Nanotechnologia to wykorzystanie właściwości różnych substancji w formie bardzo małych drobin, niekiedy zbliżonych wielkością do pojedynczego atomu (nanometr jest milion razy mniejszy od milimetra). Takie rozdrobnienie powoduje, że materiał może zachowywać się inaczej niż w formie dużej bryły. Dzięki temu można tworzyć np. bardziej wytrzymałe materiały kompozytowe, czyli powstające z połączenia różnych tworzyw, albo miniaturyzować urządzenia elektroniczne.
Obawy budzi m.in. stosowanie nanomateriałów w produkcji żywności albo wszczepianie mikroskopijnych aparatów medycznych do organizmu człowieka w celu przywrócenia prawidłowej pracy organów, czy też pokrywanie nanocząsteczkami lipidowych osłonek leków, by lepiej działały. Naukowcy wiążą z nanocząsteczkami nadzieje w leczeniu nowotworów.
Ponadto nanomateriały stosowane są powszechnie w oponach, bateriach dla samochodów elektrycznych, farbach, lakierach, kremach do opalania, atramentach do drukarek, panelach słonecznych czy paście do zębów, a nawet używa się ich do klarowania soków, wina i piwa.
To wszystko wymusza badania nad ich ewentualnymi toksycznymi właściwościami. W miarę jak przybywa wiedzy na temat nanomateriałów, staje się coraz bardziej oczywiste, że miewają one niebezpieczne właściwości. Na razie nie ma jednak wskazań do "natychmiastowej reakcji" na ich ewentualną szkodliwość - wyjaśnia KE.
Z zastrzeżeniem, że wciąż niewiele jest informacji, w jakich sytuacjach narażeni jesteśmy na kontakt z nanomateriałami, ponieważ istnieje stosunkowo mało metod wykrywania ich obecności w otoczeniu i w bardzo złożonych produktach.
Opierając sie na opiniach ekspertów, KE już od 2004 roku stara się zarówno doprecyzować definicje nanomateriałów, jak też określić, które z nich mogą być szkodliwe i jakie niosą zagrożenia. Według naukowców, nanomateriały przypominają normalne chemikalia i substancje i mogą - w zależności od zastosowań - być toksyczne.
KE rekomenduje zatem w komunikacie "ustanowienie zatwierdzonych metod i przyrządów służących wykrywaniu, charakteryzowaniu i analizie nanomateriałów, opracowanie kompletnych informacji na temat zagrożeń związanych z nanomateriałami oraz opracowanie metod oceny narażenia na nanomateriały".
Jednocześnie - przekonuje KE - nanotechnologia jest dziedziną, która może zdefiniować rozwój gospodarczy w XXI wieku. Według KE wartość obrotów produktami opartymi w jakimś stopniu na nanomateriałach wyniesie w 2015 roku 2 biliony euro; w 2009 roku było to 200 mld euro. Prace nad nanotechnologią przyspieszyły znacznie Chiny. W UE liczba miejsc pracy w sektorze szacowana jest obecnie na 300-400 tys. i stale rośnie. Światowy rynek nanomateriałów szacuje się na 11 mln ton o wartości rynkowej 20 mld euro rocznie.
KE poinformowała, że stworzy specjalną platformę internetową, aby ułatwić dostęp do wiedzy i danych na temat tych materiałów.mp, pap