IKEA-meier

Dodano:   /  Zmieniono: 
W XIX wieku biedermeier był dla ówczesnych mieszczan tym, czym jest dla nas IKEA
Kolekcjonerzy poszukują dziś mebli w stylu biedermeier, ceniąc je za prostotę, solidność wykonania, funkcjonalność i zawarty w nich urok dawnych salonów mieszczańskich.
Użyte dla określenia stylu w meblarstwie słowo "biedermeier" było początkowo drwiną. W połowie XIX wieku lekarz Adolf Kussmaul i prawnik Ludwig Eichrodt zamieszczali w niemieckim piśmie "Fliegende Bltter" kpiące poematy o urokach życia w miasteczku, podpisując je: Gottlieb Biedermeier. Postać pana Biedermeiera stała się w powszechnej opinii wcieleniem ciasnych mieszczańskich poglądów. W 1886 r. historyk sztuki Georg Hirth nazwał pewne - według niego nieeleganckie - zjawiska w meblarstwie pierwszej połowy XIX stulecia "stylem biedermeier", co się przyjęło w literaturze przedmiotu, bo istotnie styl ten zrodził się wśród mieszczan. Rozpowszechnił się jednak zadziwiająco. Meble biedermeier trafiły do salonów arystokracji w wielu krajach, a nawet na dwór cesarski w Wiedniu.

W kręgu rodzinnego ciepła
Historycy kultury materialnej wyznaczają dokładne daty rozwoju tego stylu: 1815-1848. Pierwsza z nich to rok upadku Napoleona. Druga - rok Wiosny Ludów. Obie daty niosą z sobą zgiełk wojen, rewolucji. Biedermeier zrodził się właśnie z niechęci wobec dziejowych burz, był próbą wycofania się z pól bitewnych w zacisze życia rodzinnego. Monarchie europejskie, sprzymierzone przeciw wszelkim ruchom "wywrotowym", wprowadziły reżimy policyjne, ograniczające polityczną działalność "trzeciego stanu", czyli mieszczaństwa. Podczas gdy arystokracja ubożała, "trzeci stan" bogacił się, czerpał korzyści z rozwijającego się przemysłu.Mieszczanin XIX wieku był coraz bardziej świadom swojej siły, a zarazem tego, co różni go od pyszałkowatej i rozrzutnej szlachty. Powstał katalog cnót mieszczańskich, opiewany w literaturze. Wymienia się tu cechy takie jak solidność, pracowitość, oszczędność, skromność, przywiązanie do rodziny. Literatura późniejsza, zwłaszcza przełomu XIX i XX wieku, miała się z poczciwym mieszczaninem obejść w sposób okrutny, wytykając mu obłudę, skąpstwo, egoizm, wymyślając od "filistrów" - trudno zaprzeczyć, że etos mieszczański naprawdę istniał, porządkował życie wielkich grup społecznych, pomnażał ich dobrobyt, decydował o rozwoju wytwórczości i handlu. Jednym z ciekawszych dowodów na istnienie owego etosu jest styl biedermeier.
Upodobania arystokracji wydały na początku XIX wieku "empire" - "styl cesarstwa". Te meble miały w sobie coś z antycznych świątyń, tronów, ołtarzy. Wiele było w nich elementów architektonicznych: kolumn, gzymsów, trójkątnych szczytów. Wnętrza obfitowały w złocenia, baldachimy, kotary. Po upadku Napoleona w rezydencjach arystokratów styl ten panował nadal, ale pojawił się też odbiorca o innych potrzebach i gustach. Niezbyt zależało mu na reprezentacji, bardzo natomiast - na wygodzie. Mebel powoli stawał się więc miękki, pełen łagodnych krzywizn, dopasowanych do kształtu ludzkiego ciała. Zniknęły ozdobne okucia metalowe i ornamentalne rzeźby. Łoża utraciły baldachimy, nie służyły już bowiem damom, które przyjmowały wizyty, spoczywając w pościeli. Łóżko stało się intymną częścią małżeńskiej sypialni. Nowy styl nie miał imponować gościom, lecz dostarczać domownikom sprzętów użytecznych i przyjaznych. Nie było w nim aluzji do dawnych epok - i w tym sensie biedermeier znalazł się poza stylami. Rozwinął się w swego rodzaju funkcjonalizm - na wiek cały, zanim ten termin wszedł w użycie.

Mądrość kolekcjonerów
Twórcy biedermeieru nie rozprawiali o znaczeniu funkcji w powstawaniu kształtu mebla. Robili je, jak szewc szyje buty - dbając o to, by pasowały. Byli to nie teoretycy, nie artyści - projektanci, lecz stolarze z Monachium, Moguncji, Wiednia, później z Krakowa, Lwowa. Byli solidni i tworzyli rzeczy solidne - trwałe, precyzyjnie łączone konstrukcje dębowe czy też sosnowe, oklejane fornirami ze szlachetnych gatunków drewna.
Joanna Woch w książce "Biedermeier. Przewodnik dla kolekcjonerów" pisze: "W meblarstwie biedermeierowskim, jak nigdy przedtem, zostało docenione samo drewno - jego wartość estetyczna". Drewno uważa się za materiał ciepły, w odróżnieniu od kamienia czy metalu. Biedermeier stwarzał klimat przytulności. Już we wprowadzeniu do "Przewodnika" pojawia się wykład "Na co powinno się zwracać uwagę przy zakupie starego mebla" - w nim zaś prezentacja mahoniu, orzecha, wiśni, jesionu. I opowieść o tajnikach - np. palisandru, na którego powierzchni pojawiają się spękania, cenione przez znawców.
Punkt widzenia kolekcjonera jest pod pewnymi względami ciekawszy niż rozważania historyka: tutaj dzieło sztuki poznaje się od strony jego materii - zastosowanych tworzyw, niewidocznych szczegółów konstrukcji, użytych środków konserwujących. Przedmiot trzeba obejrzeć ze wszystkich stron, dotknąć go. Dlatego autorka z rezerwą się odnosi do popularnego dziś kupowania antyków przez Internet.

Miejsce na kanapie
Kolekcjoner lubi też wiedzieć, w jaki sposób dany przedmiot służył ludziom, a także kim owi ludzie byli. Woch daje nam przegląd typów mebli biedermeierowskich i omawia ich miejsce w rodzinnym rytuale: masywne szafy i komody o głębokich szufladach, kryjące zasoby domu; wygodne fotele do wypoczynku; biurko w gabinecie pana domu; gotowalnia dla pani; stolik "niciak" - pojemny warsztacik, służący pani podczas szycia czy haftowania. I wreszcie kanapa - poemat o szczęściu w gronie rodzinnym.
Wyśmiewany początkowo biedermeier okazał się niezwykle żywotny, ponieważ dostarczał praktycznych wzorów w wytwarzaniu mebli. W końcu XIX wieku naśladowanie tego stylu stało się tak częste, że powstał termin "drugi biedermeier". A jednocześnie styl ten przekraczał granice państw i granice podziałów stanowych. W Polsce wypełniał pokoje kamienic mieszczańskich, ale i wnętrza szlacheckich dworów. Stał się - jak pisze Woch - "stylem dworkowym". Zapewne dlatego, że tu również - w wiejskich siedzibach z kolumnowymi gankami - ludziom zależało przede wszystkim na spokojnym, dostatnim i wygodnym życiu.
Więcej możesz przeczytać w 32/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 32/2006 (1235)

  • Na stronie - Nieuk na premiera!13 sie 2006To kolektywizm, a nie układ, jest w Polsce problemem numer jeden3
  • Skaner13 sie 2006PIŁKA NOŻNA Koniec Listkiewicza? Michał Listkiewicz odejdzie ze stanowiska prezesa PZPN - dowiedział się "Wprost". Mieli go do tego namówić starsi działacze związku. Gdy Listkiewicz sam się poda do dymisji, będzie można powołać na jego...8
  • Sawka czatuje13 sie 2006Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)10
  • Playback13 sie 200614
  • Poczta13 sie 2006CZAS SOCJOTECHNIKI Wacław Wilczyński ma rację, pisząc w swoim felietonie, że nastał czas bezwzględnej socjotechniki ("Czas socjotechniki", nr 31). Oto społeczeństwo dzielone jest na inteligencję związaną z PO i niczego nie pojmujący...14
  • Ryba po polsku - Reżymieszki13 sie 2006Europa, która się na nas krzywi, mogłaby się od nas uczyć tolerancji15
  • Z życia koalicji13 sie 2006KOLEJNY ZAMACH KACZYŃSKICH na telewizję publiczną. Od wieków panowała tam zasada tak zwanych trzech "p". Oznaczała ona, że prezydenta, premiera i prymasa podpisuje się w emitowanych materiałach po prostu prezydent, premier i prymas. No i...16
  • Z życia opozycji13 sie 2006POLSKA STRACIŁA jednego z najwybitniejszych dziennikarzy politycznych. Nie, proszę się nie martwić - Janina Paradowska ma się świetnie, a Michał Karnowski z każdym dniem staje się coraz mądrzejszy. Ale Jolanta Pieńkowska przestaje prowadzić...17
  • Wprost przeciwnie - Europofobia13 sie 2006Próby przywrócenia w Polsce kary śmiercito dążenie do wypisania nas z unii18
  • Fotoplastykon13 sie 2006Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Spisek w spisku13 sie 2006Sześć hipotez o inspiracji lustracyjnej afery Zyty Gilowskiej20
  • Esbekokracja13 sie 2006Sądy lustracyjne, dając wiarę zeznaniom esbeków, uwiarygodniają zawodowych kłamców24
  • Użyteczni satelici13 sie 2006Samoobrona i Liga Polskich Rodzin w rządzie ograniczają się do roli automatu do głosowania26
  • Mazury pruskie13 sie 2006Urząd Miasta Giżycka dofinansował imprezę Ziomkostwa Prus Wschodnich28
  • Piłeś? Jedź!13 sie 2006Zaostrzanie przepisów przeciwko pijanym kierowcom tylko zwiększa ich liczbę na drogach30
  • Pielgrzymka pielgrzymek13 sie 2006Do Santiago de Compostela pielgrzymowali św. Franciszek, Karol Wielki, Izabela Kastylijska33
  • Giełda13 sie 2006Hossa Świat Pociąg z SMS-a Od 2010 r. Brytyjczycy nie będą musieli stać w kolejkach, by kupić bilety kolejowe. Już teraz dwóch przewoźników - Midland Mainline oraz One - wprowadziło bilety elektroniczne sprzedawane przez Internet. Klienci zamiast...36
  • Notting Hill po polsku13 sie 2006Pierwszy w Polsce ranking najlepszych dzielnic: 1. Kabaty, 2. Stary Mokotów, 3. Stary Żoliborz, 4. Sopot Dolny, 5. Sopot Górny38
  • Wieśparagraf 2213 sie 2006Polski rolnik zawsze nieubezpieczony46
  • Wolni najmici13 sie 2006Emigracja zarobkowa nie jest narodową tragedią, tragedią jest brak zachęt do powrotu48
  • Załatwione odmownie - Ziarnko do ziarnka13 sie 2006Powołać komisję do walki z układem w budownictwie - tak będzie wyglądać polityka mieszkaniowa w wydaniu PiS50
  • Supersam13 sie 200652
  • Samolot braci Kaczyńskich13 sie 2006Tupolew 154 M lux to samolot, z którego korzystają prezydent i premier Polski w czasie wizyt zagranicznych. Na co dzień znajduję się on na wyposażeniu 36. Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego, ale latać nim mogą tylko najważniejsi ludzie w...52
  • Rzadszy niż diament13 sie 2006Anna Orska stworzyła dla firmy W. Kruk serię biżuterii z krzemieniem pasiastym, kamieniem rzadszym niż diament i występującym tylko Polsce. Twórczyni starała się nie przytłumić krzemienia srebrną formą, raczej oprawić jak drogocenny obraz. W...52
  • Zegarek dla kapryśnych13 sie 2006Timex Ironman Sleek to kolekcja sportowych zegarków przeznaczona dla lubiących kaprysić kobiet, a to ze względu na wymienne obudowy. W komplecie jest kilka różnobarwnych opraw, które pozwalają dopasować styl czasomierza - w zależności od potrzeb -...52
  • Minilaptop13 sie 2006Flybook, najmniejszy notebook świata, ma wymiary 235 x 155 x 31 mm i waży zaledwie 1,2 kg. Nie ogranicza to jego możliwości - Flybook to jedyny laptop z wbudowanym modułem GPRS, który pozwala korzystać z Internetu lub zadzwonić z notebooka niczym...52
  • Kosmiczna Sara13 sie 2006Wieczorowe suknie ozdobione komputerowymi grafikami przedstawiła Sara Damm na pokazie w krakowskim klubie Razzy Dazzy Jazz. Kolekcja Apple by Sara Damm to przede wszystkim lekkie tkaniny, kosmiczne barwy i zmysłowe kroje. Drukowane na białych...52
  • Cytrusowe od benedyktynów13 sie 2006Benedyktyńskie opactwo w Pannonhalmie niedaleko Györ ma na Węgrzech status podobny do naszej Częstochowy. Zakonnicy zbierali winogrona z upraw porastających klasztorne wzgórze przez tysiąc lat, do czasu gdy po 1945 r. komuniści skonfiskowali...52
  • Mocarstwo jezior13 sie 2006Ranking polskich jezior54
  • Cud Kubicy13 sie 2006Robert Kubica nie tylko potrafi się ścigać bolidami Formuły 1, ale też swobodnie mówi w czterech językach obcych60
  • Biskup specjalnej troski13 sie 2006Abp Milingo nagrał we Włoszech kilka płyt, a w programach rozrywkowych zabawiał publiczność tańcem i śpiewem62
  • Dno Ziemi13 sie 2006100 tysięcy turystów zeszło w 2005 r. do doliny Colca, ale do Canco na dnie najgłębszego kanionu świata - tylko kilkuset64
  • Przetarg na pół Europy13 sie 2006Stalin i Hitler w latach 1941-1943 wielokrotnie negocjowali warunki separatystycznego pokoju66
  • Ziemia krwi13 sie 2006Śmierć stała się częścią życia w Izraelu69
  • Know-how13 sie 2006Sezon na autyzm? Miesiąc urodzenia nie ma związku z rozwojem autyzmu u dzieci - przekonują badania uczonych z Mount Sinai School of Medicine w Nowym Jorku. Wcześniejsze doświadczenia wykazały związek między porą roku, w której dziecko przyszło na...70
  • SeksBOMBA13 sie 2006Po 50 latach znów grozi nam plaga syfilisu72
  • Straszak klimatyczny13 sie 2006Tak samo prawdziwy jak globalne ocieplenie jest scenariusz nowej epoki lodowcowej - wpływ człowieka na te zmiany jest jednak minimalny77
  • Bez granic13 sie 2006Tony terminator To miała być strategiczna wizyta. Tony Blair podpisał w Kalifornii umowę, na której mocy Wielka Brytania i stan Kalifornia będą współpracowały w walce z globalnych ociepleniem, redukując emisję gazów cieplarnianych. Głównym tematem...80
  • Cuba libre?13 sie 2006Po odejściu Fidela Kubę czeka jeden z trzech scenariuszy: północnokoreański, czeski lub rumuński82
  • Uniwersał pobożnych życzeń13 sie 2006Reżyserem na Ukrainie jest dziś Wiktor Janukowycz86
  • Nowy Albion13 sie 2006Co trzeci Anglik chce rozwodu ze Szkocją nawet za cenę rozpadu Zjednoczonego Królestwa88
  • Czarny taliban13 sie 2006Islamscy fundamentaliści zaprowadzają nowe porządki w Mogadiszu90
  • Menu13 sie 2006KRÓTKO PO WOLSKU Ciężkie czasy dla potworów Nie mają łatwego życia redaktorzy działów ciekawostek i sensacji. Susza i gorąc nie sprzyjają zdarzeniom paranormalnym. Potwór z Loch Ness zagrzebał się w mule i mimo rozpaczliwych wezwań "Nessi,...94
  • Recenzje13 sie 200696
  • Rock bez maski13 sie 2006Najpierw lansowali się w workowatych kombinezonach roboczych i ohydnych maskach. Fanów bardziej niż muzyka potworków z Iowy (najbardziej zaściankowego i zabitego dechami stanu Ameryki) interesowało, jak naprawdę owe potworki wyglądają. W...96
  • Koncert dla anioła13 sie 2006Namiętne, lecz nie jako podkład do uprawiania miłości; rytmiczne, ale nie do tańca; sentymentalne, choć nigdy kiczowate. Pełne zdumiewających współbrzmień i żaru, który nikogo nie pozostawia obojętnym... To tanga Astora Piazzolli - jeden z...96
  • Ze śmiercią mu do twarzy13 sie 2006Podejrzenie raka u Kurta Wagnera - lidera grupy Lambchop z Nashiville - sprawiło, że artysta stanął, w swojej wyobraźni, twarzą w twarz ze śmiercią. Choć po szczegółowych badaniach alarm został odwołany, coś - czyli mieszanina strachu, buntu,...96
  • Sztuka depresji13 sie 2006Rok Rembrandta zobowiązuje. Choć Muzeum Narodowe we Wrocławiu nie ma w swych zbiorach ani jednego obrazu mistrza z Lejdy, może się pochwalić imponującą kolekcją dzieł jego mniej sławnych, lecz również wybitnie utalentowanych rodaków. Niektóre z...96
  • Pojedynek dinozaurów13 sie 2006Jeśli Waters i Gilmour pogodzą się w Polsce, będzie to nasz największy wkład w historię światowego rocka98
  • IKEA-meier13 sie 2006W XIX wieku biedermeier był dla ówczesnych mieszczan tym, czym jest dla nas IKEA102
  • Pazurem - Słowotrysk13 sie 2006Duet Lepper - Doda zwyczajowo w południe wykręca numer, a radio i telewizja od razu puszczają to w eter104
  • Ueorgan Ludu13 sie 2006Nr 32 (199) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 7 sierpnia 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza LUSTRACJA PRZED SĄDEM Czy Witold Wieczorek był funkcjonariuszem SB? Po trzech dniach procesu lustracyjnego Witolda Wieczorka nie zostało wykazane, że był on...105
  • Skibą w mur - Człowiek drugiego człowieka13 sie 2006Dziś trzeba mieć pana106