Anatomia furii

Dodano:   /  Zmieniono: 
Jak mózg rodzi potwory
38-letni Michael doskonale radził sobie w pracy, ale jego relacje ze współpracownikami nie były najlepsze. Koledzy bali się jego wybuchów złości, które łatwo było sprowokować nawet najlżejszą krytyką. Pewnego dnia, w czasie sesji terapeutycznej, sam miałem okazję zobaczyć, jak Michael potrafi się zachować. Po moich uwagach na temat sposobu, w jaki potraktował podległego mu pracownika, jego zazwyczaj miły sposób bycia uległ zmianie. Zacisnął zęby i zaczął zgniatać w ręce puszkę po coca-coli. By dać upust swojej irytacji, rzucił jeszcze kilka przekleństw. Po paru minutach uspokoił się. Wyjaśnił, że nagle ogarnęła go niemożliwa do opanowania furia.

Podglądanie mózgu
Teoretycznie można zapanować nad wybuchami wściekłości, skorzystać z porady psychologa, skończyć kurs radzenia sobie ze złością i wziąć się w garść. Wiele osób nie zdaje sobie jednak sprawy z tego, że złość i wściekłość są zaprogramowane w mózgu człowieka. Interesujących danych na ten temat dostarczyły zdjęcia tomograficzne mózgu skazanych morderców. Przy użyciu pozytronowej tomografii emisyjnej PET, która pozwala na dokonywanie bardzo dokładnych badań, dr Adrian Raine z Uniwersytetu Karoliny Południowej porównał obrazy mózgów morderców, którzy popełnili zbrodnie w afekcie, z mózgami morderców, którzy popełnili je z premedytacją. Okazało się, że u tych pierwszych aktywność kory przedczołowej była znacznie niższa niż u tych drugich.
Co to oznacza? Otóż kora przedczołowa pełni funkcję integrującą informacje i powstrzymującą impulsy emocjonalne, które powstają w głębszych ośrodkach mózgu, takich jak układ limbiczny. Z tego względu może się okazać, że popełniający zbrodnie w afekcie mają mniejszą możliwość opanowania swoich impulsów. Mordercy popełniający przestępstwo z zimną krwią mogą natomiast kontrolować użycie przemocy, ale świadomie tego nie robią.

Przyczyny wściekłości
Wściekłość może być normalną reakcją na bodźce pochodzące ze środowiska lub oznaką poważnych chorób. W wypadku Michaela wściekłość jest charakterystyczną cechą jego narcystycznej osobowości. Ponieważ jest świadomy tego, jak postrzegają go inni, patrzy na świat, szukając krytyki. Dla niego wściekłość jest reakcją na wszystko, co zagraża jego samoocenie. Ataki złości mogą być też symptomem poważnej depresji. Dr Maurizio Fava z Akademii Medycznej w Harvardzie twierdzi, że aż 40 proc. pacjentów cierpiących na depresję przeżywa ataki złości (które w wyniku leczenia ustępują u prawie 70 proc. chorych).
Jeszcze inni doświadczają ataków wściekłości po urazach mózgu. Po raz pierwszy wykazano to ponad sto lat temu, analizując przypadek pracownika kolei Phineasa Gage'a, u którego doszło do przebicia czaszki żelaznym prętem. Bezpośrednim efektem znacznych uszkodzeń płata czołowego była zmiana osobowości Gage'a: z dżentelmena w agresywnego prostaka.
Impulsywne agresywne zachowania są również ściśle związane z neuroprzekaźnikiem zwanym serotoniną. Naukowcy odkryli, że niektórzy agresywni pacjenci mają znacznie niższy niż inni ludzie poziom serotoniny w mózgu. Dlatego leki, takie jak prozac czy zoloft, które podnoszą poziom serotoniny, są przydatne w leczeniu agresywnych przestępców i pacjentów ze skłonnościami do nie kontrolowanych napadów furii.

Pod kontrolą
Czy nie potrafimy kontrolować wściekłości, dlatego że jest ona zaprogramowana w mózgu? Moim zdaniem nie. Większość z nas ma nie naruszoną korę przedczołową, a zatem nie możemy się tłumaczyć, że jesteśmy zdani na łaskę nieodpartego impulsu. Jedynie ludzie z uszkodzeniami mózgu, którym brakuje połączeń nerwowych pozwalających kontrolować impulsy emocjonalne, mogą mieć z tym problemy. Terapia osób takich jak Michael ma sens, ale nie pomoże takim jak Phineas Gage.


Gage'a życie po życiu
13 września 1848 r. grupa robotników pracowała przy budowie nowego odcinka trasy kolejowej koło miasteczka Cavendish w stanie Vermont (USA). Ich brygadzista, 25-letni energiczny, sympatyczny i powszechnie lubiany Phineas Gage przygotowywał do wysadzenia skałę blokującą drogę. Wsypał proch do wywierconego uprzednio otworu i zaczął go ubijać metalowym prętem. Wtedy doszło do przedwczesnej eksplozji i ponadmetrowy pręt o średnicy przekraczającej 3 cm i wadze prawie 3 kg wystrzelił z otworu, przebił na wylot czaszkę Gage'a i wylądował kilkadziesiąt metrów dalej. Pręt, który trafił Gage'a tuż pod oczodołem, przeszedł przez mózg i wyszedł w górnej części kości czołowej, nie pozbawiając go nawet przytomności. Pacjent po przewiezieniu do hotelu (w którym mieszkał) sam wszedł na piętro, gdzie ranę opatrzył lekarz.
Po trzech tygodniach leczenia Phineas Gage wyzdrowiał, ale był już zupełnie innym człowiekiem. Jak napisał jeden z prowadzących go lekarzy, stał się napastliwy, wulgarny, niecierpliwy, obojętny wobec otoczenia, uparty, a jednocześnie zmienny i kapryśny.

Więcej możesz przeczytać w 49/2002 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 49/2002 (1045)

  • Śmierć samobójcom8 gru 2002Ojciec dyrektor maksymalizuje zyski przy minimalnych nakładach własnych, działając w toruńskim raju podatkowym, czyli na terenie Radia Maryja.3
  • Peryskop8 gru 2002Cruise & Cruz Tom Cruise i Penélope Cruz znowu są razem i zamierzają się pobrać (na Malcie) - doniósł brytyjski dziennik "Daily Star". Jedną z druhen Penélope ma być aktorka Melanie Griffith. Drużbą Toma miałby...6
  • Doktor rynek8 gru 2002Nic tak nie uczy jak doświadczenie czegoś na własnej skórze. Polacy zauważyli, że nalewanie wody do dziurawej beczki, czyli podnoszenie podatku zdrowotnego bez prywatyzacji służby zdrowia, nie ma sensu. Zauważyli to dopiero, gdy dodatkowej...6
  • Dossier8 gru 2002LESZEK MILLER, premier RP "W tym roku rozwijamy się na poziomie 1 proc. PKB, a w przyszłym roku będziemy się rozwijać 3,5 razy szybciej. Jak rozumiem, dla opozycji 3,5 jest mniejsze niż 1. To jest arytmetyka, której nawet w pierwszej...7
  • Z życia koalicji8 gru 2002Józef Oleksy zwęszył krew i natura wzięła w nim górę nad dyplomacją. Nasz ulubieniec poczuł, że dość ma już tego ciągłego bycia w odstawce i po rewelacyjnym wyniku wyborczym, jaki uzyskał SLD pod kierownictwem Millera, mnoży żądania....8
  • Z życia opozycji8 gru 2002Czas umierać! Janusz Korwin-Mikke zrezygnował z funkcji prezesa Unii Polityki Realnej. Stwierdził, że jest za stary, a od rządzenia (choćby taką ciupiną jak UPR) są młodzi. Jego następcą został jakiś chłopaczyna. Nie będzie miał łatwo. Żeby wyjść...9
  • M&M8 gru 2002Radioholizm Skarżyła się Krasula, rycząc przy niedzieli (nie dojona, bo zgoda nie przyszła z Brukseli), że wbrew baranom prawy Polak i katolik to wcale nie to samo co "maryjoholik".10
  • Playback8 gru 200210
  • Narodziny euro8 gru 2002Operację wprowadzania euro od czerwca 2001 r. do lutego 2002 r. dokumentował na zlecenie Europejskiego Banku Centralnego znany fotograf Claudio Hils.10
  • Fotoplastykon8 gru 200212
  • Poczta8 gru 2002Złudzenie za złotówkę Dyrektor generalny Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) Gro Brunland zleciła znanemu ekonomiście z Harvardu, prof. Jeffreyowi Sachsowi, opracowanie raportu na temat zależności pomiędzy systemem zdrowia w różnych...14
  • Kadry8 gru 200215
  • Luka Rydzyka8 gru 2002Radio Maryja nie musi płacić podatków - wynika z ustawy16
  • Wrocław exportowy8 gru 2002Expo we Wrocławiu nakręci koniunkturę w czwartej części Polski20
  • Gniew ludda8 gru 2002Bez mała 200 lat temu grupy zwolenników Neda Ludda niszczyli maszyny w Yorkshire i Derbyshire. Dziś luddyści przenieśli się do Ożarowa.24
  • Alfabet o Kisielu8 gru 2002Ludzie Kisiela o Stefanie Kisielewskim28
  • Trwała tymczasowość8 gru 2002Lewicy nie spieszy się do likwidacji Senatu, bo nie ma nawet projektu nowelizacji konstytucji32
  • Giełda i wektory8 gru 2002Hossa ŚwiatModlitwa o popytPiątek 29 listopada był - decyzją włoskich biskupów - dniem postu i modlitwy w intencji pracowników przeżywającego kryzys Fiata. "Niech Bóg obdarzy mądrością tych, którzy dokonują...34
  • Zjednoczenie w cenie8 gru 2002Ile Kowalski zyska, a ile straci po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej36
  • Magowie zysku8 gru 2002Oni pomnożą (lub stracą) twoje pieniądze42
  • Japonia Europy8 gru 2002Niemcy stają się hamulcowym Starego Kontynentu46
  • Żywy kapitał8 gru 2002Bagong bayani, czyli bohaterowie pracy kapitalistycznej50
  • Światowa liga8 gru 2002O inwestorów walczy się latami, traci się ich w ciągu kilku miesięcy52
  • Jak przegrać polski sukces?8 gru 2002Polscy politycy zachowują się tak, jakbyśmy piętnastce robili łaskę, że chcemy ją powiększyć53
  • Gust świata8 gru 2002Britney Spears, bin Laden i Saddam Husajn to najpopularniejsze osoby w Internecie. Marylka, Frytka - najpopularniejszymi Polkami.56
  • Muszę być odważny8 gru 2002Michał Karpiński: Dlaczego polscy kierowcy nie wygrywają w najważniejszych rajdach? Tomasz Kuchar: W światowych eliminacjach biorą udział zespoły fabryczne, które inwestują niebotyczne pieniądze w sprzęt i doskonalenie kierowców....60
  • Pradziadek z klawiaturą8 gru 2002Amerykańscy emeryci odkrywają uroki Internetu62
  • Nie czyń drugiemu...8 gru 2002Pamiętam, jak w szkole dziwiła mnie scena z "Krzyżaków", kiedy to o mało nie przegraliśmy bitwy pod Grunwaldem, bo król Jagiełło chciał wysłuchać trzeciej mszy świętej z rzędu, a tu nieprzyjaciel nacierał. Na szczęście...64
  • Wszechnica Wiedzy Wszelakiej8 gru 2002Miasto na ekranie www.infomapa.pl Nie wiesz, jak dojechać na spotkanie, poszukujesz hydraulika czy apteki w okolicy swojego domu - wskazówki znajdziesz na stronie internetowego przewodnika. Oprócz elektronicznego planu Warszawy i...64
  • Supersam8 gru 2002Makijaż na sylwestra W świątecznej kolekcji Celebrate firmy Estée Lauder znalazły się kosmetyki z dwóch przeciwstawnych kolorystycznie linii - Pure Color Velvet (złoty, śliwkowy) i Pure Color Crystal (srebrny, różowy). Dzięki...66
  • Lata tłuste dla chudych8 gru 2002Mężczyźni dbają o jedynie słuszną linię68
  • Miliard dolarów pod choinką8 gru 2002Św. Mikołaj przyniesie nam to samo co Niemcom czy Francuzom74
  • Świąteczny koncert życzeń8 gru 2002Ewa Bem piosenkarka Chciałabym dostać ładną pojemną szkatułkę na biżuterię i kilka flakonów perfum na różne okazje. Boucheron Jaďpur Początkowo zapach zaskakuje kompozycją śliwy, frezji, peoni i heliotropu. Nuta głębi jest spokojna i...74
  • Z łyżką za cholewą8 gru 2002Drogi Robercie! Usłyszawszy, że dwie ulice od mego domu Amerykanin otworzył lokal, gdzie osobiście przyrządza przysmaki kuchni teksańsko-meksykańskiej, bez zwłoki udałem się na miejsce z nadzieją na smakowite burrito, czyli kukurydziany naleśnik...84
  • Lataj LOT-em8 gru 2002W Wiecznym Mieście również starzy ludzie czują się młodo. Dlaczego? Bóg tylko to wie85
  • Druga płeć - Niby nic, ale trochę nie po kolei8 gru 2002Kobiety nie mają czasu na spotkania, na których przelewałyby z pustego w próżne i z chłopa robiły babę87
  • Władza Rasputinów8 gru 2002Trithemius, Torralba, Swedenborg, Cagliostro, Rasputin - to szalbierze rządzący rządzącymi88
  • Know-how8 gru 2002Epidemie przed Kolumbem Już przed przybyciem Kolumba do Ameryki stan zdrowia Indian stale się pogarszał - twierdzą naukowcy z Ohio. Według Richarda Steckela, antropologa z uniwersytetu w Ohio, wpłynął na to rozwój kultury rolnej oraz...91
  • Powielacz Antinoriego8 gru 2002Pierwsze z dzieci-klonów ma się urodzić na początku stycznia92
  • Anatomia furii8 gru 2002Jak mózg rodzi potwory96
  • Bez granic8 gru 2002Kosmiczny interes W przyszłym roku każdy będzie miał szansę wysłać własny drobiazg na Księżyc. Kalifornijska firma TransOrbital planuje wystrzelić w kierunku srebrnego globu bezzałogowy pojazd TrailBlazer. Na jego pokładzie będzie można umieścić...98
  • Zagłębie rury8 gru 2002Jak w wielkiej rozgrywce politycznej Putin wykorzystuje pistolet gazowy i naftowy100
  • Dwa języki Busha8 gru 2002Czy walka Izraela z palestyńskimi zamachowcami jest częścią globalnej wojny z terroryzmem?104
  • Przekraczamy granice przyszłości8 gru 2002Kaliningrad może zbliżyć Moskwę do Brukseli106
  • Polacy, halt!8 gru 2002Spóźnimy się z wejściem do "Europy bez granic", jaką jest strefa Schengen108
  • Potęga lamentu8 gru 2002Dla wsi bardziej opłacalną inwestycją w przyszłość jest dopłata do rozumu Polaków niż do hektara109
  • Menu8 gru 2002Polska Fotografowie na start! Szansa dla fotografów, którzy chcieliby zaistnieć, a nie mają gdzie wystawiać swoich prac - na 27. piętrze warszawskiego wieżowca Reform Plaza ulokowała się Galeria Bezdomna. Pomysłodawcy...110
  • Cierpię, więc jestem8 gru 2002Oglądanie polskich filmów prowokuje do samobójczych myśli114
  • Raj proroka8 gru 20023,5 tysiąca skarbów sztuki islamu zgromadzono w muzeum na Hawajach118
  • Kino Tomasza Raczka8 gru 2002ŚmierĆ nadejdzie jutro Reżyseria: Lee Tamahori W rolach głównych: Pierce Brosnan, Halle Berry, Rosamund Pike, Judi Dench, John Cleese Wielka Brytania/USA 2002 r. Dwudziesty Bond w czterdziestolecie serii filmowej to musiała być...119
  • Anna Maria Metheny8 gru 2002Pat Metheny wprowadza Annę Marię Jopek na światowy rynek muzyczny120
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego8 gru 2002ANNA MARIA JOPEK & PAT METHENY Upojenie Muzyczni kochankowie Anna Maria Jopek i Pat Metheny nagrali płytę pełną dialogu duszy z muzyką. Zaczarowana dorożka, zaczarowany dorożkarz, zaczarowana gitara, zaczarowany głos. Nie będę ukrywał, że...121
  • Gdyby Szekspir robił filmy...8 gru 2002"Droga do zatracenia" nie jest historią mafijną ani czarnym kryminałem, lecz manierycznym dramatem nieporozumienia między ojcem i synem122
  • Organ Ludu8 gru 2002124
  • DJ Wielka Lipa8 gru 2002Didżej przyćmił dawnych rockowych szarpidrutów, tuzów estrady, herosów sportu i kurdupli polityki126