Podręcznik Homera

Dodano:   /  Zmieniono: 
Bohaterowie "Iliady" to postacie historyczne
To może być siedziba Ajasa, jednego z bohaterów "Iliady" Homera - twierdzi archeolog Yiannis Lolos z uniwersytetu w Ioanninie. Uczony od ponad sześciu lat prowadzi badania na wyspie Salamina u wybrzeży Attyki. W miejscowości Kanakia odkrył pozostałości rezydencji mykeńskiego władcy i siedzibę morskiego królestwa Salaminy oraz pobliską osadę. Archeolodzy szacują powierzchnię pałacu na ponad 700 m2; dotychczas odsłonili już 33 pomieszczenia. Wśród znalezisk są tysiące skorup glinianych naczyń, kamienne i brązowe narzędzia, a nawet pieczęć, której mógł używać Ajas.
Jeszcze 150 lat temu opisane przez Homera miejsca i bohaterów uważano za wymysł poety. Heinricha Schliemanna, który poświęcił majątek, bo chciał odnaleźć Troję, uważano za nieszkodliwego fantastę. Historycy nie mogli uwierzyć, gdy spod warstwy ziemi na wzgórzu Hisarlik zaczęły się wyłaniać potężne mury obronne i rezydencje trojańskich władców. Dzisiaj archeolodzy odkrywają pałace, z których Grecją rządzili być może homeryccy królowie. Nie ma tylko nadziei na odnalezienie grobu Ajasa, mimo że Lolos wraz z ekipą archeologów będzie wkrótce prowadzić wykopaliska na terenie cmentarzyska, na którym chowano mieszkańców osady, a być może także władców. Jeśli jednak wierzyć Homerowi, prochy króla Salaminy spoczęły w złotej urnie niedaleko Troi. Wojownik nie zginął pod Troją, lecz popełnił samobójstwo po ataku obłędu, którego doznał, gdy wodzowie przyznali zbroję po zabitym przez Parysa Achillesie nie jemu, ale Odyseuszowi. Ajas - według autora "Iliady" - był najwyższym spośród Achajów, a dzielnością i siłą ustępował jedynie Achillesowi (walczył potężnym toporem i osłaniał się tarczą z siedmiu wołowych skór obitych arkuszami brązu).

Afrodyzjak Heleny
W pałacu Ajasa na Salaminie odkryto fragment miedzianej płytki z wybitym kartuszem z imieniem faraona Ramzesa II. Yiannis Lolos twierdzi, że ten przedmiot mógł należeć do mykeńskiego wojownika, który służył jako najemnik pod rozkazami faraona w Egipcie. Z Egiptem są też powiązane losy innych bohaterów "Iliady" - pięknej Heleny ze Sparty i jej męża Menelaosa. Helena - według mitu - była uważana za najpiękniejszą kobietę na ziemi. Jej miłość była nagrodą dla trojańskiego księcia Parysa za to, że w konkursie piękności przyznał pierwsze miejsce bogini Afrodycie.
Bettany Hughes, autorka książki "Helen of Troy: Goddess, Princess, Whore", próbuje zrekonstruować wizerunek homeryckiej heroiny na podstawie wiedzy o kobietach z epoki brązu. Jeśli Helena rzeczywiście istniała, prawdopodobnie nie była wcale blondynką ani bezwolną ofiarą igraszek bogów i ludzi, lecz potężną księżniczką wojowniczką, podobną do serialowej Xeny. Bettany Hughes odtwarza wygląd Heleny na podstawie fresków z Grecji lądowej i Krety, na których kobiety trefią długie włosy w loki i noszą stroje obcis-kające smukłe talie i śmiało obnażające piersi. Hughes przypuszcza też, że Helena była rudowłosa.
W Sparcie archeolodzy już na początku XX wieku odkryli niedaleko brzegów rzeki Eurotas pałac, w którym mogła żyć Helena z mężem Menelaosem. Od jego imienia archeo-lodzy nazwali stanowisko Menelajon. Monumentalna budowla, tylko częściowo odsłonięta przez archeologów, jest prawdopodobnie najstarszym pałacem w Grecji lądowej (jej najstarsze części powstały w 1700 r. p.n.e.). W drugiej połowie XV wieku p.n.e. pierwszy dwupiętrowy pałac o ścianach wygładzonych starannie zaprawą i podłogach wykładanych otoczakami został zniszczony przez trzęsienie ziemi. Niemal natychmiast odbudowano go, wykorzystując fragmenty zruinowanych murów, ale nowa rezydencja nie przetrwała nawet stu lat. Trzeci pałac powstał około 200 m dalej na południe.W XIII wieku p.n.e. strawił go ogień.

Pałac Nestora
Nestor, władca Pylos, był jednym z Argonautów wyprawiających się po złote runo, walczył z centaurami i uczestniczył w słynnych łowach na dzika kaledońskiego. Wszyscy pamiętają go jako najstarszego i najmądrzejszego spośród Greków walczących pod Troją. Nestor też mógł być postacią historyczną. Gdy w latach 50. XX wieku Carl Blegen, który przed II wojną światową prowadził wykopaliska w Troi, kontynuując prace Schliemanna, odkopał w Messenii w południowo-zachodniej części Peloponezu pałac z epoki brązu, bez wahania uznał go za siedzibę sędziwego króla.
Pałac Nestora na Wzgórzu Anglików (Ano Englianos) nad zatoką Navarino różni się od typowych greckich warownych cytadeli epoki brązu i przypomina lekkie w formie rezydencje władców Krety. Zespół czterech budowli mieścił tylko na parterze 105 pomieszczeń, w których centrum znajdowała się sala tronowa ogrzewana i oświetlana wielkim paleniskiem. Władcy Pylos mieli też łazienkę - pokoik z terakotową wanną. Teraz Pałac Nestora niszczeje w szybkim tempie, podziwiać można tylko części budowli zabezpieczone dachem.

Klątwa cyklopa
Odyseusz, po dziesięciu latach spędzonych pod Troją, kolejnych dziesięć wracał do rodzinnej Itaki, gdzie czekała na niego wierna żona Penelopa i nie mniej wierny pies Argos (który zdechł ze wzruszenia, kiedy ujrzał swego pana). Mimo sprytu i rozumu, rozsławionych przez Homera, Odyseusz nie mógł odnaleźć drogi do domu, ponieważ ciążyła na nim klątwa cyklopa Polifema, którego podstępem oślepił. Podobna klątwa ciąży na archeologach, którzy do dziś nie potrafią odnaleźć pałacu słynnego wodza. Wysepka na Morzu Jońskim, która dzisiaj nosi nazwę Itaka, prawdopodobnie nie była wcale ojczyzną Odysa.
Słowa Homera opisujące Itakę nie pasują do górzystej wysepki. Brytyjski archeolog amator Robert Bittlestone razem z geologiem z Edynburga Johnem Underhillem i klasycystą z Cambridge Jamesem DiggleŐem sugerują w książce "Odysseus Unbound: The Search for HomerŐs Ithaca", że starożytna Itaka to dzisiejszy półwysep Paliki na Kefalonii, wyspie rozsławionej dzięki książce i filmowi "Mandolina kapitana Corellego". Ale na Kefalonii nie odnaleziono królewskiego pałacu, mimo że wyspa jest usiana pozostałościami z epoki brązu, a na jej powierzchni niemal co krok można znaleęć skorupy naczyń z tego okresu. Badania geologiczne potwierdzają, że półwysep Paliki był 3 tys. lat temu wyspą. Niewykluczone więc, że na niej znajdowało się królestwo Odysa.

Grób Agamemnona
Heinrich Schliemann wybrał Mykeny na miejsce swoich kolejnych wykopalisk w 1876 r., ponieważ spodziewał się odkryć tam siedzibę króla Agamemnona. Schliemann kierował się opisem Pauzaniasza, greckiego pisarza z II wieku n.e., ale Mykeny były dobrze znane badaczom i podróżnikom pod koniec XIX wieku (nad powierzchnię ziemi wystawała m.in. górna część monumentalnej bramy ozdobionej reliefem dwóch lwic). Niedaleko wzgórza widoczny był też potężny grób tolosowy, zwany przez ówczesnych turystów grobem Agamemnona lub skarbcem Atreusza.
Schliemann odkopał w Mykenach królewskie cmentarzysko wewnątrz kręgu otoczonego kamiennymi płytami. Szkieletom kobiet i mężczyzn ponadprzeciętnego - jak na owe czasy - wzrostu towarzyszyły złote i srebrne naczynia, zdobione sztylety, tuziny paciorków z ametystu i górskiego kryształu; czaszki zasłaniały maski ze złotej folii. Widząc te bogactwa, Schliemann nie miał wątpliwości, że "spojrzał w twarz Agamemnona" (jak napisali póęniej dziennikarze). Odkryte przez niego groby pochodzą jednak z 1700-1600 r. p.n.e., a Agamemnon dowodził Achajami pod Troją czterysta lat później - około 1200 r. p.n.e. Nie wiemy, kim byli pochowani w nich ludzie, od nich jednak zaczęło się bogactwo Myken. Badania greckich i brytyjskich archeologów odsłoniły na szczycie wzgórza pałac, a wokół niego domy, warsztaty rzemieślników i ośrodek kultu. Mykeny, podobnie jak w pałac na Salaminie, rozkwitały w XIII wieku p.n.e.
Więcej możesz przeczytać w 16/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 16/2006 (1219)

  • Na stronie - Samoatak kontra Samoobrona23 kwi 2006Samoobrona to próba uchronienia się przed nieuchronnym3
  • Wprost od czytelników23 kwi 2006Solidarna nie znaczy sprawiedliwa Nie chcę Polski solidarnej. Chcę Polski sprawiedliwej. Całe życie ciężko pracowałem, uczyłem się, studiowałem, zdobywałem nowe kwalifikacje. Tak samo postępowała moja żona. Sypialiśmy mało, dużo pracowaliśmy, dużo...3
  • Skaner23 kwi 2006SKANER - POLSKA HISTORIA Komuna żyje! Każdy, kto odwiedzi strony internetowe urzędu prezydenta RP (www.prezydent.pl), dowie się, że do grona prezydentów Rzeczypospolitej należy nie tylko Wojciech Jaruzelski. Jest w tym gronie także agent...8
  • Dossier23 kwi 2006DONALD TUSK przewodniczący PO "Rano wstaję i wydaje mi się, że koalicja już jest za progiem, a w okolicach obiadu widzę, że to znowu gdzieś się rozpływa" RADIO TOK FM JANUSZ MAKSYMIUK poseł Samoobrony "Powiedzmy sobie prawdę -...9
  • Sawka czatuje23 kwi 200610
  • Poczta23 kwi 2006Wojna dziesięcioletnia W artykule "Wojna dziesięcioletnia" (nr 13) znalazło się stwierdzenie: "Prokom, który wcześniej wygrał przetarg na budowę takiego systemu dla ZUS, oskarżył ComputerLand w sądzie o nieuczciwą konkurencję...14
  • Playback23 kwi 2006Jarosław Kaczyński, prezes PiS, i Andrzej Lepper, przewodniczący Samoobrony, wicemarszałek Sejmu14
  • Ryba po polsku - Zadręczacze23 kwi 2006Jeśli na świętego Jana koalicja jest od rana, to rozpadnie się z wieczora na świętego Izydora15
  • Z życia koalicji23 kwi 2006POLACY MAJĄ TO, NA CO przez pół roku czekali - oznajmił Jarosław Kaczyński, prezentując na wybiegu nowy nabytek w swoim bestiarium - wicepremiera Andrzeja Leppera. Panie prezesie, pół roku czekaliśmy, to poczekamy jeszcze troszkę. Na...16
  • Z życia opozycji23 kwi 2006PSL PODCHODZI DO ROZMÓW z PiS z "dystansem i sceptycyzmem". Ludowy mędrek Marek Sawicki postawił sprawę jasno: "PiS musi się zdecydować, czy chce współpracować, czy zdominować ugrupowania, które zaprasza do...17
  • Nałęcz - Droga przez mękę23 kwi 2006Im łapczywiej Samoobrona będzie chłonęła władzę, tym szybciej się nią udławi18
  • Fotoplastykon23 kwi 2006© Henryk Sawka www.przyssawka.pl19
  • Państwo zapłaci23 kwi 2006Rozmowa z Andrzejem Lepperem, wicemarszałkiem Sejmu, przewodniczącym Samoobrony20
  • Strachy na Leppera23 kwi 2006Lepper chce wejść do rządu, by ratować Samoobronę przed wymiarem sprawiedliwości24
  • Lepperyzacja Kaczyńskich23 kwi 2006Lepper może się okazać hamulcem dla autorytarnych zapędów braci Kaczyńskich28
  • Zabór prasowy23 kwi 2006Groźba zmonopolizowania polskiego rynku opinii przez niemiecką prasę jest coraz bardziej realna30
  • Michalkiewicz po żydowsku23 kwi 2006Izraelczycy wiedzą, że za Holocaust są odpowiedzialni Niemcy i nie przekreśli tego jedna bezmyślna wypowiedź34
  • Naziści z księżyca23 kwi 2006Przewodnicy po Auschwitz mają zakaz mówienia "niemiecki obóz" czy "niemieckie zbrodnie"36
  • Giełda23 kwi 2006Hossa Świat Rośnie jak na ropie Exxon Mobil jest największą amerykańską firmą - wynika z zestawienia magazynu "Fortune". Dzięki wzrostowi cen ropy ubiegłoroczne przychody koncernu zwiększyły się o ponad 25 proc. - do 340 mld USD. Na...38
  • Miliony w sieci23 kwi 2006Najbogatsi w polskim Internecie, czyli jak zdobyć pierwszy rzeczywisty milion na wirtualnym rynku40
  • Zginąć lub wygrać23 kwi 2006Estończykom udało się dokończyć to, co rozpoczęli Polacy50
  • Eliksir gospodarki23 kwi 2006Kurs ekonomii NBP i "Wprost", czyli jak wygrać z konkurentem54
  • Załatwione odmownie - Unia po turecku23 kwi 2006Dogonienie i przegonienie Ameryki przez Europę to mrzonka56
  • Supersam23 kwi 200660
  • Pióro agenta 00723 kwi 2006Fikcyjny świat Jamesa Bonda staje się rzeczywistością. Brytyjska policja z Dorset testuje właśnie pióro cyfrowe - gadżet niczym z filmów o agencie 007. Pióro Magicomm, którym pisze się na specjalnie przystosowanym papierze firmy Anoto, dzięki...60
  • Aparat i laptop23 kwi 2006Po co na spotkanie biznesowe dźwigać laptop, skoro te same funkcje ma telefon komórkowy? Samsung D600 obsługuje pliki we wszystkich popularnych formatach biurowych, które można edytować i wyświetlać za pomocą wideo projektora. Telefon wypozażony...60
  • Centrum rozrywki23 kwi 2006Nawet 15 tysięcy piosenek może pomieścić nowy odtwarzacz mp3 Creative Zen Vision. Urządzenie wyświetla też filmy wideo i umożliwia oglądanie zdjęć, co czyni je prawdziwym przenośnym centrum rozrywki. Umieszczony w nim czytnik kart Compact Flash...60
  • But jak klejnot23 kwi 2006Słynąca z najdoskonalszych imitacji prawdziwych klejnotów firma Swarovski ozdobiła swoimi kryształkami buty m.in. Hugo Bossa i Mauricio Medeirosa oraz projekty 16 polskich kreatorów, takie jak afrykańska kreacja Michała Starosta, meksykański...60
  • Sylwetka prestiżu23 kwi 2006Klasę panującą, zamożną i wykształconą rozpoznaje się po szczupłej, wysportowanej sylwetce62
  • Rentierzy na browarku23 kwi 2006Polak blogowy żyje w przekonaniu, że urodził się i to wystarczy: nie planuje, nie walczy72
  • Spirala krzywd23 kwi 2006Podnoszenie prawa do powrotu może wywrócić światowy porządek, doprowadzić do gwałtu i przemocy76
  • Ludzie z "Żelaza"23 kwi 2006W 1977 r. wywiad PRL zlecił braciom Janoszom zabójstwo przebywającego wówczas na Zachodzie Adama Michnika Ze zrabowanych na zlecenie MSW 200 kg złota bracia Janoszowie dostali 40 kg. Resztę ukradli złodziejom zasłużeni towarzysze z...78
  • Know-how23 kwi 2006Wiara leczy? Praktyki religijne mają zbawienny wpływ na zdrowie. Uczeni z Centrum Medycznego Uniwersytetu w Pittsburghu wykazali, że uczestnictwo w cotygodniowych obrzędach religijnych przedłuża życie o 2-5 lat, podobnie jak regularne ćwiczenia...82
  • Słuchawki głuchoty23 kwi 2006Za dziesięć lat aparaty słuchowe będą tak powszechne jak okulary84
  • Szpital Europy23 kwi 2006Pacjenci z importu uzdrawiają polską służbę zdrowia88
  • Podręcznik Homera23 kwi 2006Bohaterowie "Iliady" to postacie historyczne90
  • Bez granic23 kwi 2006Neutralna defilada Irlandzki rząd postanowił, że w 90. rocznicę antybrytyjskiego powstania w Dublinie (tzw. Easter Rising), które przyniosło Irlandii niepodległość, odbędzie się wojskowa parada. Wywołało to spore kontrowersje w tym...92
  • Zapracowani kontra rozleniwieni23 kwi 2006Zanim imigranci przyjadą do Ameryki, są już Amerykanami. Gdy przyjadą do Europy, stają się klientami opieki społecznej94
  • Imperium Ahmadineżada23 kwi 2006Iran chce dołączyć do klubu mocarstw, czy to się światu podoba, czy nie98
  • Brukselska piramida finansowa23 kwi 2006Ile Bułgarzy i Rumuni zapłacą za bilet wstępu do Unii Europejskiej?102
  • Księgowy z Corleone23 kwi 2006Dawna cosa nostra potrzebowała bossa sprawującego absolutną władzę. Nowa przypomina globalny koncern104
  • Menu23 kwi 2006KRÓTKO PO WOLSKU Pomieszanie z poplątaniem Żyjemy w czasach zaburzonej hierarchii. Nikogo już nie bulwersuje jajo mądrzejsze od kaczki, wóz przed koniem, ogon merdający psem czy (w polityce) danie główne uzależnione od...110
  • Recenzje23 kwi 2006112
  • Country Straits23 kwi 2006**** Pozazdrościł widać Mark Knopfler Jackowi White'owi współpracy z legendarną pieśniarką country Lorettą Lynn, bo oto nagrał album z inną wielką diwą z Nashville - Emmylou Harris. To logiczne posunięcie, bo fascynacje dawnego lidera Dire Straits...112
  • Trująca Sophie23 kwi 2006**** Skrzypaczka Sophie Solomon nie podchodzi do muzyki etnicznej z powagą. Efektem jest pełna energii, wysmakowana kombinacja muzyki cygańskiej, klezmerskiej i folkowej. Ta płyta powinna przemówić do Polaków, bo zaśpiewana w manierze Leonarda...112
  • Monolog stróża23 kwi 2006*** Cały Myśliwski. Kolejny hektar uczciwie zaoranej prozy. Stróż kolonii domków letniskowych łuska w jesienny wieczór fasolę i obszernie rozważa o życiu. Dygresja łagodnie przelewa się w dygresję: a to o dziadkach, co to świat poznawali na...112
  • Paw bez piór23 kwi 2006*** Z marnej prozy trudno zrobić dobrą sztukę. Potwierdziły to dotychczasowe inscenizacje "Pawia królowej" Doroty Masłowskiej. Warszawska wersja Jacka Papisa też dobra nie jest, choć może pretendować do miana średniej. Reżyser...112
  • Hipokryta wysokooktanowy23 kwi 2006Wojnę Kościołowi scjentologicznemu, firmowanemu przez Toma Cruise'a, wypowiedzieli Stan i jego koledzy z "Miasteczka South Park"114
  • Fałszywy Rubens23 kwi 2006Wlipcu 1980 r. w domu aukcyjnym Christie's londyńska National Gallery kupiła najdroższy wówczas obraz do swojej kolekcji. Za "Samsona i Dalilę" Rubensa zapłacono 2,5 mln funtów, co dziś jest równowartością prawie 40...118
  • Pazurem - Światło z Brzeska23 kwi 2006Rozpuściliście się w tym Brzesku! Wy myślicie, że my tu, w Warszawie, nie mamy was na oku, bo to zadupie!120
  • Ueorgan Ludu23 kwi 2006TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI NR 16 (182) ROK WYD. 5 WARSZAWA, PONIEDZIAŁEK 17 KWIETNIA 2006 R. CENA + VAT + ZUS + AKCYZA Judasz bohaterem tragicznym Nowa Wielkanoc "GW", przeciwstawiając się dzikiej lustracji Judasza,...121
  • Skibą w mur - Misski robią wszystkim23 kwi 2006Miss World w Polsce będzie wydarzeniem na miarę elektryfikacji wsi za wczesnego Gomułki122