Samoewolucja człowieka

Samoewolucja człowieka

Dodano:   /  Zmieniono: 
Ludzie udomowili nie tylko zwierzęta i rośliny - także samych siebie
Nasza biologiczna ewolucja zakończyła się 50 tys. lat temu, zanim ludzkość podzieliła się na grupy etniczne. Od tej pory nie podlegamy doborowi naturalnemu, a jedynie wpływom kulturowym" - twierdził prof. Steven Pinker, autor książki "Tabula rasa". Ten pogląd jest już nieaktualny. Z analiz genetycznych wynika, że ewolucja Homo sapiens wcale się nie zatrzymała. Przez ostatnich kilka tysięcy lat ewolucji podlegało co najmniej 7 proc. genów człowieka. To mniej więcej taki odsetek, jaki uległ zmianie u kukurydzy wskutek jej udomowienia. Można więc powiedzieć, że ludzie udomowili samych siebie. Skutkami tego procesu są m.in. choroby cywilizacyjne, z którymi nie radzi sobie medycyna, ale i w tym wypadku możemy liczyć na ewolucję. Z naszego DNA eliminowane są warianty genów odpowiedzialne m.in. za nadciśnienie i otyłość.

Szczupli bardziej seksowni
2,5 mln lat temu w naszym DNA pojawiły się mutacje, dzięki którym organizm zaczął tolerować dietę obfitującą w mięso. Dzięki nim możemy trawić duże ilości białka i jesteśmy bardziej niż inne naczelne odporni na szkodliwe działanie tłuszczów. 24 tys. lat temu wśród Europejczyków rozpowszechniła się mutacja genu MMP-3, chroniąca ściany tętnic przed zmianami miażdżycowymi. Gdyby nie ona, liczba mężczyzn cierpiących na chorobę wieńcową byłaby dziś o 40 proc. wyższa - obliczyli brytyjscy genetycy. Selekcja naturalna nadal działa, choć dyskretniej, niż uważali XIX-wieczni naukowcy. - Z naszego genomu są wypierane mutacje sprzyjające otyłości i cukrzycy, bo ludzie preferują partnerów o zdrowym wyglądzie, a więc szczupłych - mówi dr Tomasz Kozłowski, antropolog z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Badania wykazały, że poszczególne grupy etniczne mają różne geny odpowiedzialne za metabolizm węglowodanów. 90 proc. Europejczyków dobrze trawi laktozę, cukier występujący w mleku, nie tolerowany przez większość dorosłych Afrykańczyków (ci zaś są lepiej przystosowani do metabolizowania mannozy występującej w tamtejszych roślinach). To skutek rozwoju rolnictwa na Starym Kontynencie i wprowadzenia dużych ilości nabiału do diety. Nasz jadłospis zawiera też więcej soli niż afrykański, dlatego wśród Europejczyków coraz rzadziej występuje gen CYP3A5, związany z nadciśnieniem. Z kolei w Azji rozpowszechnia się mutacja blokująca metabolizowanie alkoholu w wątrobie - wielu Chińczyków i Japończyków źle się czuje nawet po niewielkiej jego ilości, co chroni ich przed nałogiem.

Mutacja "czarnej śmierci"
Rozwój rolnictwa doprowadził do tworzenia coraz większych skupisk ludzi, a to sprzyja rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych, które wywarły potężny wpływ na ewolucję Homo sapiens. Przykładem może być "czarna śmierć", która w XIV wieku zabiła jedną trzecią ludności Europy. U tych, którzy przeżyli, często występowała mutacja genu CCR5, chroniąca komórki przed inwazją niektórych wirusów (to jeden z dowodów, że epidemii nie wywołały bakterie dżumy, lecz mikroby podobne do wirusa Ebola). Dziś jej nosicielami jest 10 proc. osób pochodzenia europejskiego, a ponieważ daje ona odporność na infekcje HIV, coraz częściej pojawia się wśród Afrykańczyków. Podobny mechanizm wypromował geny chroniące przed malarią.
Trudne warunki życia - na przykład oddychanie rozrzedzonym górskim powietrzem - prowadzą do wykształcenia różnorodnych przystosowań. Indianie z Andów mają większe stężenie hemoglobiny w krwinkach czerwonych niż inni ludzie. U Tybetańczyków poziom hemoglobiny jest w normie, za to może ona przenosić więcej tlenu. Najbardziej zaskakujący mechanizm występuje u Etiopczyków z gór Semien: ich krwinki działają tak samo jak u mieszkańców rejonów nadmorskich, ale cały organizm ma mniejsze zapotrzebowanie na tlen.
Wiele kierunków ewolucji człowieka stanowi nadal zagadkę dla badaczy. Wśród naszych przodków rozprzestrzeniła się odmiana genu DRD4, która dziś jest odpowiedzialna za występowanie hiperaktywności z deficytem uwagi (ADHD). To, co uważamy za trudności z koncentracją, u łowców i zbieraczy mogło być przystosowaniem do szybkiego reagowania na zagrożenie ze strony drapieżników. ADHD może też być mechanizmem obrony przed zalewem informacji związanym z rozwojem cywilizacji.

Mała klatka, duży mózg
Współczesne warunki życia przyspieszają ewolucję człowieka, szczególnie mózgu. 37 tys. lat temu doszło do zmiany w genie mikrocefaliny (zmutowaną wersję ma dziś 70 proc. ludzi), co zbiegło się z pojawieniem się doskonalszych narzędzi, upowszechnieniem sztuki i praktyk religijnych. Kolejna mutacja, tym razem w genie ASPM, pojawiła się 6 tys. lat temu, gdy powstawały pierwsze wielkie cywilizacje. Podobnie wygląda ewolucja naszego szkieletu. Ludzie z epoki paleolitu mieli masywną budowę ciała, ale wraz z wprowadzeniem rolnictwa pojawił się trend tzw. gracylizacji - zmian w budowie kości prowadzących do tego, że jesteśmy coraz smuklejsi. - Nie wynika z tego jednak, że Homo sapiens będzie ewoluował w kierunku wątłego człowieczka z wielką głową, bo trudno przewidzieć, jakie przystosowania okażą się korzystne w przyszłości - zastrzega dr Kozłowski.
Ludzie sami zaczynają ingerować w ewolucję swojego gatunku. Już dziś pozwalają na to badania genetyczne przyszłych rodziców czy selekcjonowanie zarodków uzyskanych wskutek zapłodnienia in vitro. Jeszcze większe możliwości da terapia genowa i nanotechnologia, która umożliwi integrację żywych komórek i elektroniki. Ewolucja człowieka, zamiast dobiec końca, raczej dopiero się zaczyna.
Więcej możesz przeczytać w 13/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 13/2006 (1216)

  • Na stronie - Pułapka na pułapki2 kwi 2006Chiracowi i Schroederowi łatwo udawać szczerych i twardych obrońców idei prymatu interesu europejskiego nad narodowym3
  • Skaner2 kwi 2006SKANER - POLSKA KOŚCIÓŁ Dziwisz papabile Do grona najpoważniejszych kandydatów na Tron Piotrowy dołączył metropolita krakowski Stanisław Dziwisz, który otrzymał z rąk Benedykta XVI kardynalski biret. Nie ma wątpliwości, że nie...8
  • Dossier2 kwi 2006ROMAN GIERTYCH przewodniczący LPR "Mam wrażenie, że doszliśmy do kabaretu" Polsat MICHAŁ KAMIŃSKI eurodeputowany PiS "Problem zrozumienia naszych intencji przez naszych politycznych przeciwników polega na tym, że tutaj nie ma...9
  • Sawka czatuje2 kwi 200610
  • Poczta2 kwi 2006Kto dba o klientów Pekao W artykule "Kto dba o klientów Pekao" (nr 12) pojawiła się sugestia, iż interesy klientów Banku Pekao SA mogły być zagrożone powstrzymaniem się spółek UniCredit od dokonywania...14
  • Playback2 kwi 2006Jarosław Kaczyński, prezes Prawa i Sprawiedliwości © M. Stelmach14
  • Ryba po polsku - Straszny dwór2 kwi 2006Najważniejsze, że przedstawienie trwa. I trwa mać15
  • Okiem barbarzyńcy - Z dziejów układu, którego nie ma2 kwi 2006Grzegorz Gauden zrobił wszystko, aby "Rzeczpospolita" zaczęła funkcjonować jako cień "Gazety Wyborczej"16
  • Z życia koalicji2 kwi 2006KACZYŃSKIEMU NIC SIĘ OSTATNIO NIE UDAJE. Najpierw przestraszył się wyborów i zabronił bratu rozwiązywać parlament. Potem rozpadł mu się pakt stabilizacyjny. Następnie uznał, że wybory są jednak potrzebne w maju i właśnie dlatego ich pewnie...18
  • Z życia opozycji2 kwi 2006NAJWIĘKSZY POLSKI POLITYK zaproponował PiS, żeby się samorozwiązało - zamiast Sejmu. Takie teksty zwiastują ostateczne rozwiązanie kwestii LPR-owskiej. Zrobi się konferencję nad jakimś jeziorem i po krzyku. PREZES PSL WALDEMAR Pawlak chciał się...19
  • Nałęcz - Bić Balcerowicza!2 kwi 2006Prześladowcy prezesa NBP może i wygrają w komisji śledczej, ale nie przed trybunałem historii20
  • Fotoplastykon2 kwi 2006© Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)21
  • Czy jesteśmy nacjonalistami?2 kwi 2006Przy niemieckim, francuskim, austriackim, holenderskim czy szwedzkim polski nacjonalizm to zaledwie nacjonalizmek22
  • Wielcy bracia2 kwi 2006Bracia Kaczyńscy zdają się żywić i wzmacniać to, co w nas słabe, pokrętne, co jest tylko łatwizną30
  • Esteci cudzego upodlenia2 kwi 2006W 1999 r. brałem udział w operacji ratunkowej związanej z "golenią" prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego34
  • Giełda2 kwi 2006Hossa Świat Miss Concorde Concorde, ponaddźwiękowy samolot pasażerski, został uznany za najpiękniejszy projekt brytyjskiego wzornictwa przemysłowego XX wieku w konkursie zorganizowanym przez BBC i Muzeum Wzornictwa Przemysłowego w Londynie. Na...40
  • Wojna dziesięcioletnia2 kwi 2006Czy Prokom zresetuje ComputerLand?42
  • Prymus "złoczyńca"2 kwi 2006Kto w Brukseli przyprawił nam gębę?48
  • Na swoje!2 kwi 2006Kurs ekonomii NBP i "Wprost", czyli jak założyć własną firmę54
  • 2 x 2 = 4 - Małość i wielkość2 kwi 2006Polska staje się krajem hałaśliwej małości56
  • Supersam2 kwi 200660
  • Bursztynowa gala2 kwi 2006Bursztyn stał się inspiracją do stworzenia najciekawszych kolekcji sezonu. Na finałowej gali gdańskich targów biżuterii Amberif kolekcje ośmiu projektantów ozdobiono biżuterią z bursztynu oprawionego w metale szlachetne - od kolczyków po ciężkie...60
  • Pamięć na pasku2 kwi 2006Nośniki pamięci USB coraz śmielej zastępują tradycyjne dyskietki czy płyty CD, stając się standardem w przenoszeniu i wymianie danych. Na polskim rynku debiutuje właśnie flashowa pamięć podręczna firmy Prestigio, która proponuje USB w ochronnym...60
  • Porcelanowe koronki2 kwi 2006Kreatorzy mody coraz częściej projektują meble i zastawy stołowe. Do takich sław jak Giorgio Armani i Versace dołączyła właśnie Vera Wang, nagrodzona w 2005 r. amerykańskim Oscarem Mody. Lace - kolekcję porcelany, którą Wang zaprojektowała dla...60
  • Pralka dla oszczędnych2 kwi 2006Pralka, która w zależności od rodzaju załadowanych do niej tkanin sama wybiera optymalny program prania i "stara się" wyprać je jak najszybciej, zużywając minimum wody i prądu - to najnowsza propozycja firmy Whirpool. W modelu AWM 8000...60
  • Agonia mamuta2 kwi 2006Polska jest ostatnim w Europie bastionem dominacji państwowej telewizji62
  • Chuck Bond2 kwi 2006James Bond po raz pierwszy przegrywa. Z internautami66
  • Wielcy mali ludzie2 kwi 2006Toulouse-Lautrec miał 150 cm wzrostu, Kant - 152 cm, Balzak - 157 cm, Wolter- 160 cm, a Mahler - 163 cm69
  • Schizma futbolowa2 kwi 2006Najlepsze kluby wypowiadają posłuszeństwo światowej federacji piłki nożnej70
  • Wybory Pałkina2 kwi 2006Specgrupa czekistów z Moskwy sfałszowała w Polsce wyniki referendum z 1946 r.72
  • Know-how2 kwi 2006Szpinak na raka Szpinak chroni przed rakiem. Badania opublikowane w "Journal of Nutrition" dowodzą, że to warzywo zawiera aż 13 rodzajów flawonoidów - substancji o właściwościach przeciwutleniających, które pomagają...75
  • Przeczyszczanie zdrowia2 kwi 2006Głodówki są tuczące!76
  • Prusak ze skalpelem2 kwi 2006Insekty atakują w szpitalach nie tylko kuchnie, łazienki i sale chorych, ale też sterylizatornie i sale operacyjne80
  • Samoewolucja człowieka2 kwi 2006Ludzie udomowili nie tylko zwierzęta i rośliny - także samych siebie82
  • Plaga Rzymu2 kwi 2006Hałas, zanieczyszczenie wody i powietrza, nadmiar śmieci i przeludnienie nękały wszystkie starożytne metropolie84
  • Bez granic2 kwi 2006Wybory poszukiwanych Ukraińcy wybierali parlament. Wybór był trudny, bo na listach wyborczych partii roiło się od niepolityków. Z list bloku Pora-RPP startował na przykład Witalij Kliczko, mistrz świata wagi ciężkiej federacji WBB....86
  • Superprodukcja Putina2 kwi 2006Rosja jest pierwszym wirtualnym mocarstwem ery medialnej88
  • Sojusznik przeciwnik2 kwi 2006Waszyngton toczy z Moskwą podwójną grę92
  • Milion euro od ciotki2 kwi 2006Antykorupcyjny smok pożera polityków w Rumunii i Bułgarii94
  • Liberman? Da2 kwi 2006Izraelczycy tęsknią do mocnego człowieka, który będzie wiedział, co zrobić z Arabami96
  • Menu2 kwi 2006KRÓTKO PO WOLSKU Pała z kultury! Po raz kolejny wraca sprawa warszawskiego Pałacu Kultury i Nauki. Tym razem nie mówi się jednak o jego zburzeniu, tylko o sprzedaniu. I w odróżnieniu od kolumny Zygmunta, której sprzedaż...98
  • Recenzje2 kwi 2006100
  • Romantyk bez duszy2 kwi 2006**** Dramaty romantyczne to materiał, na którym poległo wielu reżyserów. Przerobienie trącącego już myszką "Kordiana" na aktualny i ciekawy przekaz to nie lada wyzwanie nawet dla scenicznych wyjadaczy. Tym razem podjął siź go Paweł...100
  • Pomnik ślizgacza2 kwi 2006*****Tego Andermana należałoby oprawić w ramki. Za kawał rzetelnej pracy u podstaw. Anderman sportretował bowiem Polaka średniaka, którym nasza literatura gardzi. Bo to ani bohater, ani okazowa szuja. Kombinował w literaturze. Za Gierka...100
  • Karzeł Mozart2 kwi 2006***** Mozart Miloša Formana to kabotyn i imprezowicz. Niemiecki socjolog Norbert Elias zobaczył w nim zakompleksionego, mało atrakcyjnego geniusza. Eliasa zawiodła intuicja i zamiast panoramy zjawisk historycznych i barwnych anegdot, czytelnik...100
  • Żydowska "Aria"2 kwi 2006***** To zjawiskowy głos Dawn Upshaw wybrzmiewa w słynnym nagraniu III symfonii Góreckiego. Talent śpiewaczki sprawia, że świetne dzieła powstają specjalnie dla niej. Tak jest też z "Arią", niezwykłą suitą napisaną przez argentyńskiego...100
  • Człowiek z papierosem2 kwi 2006***** Uważał, że butelka whisky i gitany są najlepszymi przyjaciółmi mźżczyzny. Gdy w latach 60. udzielił wywiadu francuskiej telewizji, wywołał taki skandal, że chciano go aresztować. Podpalał wtedy papierosa za papierosem zwitkami franków i lżył...100
  • Hollywood kontra Watykan2 kwi 2006Największa wojna chrześcijaństwa od czasu wypraw krzyżowych102
  • Skandalista Edward Munch2 kwi 2006Pierwsza wystawa Muncha spotkała się z tak silnymi protestami publiczności i krytyki, że zamknięto ją po tygodniu106
  • Pazurem - Artyści do rad!2 kwi 2006Artyści nie świnie. Jak ojczyzna wzywa, to wkroczą i opieprzą całe to dziennikarskie tałatajstwo108
  • Ueorgan Ludu2 kwi 2006Jesteśmy niezawodnym ogniwem UE, ale bigosu nie oddamy. TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 13 (179) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 27 marca 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Jak pacyfista z pacyfista Redakcja "GW" ujęła...112
  • Skibą w mur - Hit pomyłka!2 kwi 2006Ludzi bardziej interesuje ten, co upadł tuż przed metą, niż ten, który bez problemu do niej dobiegł114