Mozart molestowany

Dodano:   /  Zmieniono: 
Najsłynniejsze opery geniusza z Salzburga padają ofiarami reżyserów megalomanów

Jacek Melchior

Warszawa wygrała z Wiedniem. I to w nie byle jakiej konkurencji, bo czcząc Mozarta. My zaprosiliśmy słynnego niemieckiego reżysera do Warszawy, wiedeńczycy ściągnęli nad Dunaj sławnego Polaka. Obaj - Achim Freyer i Krystian Lupa - przygotowali nowe inscenizacje "Czarodziejskiego fletu", bodaj najsłynniejszej i... najtrudniejszej do ogarnięcia opery Mozarta. Lupie, debiutującemu w operze, przedstawienie się nie udało, bo jak we wszystkich swoich spektaklach postawił na aktorstwo, którego ze śpiewaków nie udało mu się wykrzesać. Poza tym chyba nie do końca wiedział, do jakiego miejsca jego "Flet" ma być mądrą bajką, a gdzie tylko zabawą. Co innego Freyer - dość powiedzieć, że po raz szósty zdecydował się zainscenizować "Flet", i znowu z sukcesem!
Historię miłości Paminy i Tamina, poddającego ich próbom Sarastra, okrutnej Królowej Nocy i sympatycznego ptasznika Papagena można traktować jak bezpretensjonalną bajkę o dobru i złu albo jak moralitet najeżony masońską symboliką (sam Mozart był przecież masonem). Postacie z "Fletu" weszły już do obiegu popkultury, a Królową Nocy zabawiał się sam Miloä Forman w "Amadeszu", zestawiając jej słynną arię z rozwrzeszczaną teściową Mozarta. "Flet" można spłaszczyć do formy melodramatu, a nawet upichcić etnoopowiastkę z egzotycznymi ludożercami, wesoło tańczącymi wokół gigantycznego kotła (była i taka próba!). Coś w tym "Flecie" jest, skoro na jego inscenizację porwał się w 1975 r. sam Ingmar Bergman, proponując bezpretensjonalny film telewizyjny w konwencji teatru w teatrze, zrealizowany w barokowym Drottningholm. Być może niebawem pojawi się też wersja kinowa wyreżyserowana przez "następcę Lawrence'a Oliviera" - Kennetha Branagha.

Cyrk w szkole
Siedemdziesięcioletni Achim Freyer słynie z przedstawień, które są "żywymi" dziełami sztuki, a niezwykłe pomysły idą w parze ze zdumiewającą wizją plastyczną. Jego "Flet" oklaskiwany w Salzburgu dział się w namiocie cyrkowym, a warszawski - w klasie. Wszyscy bohaterowie tej "szkoły życia" - uczniowie, nauczyciele i dyrektor szkoły, którym jest Sarastro - noszą maski powiększające głowy i w specyficzny sposób poruszają się, co determinuje osobliwy rytm spektaklu. Groteskowa wizja, przy której nie sposób nie wspomnieć zarówno Kantora z "Umarłej klasy", jak i Felliniego z "Amarcordu", jest tak fascynująca, że nawet genialną muzykę przesuwa na drugi plan. I choć młodzi stołeczni soliści poradzili sobie całkiem nieźle, oryginalny teatr Freyera jak gąbka wchłania wszystko, co przetwarza po drodze. Klasyczni wielbiciele opery mają trudny orzech do zgryzienia, ale oto w Warszawie możemy podziwiać przedstawienie, jakie ucieszyłoby najbardziej wybrednych i znudzonych wszelkimi konwencjami widzów. Wielkie brawa i rada, by przed pójściem do teatru jednak się trochę z "Fletu" przygotować, bo dopiero porównanie oryginału z wersją Freyera daje prawdziwą satysfakcję!

Don Molestovanni
"Wesele Figara", "Cosi fan tutte", "Don Giovanni" i "Czarodziejski flet" - trudno bez tych arcydzieł wyobrazić sobie europejską kulturę. I trudno o lepsze przykłady do ilustracji triumfów i klęsk teatru muzycznego. Rok Mozartowski dopiero na półmetku, a już wiadomo, że reżyserom długo nie zabraknie dziwacznych pomysłów na inscenizowanie jego oper. Jeden z najnowszych pochodzi z Paryża i jest dziełem Michaela Hanekego, twórcy ekranizacji głośnej "Pianistki", w której Isabelle Huppert wącha chusteczki zużywane przez klientelę sex-shopu. Seks jest obecny także i w jego "Don Giovannim", który w tej wersji powinien zmienić tytuł na "Don Molestovanni". Słynny uwodziciel jest tu bowiem dyrektorem wielkiej firmy, mieszczącej się w La Défense, a Zerlina - w oryginale biedna wieśniaczka, poderwana na własnym weselu - jest dziewczyną z ekipy sprzątającej biurowiec.
Pomysły Hanekego to nic wobec konceptu Petera Sellarsa, który w latach 90. przeniósł akcję mozartowskiego arcydzieła do nowojorskiego Harlemu, a rolę Don Giovanniego i jego wiernego sługi Leporella powierzył parze czarnoskórych bliźniaków! Amerykański reżyser wsławił się też ekscentryczną inscenizacją "Wesela Figara", dziejącą się na czterdziestym piętrze hotelu, i "Cosi fan tutte" w uzdrowiskowym barze, którego bohaterki smażą frytki i przeglądają "Vanity Fair". W tym kontekście zdumiewa, jak wielką ramotą okazuje się dziś słynne przedstawienie "Don Giovanniego" z Salzburga z 1954 r. (dyrygowane przez legendarnego Wilhelma Furtwanglera), wydane właśnie na DVD. Wydaje się, że nie pół wieku, lecz całe lata świetlne dzielą współczesny teatr operowy od tamtej premiery, rozegranej po bożemu w gigantycznych kartonowych dekoracjach.

Mozart spod strzechy
Mimo ubóstwa panującego w polskich teatrach operowych mogliśmy w ostatnich sezonach oglądać zarówno świetne, jak i pozbawione sensu i smaku inscenizacje mozartowskich dzieł. Do tych ostatnich należy poznańska wersja "Cosi fan tutte" Grzegorza Jarzyny, w której, by współczesna sekszgrywa w stylu sadomaso toczyła się szybko jak film Tarantino, zmasakrowano partyturę, usuwając część numerów. Na drugim końcu żenady sytuuje się amatorski teatrzyk spod znaku Warszawskiej Opery Kameralnej. Chwali się, że od 15 lat co roku możemy w stolicy oglądać komplet dzieł Mozarta, ale inscenizacyjnie (w większości wypadków) wołają o pomstę do nieba.
W szlachetną pułapkę wpadł Michał Znaniecki (Wrocław), który polał "Cosi fan tutte" zbyt nachalną publicystyką, związaną z wojną w Iraku. Nie poradził też sobie z "Fletem" Niemiec Matthias Remus (Bydgoszcz), rozgrywając rzecz w bibliotece. Udało się za to Markowi Weiss-Grzesińskiemu (Wrocław): ten "Flet", w zimnej, bliżej nieokreślonej przestrzeni, z Królową Nocy - futurystyczną, na wpół nagą syreną, robi wrażenie! Największym mozartowskim osiągnięciem polskiego teatru ostatnich lat pozostaje warszawski "Don Giovanni" w reżyserii Mariusza Trelińskiego, z kostiumami Arcadiusa - oryginalny, zarazem współczesny (światłowody), jak i barokowy w swoim wizjonerskim rozbuchaniu. Od teraz ma w repertuarze Opery Narodowej równie wybitnego konkurenta - fascynujące przedstawienie Freyera.

Współpraca: Marta Nadzieja
Więcej możesz przeczytać w 25/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Autor:
Współpraca:

Spis treści tygodnika Wprost nr 25/2006 (1228)

  • Na stronie - Szantażokracja25 cze 2006Z kraju o najwyższym indeksie szantażokracji trzeba wiać jak najszybciej i jak najdalej3
  • Skaner25 cze 2006SKANER - POLSKA WYBORY Jednak bezpośrednio! Andrzej Lepper i jego partia chcieli znieść bezpośrednie wybory włodarzy miast i wsi. Wicepremier z Samoobrony nie znalazł jednak sojuszników w PiS. Partia Jarosława Kaczyńskiego nie poprze propozycji...6
  • Dossier25 cze 2006RYSZARD KALISZ Poseł SLD "Ja przynosiłem piłkarzom fart. Sami piłkarze uważali, że Jerzy Buzek przynosi im niefart. Teraz się okazało, że premier Marcin-kiewicz też przynosi niefart. I Lech Kaczyński przynosi niefart" Polskie Radio Program III...7
  • Sawka czatuje25 cze 2006Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)8
  • Mundial 200625 cze 2006KOMENTARZE POD BLOGIEM TOMASZA WOŁKA "Dramatyczny i piękny mecz z Niemcami, szkoda wyniku. Zabrakło kilkudziesięciu sekund. Ale ktoś 'na górze' powinien wyciągnąć głębsze wnioski z tych dwóch konfrontacji, dotrzeć do sedna kolejnej porażki. Polska...12
  • Poczta25 cze 2006Ziobrominator W artykule "Ziobrominator" (nr 21) znalazła się informacja, że minister Zbigniew Wassermann jako "ważna osobistość" cieszy się specjalnymi przywilejami w korzystaniu z lotniska. Otóż minister Wassermann ma ochronę BOR. Nie powinno to...14
  • Playback25 cze 2006Jaromir Netzel, prezes zarządu PZU SA © K. PACUŁA14
  • Fotoplastykon25 cze 200614
  • Ryba po polsku - Pycha zdrajców25 cze 2006Jeśli się twierdzi, że domaganie się lustracji księżyjest dziełem wrogich sił, trzeba te siły nazwać Maciej Rybiński Jedno jest pewne - żywoty świętych są mniej atrakcyjne od żywotów grzeszników. Żywoty świętych napawają tylko podziwem, żywoty...15
  • Z życia koalicji25 cze 2006Wreszcie PiS spełnia obietnice w sprawie mediów publicznych! W skład rady nadzorczej Polskiego Radia weszli sami fachowcy: szpitalna księgowa, warszawska radna, kadrowiec, pani z banku i ktoś tam jeszcze. Aha, i dziennikarka z Kielc. W tej...16
  • Z życia opozycji25 cze 2006Kto brylował na urodzinach Andrzeja Leppera? Jak zadajemy zagadki, to odpowiedź na nie jest zazwyczaj ta sama. Tak, Stefan Niesiołowski - zaciekły wróg tłuszczy i hołoty spod znaku Samoobrony. Brylował, wznosił toasty, żartował z wicepremierem....17
  • Nałęcz - Seanse nienawiści25 cze 2006"Patriotyzmu" międzywojennej Młodzieży Wszechpolskiej polska szkoła na pewno nie potrzebuje Tomasz Nałęcz Pomysł ministra edukacji narodowej Romana Giertycha, aby wprowadzić nowy przedmiot nauczający patriotyzmu, daje się interpretować na dwa...18
  • Polskie stolice zbrodni25 cze 2006Czy Polska jest jednym z najbardziej niebezpiecznych krajów w Europie, w którym szaleje przestępczość? W 2006 r. tylko 42 proc. Polaków badanych przez CBOS postrzegało swój kraj jako bezpieczny (w 2001 r. było ich zaledwie 28 proc.). Czy polskie...20
  • Okrągłosłowi25 cze 2006Ranking polityków: Aleksander Kwaśniewski - piąty, Lech Kaczyński - dziesiąty28
  • O nas za nas25 cze 2006Niemieckie Muzeum Śląskie w Görlitz pokazuje, jak bardzo Polacy nie potrafią prowadzić polityki historycznej Piotr Semka Od kilku lat powstaje niemiecki Śląsk, a większość Polaków nic o tym nie wie. Powstaje głównie w Görlitz, położonym...32
  • Sushi Marcinkiewicza25 cze 2006Władza jest konserwatywno-narodowa, ale menu ma kosmopolityczne Igor Janke Kuchnia polityków nie chadza w parze z wyznawaną ideologią. Staropolskie potrawy zakrapiane zmrożoną czystą wódką preferowali politycy lewicowego, teoretycznie...38
  • Giełda25 cze 2006Hossa Świat Dziecko małolitrażowe Japońskie Suzuki i niemiecki Opel wspólnie zaprojektują mały miejski samochód przeznaczony na rynek europejski - donosi japoński dziennik "Nihon Keizai Shimbun". Auto będzie produkowane od 2008 r. w węgierskiej...42
  • Podpalacze budżetu25 cze 2006Polska polityka gospodarcza tworzy się na ulicy Witold M. Orłowski Krzysztof Trębski Czy chcesz zapłacić dodatkowo ponad 200 zł rocznie, aby pracownicy służby zdrowia zarabiali więcej? Gdyby w ten sposób ośrodki badania opinii formułowały pytania,...44
  • Siła krachu25 cze 2006Polscy ciułacze stracili na giełdzie 20 mld złotych? Michał Zieliński O 10 tys. zł zmniejszyły się od połowy maja zasoby Polaka, który wykupił jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych i oszczędzał w otwartych funduszach emerytalnych. Polacy...50
  • Wojna siedmioletnia25 cze 2006Jeśli Zygmunt Solorz przegra walkę o Erę, może zarobić miliard euro Aleksander Piński Jan Piński W tej wojnie polska strona jest tylko trzecim graczem. Czy jednak Elektrim skorzysta na wojnie Vivendi i Deutsche Telekomu? Wojna gigantów zaostrzyła...54
  • Polacy odlatują na południe25 cze 2006120-metrowy apartament z widokiem na morze w tureckiej Alanyi kosztuje tyle, ile 80-metrowe mieszkanie na Żoliborzu Krzysztof Trębski Simmon Tweddle, analityk brytyjskiej agencji nieruchomości Property Secrets, podróżował po Bałkanach. Zatrzymał...58
  • 2X2=4 - Rynek patriota25 cze 2006Wiedzy o polityce ustrojowej nie mogą zastąpićnarodowo-patriotyczne hasła i efekciarskie działania Wacław Wilczyński Gospodarka narodowa musi być patriotyczna. Tak postanowiła usiłująca nami rządzić prawicowo-lewicowa partia. Zapał...62
  • Supersam25 cze 200664
  • Leon szczęściarz25 cze 2006Leon jest niebywałym szczęściarzem. Już niezłym powodzeniem cieszył się, kiedy styliści z Seata zabrali się za jego przód. Ostre linie sprawiły, że sylwetka leona zaczęła przypominać sprintera szykującego się do startu. Te nowe kształty polubili...64
  • Inwazja z Treviso25 cze 2006- Polacy ubierają się teraz o niebo lepiej niż 10 lat temu i są gotowi kupować markowe ubrania - tak w rozmowie z "Wprost" Giuseppe Stefanel tłumaczy powody ekspansji domu mody Stefanel na polski rynek. Do 2008 r. marka z Treviso otworzy...64
  • Muzykalny Ebi25 cze 2006Biało-czerwony odtwarzacz plików mp3 opatrzony autografem Euzebiusza Smolarka - taki prezent polskim fanom futbolu i muzyki podarowała firma Samsung. Urządzenie ma wbudowane cyfrowe radio i dyktafon, akumulator po naładowaniu wystarcza na 10...64
  • W stylu lat 50.25 cze 2006Co łączy marki Philippe Starck, Armani, Donna Karan i Burberry? Zegarki i biżuteria tych marek produkowane są wyłącznie przez amerykańską firmę Fossil. Połączenie charme'u "cudownych lat 50." z nowymi trendami tworzy oryginalny, łatwo...64
  • Mięczaki stadionów25 cze 2006Zamiast wygrywać, Polacy są dumni z honorowych porażek66
  • Akademia wojenna25 cze 2006Studenci już nie walczą o indeksy, to indeksy biją się o studentów70
  • Kilometr skarbów25 cze 2006W zaszyfrowanych dokumentach pojawił się opis Lubiąża jako miejsca, gdzie składowano cenne dzieła sztuki Joanna Lamparska Cenne rzeźby, obrazy, ołtarze, kolekcje monet i biżuterii oraz rzadkie książki - to wszystko zostało ukryte na Dolnym Śląsku...74
  • Czerwiec wolności25 cze 2006Poznański Czerwiec '56 to ostatnie polskie powstanie narodowe, a radomski Czerwiec '76 to koniec mitu tzw. drugiej Polski Antoni Dudek Historyk i politolog, pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego i IPN. Autor książki o kulisach upadku PRL...78
  • Know-how25 cze 2006Ratunek dla oka Pierwszy lek na retinopatię cukrzycową może wkrótce trafić na rynek. Badania kliniczne wykazały, że substancja o nazwie ruboxistaurin hamuje postęp zmian chorobowych w siatkówce u 41 proc. osób cierpiących na cukrzycę. Retinopatia...82
  • Apteka blagierów25 cze 2006Badania naukowe coraz częściej są jedynie narzędziem marketingowym firm farmaceutycznych Jan Stradowski [powiększ] Kiedy okazało się, że środek przeciwbólowy vioxx (rofekoksyb), zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu, amerykański koncern MSD...84
  • Epidemia milczenia25 cze 2006Dzieci dotknięte mutyzmem są jak Dr Jekyll i Mr Hyde - w szkole są małomówne, w domu bywają nadpobudliwe Monika Florek-Moskal Mowa jest srebrem, milczenie złotem - mówi jedna z przypowieści w Biblii. Niestety, zbyt częste milczenie, choćby tylko w...88
  • Łebskie ptaszki25 cze 2006Kruki i wrony wykazują inteligencję półtorarocznego dziecka Ewa Nieckuła Hodowana w niewoli wrona brodata z Nowej Kaledonii po bezskutecznych próbach wydłubania drutem apetycznego kąska z dna wąskiej probówki zrobiła na końcu przyrządu haczyk i...90
  • Bez granic25 cze 2006Wybuchowy emigrant Abu Hamza al-Muhadżir, czyli "Emigrant", to nowy przywódca Al-Kaidy w Iraku, który zastąpił zabitego kilkanaście dni temu Abu Musaba al-Zarkawiego. Nowy szef wezwał do pokonania "krzyżowców i szyitów" oraz pomszczenia swego...92
  • Czerwona kontrrewolucja25 cze 2006Co jest lepsze: białoruska niepodległość pod władzą Łukaszenki czy białoruska demokracja pod rosyjską kuratelą? Jerzy Marek Nowakowski "Nasza chata z kraja" - polityka zagraniczna Polski od kilku lat jest prowadzona zgodnie z tą zasadą. Niczego...94
  • Mini-ZSRR25 cze 2006Stolica Białorusi powinna zostać przemianowana z Mińska na Weterańsk? Cezary Goliński Bez Białorusi nie byłoby zwycięstwa w II wojnie światowej, tymczasem dziś wrogie siły ignorują wkład tego kraju i jego obecnego prezydenta w dzieło pokoju na...96
  • Gazownia ajatollahów25 cze 2006Europa musi wybrać: albo więcej gazu z Rosji, albo gaz z Iranu Agata Jabłońska Zimna wojna się skończyła? Nic podobnego. Do bezpośredniej konfrontacji Zachodu z nowym Wschodem jeszcze wprawdzie daleko, ale decydująca rozgrywka właśnie się zaczyna....98
  • Śmierć za śmierć25 cze 2006Bezsensowna wojna oddala Palestyńczyków od własnego państwa Henryk Szafir z Jerozolimy Premier Ehud Olmert podczas niedawnej wizyty w Europie nie musiał nikogo przekonywać, że Izrael prowadzi w Gazie wojnę obronną. Nawet prezydent Francji Jacques...102
  • Przyszłość z przeszłością25 cze 2006Oczekuję, że Polska pomoże Unii Europejskiej w ułożeniu stosunków z Rosjanami Richard von Weizscker dla "Wprost" prezydent Niemiec w latach 1984-1994 Podpisanie przed piętnastu laty przez Polskę i Niemcy dwóch traktatów: granicznego i o dobrym...104
  • Wiedeń w pralni25 cze 2006O potrzebie rozliczenia się z brunatną przeszłością zaczyna się mówić w Austrii dopiero teraz Dominika Ćosić z Brukseli Austriacy są autorami największej manipulacji XX wieku - wmówili Europejczykom, że Hitler był Niemcem, a Mozart Austriakiem,...106
  • Menu25 cze 2006KRÓTKO PO WOLSKU Damy wam szkołę Trwa festiwal pomysłów z cyklu "Jak dać szkole szkołę". W ministerstwie pojawiła się koncepcja, żeby współwładzę nad placówkami wychowawczymi powierzyć rodzicom. Na Zachodzie to się sprawdziło, ale u nas?...108
  • Recenzje25 cze 2006110
  • Anioł zemsty25 cze 2006Pisząc "Morderstwo w Orient Expressie", Agatha Christie efektownie przedstawiła grupowy akt zemsty na człowieku, którego jedynym powołaniem zdawało się być wyrządzanie krzywd wszystkim ludziom mającym nieszczęście znaleźć się na jego...110
  • Germaniomaniacy25 cze 2006Co by było, gdyby spełniło się choć w części to, co planiści Rzeszy zgotowali dla świata po zakończeniu wygranej, ma się rozumieć, wojny? Mielibyśmy wielką i przerażającą krainę - Germanię. Nie byłoby w niej miejsca dla Polaków czy Amerykanów....110
  • Nauka odmienności25 cze 2006Ryszard Kapuściński w ciągu kilku ostatnich lat wygłosił serię wykładów poświęconych kategorii Innego. Zebrane w jednej książeczce, zatytułowanej "Ten Inny", stanowią zbiór poglądów reportera na temat współczesnego świata, który jak...110
  • Możliwości Houellebecqa25 cze 2006Po skandalizującej "Platformie", którą Francuska Liga Arabska uznała za krzewienie rasowej nienawiści, Michel Houellebecq nieco złagodniał. W jego "Możliwości wyspy" jest wszystko to, do czego zdążył już przyzwyczaić...110
  • Stary dobry grubas25 cze 2006Kiedyś określano go mianem "króla bigbitu" i "zakręconego wujka Chemical Brothers". Z grania na basie w stylu Sex Pistols szybko zrezygnował i zaczął komponować muzykę klubowo-elektroniczną. W ciągu ostatnich dziesięciu lat...110
  • Cyrk Micka Jaggera25 cze 2006Po generałach jazzu Polskę podbijają generałowie rocka Jerzy A. Rzewuski Trasy koncertowe i festiwale są krwiobiegiem muzycznego show--biznesu, nic bowiem tak się nie liczy, jak osobisty kontakt z lubianym wykonawcą. Ale co chyba nie mniej ważne -...112
  • Znasz-LEE ten krój?25 cze 2006Nasz wieszcz to prekursor hip-hopu, graficiarz i autor muzycznych megahitów Lech Makowiecki Rymowanki wyszły już z mody, a szlachetna niegdyś sztuka operowania trzynastozgłoskowcem okrzyknięta została przez współczesnych guru mianem "obciachowej"....116
  • Mozart molestowany25 cze 2006Najsłynniejsze opery geniusza z Salzburga padają ofiarami reżyserów megalomanów Jacek Melchior Warszawa wygrała z Wiedniem. I to w nie byle jakiej konkurencji, bo czcząc Mozarta. My zaprosiliśmy słynnego niemieckiego reżysera do Warszawy,...118
  • Pazurem - Złota śruba25 cze 2006Polska to jest kraj na dziesięć żubrów, jeden Waweli pięć udanych scenek filmowych na dziesięciolecie Wiesław Kot Wzalewie filmowych laurów to detal. Gazety puściły go dołem, radia wcale. Zygmunt Kałużyński będzie nagradzać polskie kino. Zza...120
  • Ueorgan Ludu25 cze 2006Nr 25 (192) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 19 czerwca 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Twarde stanowisko prezesa Polskiego Związku Piłki Nożnej ŻĄDAMY GŁOWY TRENERA! To skandal! - oświadcza prezes PZPN M. Listkiewicz. - W meczu z Ekwadorem...121
  • Skibą w mur- Zdychanie autorytetów25 cze 2006Pojawiła się nowa kategoria agenta bezpieki - agent nieszkodliwy Krzysztof Skiba Jesteśmy ostatnio świadkami upadku wielu szacownych autorytetów. Osoby, które znaliśmy z mediów jako ważne, mądre i moralnie piękne, okazały się w świetle dokumentów...122