Odkrycia polskich badaczy regularnie wstrząsają światową nauką. W 2006 roku to właśnie oni odkryli szczątki tak zwanego smoka wawelskiego – nieznanego wcześniej gatunku archozaura, żyjącego 210 milionów lat temu, będącego odległym przodkiem krokodyli i ptaków.
Moment przełomowy w dziejach ewolucji. Oto „czołgający się pionierzy”
Nowe znalezisko dokumentuje jedną z najważniejszych scen w historii życia – pierwsze kroki zwierząt na suchym lądzie. Co istotne, naukowcy nie znaleźli skamieniałych szczątków ciał, lecz odciski ich ruchów: ślady pyska, tułowia, ogona oraz przeciąganych po podłożu płetw. Działa na wyobraźnię, prawda?
Odciski pyska wskazują, że zwierzęta zahaczały nim o podłoże, aby podciągnąć resztę ciała, wciąż zanurzonego w wodzie. Te ślady otrzymały nazwę naukową Reptanichnus acutori – „czołgający się pionierzy”.
Analiza odcisków ujawniła, że ryby niemal zawsze wbijały pysk w osad, przechylając go w lewo. To dowód na dominację prawej półkuli mózgowej – najstarszy znany przykład lateralizacji u kręgowców. Może to oznaczać, że w toku ewolucji „leworęczność” – lub „lewołapność” – pojawiła się wcześniej niż powszechna dziś u ludzi praworęczność.
Ślady sprzed setek milionów lat
Odkrycia dokonano w nieczynnych kamieniołomach piaskowca we wsiach Ujazd i Kopiec, w pobliżu Iwanisk, w sercu Gór Świętokrzyskich. Ślady zachowały się dzięki temu, że niemal natychmiast po ich powstaniu przykryła je warstwa pyłu wulkanicznego, chroniąc przed zniszczeniem. Pierwsze podobne odciski znaleziono w murach zamku Krzyżtopór, wbudowane tam w czasie jego budowy.
Badania zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie „Scientific Reports”. Autorami odkrycia są: Piotr Szrek, Katarzyna Grygorczyk, Sylwester Salwa, Patrycja Dworczak z Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB oraz Alfred Uchman z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Nowe spojrzenie na ewolucję kręgowców
Ślady po rybach dwudysznych dowodzą, że te bliskie krewniaki wszystkich lądowych kręgowców – w tym ludzi – podjęły próbę wyjścia na ląd około 10 milionów lat wcześniej niż późniejsze tetrapody, które ostatecznie zdominowały naziemne życie.
W 2010 roku polscy uczeni odkryli w Górach Świętokrzyskich ślady tetrapodów, przesuwając datę wyjścia kręgowców na ląd o co najmniej 20 milionów lat wstecz. Obecne odkrycie wskazuje, że proces ten nie był dziełem jednej grupy, lecz przebiegał równolegle u kilku różnych zwierząt, testujących rozmaite strategie przetrwania na lądzie.
facebookCzytaj też:
Polacy dokonali mrożącego krew w żyłach odkrycia. Poszukiwania trwały 65 latCzytaj też:
W Warszawie zakwitł niezwykły kwiat. Ma zapach „sera, ryb, skarpetek”