Studniówka Tuska

Filozofia rządu Tuska polega na tym, by różnić się we wszystkim od poprzedników. Kaczyński i Tusk są na przeciwległych biegunach nawet w sprawach tak elementarnych jak filozofia władzy. Ten pierwszy jest typem rewolucjonisty. Dwa lata rządów PiS to przecież coś więcej niż obśmiana próba budowy IV RP. To odwrócenie dotychczasowego porządku do góry nogami, począwszy od polityki zagranicznej i kwestii bezpieczeństwa państwa, poprzez ideę korporacjonizmu, aż po stosunek do elit. Donald Tusk natomiast zamiast robić rewolucję, demonstracyjnie podkreśla wartość cichej pracy organicznej. To obrazuje pierwsze sto dni rządu PO-PSL, które miną w lutym.

---

Leniwy pokój
Po burzliwych rządach PiS pierwsze miesiące działania gabinetu PO-PSL to coś w rodzaju małej stabilizacji. Tuskowe „ścibolenie" najlepiej widać w pracy Sejmu. Za czasów PiS posiedzenia odbywały się co tydzień, były trzydniowe i przeciągały się do nocy. To prawda, czasami był to efekt ciągnących się godzinami awantur z udziałem Andrzeja Leppera czy Romana Giertycha. Trzeba jednak przyznać, że posłowie PiS mieli też inwencję – a to dezubekizacja, a to sądy 24-godzinne, a to uwłaszczenie ogródków działkowych czy wykup spółdzielczych mieszkań za złotówkę. Żeby to wszystko przerobić, Sejm pracował niekiedy nawet dwadzieścia godzin dziennie.
A dziś? Posiedzenia są co dwa tygodnie i najczęściej kończą się o siedemnastej. – Praca toczy się leniwie, a porządek obrad czasem jest i tak sztucznie rozciągany – zauważa w rozmowie z „Wprost" poseł niezależny Maciej Płażyński. Jego słowa potwierdza scenka sprzed kilku tygodni. Jedynym merytorycznym punktem obrad drugiego dnia posiedzenia Sejmu było ustalenie norm bezpieczeństwa dla budowy podziemnych tuneli o długości co najmniej 500 metrów. Problemem jest to, że pierwsza budowa takiego tunelu ma ruszyć najwcześniej w 2011 r.
Politycy z kierownictwa PO przyznają, że ich posłowie nie grzeszą w tej kadencji szczególną inwencją twórczą. O słuszności tej diagnozy świadczy historia abolicji podatkowej dla pracujących za granicą. PO opracowała ją jeszcze w poprzedniej kadencji. Gdy doszła do władzy, bliźniaczo podobny projekt… zgłosił LiD. Żeby było zabawniej, Tusk zapowiada poparcie dla niego. Takie przykłady można mnożyć. Choćby słynna sprawa odwołanego posiedzenia rządu, na którym minister Ewa Kopacz miała przedstawić pakiet ustaw dotyczących służby zdrowia. Okazało się, że jedyne, co przyniosła, to tytuły dokumentów i ich wstępne założenia.
By być sprawiedliwym, trzeba przyznać, że pierwsze sto dni rządu to zawsze raczej czas pracy koncepcyjnej, pisania projektów niż ich zgłaszania i uchwalania. Tak samo było za czasów Leszka Millera i Kazimierza Marcinkiewicza. Oczywiście, chciałoby się mieć premiera, który już w chwili obejmowania władzy ma szuflady pełne ustaw. Nie łudźmy się jednak: nie mieli ich ani Miller, ani Marcinkiewicz. Nie ma ich także Tusk. Oby było prawdą, że podczas tych pierwszych stu dni, nie najlepszych pod względem legislacyjnej produktywności, poselskie laptopy zapełniają się projektami. Jeśli bowiem wierzyć politykom PO, zapowiada się kilka ciekawych projektów. Chociażby przygotowywana pod auspicjami Grzegorza Schetyny minireforma administracyjna, nieźle przyjęty przez przedsiębiorców pakiet gospodarczy firmowany przez Adama Szejnfelda, pomysł bonu edukacyjnego czy kompleksowy kodeks wyborczy, który pilotuje poseł Waldy Dzikowski. Już zmiana proporcjonalnej ordynacji sejmowej na mieszaną byłaby sporym osiągnięciem. Co prawda, będąc w opozycji, PO obiecywała jednomandatowe okręgi wyborcze, ale – jak na warunki Tuskowej małej stabilizacji – i system mieszany byłby niezły.

Mistrzowie PR
O ile kreatywność koalicji PO-PSL jest na razie co najwyżej mierna, o tyle rząd całkiem nieźle radzi sobie z rozładowywaniem konfliktów społecznych. I jak przystało na anty-PiS, kieruje się strategią odwrotną niż Kaczyński. Prawdziwym PR-owskim majstersztykiem było zwołanie białego szczytu, który rozładował napięcie towarzyszące problemowi służby zdrowia. Spotkanie to było bardziej kuglarską sztuczką niż zbliżeniem się do przeprowadzenia jakiejkolwiek reformy. Faktem jest jednak, że od tego czasu problemy służby zdrowia właściwie zniknęły z czołówek gazet i telewizyjnych serwisów informacyjnych. Nawet najbardziej zagorzali zwolennicy PiS muszą przyznać, że takie bezproduktywne gadanie jest lepsze niż sposób, w jaki Jarosław Kaczyński zbywał pielęgniarki koczujące pod jego kancelarią. Koncyliacyjna atmosfera białego szczytu kontrastuje również z awanturą, która wisiała w powietrzu podczas Rady Gabinetowej pod przewodnictwem prezydenta. Tuskowi udało się stworzyć wrażenie, że jemu i jego ministrom naprawdę zależy na rozwiązaniu społecznych konfliktów, a Lech Kaczyński, zamiast pomóc, jątrzy.
Cieniem kładzie się na rządzie Tuska spóźniona reakcja na protest celników. Kazus celników może się jednak powtórzyć w wypadku kolejarzy, którzy już ogłosili pogotowie strajkowe. A rząd, zamiast wykorzystać manewr ze zwołaniem wspólnego szczytu, na razie udaje, że kolejarzy nie zauważa. O ile taka strategia poskutkowała w wypadku kopalni Budryk, o tyle na PKP już nie wystarczy. Zatrzymanie pociągów w całej Polsce, w przeciwieństwie do strajku jednej kopalni, dotyka bowiem nie tylko kolejarzy, ale całe społeczeństwo.

Przełomowa kontynuacja
Jednym z najważniejszych frontów operacji „anty-PiS" jest polityka zagraniczna rządu PO-PSL. Tusk dokonał korekty właściwie wszystkich kierunków naszej dyplomacji. I co najważniejsze, jest to wyłącznie korekta, a nie zawrócenie kursu o 180 stopni. Najlepszym przykładem jest tarcza antyrakietowa, w której sprawie rząd Tuska postanowił zalicytować. Stawka, o którą toczy się gra, to teraz nie tylko tarcza, ale także wzmocnienie polskiego systemu obrony powietrznej. Na nowoczesne superrakiety systemu THAAD pewnie nie mamy co liczyć, ale w kontekście przedwczesnych deklaracji Lecha Kaczyńskiego, że „sprawa tarczy wydaje się przesądzona", uzyskanie czegokolwiek będzie sukcesem. W prywatnych rozmowach przyznają to praktycznie wszyscy politycy PiS zajmujący się polityką zagraniczną. A co jeśli Waszyngton nie ustąpi ani na milimetr? Trudno. Zawsze warto spróbować. Najważniejsze jednak, by w tej licytacji nie przeszarżować i nie nadwerężyć naszych strategicznych relacji z Amerykanami. Powód? – USA jest gwarantem globalnego, a więc także i polskiego bezpieczeństwa – argumentuje były szef sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych Paweł Zalewski.
Podobnie wygląda sprawa naszych relacji z Rosją. O ile dyskusyjna jest decyzja Tuska o wyjeździe do Moskwy w trakcie rosyjskiej kampanii prezydenckiej, o tyle sukcesem jego gabinetu jest zniesienie embarga na polskie mięso. Politycy PiS twierdzą oczywiście, że jest to wyłącznie symboliczny i interesowny gest. Prawda jak zwykle leży pośrodku. Gdyby sprawa embarga była bez znaczenia, to Kaczyński w czasie swojego premierostwa nie starałby się o jej załatwienie. Tusk z kolei nie powinien się zachłystywać tym, że na linii Warszawa – Moskwa doszło do niewielkiego ocieplenia. W rosyjskiej dyplomacji nie ma miejsca na przypadki. Tak jak nieprzypadkowo Putin przyjmuje Angelę Merkel w towarzystwie swojego psa (pani kanclerz boi się czworonogów), tak samo Kreml nieprzypadkowo złagodniał dopiero po przeniesieniu sprawy mięsa na forum stosunków bilateralnych (rząd Kaczyńskiego próbował tę sprawę załatwić za pośrednictwem Brukseli). Jeden z czołowych polityków PiS zajmujących się sprawami zagranicznymi nazywa to zjawisko obsikiwaniem terenu przez Rosję. – To oczywiste, że priorytetem Kremla było w tej sprawie zachwianie solidarnością Unii Europejskiej, którą niejako zmusiliśmy do wstawienia się za nami w stosunkach z Rosją. Embargo było tylko narzędziem – tłumaczy. Politycy PO uspokajają. – Nasza filozofia polega na tym, by w pierwszej kolejności rozmawiać z Rosją w ramach stosunków dwustronnych. Dopiero gdy te nie zadziałają, będziemy się zwracać do Brukseli jako instancji odwoławczej – mówi „Wprost" szef Komisji Spraw Zagranicznych Krzysztof Lisek (PO).
Pytanie, czy po zmianie strategii unia zechce jeszcze kiedyś odegrać rolę starszego brata, do którego będziemy mogli przyjść ze skargą, gdy silniejsi koledzy pobiją nas na podwórku. Istotne jest to, że Tusk podtrzymuje dotychczasowe stanowisko Polski w najważniejszych sprawach, takich jak choćby nasz sprzeciw wobec budowy gazociągu północnego. – Po wstępnych wątpliwościach polityka zagraniczna nowego rządu wraca do ram polskiej racji stanu. Zważywszy, że nie towarzyszą jej tak duże emocje jak za czasów PiS, może być nawet bardziej efektywna – przyznaje Paweł Zalewski. Widać, że do podobnego wniosku doszedł także prezydent, który wsparł premiera przed jego wyjazdem do Moskwy.

Zabijanie miłością
W strategię konfrontacji z PiS wpisują się niemal wszyscy ministrowie Tuska. Część z nich próbuje „zabijać Kaczyńskich miłością", jak nazywa to jeden z najbliższych współpracowników premiera. Tę taktykę stosuje np. Radosław Sikorski. Szef MSZ manifestuje swój szacunek dla prezydenta, a zarazem próbuje doprawić mu gębę frustrata, który wzywa do siebie ministrów tylko po to, by podbudować swoje ego. Wśród polityków PO są i tacy, którzy doprowadzają do spięć z otwartą przyłbicą. Niekwestionowanym mistrzem tego gatunku jest Zbigniew Ćwiąkalski. Jego główne zajęcie to czyszczenie prokuratur i urządzanie kabaretowych konferencji z udziałem laptopów i dyktafonów Zbigniewa Ziobry. Niestety, w tę spiralę antypisizmu daje się wciągać także sam premier, który niedawno razem z Kopacz, Schetyną i Ćwiąkalskim analizował wpływ zagłuszania telefonów komórkowych na zdrowie pielęgniarek koczujących w kancelarii premiera.
Początki swojego rządu najtrafniej ocenia sam premier, który pierwsze sto dni nazwał czasem sprzątania po poprzednikach. Jak na filozofię rządu, to mało. Poza tym nie można w nieskończoność sprzątać. Bo co będzie, gdy antypisowskie paliwo się wyczerpie? Po rozliczeniu Kaczyńskiego i Ziobry Tusk na pewno nie stanie się wielkim reformatorem. Dobrze wie, że im wyższy koń, tym boleśniejszy upadek. A upadają wszyscy. Na reformatorskich projektach wykładali się nawet tak wielcy jak Margaret Thatcher. Owszem, udało się jej to, o czym po cichu marzą wszyscy liberałowie, czyli uczynienie milionów ludzi odpowiedzialnymi kapitalistami. Udało się jej też zamknąć nierentowne kopalnie i osłabić związki zawodowe. Forsowana przez nią zmiana sposobu naliczania podatku od nieruchomości doprowadziła jednak nie tylko do jej odejścia z rządu, ale i rezygnacji z funkcji szefa partii. Tusk na ryzykowne pomysły nie może sobie pozwolić, bo czeka go walka o prezydenturę. Rząd nie może być jednak ograniczony długofalowymi planami swojego szefa. Bo strachliwe rządzenie może zniweczyć wszelkie plany.