoczonych. No, może nie całą ONZ. Jej...94
  • Cel - Saddam?30 mar 2003Już teraz trzeba poważnie myśleć o tym, jak urządzić świat po wojnie94
  • Menu30 mar 2003Kraj Mag Nowosielski "Fiasko dzisiejszej działalności artystycznej polega na tym, że współcześni twórcy próbują w geście pychy zerwać z wszelką tradycją. (...) Proszę z Lutosławskiego zrobić muzykę popularną... Albo z...96
  • Oscary do nieśmiertelności30 mar 2003Honorowe Oscary naprawiają błędy Amerykańskiej Akademii Filmowej. "Chicago" Roba Marshalla jest wręcz...100
  • Kino Tomasza Raczka30 mar 2003Recenzje filmów: Godziny, Show103
  • Lewy rockowy30 mar 2003Wolność słowa" - tytułowa piosenka z najnowszego albumu zespołu Püdelsi wywołała panikę wśród prywatnych i publicznych nadawców. Obawiając się reakcji polityków, stacje radiowe odmówiły jej nadawania, zaś telewizyjne - poza muzycznymi - nie chcą...104
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego30 mar 2003Recenzje płyt105
  • Perły do lamusa?30 mar 2003"Człowieka bez przeszłości" można porównać do "Amelii": oba filmy aż ociekają wiarą w dobrego człowieka106
  • "Jakby" łagodzi obyczaje30 mar 2003Równie zdumiewającą i nieuzasadnioną karierę jak niektórzy ludzie robią niektóre słowa. Oto na przykład powszechnie nadużywany termin "zajebisty" (nadużywany zresztą zazwyczaj niezgodnie z jego znaczeniem). A nawet, nie ma co ukrywać, modny.108
  • 3 x K30 mar 2003Nigdy nie sądziłem, że postacie z bajek i mitologii będą odgrywać u nas tak wielką rolę w polityce. Być może dlatego, że wychowywałem się w świecie, w którym pierwsze książki (po obowiązkowej serii "Poczytaj mi, mamo") to były...108
  • Organ Ludu30 mar 2003Kaszanka dla wszystkich! TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 13 (26) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 24 marca 2003 r. Cena + VAT + ZUS + winieta Konsultacje w sprawie pogłębienia walki o pokój Tuż przed podjęciem decyzji o...109
  • My już są Amerykany30 mar 2003Dzięki chłopakom z Gromu i myśliwcom F-16 staniemy się Amerykanami. Leszek Miller już ćwiczy rzucanie lassem110