Pożeracze zabytków

Pożeracze zabytków

Dodano:   /  Zmieniono: 
Nie będzie sfinksa, piramid ani Wielkiego Chińskiego Muru! Terakotowa armia pogrzebana ponad 2 tys. lat temu wraz z cesarzem z dynastii Qin Shi Huangdi była jednym z największych odkryć archeologicznych XX wieku. Dziś posągi strażników chińskiego władcy potrzebują ochrony. Na skutek działania powietrza i wilgoci łuszczy się na nich i blednie farba, zacierają się rysy twarzy, coraz trudniej odróżnić po ubiorze i uzbrojeniu rangę żołnierza.
Niedługo rzeźby mogą się zamienić w bezkształtne masy gliny. Muzeum w prowincji Shaanxi ciągle jednak odkopuje nowe posągi. Dotychczas odsłonięto około 2 tys. figur, ale pod ziemią może się kryć jeszcze 8 tys. posągów.
Nie ma już chyba turysty, który pamiętałby Partenon, świątynię Ateny na ateńskim Akropolu, pozbawioną aluminiowych rusztowań. Wysiłki konserwatorów w niewielkim stopniu zmieniają katastrofalny stan ateńskich zabytków, bo nad miastem unosi się smog pożerający starożytne marmury. Powierzchnia kamieni jest coraz bardziej porowata, rzeźby tracą ostrość konturów i gładkość powierzchni. Niewiele pomogły ograniczenia ruchu kołowego w centrum Aten i wprowadzenie autobusów napędzanych ekologicznymi paliwami.

Utlenianie świątyni
Konserwatorzy twierdzą, że jest tylko jedna stuprocentowo pewna metoda ochrony zabytków - odkryć je, zdokumentować i jak najszybciej zakopać. Póki obiekty spoczywają w ziemi, niszczeją powoli. Dzięki temu można odsłonić zabytki sprzed 6 tys. lat w stanie prawie nienaruszonym. Pod wpływem tlenu i światła rozpadają się nawet przedmioty z surowców nieorganicznych, pozornie niezniszczalnych, jak wypalona w wysokiej temperaturze glina. Do tego dochodzą wilgoć, bakterie, grzyby i zanieczyszczenie powietrza.
Tlenki węgla i dwutlenek siarki niszczą najsłynniejszą budowlę Indii Tadż Mahal, mauzoleum, które Szahdżahan z dynastii Wielkich Mogołów wybudował w XVII wieku dla upamiętnienia swojej przedwcześnie zmarłej żony Mumtaz Mahal. Pałac z marmuru wysadzanego jadeitem, turkusem i lapis-lazuli przetrwał 350 lat wojen i katastrof. Teraz największym jego wrogiem są wyziewy kilku tysięcy małych i większych fabryk w liczącej 10 tys. km2 strefie przemysłowej otaczającej Tadż Mahal. W 1984 r. sąd najwyższy Indii nakazał, by okoliczne fabryki pozyskujące energię z węgla przestawiły się na opalanie gazem ziemnym lub przeniosły się w inny rejon. Małych i średnich przedsiębiorstw indyjskich nie stać jednak na takie inwestycje ani na odprawy dla robotników. Fabryki nadal dymią, ludzie chorują, a Tadż Mahal niszczeje.

Sfinks na gilotynie
Sfinks z Gizy prawdopodobnie straci głowę najpóźniej za 200 lat. Prof. Chikaosa Tanimoto z uniwersytetu w Kioto obliczył, że wtedy szyja stanie się zbyt cienka, aby podtrzymać głowę, bo na skutek wiatrów i zanieczyszczeń z Kairu rocznie ubywa nieco ponad milimetr powierzchni rzeźby. Sfinks ulega erozji, od kiedy został odkopany z piasków pustyni, które chroniły go przed warunkami atmosferycznymi.
Podziemne prace spowodowały niebezpieczne wybrzuszenie południowego muru otaczającego Wzgórze Świątynne w Jerozolimie, co grozi jego zawaleniem. Gdy jesienią 2000 r. izraelscy archeolodzy stracili nadzór nad tym terenem, władze palestyńskie kontynuowały zaplanowaną wcześniej budowę wielkiego, podziemnego kompleksu meczetów. Z terenu, który przedstawia tak wielką wartość archeologiczną, że jeszcze niedawno nie wolno było bez zezwolenia wbić tam w ziemię łopaty, wywieziono już kilkanaście tysięcy ton gruzu wymieszanego z bezcennym materiałem zabytkowym. Teraz święte miejsce judaizmu i islamu może się rozpaść.
Jego los może podzielić chiński mur. Ten umieszczony przez UNESCO na liście najbardziej zagrożonych zabytków świata obiekt jest w dobrym stanie jedynie w okolicach Pekinu. Wielki Mur Chiński nie jest jednolitą kamienną budowlą. Na długości tysięcy kilometrów znaleźć można odcinki wzniesione z kamienia, cegieł, a także prosty wał ziemny. Te części pod wpływem deszczu i wiatru nikną w oczach. Szybciej niż pogoda mur niszczą jednak ludzie. Od wieków służy on okolicznym wsiom jako podręczny magazyn cegieł i kamienia. Podczas budowy lokalnych dróg robotnicy wywożą metry sześcienne kamienia z muru do brukowania nawierzchni! Rabusiów nie odstraszają surowe kary pieniężne ani przewidziana w kodeksie kara siedmiu lat więzienia za zniszczenie zabytku.

Epoka wielkich zniszczeń
Wiele zabytków zostało uratowanych od zniszczenia dzięki sprawnej akcji UNESCO. W 1995 r. piramidy w Gizie były poważnie zagrożone z powodu projektu budowy pobliskiej autostrady, który na szczęście porzucono dzięki negocjacjom z władzami Egiptu. Wyrocznia Apolla w greckich Delfach miała w 1987 r. sąsiadować z potężną fabryką aluminium. Rząd grecki po wpisaniu Delf na listę zagrożonych zabytków zdecydował się zmienić lokalizację zakładu. Udało się uratować również kopalnię soli w Wieliczce koło Krakowa, umieszczoną na liście UNESCO w 1989 r. Ponad 300 km podziemnych korytarzy i słynne solne rzeźby były zagrożone wilgocią, która zaczęła rosnąć, kiedy w XIX wieku wprowadzono system sztucznej wentylacji. Po dziewięciu latach prac konserwatorskich przywrócono naturalny klimat w kopalni i w 1998 r. ostatecznie skreślono ją z listy zagrożonych zabytków.
Degradacja i rozpad wielu zabytków są jednak nieuniknione. Nawet archeolodzy przyznają, że człowiek nie jest w stanie utrzymać w nie zmienionym stanie starożytnych obiektów. Wygląda na to, że tak jak wiek XIX był stuleciem wielkich odkryć archeologicznych, wiek XXI może się okazać epoką największych zniszczeń odkopanych zabytków.

Lista zagrożeń
Na prowadzonej od 1972 r. przez UNESCO liście najbardziej zagrożonych zabytków znajdują się 33 obiekty spośród 812 zaliczonych do Światowego Dziedzictwa Kultury.
  • Otoczone murami miasto Baku powstało w miejscu, gdzie osadnictwo istniało od okresu paleolitu. Miasto jest zlepkiem kulturowym z czasów sasanidzkich, arabskich, perskich, otomańskich i rosyjskich. Zabytki miasta zostały poważnie uszkodzone podczas trzęsienia ziemi w 2000 r., ale największym zagrożeniem jest dla nich rozwój nowoczesnego miasta.

  • Kościół, bazyliki, budynki publiczne, ulice, klasztory, domy i warsztaty z okresu wczesnego chrześcijaństwa zostały zbudowane w miejscu grobu męczennika Minasa z egipskiej Aleksandrii, który zmarł w 296 r. n.e. Intensywne prace rolnicze w okolicy spowodowały dramatyczny wzrost poziomu wód gruntowych i szybkie niszczenie budynków; wiele z nich może runąć w każdej chwili.

  • W latach 1625-1900 dwunastu królów rządziło królestwem Abomej w dzisiejszym Beninie w Afryce Zachodniej. Ich pałace tworzą wyjątkowy kompleks, poważnie zniszczony w 1984 r. przez tornado.

  • Miasto Aszur w Iraku zbudowano w III tysiącleciu p.n.e.; między XIV a IX wiekiem p.n.e. było ono stolicą imperium asyryjskiego. Zostało wpisane na listę UNESCO, gdy projekt budowy tamy zagroził zalaniem starożytnego miasta. Obecnie Aszur jest jednym z wielu zagrożonych zabytków w Iraku.
Więcej możesz przeczytać w 38/2005 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 38/2005 (1190)

  • Na stronie25 wrz 2005Zawrzyjmy z władzami firmy Polska kontrakt - im szybsze tempo wzrostu PKB, tym wyższe premie dla rządzących Jeśli my, wyborcy, jesteśmy akcjonariuszami spółki Polska, a prezydent, posłowie i senatorowie - radą nadzorczą tej spółki, rząd zaś - jej...3
  • Skaner25 wrz 2005SKANER - POLSKA PRYWATYZACJA PZU do kosza? Unieważnianie umów między rządami a prywatnymi inwestorami nie należy na świecie do rzadkości. Tak też może być z umową sprzedaży PZU. - W czerwcu 2005 r. rząd Julii Tymoszenko unieważnił sprzedaż...8
  • Dossier25 wrz 2005LESZEK MILLER były premier, poseł SLD "Wolałbym, żeby Roman Giertych był nieboszczykiem niż grabarzem" TVN 24 ANDRZEJ CELIŃSKI poseł SDPL "Może zostanę kloszardem" "Super Express" JAN ROKITA lider Platformy...9
  • Sawka czatuje25 wrz 200510
  • Kadry25 wrz 200511
  • Playback25 wrz 200514
  • Poczta25 wrz 2005Zwyklaki show Gratuluję pani Martynie Wojciechowskiej złapania, a raczej trzymania anakondy, pokonania jedną ręką kambodżańskich smoków, tudzież innych podobnych wyczynów. Tylko co z tego wynika? Ja z moim mężem pokazywaliśmy Polakom...14
  • Ryba po polsku - Opoka rynsztoka25 wrz 2005Tu nie pomogą zaklęcia, bicie w tam-tamy, kadzidło i woda prasowa. Tu potrzebna jest melioracja Jeszcze nie było wyborów. Jeszcze prawica nie doszła do władzy, jeszcze Platforma Obywatelska i PiS nie wprowadziły faszyzmu, sądów doraźnych i...15
  • Z życia koalicji25 wrz 2005NO I CIMOSZEWICZ ZREZYGNOWAŁ. Ale spokojnie. Obstawiamy, że wkrótce zrezygnuje z rezygnacji i znów będzie kandydował, a sondaże mogą mu skoczyć. Wystarczy, że Naród wyśle 200 tysięcy listów i Włodek zmięknie. Inny...16
  • Z życia opozycji25 wrz 2005UFFFF... W KOŃCU LECH KACZYŃSKI wydusił z siebie przeprosiny dla Lecha Wałęsy. Niby zwykła grzeczność, ale może być to problem dla Radia Maryja, które wszak popiera kandydaturę prezydenta Warszawy. Bo przecież radio owo głosi, iż Wałęsa to...17
  • Nałęcz - Poselskie Termopile25 wrz 2005300 parlamentarzystów II Rzeczypospolitej oddało życie za ojczyznę18
  • Fotoplastykon25 wrz 2005© H. Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Nigdy mi nie odbija25 wrz 2005Rozmowa z DONALDEM TUSKIEM, liderem PO, kandydatem na prezydenta RP20
  • Ruch Tuska25 wrz 2005To najbardziej amerykańcsy z Polaków zafundują Polsce pożegnanie z III RP, czyli prawdziwy koniec PRL Nadchodzi czas radykalnej wymiany rządzących ugrupowań. Prawica (PO i PiS) zdobędzie najprawdopodobniej większość, która zapewni jej możliwość...24
  • Lider z sąsiedztwa25 wrz 2005Tusk nie mógł liczyć na układy, jakie miał ojciec Włodzimierza Cimoszewicza - oficer Informacji Wojskowej - czy Marka Borowskiego - redaktor naczelny "Życia Warszawy" Donalda Tuska mało kto traktował poważnie. Zwłaszcza publicyści i inni...30
  • Kłamstwo Cimoszewicza25 wrz 2005Włodzimierz Cimoszewicz przeprowadził ponad 40, a nie 8 transakcji giełdowych Politykom wybacza się różne grzeszki, ale nie kłamstwo i trwanie w tym kłamstwie. Kłamstwo w błahej sprawie obyczajowej, jaką był seks oralny z Monicą Lewinsky, o mało...34
  • Giełda25 wrz 2005HOSSA ŚWIAT Skype na eBayu 2,6 mld USD zapłaci eBay, największy na świecie internetowy serwis aukcyjny, za Skype Technologies - twórcę aplikacji do telefonicznych rozmów przez Internet. Łączny koszt transakcji (jeśli Skype osiągnie...38
  • Urna z kasą25 wrz 2005Tylko w zetatyzowanej Europie podatnicy dodują partie polityczne Angielski historyk Matt Badcock przedstawił ostatnio wyliczenia kosztów brytyjskich kampanii wyborczych, poczynając od XIX wieku. Jak wynika z tych danych, najdroższe w cenach...40
  • Książęca Street25 wrz 2005Co trzeci Polak gra na giełdzie Amerykanin Warren Buffett, drugi najbogatszy człowiek świata, pierwsze pięć centów zysku wypracował ponoć, mając sześć lat: odsprzedał kolegom kilka butelek coca-coli, które nabył wcześniej w sklepie swego dziadka.46
  • Niemiecka kuracja wstrząsowa25 wrz 2005Paul Kirchhof - ostatnia nadzieja niemieckiej gospodarki Gdyby Niemcy zdecydowały się na wprowadzenie planu Paula Kirchhofa, w ciągu kilkunastu miesięcy znów stałyby się tygrysem Europy, takim jak w epoce Ludwiga Erharda. Jego plan jest wręcz...52
  • Gazociąg carycy Katarzyny25 wrz 2005Gazociąg północny to próba przesunięcia granicy rosyjsko-niemieckiej na zachód od Polski Gazociąg, który pod patronatem prezydenta Władimira Putina i kanclerza Gerharda Schroedera chcą wybudować na dnie Morza Bałtyckiego rosyjski Gazprom i...54
  • Załatwione odmownie - Rzeczpospolita biurokracka25 wrz 2005Biurokracja zagłodzona, mająca znacznie mniejsze uprawnienia decyzyjne, będzie działać uczciwiej i sprawniej Nasz stosunek do biurokracji powoli staje się czymś w rodzaju pełnej wrogości rezygnacji. Uważamy zazwyczaj, że niewiele da się w tej...56
  • Supersam25 wrz 200558
  • Yaris na kolana25 wrz 2005Yaris pierwszej generacji pojawił się w 1999 r. Zaraz po debiucie zdobył w Japonii i Europie tytuł samochodu roku oraz najwyższe oceny w testach zderzeniowych EURO NCAP wśród samochodów małych. Podczas targów we Frankfurcie Toyota zaprezentowała...58
  • Futrzany przepych25 wrz 2005Najnowsza kolekcja na sezon jesienno-zimowy firmy Hexeline to propozycja dla kobiet ceniących przepych i wrażenie kosztowności stroju. Skórzane kurtki wyzywająco ozdobiono futrem z lisa i królika, a dekoracją płaszczy są elementy z futra kozy. Z...58
  • Mały pojemny walkman25 wrz 2005Nowy network walkman NW-HD5 to jeden z najmniejszych odtwarzaczy o niebywale dużej pojemności (zmieści średnio 13 tys. utworów, czas pracy do 40 godzin). Twardy dysk HD5 (aż 20 GB, w serii limitowanej - 30 GB) poza muzyką pozwala archiwizować inne...58
  • Luksus z pomp(k)ą25 wrz 2005Esencją luksusu nazywają swoje dzieło projektanci perfum J. Del Pozo in Black. Przestarzały minimalizm formy i materiału zastąpiono tu czarnym nieprzejrzystym szkłem i chromowaną podstawą, na której spoczywa kula. Zapach o nucie grejpfruta, lilii...58
  • Wściekła z Florencji25 wrz 2005Pisząc z potrzeby obywatelskiej, stajesz się dzieckiem, które w bajce braci Grimm krzyczy na dworaków: "Król jest nagi!" - to motto Oriany Fallaci Spotkanie Oriany Fallaci z papieżem Benedyktem XVI było utrzymywane w największej tajemnicy. Nawet...60
  • Sukces w kratkę25 wrz 2005Dom mody Burberry, symbol Brytanii, wchodzi do Polski Nie wychodzimy na spacery bez naszego Burberry`ego - zapewnia królowa popu Madonna, od kilku lat mieszkająca w Wielkiej Brytanii. I chwali się, że także jej córka Lourdes nosi płaszczyki z...64
  • Wjazd smoka25 wrz 2005Koreańscy producenci aut uciekają do Europy przed chińską konkurencją Najważniejszy podczas salonu samochodowego we Frankfurcie był Dieter Zetsche. Nic dziwnego, skoro przejmuje on kierowanie firmą DaimlerChrysler z rąk Jurgena Schremppa. Ale...68
  • Tour de wycieczka25 wrz 2005Imprezą wyścigopodobną jest wychwalany pod niebiosa Tour de Pologne Jest tylko jeden taki wyścig na świecie. Najlepszy zapowiadany w Tour de Pologne kolarz Aleksander Winokurow gubi paszport i nie przyjeżdża. Najlepszy sprinter Stuart O`Grady...70
  • Piąta strefa25 wrz 2005Po wojnie Niemcy były okupowane przez Amerykanów, Rosjan, Brytyjczyków, Francuzów i... Polaków Lwów - ta nazwa w 1945 roku drażniła nie tylko Sowietów. Po konferencji jałtańskiej miasto "Semper Fidelis" przypadło Stalinowi. Polacy, którzy w 1945...72
  • Know-how25 wrz 2005Zaraza z nietoperzy Wiadomo już, skąd pochodził wirus odpowiedzialny za epidemię SARS. Niektórzy specjaliści twierdzili, że został wyprodukowany w laboratorium jako broń biologiczna. Analizy genetyczne wykazały jednak, że podobny mikrob...76
  • Horoskop zdrowia25 wrz 2005Dzieci urodzone jesienią mają lepsze wyniki w nauce, są zdrowsze i dłużej żyją Lekarz, który nie ma wiedzy astrologicznej, nie ma prawa nazywać siebie lekarzem - twierdził Hipokrates. Do dziś nie znaleziono jednak żadnych dowodów na to, że układ...78
  • Nos na choroby25 wrz 2005Gruźlicę, ospę i cukrzycę, a nawet nowotwory można rozpoznać po zapachu Starożytni chińscy medycy wiedzieli, że zakażona bakteriami ślina ma zapach zgnilizny. Hipokrates rozpoznawał cukrzycę, wyczuwając w oddechu chorego woń owoców, a choroby...82
  • Pożeracze zabytków25 wrz 2005Nie będzie sfinksa, piramid ani Wielkiego Chińskiego Muru! Terakotowa armia pogrzebana ponad 2 tys. lat temu wraz z cesarzem z dynastii Qin Shi Huangdi była jednym z największych odkryć archeologicznych XX wieku. Dziś posągi strażników chińskiego...84
  • Bez granic25 wrz 2005Kłopoty z dyplomacją Dyplomacja to nie tylko przyjemności. George W. Bush podczas historycznego szczytu ONZ w Nowym Jorku musiał nagle skorzystać z toalety. Kłopot w tym, że tak ważny przywódca nie może sobie ot tak odejść od stołu...86
  • Cztery pogrzeby i wesele25 wrz 2005W polityce zagranicznej po epoce Kwaśniewskiego i Cimoszewicza nie zostało już nic do zepsucia Zbudował sobie piedestał z nagrobka własnej polityki" - tym cytatem z Cata-Mackiewicza można spuentować dziesięciolecie polityki zagranicznej...88
  • ORIENTacja USA25 wrz 2005Ameryka uznała Azję za strefę swoich podstawowych interesów polity cznych i ekonomicznych W 1918 r. Oswald Spengler wydał historiozoficzne dzieło zatytułowane "Zmierzch Zachodu". Wbrew modnym w tych czasach poglądom na temat ciągłego dążenia...92
  • Shikaku Koizumiego25 wrz 2005Dzięki Koizumiemu japońska gospodarka i polityka wychodzą z 15-letniego zastoju Zniszczyć partię po to, by odniosła największy od lat triumf, to sztuka wykraczająca poza granice politycznej akrobacji. Premier Japonii Junichiro Koizumi, który w...96
  • Francjo, adieu25 wrz 2005Powoli, lecz systematycznie francuskie imperium w Afryce zanika W dawnych francuskich i belgijskich koloniach w Afryce coraz rzadziej na powitanie można usłyszeć "bonjour". Ludzie witają się angielskim "hello". To nie tylko kwestia mody - w wielu...98
  • Menu25 wrz 2005KRAJ Henryk Tomaszewski (1914-2005) Zawsze trudno się było zdecydować, czy kochało się go za mistrzostwo w sztuce, czy za fantastyczne poczucie humoru, niebanalny, ciepły sposób bycia. Jego dowcip, często błyskawiczna riposta, mogły zabić...100
  • Recenzje25 wrz 2005102
  • Piękna i posępna25 wrz 2005**** Blada twarz, ostre rysy, wielkie oczy - z taką urodą Joan Crawford mogła grać tylko kobiety fatalne, nieszczęśliwe lub unieszczęśliwiające innych. Wychodziło jej to tym lepiej, że także poza ekranem nie chciała ani nie umiała być...102
  • Linda, Świetliki i kurwy25 wrz 2005***** Długo oczekiwana płyta Świetlików (na rynku pojawi się 26 września) jest wspólnym dzieckiem Bogusława Lindy i legendarnej krakowskiej formacji. Ponad rok trwała praca nad tym pełnym humoru i nostalgicznych klimatów albumem. Dźwięczny tytuł...102
  • Skansen Europa25 wrz 2005***"Europa zamienia się w butik z dobrymi serami, winem i pizzą, który - jako ciekawostkę i historyczną pamiątkę - lubią odwiedzać Amerykanie i ludzie z Dalekiego Wschodu" - tak w swojej nowej książce Jan Maria Jackowski ocenia kondycję...102
  • Stępione żądło25 wrz 2005Kariera Stinga jest sumą autentycznego talentu, cynicznej kalkulacji i sybarytyzmu W świecie popkultury często zaciera się granica między tymi, którzy stawiają kamienie milowe, a tymi, którzy między tymi kamieniami wstawiają kamyczki. Jakkolwiek...104
  • Ucieczka z utopii25 wrz 2005Żywych trupów nie wymyślił George A. Romero, tak jak "Matriksa" nie wymyślili bracia Wachowscy Koniec filmowego duetu braci Wachowskich. Larry i Andy nie wyreżyserowali już swego nowego filmu "V jak vendetta". Napisali tylko do niego scenariusz,...108
  • Piękni degeneraci25 wrz 2005Dzieła twórców określanych niegdyś mianem "zdegenerowanych" biją dziś aukcyjne rekordy Zwyrodnialcami nazywał Joseph Goebbels awangardowych artystów. Pierwszy propagandysta Hitlera szczególnie brzydził się twórcami żydowskiego pochodzenia. W...110
  • UEorgan Ludu25 wrz 2005Jesteśmy niezawodnym ogniwem UE, ale bigosu nie oddamy TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 38(153) Rok wyd. 4 WARSZAWA, poniedziałek 19 września 2005 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza WYCOFUJE SIĘ I OSKARŻA Rezygnuję z dalszej kariery w...112
  • Skibą w mur - Nowe szatańskie wersety25 wrz 2005Z księdzem Henrykiem Jankowskim mam duży problem - to ekscentryczny bohater mojej młodości W 1988 r. ukazała się w Wielkiej Brytanii książka Salmana Rushdiego "Szatańskie wersety". W opinii fundamentalistów islamskich obraża ona islam i Mahometa,...114