Butokracja

Po wyroby takich szewców, jak Sikora, Leszczyński, Struś, czy Hiszpański, przed wojną przylatywały nawet prywatne samoloty z Europy. Oficerki z polskiej manufaktury nosił przyszły prezydent Francji Charles de Gaulle. Niektóre z tamtych zakładów szewskich działały jeszcze na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. Do dziś przetrwały tylko nieliczne - m.in. firma założona w 1883 r. w Warszawie przez Jana Kielmana. W czasach socjalizmu niewiele jednak miała wspólnego z manufakturą działającą przed wojną, kiedy to pracowało w niej stu szewców. W realiach gospodarki rynkowej firma odrodziła się, a jej salon znalazł się nawet w angielskim almanachu opisującym tysiąc miejsc godnych odwiedzenia w Europie.

Buty od Lobba
Największą sławą cieszy się londyński zakład John Lobb, który wciąż należy do spadkobierców założyciela firmy. Szyte tam na zamówienie buty uważane są za najbardziej luksusowe obuwie na świecie. Nosili je królowie (np. brytyjski monarcha Edward VII) i wybitni artyści, tacy jak tenor Enrico Caruso. Obecnie - oprócz angielskiej rodziny królewskiej - chodzi w nich m.in. aktor Daniel Day-Lewis. Znanym angielskim wytwórcą luksusowych butów dla mężczyzn jest firma Tricker's Ltd., której klientami są książę Walii Karol i jego synowie William oraz Harry. Uczniowie i absolwenci elitarnej szkoły w Eton często kupują buty firmy New & Lingwood.
Najlepsze męskie obuwie w stylu włoskim szyje firma Berluti, z której usług korzystali członkowie rodziny Rockefellerów i jeden z "siedmiu wspaniałych" - Yul Brynner. Historyczna siedziba firmy mieści się w Paryżu przy ulicy Marbeuf. W stolicy Francji najmodniejszy jest zakład Pierre'a Corthaya. Corthay zawodu uczył się u Lobba i Berlutiego, a jego pierwszym krokiem do kariery było wykonanie w 1995 r. 150 par butów dla sułtana Brunei. W stolicy Włoch od 1912 r. działa z kolei firma Angelo Gatto, o której Alfons XIII, król Hiszpanii, miał powiedzieć: "W Rzymie są dwie wspaniałości - Kaplica Sykstyńska i buty od Gatto". W naszej części Europy cenione są wyroby szewców z Wiednia i Budapesztu.


Inwestycja w stopy
Klasyczne buty szyte na zamówienie kosztują co najmniej 1300 zł. Jest to jednak dobra inwestycja, gdyż po latach używania można je naprawiać w nieskończoność, bez uszczerbku dla ich walorów użytkowych i estetycznych. Dają pewność idealnego dopasowania do stopy i gwarancję, że zawsze będą modne. Nic więc dziwnego, że renomowane zakłady szewskie nie narzekają na brak klientów. Na kosztujące kilka tysięcy euro buty marki John Lobb klienci z całego świata gotowi są czekać nawet kilka miesięcy.
Zainteresowanie obuwiem na zamówienie zwiększyło się w drugiej połowie lat 90. Obecnie większość uznanych firm szyjących buty na zamówienie zajmuje się również produkcją obuwia wytwarzanego maszynowo. Centrum produkcji ekskluzywnych butów mieści się w podlondyńskim Northampton, gdzie swoje zakłady mają takie firmy, jak Church's Shoes, John Lobb czy Tricker's Ltd. W 1996 r. Berluti, trzy lata po wykupieniu jego firmy przez koncern LVMH, otworzył w Ferrarze zakład produkujący buty maszynowo. Uszycie butów na miarę zabiera około ośmiu tygodni i polega na wykonywaniu 200-250 czynności. W należącej od 1976 r. do Hermesa manufakturze John Lobb dziennie schodzi z warsztatów zaledwie sto par butów, w dużej mierze szytych ręcznie (obowiązkowo ręcznie wykonywany jest tradycyjny angielski szew na spodzie podeszwy).
Luksusowe buty w dominującym na rynku stylu angielskim od dziesięcioleci wytwarzane są w czterech klasycznych fasonach: oksford (najlepiej pasuje do trzyczęściowego garnituru), derby (w wersji z pogrubioną podeszwą nazywane są butami wiejskimi), monk (jak wskazuje nazwa - mnich - to najbardziej ascetyczny fason, bez przeszyć) oraz mokasyny (przeznaczone do ubrań w stylu sportowym lub zestawu klubowego).

Węgierski wzór
Przykładem sukcesu na rynku butów szytych na miarę jest budapeszteńska firma Laszlo Vassa, założona w 1978 r. Jej właściciel, były projektant obuwia w węgierskich firmach państwowych i prywatnych, w 1988 r. postanowił się specjalizować w szyciu tradycyjnych męskich butów na miarę, a swoim sztandarowym produktem uczynił fason, z którego słynęli węgierscy szewcy - derby z mocnej skóry z pogrubioną podeszwą (model Budapeszt). Klientami zakładu stali się odwiedzający stolicę Węgier cudzoziemcy, głównie z niemieckiego obszaru językowego. Pozycję Vassa na rynku butów szytych na zamówienie ugruntowała przetłumaczona już na kilka języków książka poświęcona ekskluzywnemu obuwiu męskiemu, napisana przez Laszlo Vassa i Magdę Molnar. Obecnie firma zatrudnia dwadzieścia osób, a marka Laszlo Vass zaliczana jest do najbardziej prestiżowych marek obuwia na zamówienie.