Wódka restituta

Dodano:   /  Zmieniono: 
Lubelskiej pigwówce zawdzięcza dobrą kondycję głosu Krzysztof Cugowski z Budki Suflera
Taki jest właśnie smak ojczyzny - miał powiedzieć papież Jan Paweł II, gdy podczas przedostatniej pielgrzymki do Polski podano mu kieliszek nalewki z tarniny. W dawnej Rzeczypospolitej prawie każda rodzina szlachecka miała własną nalewkę, wytwarzaną na bazie owoców lub ziół. Prawie każdy zakon męski specjalizował się w jakiejś nalewce. Nawet chłopi, szczególnie na Kresach i Podhalu, produkowali własne nalewki. Do dziś w większości podlaskich wsi robi się pigwówki i poziomkówki wedle przepisów przekazywanych od kilkunastu pokoleń. Po latach państwowego monopolu na alkohol wraca tradycja wytwarzania trunków wedle starych przepisów, najczęściej przywiązanych do konkretnych rodzin lub miejscowości. W podsądeckim Łącku nawet w czasach PRL nie zaprzestano wytwarzania śliwowicy. Ta autentyczna jest rozlewana w butelki z tłoczonym wizerunkiem śliwki, opatrzone barwną etykietą i paskiem z symbolem gminy. Są one zalakowane i owinięte złotym sznurkiem. Większość wytwórców śliwowicy w Łącku produkuje 30-50 butelek rocznie (ich cena sięga 45-50 zł).
Produkowaną pod Tykocinem kiermusianką zachwycała się niedawno Jacqueline Stallone, matka hollywoodzkiego gwiazdora, racząca się tym trunkiem po operacji plastycznej, którą przeszła w naszym kraju. Muzyk José Torres zapewnia, że sprowadzone przez niego do Polski kubańskie tancerki tylko dzięki nalewkom przetrwały zimę. Krzysztof Cugowski uważa, że dobrą kondycję swojego głosu zawdzięcza lubelskiej pigwówce.

Polska nalewka
- Słowo "nalewka" powstało w I Rzeczypospolitej i istnieje w języku polskim, rosyjskim, czeskim, ukraińskim, białoruskim, litewskim, estońskim i rumuńskim. Próżno szukać tego słowa we Francji, Wielkiej Brytanii, Niemczech czy Włoszech - mówi Grzegorz Russak, historyk, jeden z animatorów odrodzenia produkcji tradycyjnych nalewek i wódek w Polsce. Każdy region słynął z innego smaku i właściwości wytwarzanych tam nalewek.
Najsłynniejszą polską wytwórnię wódek i likierów założył w 1782 r. lwowski przedsiębiorca Jan Baczewski. - Lwowiacy nie wyobrażali sobie niedzielnego obiadu bez kotleta, marchewki na słodko i... kieliszeczka wiśniówki Baczewskiego - wspomina hrabia Wojciech Dzieduszycki. Cenione likiery i nalewki produkował też w Oświęcimiu Jakub Haberfeld. Słynna była jego zamkówka, zdobywająca nagrody nawet w Ameryce Południowej. W całej Europie świetnie sprzedawał się także ziołowy specjał zwany altvater, produkowany przez Zygfryda Gesslera z Bielska.

Nalewka na zdrowie
Nalewki można stosować w małych, regularnie spożywanych ilościach jako środek wspomagający medycynę konwencjonalną - uważa dr Hanna Kurnatowska zajmująca się leczniczym działaniem nalewek, emerytowany pracownik Katedry Biologii i Botaniki Farmaceutycznej Akademii Medycznej w Warszawie. Wiele lekarstw produkowanych na przykład przez Herbapol to w zasadzie nalewki wzbogacone o substancje przyspieszające wchłanianie mikstury. Zdaniem dr Kurnatowskiej, nalewka - smaczniejsza od zwyczajnego lekarstwa - najczęściej działa jak placebo. Nie wiemy na przykład na pewno, czy nalewka z bursztynu pomaga łagodzić dolegliwości migrenowe, ale od ponad dwustu lat w razie bólu głowy nacierano nią skronie. Obecnie taką nalewkę można kupić w aptece, kiedyś przygotowywano ją w wielu domach i trzymano w apteczce.
Lekarze są zgodni, że konkretne nalewki w niewielkich ilościach mogą łagodzić różne dolegliwości. Najpopularniejsza wiśniówka jest uważana za dobry środek na bezsenność. W przeszłości długie biesiady nie obywały się bez orzechówki, która łagodzi dolegliwości gastryczne. Nalewka z borówek była stosowana, na przykład przez mnichów, jako środek wspomagający przy leczeniu cukrzycy. Z kolei jałowcówka jest uznawana za dobry lek na przeziębienie. Na zapalenie zatok od wieków stosuje się miętówkę, na kaszel - nalewkę z pędów sosny, na reumatyzm - imbirówkę, a na nadciśnienie - głogówkę.

Nalewka na płatkach jaśminu
Dotychczas odrodziło się około piętnastu małych, lokalnych fabryczek nalewek. Dwa tygodnie temu wytwórcy nalewek wedle tradycyjnych receptur zawiązali Polską Izbę Producentów Regionalnych i Lokalnych. Organizacja będzie walczyć m.in. o to, aby, wzorem austriackim, mali producenci alkoholi płacili nie więcej niż 30 proc. podatku, zamiast 90 proc. jak duże firmy.
Szef PIPRiL Grzegorz Russak przez czternaście lat w Domu Polonii w Pułtusku domowym sposobem produkował nalewki z aronii i tarniny (około 2 tys. litrów rocznie). Całą produkcję wypijano w restauracji Domu Polonii w Pułtusku, którego Russak był dyrektorem. Receptury nalewek przejął po dziadkach i rodzicach.
Andrzej Żamojda, który przed sześciu laty otworzył karczmę w starym dworku szlacheckim w Kiermusach pod Tykocinem, podczas prac remontowych odkrył małą przydworkową gorzelnię. - Wiedziałem, że mój dziadek Andrzej zbierał zioła i zalewał je spirytusem według przepisów swojej babki zielarki. Udało mi się dotrzeć do siedmiu starych receptur, m.in. na kiermusiankę (robioną aż z szesnastu składników), kiermusiankę bursztynową oraz chrzanówkę na żurawinie. Żamojda sprzedaje obecnie około 20 tys. butelek rocznie, z czego połowa jest wypijana w jego karczmie. Przy produkcji luksusowych opakowań nalewki pracują kowale, garbarze, drukarze, stolarze, odlewnicy i jubilerzy. Za kilka tygodni nalewki w mniej luksusowych opakowaniach trafią do sklepów w całej Polsce.
Rodzinnych tradycji w produkcji nalewek nie mieli Karol Majewski i Klaudiusz Kozłowski, którzy na skraju Puszczy Kampinoskiej uruchamiają właśnie fabryczkę staropolskich nalewek. Przygotowanie i sprawdzenie odpowiednich receptur zajęło im piętnaście lat. Majewski i Kozłowski planują produkcję 10 tys. litrów nalewek rocznie (butelka o zawartości 200 ml będzie kosztować około 40 zł). Niedawno zostali zaproszeni na targi Salon Smaku w Turynie, a ich nalewki otrzymały rekomendację Slow Food - międzynarodowej organizacji promującej zdrową żywność najwyższej jakości. Przebojem ich wytwórni może się stać nalewka na płatkach jaśminu - podobno najbardziej pracochłonny w produkcji alkohol na świecie.
Największym potentatem na tym rynku nalewek jest Janusz Palikot, znany kiedyś jako największy wytwórca krajowych win musujących. Zezwolenie na produkcję nalewek otrzymał dwa lata temu, a już rok temu sprzedał 40 tys. litrów nalewek. Za granicę będzie sprzedawana głównie żurawinówka, wytwarzana wedle receptury odkrytej przez Palikota w dworku w Jabłonnie koło Lublina.

Święto wódki
Od dwustu lat toczy się spór, czy ojczyzną wódki jest Polska, czy Rosja. Świadectwa historyczne dowodzą, że w Polsce wódka była już produkowana w XIV wieku, podczas gdy w Rosji sto lat później. Nie była to jednak tzw. biała wódka. - Polacy do czasu rozbiorów czystych wódek nie pili, choć je produkowali - spirytus oraz wódki zbożowe i kartoflane używane były jedynie do celów leczniczych. Dopiero pod zaborem rosyjskim pojawił się zwyczaj picia czystej wódki - mówi Waldemar Sulisz, prezes Kresowej Akademii Smaku i twórca Turnieju Nalewek. W naszym kraju oprócz nalewek produkowano okowitę, czyli destylaty ze śliwek, jabłek czy gruszek, które leżakowały w beczkach po węgierskich tokajach.
Wraz z odradzaniem się małych wytwórni nalewek pojawiają się pomysły stworzenia ogólnopolskiego święta wódki. Z taką inicjatywą wystąpiła Paulina Chodkiewicz, właścicielka warszawskiego klubu Jezioro Łabędzie, która gościom serwuje m.in. migdałówkę i cynamonówkę wedle starych receptur. - Chciałabym, żeby święto wódki dorównywało takim imprezom, jak niemiecki Octoberfest czy francuskie Beaujolais Nouveau. Polska na skojarzeniu z wódką, a zwłaszcza z nalewkami może dużo zarobić - mówi Paulina Chodkiewicz. Święto wódki mogłoby być obchodzone 20 grudnia. W tym dniu benedyktyni co roku otwierali gąsiory z nalewkami przygotowywanymi przez współbraci.

Rzeczpospolita nalewkowa
  • Pomorze Gdańskie
    Goldwasser - kardamonówka z dodatkiem listków złota (stworzona w końcu XVI w. przez Ambrożego Vermollena, holenderskiego emigranta)
    Lubelszczyzna
    pigwówka, żurawinówka
    Białostocczyzna
    poziomkówka
    okolice Kazimierza Dolnego
    tarniówka (na śliwkach), migdałówka
    Podhale i Sądecczyzna
    śliwowica, kminkówka, anyżówka, dzięgielówka, jerzynówka, imbirówka, cassivera, alasz, porterówka, orzechówka, pomarańczówka, cytrynówka, listówka, przepalanka, miętówka, gruszkówka, jarzębiak, krupnik, śliwówka, prunelka, jałowcówka, ratafia, brzoskwiniówka, pieprzówka biała i czerwona, wiśniówka.
Więcej możesz przeczytać w 10/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 10/2004 (1110)

  • Do zobaczenia na emigracji?7 mar 2004Wyższy indeks emigracyjny (IE), to niższa wartość kraju na globalnej giełdzie państw3
  • Wprost od czytelników7 mar 2004Listy od czytelników3
  • Skaner7 mar 2004Cela dla dziennikarzy Mimo zapewnień Ministerstwa Sprawiedliwości i deklaracji szefa resortu Grzegorza Kurczuka dziennikarze znaleźli się na celowniku prokuratury. Skala nagonki na tę grupę zawodową jeszcze nigdy nie była tak wielka - ocenia...6
  • Dossier7 mar 2004JOLANTA BANACH posłanka SLD, kandydatka na przewodniczącą SLD Gdyby był scenariusz sojuszu SLD z kosmitami, to pewnie najbardziej by mi się podobał Program III Polskiego Radia KRZYSZTOF JANIK przewodniczący Klubu Parlamentarnego SLD W moim fotelu...7
  • Sawka7 mar 20047
  • Kadry7 mar 20048
  • Licznik7 mar 20047,2 mln - Polaków korzysta z Internetu 4 mln - mężczyzn korzysta z sieci (przeciętnie przez 4 godziny i 21 minut miesięcznie) 3,2 mln - kobiet korzysta z sieci (przeciętnie przez 3 godziny i 6 minut miesięcznie) 3,4 mln - osób...8
  • Nałęcz - Ludzie honoru7 mar 2004Im więcej niepopularnych spraw załatwi lewica, tym łatwiejsze będzie życie jej sukcesorów10
  • Playback7 mar 200411
  • PRZECIW KONCENTRACJI W MEDIACH7 mar 2004Marek Majewski - felieton11
  • Poczta7 mar 2004Listy od czytelników11
  • Z życia koalicji7 mar 2004Boski Tadeo Iwiński zostaje w kraju. Doradca premiera ogłosił, że nie będzie kandydował do europarlamentu, bo bardziej przyda się swej partii w kraju. Wszak nadchodzące wybory do Sejmu będą dla SLD piekielnie trudne. O, boski Tadeo! W imieniu...12
  • Z życia opozycji7 mar 2004Przewidująca i zapobiegliwa Unia Wolności już teraz chciała rozmawiać o programie przyszłego rządu koalicyjnego. Do rozmów zaprosiła PiS i Platformę Obywatelską. Obie partie olały jednak unię jako ugrupowanie pozaparlamentarne. To chamy...13
  • Fotoplastykon7 mar 2004Henryk Sawka www.przyssawka.pl14
  • Spadamy z Polski!7 mar 2004Antoni Norbert Patek, twórca najbardziej renomowanych zegarków na świecie, musiał emigrować z Polski, bo za udział w powstaniu listopadowym groziło mu zesłanie na Sybir lub więzienie. Zaczynał, mając za kapitał stopień podporucznika i krzyż...16
  • Rokitoleksy7 mar 2004Głowę z platformy i lewicowy tułów powinien mieć następca Millera na stanowisku premiera22
  • Glemp po Glempie7 mar 2004Polski Kościół przestraszył się zmian, które jeszcze pół roku temu chciał przeprowadzić26
  • Łapówkoland7 mar 2004Pięć miliardów dolarów jest wart polski detaliczny rynek łapówkowy.30
  • VATum separatum7 mar 2004Ameryka nie wprowadziła VAT, bo to podatek z gruntu zły i antyrozwojowy32
  • Giełda i wektory7 mar 2004HossaŚwiat Festiwal próżności Już zostały sprzedane wszystkie bilety na Targi dla Milionerów, które mają się odbyć w grudniu w Amsterdamie. Zeszłoroczna impreza przyniosła 250 mln euro zysku. Największym zainteresowaniem...36
  • Plan Millera7 mar 2004Czym jest dziś plan Hausnera?42
  • Bushujący w biznesie7 mar 2004Ożywiających glob stref wolnego handlu jest już więcej niż państw44
  • Transatlantyk Polska7 mar 2004Rozmowa z Jackiem Rostowskim, ekspertem w dziedzinie ekonomii i stosunków międzynarodowych48
  • Koń japoński7 mar 2004Uczeń Toyota przerósł trzech wielkich nauczycieli z Detroit50
  • Załatwione odmownie - Co w prawie piszczy7 mar 2004Nadmiar opiekuńczości i polityczna poprawność wywołują biegunkę prawną nie spotykanych w historii rozmiarów54
  • Supersam7 mar 2004Teraz cyfrówka Nie będziemy już sprzedawać tradycyjnych aparatów fotograficznych - ogłosił Kodak w USA i Europie Zachodniej. W 2004 r. po raz pierwszy klienci na całym świecie kupią więcej cyfrowych aparatów niż tradycyjnych....56
  • Wódka restituta7 mar 2004Lubelskiej pigwówce zawdzięcza dobrą kondycję głosu Krzysztof Cugowski z Budki Suflera58
  • Seksualna eskorta7 mar 2004Siedem tysięcy złotych za noc bierze ekskluzywna prostytutka62
  • Liga mistrzów i frajerów7 mar 2004Sportowy apartheid stosuje Europejska Unia Piłkarska64
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza - Byle do wiosny7 mar 2004Dolar spada, lecz zielony trzyma się mocno. Zwróciłem na to uwagę w okolicach Salzburga, bowiem oddalenie od domu sprzyja sensownym konstatacjom.68
  • Leonarda7 mar 2004"Fragmenty z życia lustra" Joanny Szczepkowskiej to opowiadania napisane z literacką werwą godną wnuczki Jana Parandowskiego!70
  • Kompas dla kontynentu7 mar 2004Powstaniec listopadowy Wojciech Jastrzębowski zaproponował pierwszą konstytucję zjednoczonej Europy72
  • Know-how7 mar 2004Maskotka wilka Wszystkie rasy psów pochodzą od zwierząt z dziesięciu linii hodowlanych - ustalili uczeni z Fred Hutchinson Cancer Re-search Center w USA. Badacze uważają, że 15 tys. lat temu ludzie udomowili wilki, które...75
  • Pożeracze bakterii7 mar 2004Wirusy skuteczniejsze od antybiotyków!76
  • Zabójca we krwi7 mar 2004Kichnięcie jeszcze nikogo nie zaraziło sepsą79
  • Pożegnanie z igłą7 mar 2004Szczepionka na grypę w sprayu, guma do żucia z viagrą!80
  • Bez granic7 mar 2004Amazonka show Trwający trzy dni finał największego show na świecie zakończył się - jak na Brazylię - dramatycznie, bo w strugach ulewnego deszczu. Wyłoniono jednak zwycięzcę. Zanim to nastąpiło, karnawał - jak co roku zresztą - zebrał wszystkie...82
  • Sądny dzień demokratów7 mar 2004Bush kontra Kerry?84
  • Euro-Ameryka7 mar 2004Ameryka, aby stawić czoło politycznym wyzwaniom i zagrożeniom XXI wieku, powinna odbudować swoje sojusze polityczne. Wobec zagrożenia rozprzestrzenianiem się broni masowego rażenia, terroryzmem czy choćby niestabilnością polityczną pewnych...86
  • Kwadratura półksiężyca7 mar 2004Turcja na obłudnym europejskim kazaniu Aleksander Wielki przeciął węzeł gordyjski na terenie dzisiejszej Turcji. Zbliżające się rozszerzenie Unii Europejskiej stawia na ostrzu noża nie mniej zawiłą kwestię związaną z tym krajem niż ta, z którą...88
  • Muzyka żebraków7 mar 2004Co spowodowało wojnę między Romami a Słowakami?90
  • Tarcza demokracji7 mar 2004Silne wpływy armii w Izraelu są przeciwieństwem działań i celów junty wojskowej92
  • Tron Rosji7 mar 2004Dymisja rządu Kasjanowa oznacza jedynie pytanie o to, kogo Putin chce teraz do siebie przybliżyć94
  • Menu7 mar 2004Świat Dymy nad Hollywood "Mój ojciec palił marlboro i umarł na raka, moja matka paliła marlboro i umarła na raka, teraz ja palę marlboro" - taki monolog wygłasza Nicolas Cage w "Dzikości serca". A potem ostentacyjnie...96
  • Teatr na aukcji7 mar 2004Fotografię Witkacego za rekordową sumę 135 tys. zł kupiła matka właścicielki domu aukcyjnego, który ją wystawiał98
  • Jezus horror7 mar 2004Masakrą piłą łańcuchową z udziałem Jezusa nazwali "Pasję" Gibsona najbardziej cięci nowojorscy recenzenci102
  • Nowy naćpany świat7 mar 2004LSD otworzył bramy muzycznego raju, który dla wielu okazał się piekłem104
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego7 mar 2004Recenzje płyt105
  • Plucie wstydem7 mar 2004Akcjoniści w salonach sztuki oddawali mocz i wypijali go, mazali się krwią, okaleczali swe genitalia106
  • Sława i chała7 mar 2004Teatr, komiks, książka, dvd108
  • Poziom niezadowolenia7 mar 2004Coraz częściej oglądamy wyniki badań opinii publicznej, rankingi partii i polityków.112
  • Zagrożenie lawinowe7 mar 2004Informacje polityczne przypominają dziś komunikaty z wyższych partii (gór). Lawinowemu rozpadowi jednych formacji towarzyszy efekt rosnącej kuli śnieżnej u innych.112
  • Organ Ludu7 mar 2004TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 10 (75) Rok wyd. 3 WARSZAWA, poniedziałek 1 marca 2004 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza O słonych paluszkach i wodzie - narada w duchu refleksji W ostatnią środę (popielcową) przedstawiciele Partii...113
  • Drogie tanie chwyty7 mar 2004Żeby zwrócić na siebie uwagę, nie wystarczy już zgubić chusteczkę. Trzeba pokazać gołego cyca, i to z wiatraczkiem w sutku114