O nas za nas

Dodano:   /  Zmieniono: 
Niemieckie Muzeum Śląskie w Görlitz pokazuje, jak bardzo Polacy nie potrafią prowadzić polityki historycznej

Piotr Semka

Od kilku lat powstaje niemiecki Śląsk, a większość Polaków nic o tym nie wie. Powstaje głównie w Görlitz, położonym przy polskiej granicy, po drugiej stronie Nysy. Gdy w 1815 r. Prusy zaanektowały spory fragment królestwa Saksonii (karząc jej władcę za objęcie tronu księstwa warszawskiego), zrabowane tereny z miastem Görlitz włączono do śląskiej prowincji królestwa Prus. Po 1945 r. zachodnia część miasta trafiła do NRD i o śląskim epizodzie zapomniano. Gdy po 1990 r. powstał land Saksonia, wydawało się, że w Görlitz zwycięży identyfikacja z Saksonią bądź Górnymi Łużycami. O śląskości Görlitz nie zapomnieli jednak ziomkowie. Od 1990 r. odbywali tu swe zjazdy. Wtedy jeszcze na siedzibę muzeum niemieckiego Śląska planowano jakieś miejsce w Dolnej Saksonii. Od połowy lat 90. zwyciężyła koncepcja zbudowania muzeum na "skrawku śląskiej ziemi".
Rudi Pawelka, jeden z pomysłodawców muzeum, znany w Polsce jako inicjator powstania Pruskiego Powiernictwa, proponował nawet nazwę Landesmuseum (muzeum landu), co sugerowało pośrednio, że obok 14 aktualnie istniejących krajów związkowych jest jeszcze dodatkowy land - niemiecki Śląsk. Tak prowokacyjny pomysł odrzucono, ale land Saksonia i rząd federalny - przy udziale władz Görlitz i Ziomkostwa Ślązaków - doprowadziły w końcu do powstania Muzeum Śląskiego. Otwarcie tej instytucji 13 maja przeszło w Polsce niemal bez echa. A przecież wizja historii Śląska, jaką propaguje muzeum, nie może być Polakom obojętna.

Śląski kącik
Muzeum mieści się w sercu starówki, w mieszczańskim dworze Schönhof - jednej z najpiękniejszych renesansowych budowli na północ od Alp. Cała zabytkowa uliczka Brüderstarsse, prowadząca do muzeum od strony rynku, już stała się śląską promenadą. Sklepy ze śląskim pamiątkami, księgarnie, biura turystyczne wyspecjalizowane w wycieczkach na polski Śląsk wprowadzają turystę w "heimatowy" (małoojczyźniany) nastrój. W księgarni Śląski Kufer Skarbów znajdujemy albumy z fotografiami ze Śląska przemieszane z typową ziomkowską literaturą rewizjonistyczną.
Muzeum Śląskie zdaje się rygorystycznie przestrzegać zasady bycia "muzeum europejskiego regionu kulturowego". Wszystkie podpisy pod zdjęciami są zarówno po polsku, jak i po niemiecku. To samo dotyczy relacji dźwiękowych i katalogu wystawy. Bezpłatny wstęp jest przywilejem wycieczek szkolnych z niemieckiego Görlitz i z leżącego po drugiej stronie Nysy polskiego Zgorzelca.
Dyrektor muzeum Markus Bauer podkreśla, że nie będzie ono przyczółkiem rewanżystów. Deklaruje, że do projektów muzeum włączy nie tylko ziomków ze Śląska, ale również instytucje z polskiej strony. - Pozwoli to uniknąć gwałtownych sporów, podobnych do tych, jakie rozgorzały wokół Centrum przeciw Wypędzeniom w Berlinie - mówił, otwierając muzeum. Bauer bagatelizuje to, że członkiem rady fundacji muzeum jest Rudi Pawelka. - Nie można dopuścić do napiętnowania projektu z powodu jednej osoby. Poglądy Pawelki nie mają z muzeum nic wspólnego - zaznacza dyrektor.

Śląsk na słodko-kwaśno
Twórcy ekspozycji w muzeum w ciekawy sposób przedstawiają przejawy kultury miejskiej na Śląsku i niemieckich myślicieli tego rejonu, takich jak Anioł Ślązak, Jakub Boehme, Martin Opitz czy noblista Gerhart Hauptmann. Bardzo bogato reprezentowana jest barokowa kultura religijna Śląska z jej najwybitniejszymi malarzami, takimi jak Michael Willmann czy Philip Sauerland. Twórcy muzeum pokazują z wdziękiem barwny i kipiący ideami Wrocław w XIX wieku i w połowie XX wieku, jeden z najprężniejszych ośrodków polityki i sztuki w Niemczech. Prawie całą salę zapełniają dzieła wrocławskiej moderny, na czele z ekspresjonistami. Z niemieckich heimatmuzeów zebrano najwspanialsze przykłady śląskich produkcji fajansu i szkła artystycznego.
Dzieła zgromadzone w jednym miejscu pozwalają dobrze zrozumieć znaczenie Śląska na mapie niemieckiej kultury. Co innego, informacje tworzące narrację historyczną. I tu polski widz ma już znacznie więcej powodów do zastanowienia. W redagowaniu tekstów dotyczących historii widać wielki wysiłek, by uwzględniać polski punkt widzenia, ale dotyczy to głównie najbardziej drażliwego XX wieku. Co do historii obejmującej okres od X wieku do XV wieku (najbardziej istotny dla polskiej tożsamości państwowej Śląska), enigmatyczne dane budzą chęć polemiki.
"Krajobraz kulturowy Śląska kształtował się w epoce, w której nie istniały państwa narodowe. We wczesnym średniowieczu osiedlały się tu plemiona słowiańskie zajmujące się uprawą ziemi. W XIII wieku polska dynastia panująca zwróciła się w kierunku zachodnim. Niemieccy osadnicy przyczynili się do rozwoju kraju, wprowadzając technikę i rozwiniętą kulturę prawną. W długim pokojowym procesie Śląsk wrastał w obszar kultury niemieckiej". Ten cytat dobrze oddaje styl narracji historycznej dotyczącej średniowiecza. Niemieckie zasiedlenie Śląska jest uznawane za faktyczny punkt wyjścia dla historii tej ziemi. "Przez stulecia dominującym językiem tego kraju był niemiecki, ale mówiono tu również po polsku, morawsku, czesku i w jidysz". Co z mówiącymi po śląsku Słowianami? W jakim stopniu i jak długo ten język trwał? Na te pytania próżno szukać odpowiedzi. O polskim ruchu odrodzenia śląskiego nie dowiadujemy się wiele, aż do wybuchu powstań śląskich, w których - jak głosi wystawa - obie strony posługują się "nacjonalistyczną propagandą". Potem dochodzi do "arbitralnego wytyczenia granic Górnego Śląska przez państwa sojusznicze", który to stan prowadzi do poważnego kryzysu gospodarczego, a "przez podział Śląska zerwane zostają więzi gospodarcze powstałe w czasie wieków".
Niewiele możemy się dowiedzieć o wpływie NSDAP na mniejszość niemiecką i o zjawisku V kolumny, za to czytamy, że "władze polskie niejednokrotnie naruszały prawa mniejszości niemieckiej". Z uznaniem należy odnotować z kolei informacje o rozwoju Katowic w okresie międzywojennym i akcji wypędzenia Polaków z tego rejonu po agresji 1 września.
Osobny temat to kwestia deportacji Niemców po II wojnie - tu zderza się polska wrażliwość, uznająca deportacje za skutek rozpętania wojny przez Niemców, z niemiecką opcją, zakładającą, iż dla wysiedleń żadnych usprawiedliwień być nie może. Niepokój musi budzić teza wystawy, że niemieckie ofiary wypędzeń stały się ofiarami nacjonalistycznie podsycanego odwetu za zbrodnie popełniane w imieniu narodu niemieckiego. A każdy, kto staje się ofiarą nacjonalizmu, jest niewinny.

Bez Sobieskiego I Jana Kazimierza
Czy ekspozycja Schlesische Museum jest prawdziwa? To zależy, bo historię niełatwo przedstawiać bez narodowej specyfiki. W polskim muzeum Śląska zapewne bardziej wyeksponowano by okres przynależności Śląska do państwa polskiego, szczegółowo przedstawiając władców z rodu śląskich Piastów. Na pewno badano by skalę zachowania polskiego języka wśród śląskiego ludu. Dla Polaków ważne są epizody dziejowe, które z niemieckiej perspektywy niewiele znaczą - przemarsz przez Śląsk wojsk Jana III Sobieskiego czy pobyt Jana Kazimierza na Śląsku podczas potopu. Znacznie więcej miejsca poświęcić wypadałoby budzicielom polskości - takim jak Karol Miarka czy Józef Lompa, powstaniom śląskim, obronie śląskich rubieży w 1939 r. czy późniejszej kaźni Ślązaków wiernych polskości pod rządami III Rzeszy.
Na pewno więcej miejsca zajęłyby pionierskie lata zasiedlania Śląska przez kresowiaków. Wszystko to w Görlitz jest marginesem, i nic dziwnego, bo wizje historii i ich priorytety - u każdego narodu - są różne. W takiej sytuacji trzeba jednak oszczędniej gospodarować sugestiami o wizji historii wykraczającej ponad narodowe stereotypy.

Śląski Piemont czy miasto mostów?
"Śląskie tradycje stanowią wspólne dziedzictwo Niemców, Polaków i Czechów. Muzeum szuka nowych dróg wiodących do poznania tego bogatego krajobrazu kulturowego - wspólnie z partnerami po obu stronach Nysy" - głosi tekst otwierający wystawę. Jak na tak górnolotny plan, realia są znacznie bardziej partykularne. Wystawa przedstawia niemiecką wizję historii Śląska, wzbogaconą o opinie wychodzące naprzeciw polskiej wrażliwości historycznej - notabene nawiązań do czeskich akcentów w historii Śląska jest niezwykle mało. Jest to więc bardziej niemieckie Heimatmuseum niż muzeum europejskiego regionu kulturowego. Jeśli ten ostatni tytuł miałby mieć głębszy sens, muzeum powinni stworzyć na równych zasadach niemieccy i polscy partnerzy. Tymczasem w liczącej osiem osób radzie naukowej muzeum znalazło się tylko jedno polskie nazwisko - profesora Edwarda Białka, filologa z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Wałbrzychu.
Fragmenty ekspozycji, które uwzględniają polski punkt widzenia, to raczej grzeczność niż partnerstwo przy tworzeniu wizji historii tego rejonu Europy. A taki stan rzeczy nie jest obojętny przy usytuowaniu muzeum. Polacy inaczej przyjmowaliby istnienie muzeum niemieckiego Śląska w Dolnej Saksonii, a inaczej w przygranicznym Görlitz. Trzeba się bowiem na coś zdecydować: albo projektuje się dwójmiasto Görlitz/Zgorzelec jako europejską stolicę kultury, albo tworzy się z niej symboliczny skrawek niemieckiego Śląska. Przy pierwszym założeniu muzeum powinno być miejscem przedstawiania na równych prawach polskiej i niemieckiej wizji dziejów Śląska. Owszem, wymaga to porozumienia obu państw i równego partycypowania w kosztach placówki. Jeśli jednak taka wizja jest nierealna, to należało się zastanowić, czy budowa muzeum w granicznym mieście nie będzie budziła obaw po polskiej stronie Nysy.
Wyobraźmy sobie, jak reagowaliby Ukraińcy, gdyby w przygranicznym Przemyślu zbudowano muzeum ziemi lwowskiej. Muzeum, w którym głosilibyśmy, że w XIV wieku nie istniały państwa narodowe i sławilibyśmy cywilizacyjną polonizację Rusi Czerwonej. Samo muzeum śląskie w Görlitz nie musi być konfliktogenne, ale jeśli ktoś zacznie z tego miasta tworzyć śląski Piemont, czyli przyczółek wskrzeszania tradycji niemieckiego Śląska, to także muzeum zacznie się kojarzyć Polakom jak najgorzej. Tym bardziej że stosunki polsko--niemieckie na styku Görlitz - Zgorzelec niebezpiecznie się rozdwajają. Oficjalny duch europejskiej współpracy kłóci się z realiami dnia codziennego. Ponad pół roku temu mieszkańcy Zgorzelca jak najgorzej przyjęli demonstrację, podczas której ultrasi z NPD i DVU demonstrowali m.in. z biało-żółtymi flagami przy moście granicznym nad Nysą.
Co by się stało, gdyby Niemcy zaproponowali nam zbudowanie wspólnego muzeum Śląska przy równym podziale kosztów. Przykładowo, muzeum ma budżet 900 tys. euro rocznie. Czy Polacy byliby zdolni do takich inwestycji? Kiedy Niemcy budują własne muzea, często nie zgadzamy się z ich ocenami historii, ale czy robimy coś dla tworzenia własnej śląskiej tożsamości? Dlaczego we Wrocławiu nie ma muzeum Śląska? Warto wskazywać to polskim krytykom prowadzenia polityki historycznej.
Więcej możesz przeczytać w 25/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 25/2006 (1228)

  • Na stronie - Szantażokracja25 cze 2006Z kraju o najwyższym indeksie szantażokracji trzeba wiać jak najszybciej i jak najdalej3
  • Skaner25 cze 2006SKANER - POLSKA WYBORY Jednak bezpośrednio! Andrzej Lepper i jego partia chcieli znieść bezpośrednie wybory włodarzy miast i wsi. Wicepremier z Samoobrony nie znalazł jednak sojuszników w PiS. Partia Jarosława Kaczyńskiego nie poprze propozycji...6
  • Dossier25 cze 2006RYSZARD KALISZ Poseł SLD "Ja przynosiłem piłkarzom fart. Sami piłkarze uważali, że Jerzy Buzek przynosi im niefart. Teraz się okazało, że premier Marcin-kiewicz też przynosi niefart. I Lech Kaczyński przynosi niefart" Polskie Radio Program III...7
  • Sawka czatuje25 cze 2006Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)8
  • Mundial 200625 cze 2006KOMENTARZE POD BLOGIEM TOMASZA WOŁKA "Dramatyczny i piękny mecz z Niemcami, szkoda wyniku. Zabrakło kilkudziesięciu sekund. Ale ktoś 'na górze' powinien wyciągnąć głębsze wnioski z tych dwóch konfrontacji, dotrzeć do sedna kolejnej porażki. Polska...12
  • Poczta25 cze 2006Ziobrominator W artykule "Ziobrominator" (nr 21) znalazła się informacja, że minister Zbigniew Wassermann jako "ważna osobistość" cieszy się specjalnymi przywilejami w korzystaniu z lotniska. Otóż minister Wassermann ma ochronę BOR. Nie powinno to...14
  • Playback25 cze 2006Jaromir Netzel, prezes zarządu PZU SA © K. PACUŁA14
  • Fotoplastykon25 cze 200614
  • Ryba po polsku - Pycha zdrajców25 cze 2006Jeśli się twierdzi, że domaganie się lustracji księżyjest dziełem wrogich sił, trzeba te siły nazwać Maciej Rybiński Jedno jest pewne - żywoty świętych są mniej atrakcyjne od żywotów grzeszników. Żywoty świętych napawają tylko podziwem, żywoty...15
  • Z życia koalicji25 cze 2006Wreszcie PiS spełnia obietnice w sprawie mediów publicznych! W skład rady nadzorczej Polskiego Radia weszli sami fachowcy: szpitalna księgowa, warszawska radna, kadrowiec, pani z banku i ktoś tam jeszcze. Aha, i dziennikarka z Kielc. W tej...16
  • Z życia opozycji25 cze 2006Kto brylował na urodzinach Andrzeja Leppera? Jak zadajemy zagadki, to odpowiedź na nie jest zazwyczaj ta sama. Tak, Stefan Niesiołowski - zaciekły wróg tłuszczy i hołoty spod znaku Samoobrony. Brylował, wznosił toasty, żartował z wicepremierem....17
  • Nałęcz - Seanse nienawiści25 cze 2006"Patriotyzmu" międzywojennej Młodzieży Wszechpolskiej polska szkoła na pewno nie potrzebuje Tomasz Nałęcz Pomysł ministra edukacji narodowej Romana Giertycha, aby wprowadzić nowy przedmiot nauczający patriotyzmu, daje się interpretować na dwa...18
  • Polskie stolice zbrodni25 cze 2006Czy Polska jest jednym z najbardziej niebezpiecznych krajów w Europie, w którym szaleje przestępczość? W 2006 r. tylko 42 proc. Polaków badanych przez CBOS postrzegało swój kraj jako bezpieczny (w 2001 r. było ich zaledwie 28 proc.). Czy polskie...20
  • Okrągłosłowi25 cze 2006Ranking polityków: Aleksander Kwaśniewski - piąty, Lech Kaczyński - dziesiąty28
  • O nas za nas25 cze 2006Niemieckie Muzeum Śląskie w Görlitz pokazuje, jak bardzo Polacy nie potrafią prowadzić polityki historycznej Piotr Semka Od kilku lat powstaje niemiecki Śląsk, a większość Polaków nic o tym nie wie. Powstaje głównie w Görlitz, położonym...32
  • Sushi Marcinkiewicza25 cze 2006Władza jest konserwatywno-narodowa, ale menu ma kosmopolityczne Igor Janke Kuchnia polityków nie chadza w parze z wyznawaną ideologią. Staropolskie potrawy zakrapiane zmrożoną czystą wódką preferowali politycy lewicowego, teoretycznie...38
  • Giełda25 cze 2006Hossa Świat Dziecko małolitrażowe Japońskie Suzuki i niemiecki Opel wspólnie zaprojektują mały miejski samochód przeznaczony na rynek europejski - donosi japoński dziennik "Nihon Keizai Shimbun". Auto będzie produkowane od 2008 r. w węgierskiej...42
  • Podpalacze budżetu25 cze 2006Polska polityka gospodarcza tworzy się na ulicy Witold M. Orłowski Krzysztof Trębski Czy chcesz zapłacić dodatkowo ponad 200 zł rocznie, aby pracownicy służby zdrowia zarabiali więcej? Gdyby w ten sposób ośrodki badania opinii formułowały pytania,...44
  • Siła krachu25 cze 2006Polscy ciułacze stracili na giełdzie 20 mld złotych? Michał Zieliński O 10 tys. zł zmniejszyły się od połowy maja zasoby Polaka, który wykupił jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych i oszczędzał w otwartych funduszach emerytalnych. Polacy...50
  • Wojna siedmioletnia25 cze 2006Jeśli Zygmunt Solorz przegra walkę o Erę, może zarobić miliard euro Aleksander Piński Jan Piński W tej wojnie polska strona jest tylko trzecim graczem. Czy jednak Elektrim skorzysta na wojnie Vivendi i Deutsche Telekomu? Wojna gigantów zaostrzyła...54
  • Polacy odlatują na południe25 cze 2006120-metrowy apartament z widokiem na morze w tureckiej Alanyi kosztuje tyle, ile 80-metrowe mieszkanie na Żoliborzu Krzysztof Trębski Simmon Tweddle, analityk brytyjskiej agencji nieruchomości Property Secrets, podróżował po Bałkanach. Zatrzymał...58
  • 2X2=4 - Rynek patriota25 cze 2006Wiedzy o polityce ustrojowej nie mogą zastąpićnarodowo-patriotyczne hasła i efekciarskie działania Wacław Wilczyński Gospodarka narodowa musi być patriotyczna. Tak postanowiła usiłująca nami rządzić prawicowo-lewicowa partia. Zapał...62
  • Supersam25 cze 200664
  • Leon szczęściarz25 cze 2006Leon jest niebywałym szczęściarzem. Już niezłym powodzeniem cieszył się, kiedy styliści z Seata zabrali się za jego przód. Ostre linie sprawiły, że sylwetka leona zaczęła przypominać sprintera szykującego się do startu. Te nowe kształty polubili...64
  • Inwazja z Treviso25 cze 2006- Polacy ubierają się teraz o niebo lepiej niż 10 lat temu i są gotowi kupować markowe ubrania - tak w rozmowie z "Wprost" Giuseppe Stefanel tłumaczy powody ekspansji domu mody Stefanel na polski rynek. Do 2008 r. marka z Treviso otworzy...64
  • Muzykalny Ebi25 cze 2006Biało-czerwony odtwarzacz plików mp3 opatrzony autografem Euzebiusza Smolarka - taki prezent polskim fanom futbolu i muzyki podarowała firma Samsung. Urządzenie ma wbudowane cyfrowe radio i dyktafon, akumulator po naładowaniu wystarcza na 10...64
  • W stylu lat 50.25 cze 2006Co łączy marki Philippe Starck, Armani, Donna Karan i Burberry? Zegarki i biżuteria tych marek produkowane są wyłącznie przez amerykańską firmę Fossil. Połączenie charme'u "cudownych lat 50." z nowymi trendami tworzy oryginalny, łatwo...64
  • Mięczaki stadionów25 cze 2006Zamiast wygrywać, Polacy są dumni z honorowych porażek66
  • Akademia wojenna25 cze 2006Studenci już nie walczą o indeksy, to indeksy biją się o studentów70
  • Kilometr skarbów25 cze 2006W zaszyfrowanych dokumentach pojawił się opis Lubiąża jako miejsca, gdzie składowano cenne dzieła sztuki Joanna Lamparska Cenne rzeźby, obrazy, ołtarze, kolekcje monet i biżuterii oraz rzadkie książki - to wszystko zostało ukryte na Dolnym Śląsku...74
  • Czerwiec wolności25 cze 2006Poznański Czerwiec '56 to ostatnie polskie powstanie narodowe, a radomski Czerwiec '76 to koniec mitu tzw. drugiej Polski Antoni Dudek Historyk i politolog, pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego i IPN. Autor książki o kulisach upadku PRL...78
  • Know-how25 cze 2006Ratunek dla oka Pierwszy lek na retinopatię cukrzycową może wkrótce trafić na rynek. Badania kliniczne wykazały, że substancja o nazwie ruboxistaurin hamuje postęp zmian chorobowych w siatkówce u 41 proc. osób cierpiących na cukrzycę. Retinopatia...82
  • Apteka blagierów25 cze 2006Badania naukowe coraz częściej są jedynie narzędziem marketingowym firm farmaceutycznych Jan Stradowski [powiększ] Kiedy okazało się, że środek przeciwbólowy vioxx (rofekoksyb), zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu, amerykański koncern MSD...84
  • Epidemia milczenia25 cze 2006Dzieci dotknięte mutyzmem są jak Dr Jekyll i Mr Hyde - w szkole są małomówne, w domu bywają nadpobudliwe Monika Florek-Moskal Mowa jest srebrem, milczenie złotem - mówi jedna z przypowieści w Biblii. Niestety, zbyt częste milczenie, choćby tylko w...88
  • Łebskie ptaszki25 cze 2006Kruki i wrony wykazują inteligencję półtorarocznego dziecka Ewa Nieckuła Hodowana w niewoli wrona brodata z Nowej Kaledonii po bezskutecznych próbach wydłubania drutem apetycznego kąska z dna wąskiej probówki zrobiła na końcu przyrządu haczyk i...90
  • Bez granic25 cze 2006Wybuchowy emigrant Abu Hamza al-Muhadżir, czyli "Emigrant", to nowy przywódca Al-Kaidy w Iraku, który zastąpił zabitego kilkanaście dni temu Abu Musaba al-Zarkawiego. Nowy szef wezwał do pokonania "krzyżowców i szyitów" oraz pomszczenia swego...92
  • Czerwona kontrrewolucja25 cze 2006Co jest lepsze: białoruska niepodległość pod władzą Łukaszenki czy białoruska demokracja pod rosyjską kuratelą? Jerzy Marek Nowakowski "Nasza chata z kraja" - polityka zagraniczna Polski od kilku lat jest prowadzona zgodnie z tą zasadą. Niczego...94
  • Mini-ZSRR25 cze 2006Stolica Białorusi powinna zostać przemianowana z Mińska na Weterańsk? Cezary Goliński Bez Białorusi nie byłoby zwycięstwa w II wojnie światowej, tymczasem dziś wrogie siły ignorują wkład tego kraju i jego obecnego prezydenta w dzieło pokoju na...96
  • Gazownia ajatollahów25 cze 2006Europa musi wybrać: albo więcej gazu z Rosji, albo gaz z Iranu Agata Jabłońska Zimna wojna się skończyła? Nic podobnego. Do bezpośredniej konfrontacji Zachodu z nowym Wschodem jeszcze wprawdzie daleko, ale decydująca rozgrywka właśnie się zaczyna....98
  • Śmierć za śmierć25 cze 2006Bezsensowna wojna oddala Palestyńczyków od własnego państwa Henryk Szafir z Jerozolimy Premier Ehud Olmert podczas niedawnej wizyty w Europie nie musiał nikogo przekonywać, że Izrael prowadzi w Gazie wojnę obronną. Nawet prezydent Francji Jacques...102
  • Przyszłość z przeszłością25 cze 2006Oczekuję, że Polska pomoże Unii Europejskiej w ułożeniu stosunków z Rosjanami Richard von Weizscker dla "Wprost" prezydent Niemiec w latach 1984-1994 Podpisanie przed piętnastu laty przez Polskę i Niemcy dwóch traktatów: granicznego i o dobrym...104
  • Wiedeń w pralni25 cze 2006O potrzebie rozliczenia się z brunatną przeszłością zaczyna się mówić w Austrii dopiero teraz Dominika Ćosić z Brukseli Austriacy są autorami największej manipulacji XX wieku - wmówili Europejczykom, że Hitler był Niemcem, a Mozart Austriakiem,...106
  • Menu25 cze 2006KRÓTKO PO WOLSKU Damy wam szkołę Trwa festiwal pomysłów z cyklu "Jak dać szkole szkołę". W ministerstwie pojawiła się koncepcja, żeby współwładzę nad placówkami wychowawczymi powierzyć rodzicom. Na Zachodzie to się sprawdziło, ale u nas?...108
  • Recenzje25 cze 2006110
  • Anioł zemsty25 cze 2006Pisząc "Morderstwo w Orient Expressie", Agatha Christie efektownie przedstawiła grupowy akt zemsty na człowieku, którego jedynym powołaniem zdawało się być wyrządzanie krzywd wszystkim ludziom mającym nieszczęście znaleźć się na jego...110
  • Germaniomaniacy25 cze 2006Co by było, gdyby spełniło się choć w części to, co planiści Rzeszy zgotowali dla świata po zakończeniu wygranej, ma się rozumieć, wojny? Mielibyśmy wielką i przerażającą krainę - Germanię. Nie byłoby w niej miejsca dla Polaków czy Amerykanów....110
  • Nauka odmienności25 cze 2006Ryszard Kapuściński w ciągu kilku ostatnich lat wygłosił serię wykładów poświęconych kategorii Innego. Zebrane w jednej książeczce, zatytułowanej "Ten Inny", stanowią zbiór poglądów reportera na temat współczesnego świata, który jak...110
  • Możliwości Houellebecqa25 cze 2006Po skandalizującej "Platformie", którą Francuska Liga Arabska uznała za krzewienie rasowej nienawiści, Michel Houellebecq nieco złagodniał. W jego "Możliwości wyspy" jest wszystko to, do czego zdążył już przyzwyczaić...110
  • Stary dobry grubas25 cze 2006Kiedyś określano go mianem "króla bigbitu" i "zakręconego wujka Chemical Brothers". Z grania na basie w stylu Sex Pistols szybko zrezygnował i zaczął komponować muzykę klubowo-elektroniczną. W ciągu ostatnich dziesięciu lat...110
  • Cyrk Micka Jaggera25 cze 2006Po generałach jazzu Polskę podbijają generałowie rocka Jerzy A. Rzewuski Trasy koncertowe i festiwale są krwiobiegiem muzycznego show--biznesu, nic bowiem tak się nie liczy, jak osobisty kontakt z lubianym wykonawcą. Ale co chyba nie mniej ważne -...112
  • Znasz-LEE ten krój?25 cze 2006Nasz wieszcz to prekursor hip-hopu, graficiarz i autor muzycznych megahitów Lech Makowiecki Rymowanki wyszły już z mody, a szlachetna niegdyś sztuka operowania trzynastozgłoskowcem okrzyknięta została przez współczesnych guru mianem "obciachowej"....116
  • Mozart molestowany25 cze 2006Najsłynniejsze opery geniusza z Salzburga padają ofiarami reżyserów megalomanów Jacek Melchior Warszawa wygrała z Wiedniem. I to w nie byle jakiej konkurencji, bo czcząc Mozarta. My zaprosiliśmy słynnego niemieckiego reżysera do Warszawy,...118
  • Pazurem - Złota śruba25 cze 2006Polska to jest kraj na dziesięć żubrów, jeden Waweli pięć udanych scenek filmowych na dziesięciolecie Wiesław Kot Wzalewie filmowych laurów to detal. Gazety puściły go dołem, radia wcale. Zygmunt Kałużyński będzie nagradzać polskie kino. Zza...120
  • Ueorgan Ludu25 cze 2006Nr 25 (192) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 19 czerwca 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Twarde stanowisko prezesa Polskiego Związku Piłki Nożnej ŻĄDAMY GŁOWY TRENERA! To skandal! - oświadcza prezes PZPN M. Listkiewicz. - W meczu z Ekwadorem...121
  • Skibą w mur- Zdychanie autorytetów25 cze 2006Pojawiła się nowa kategoria agenta bezpieki - agent nieszkodliwy Krzysztof Skiba Jesteśmy ostatnio świadkami upadku wielu szacownych autorytetów. Osoby, które znaliśmy z mediów jako ważne, mądre i moralnie piękne, okazały się w świetle dokumentów...122