Ekonomia DIYE

Dodano:   /  Zmieniono: 
Politycy zaserwują każdą ekonomiczną bzdurę, a jej fiasko będą tłumaczyć czynnikami ubocznymi
Każdy może wymyślić własną matematykę, w której dwa plus dwa równa się pięć. Każdy może stworzyć własną medycynę, w której jedzenie torfu leczy raka, a balsam z bursztynu usuwa nagniotki. Oczywiście, gorzej będzie z efektami praktycznego zastosowania owych teorii. Inaczej jest z ekonomią domowej roboty. W tym wypadku ze względu na znaczny upływ czasu między przyczyną i skutkiem (zwykle co najmniej rok) oraz stopień skomplikowania gospodarczych procesów teorie możemy tworzyć śmiało i dowolnie, a nawet długo w nie wierzyć. To, że nijak nie potwierdzają się w życiu, zawsze bowiem da się wytłumaczyć wystąpieniem czynników ubocznych.
Większość z nas, zapytana o coś z zakresu fizyki kwantowej albo chirurgii oka, zastanowi się choć chwilę, nim udzieli odpowiedzi. Za to na ekonomii i piłce nożnej zna się każdy. Fenomen ten, określany mianem Do-It-Yourself Economics, czyli DIYE (dosłownie: zrób sobie sam ekonomię), opisał autor tego pojęcia Szkot David Henderson, jeden z najwybitniejszych ekonomistów z Wysp Brytyjskich. Uczynił to w 1985 r., w cyklu wykładów dla BBC, w każdej audycji podważając kolejną obiegową opinię: że najlepsze dla gospodarki są niskie stopy procentowe, że zwiększanie eksportu jest zawsze opłacalne dla kraju, że państwo powinno wspierać priorytetowe branże itd. Mimo upływu dwudziestu lat hasłami DIYE (od tego czasu naukę o niej rozwinięto i powstała nowa część ekonomii - od angielskiego skrótu zwana diajłaji, choć trafniej byłoby ją nazywać ekonomią dla kretynów) wciąż posługują się i wierzą w nie miliony ludzi, niezależnie od wykształcenia. W ekonomii domowej roboty celują zwłaszcza politycy, czego najlepszym przykładem jest rząd Prawa i Sprawiedliwości.

Powtarzane niemądrości
Henderson w swych wykładach wziął na warsztat takie powszechne mity jak to, że samowystarczalność gospodarcza powinna być celem polityki gospodarczej, że państwo powinno się angażować w transakcje międzynarodowe krajowych firm, że skracanie czasu pracy czy obniżanie wieku emerytalnego zmniejsza bezrobocie, że patologie rynku należy eliminować przez regulacje i decyzje administracyjne.
Jak wykazał brytyjski ekonomista, żadna z obiegowych opinii nie została nigdy udowodniona na gruncie teorii ani nie została potwierdzona empirycznie. Co więcej, łatwo jest wykazać, odwołując się zarówno do elementarnej logiki, jak i oficjalnej statystyki, że są one nieprawdziwe. Dowód logiczny jest prosty i odwołuje się do reductio ad infinitum. Gdyby istniały lepsze i gorsze sektory gospodarki, najbardziej rozwinięte państwa byłyby biznesowymi monokulturami, a na przykład gospodarkę USA tworzyłyby wyłącznie spółki informatyczne. Skoro niższe stopy procentowe są korzystne dla rozwoju biznesu, to w każdym kraju powinny wynosić 0 proc. Gdyby autarkia gospodarcza była kluczem do dobrobytu, Chiny z czasów "wielkiego skoku" byłyby potęgą, a Chiny dzisiejsze - największym światowym nędzarzem. Gdyby zduszenie importu i ekspansja eksportowa wystarczyły, Rumunia za rządów Nicolae Ceausescu - "słońca Karpat" - otwierałaby listy światowych rankingów najzamożniejszych państw. Wreszcie, gdyby wcześniejsze emerytury zmniejszały bezrobocie, w Polsce AD 2005 brakowałoby rąk do pracy. Podobne przykłady można mnożyć.
Gdyby ktokolwiek rzekomych aksjomatów ekonomii usiłował bronić nieco słabiej, twierdząc, że na przykład państwowe regulacje procesów rynkowych są opłacalne tylko do pewnego stopnia, rodzą się pytania, na ile odchodzenie od rynku jest opłacalne - tylko troszeczkę, a może ciut więcej? - i kto jest od owego rynku mądrzejszy. Choć wielu próbowało, prawdziwości ludowych mądrości o gospodarce nikt nie dowiódł, co oczywiście nie przeszkadza wielu nadal w nie wierzyć.

Czy Polska wygra z Brazylią?
Od czasu cyklu wykładów Hendersona w BBC nauka o diajłaji robi karierę, bo politycy starają się jak mogą, by dostarczyć materiału do badań. Tylko wśród odkrytych w Polsce w latach 90. i niedawno twierdzeń ekonomii domowej roboty pojawiły się m.in. takie: ograniczanie wysokości czynszów likwiduje problem mieszkaniowy, dotowanie rolnictwa zwiększa jego efektywność, a ulgi inwestycyjne przyczyniają się do zwiększania liczby miejsc pracy.
Warto się z dorobkiem młodej nauki ekonomicznej zapoznać, bo możliwe, że w najbliższych latach rozwinie się ona u nas w oszałamiający sposób. Wspierany przez LPR, Samoobronę i PSL rząd PiS Kazimierza Marcinkiewicza ledwo rozpoczął, a już dał specom od diajłaji zajęcie na lata. I tak dowiedzieliśmy się na przykład, że płacenie ludziom za rodzenie dzieci poprawi strukturę demograficzną kraju - bo jest dla wszystkich oczywiste, że Polacy rozmnażają się dla pieniędzy, zwłaszcza dla 800-1000 zł. Tak jak jeżdżenie na droższym paliwie (biopaliwie) obniży koszty transportu i przyczyni się do jeszcze większego rozkwitu krajowej gospodarki, a dotowane kredyty mieszkaniowe nic nie będą państwa kosztowały, za to spowodują wybudowanie 3 mln mieszkań w ciągu ośmiu lat. Idąc tym tropem, trzeba by przyznać, że utrzymując bezpłatne, czyli opłacane przez podatnika studia, zostaniemy naukową potęgą. A inwestycje w handel, zwłaszcza w hipermarkety są nieproduktywne i szkodliwe dla wzrostu gospodarczego. I dalej: stopy stopami, ale Radę Polityki Pieniężnej trzeba zlikwidować i Balcerowicz musi odejść. A co najważniejsze: jak zbudujemy stadion narodowy, to jak nic wygramy z Brazylią (tak samo jak wznosząc Świątynię Opatrzności Bożej, podniesiemy religijność i moralność Polaków).
Choć przykład minister finansów prof. Teresy Lubińskiej wskazuje, że nie zawsze studia ekonomii normalnej, a nie ekonomii domowej roboty, zabezpieczają przed wygadywaniem i robieniem głupstw, wielu politykom PiS powinno się je jednak polecić. Bez tego Polska za chwilę stanie się poligonem diajłaji.
Więcej możesz przeczytać w 47/2005 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 47/2005 (1199)

  • Na stronie - Rząd na kwantach27 lis 2005Przyłożona do III RP etyka Kaczyńskiego-Kurskiego sprawia, że Samoobrona i LPR zyskują szlachetne cechy3
  • Skaner27 lis 2005SKANER - POLSKA ŻYWNOŚĆ Genetyczna histeria Działacze Greenpeace twórczo rozwinęli pomysł premiera Kazimierza Marcinkiewicza. "Uregulowania wymaga sprawa określenia Polski jako strefy wolnej od żywności genetycznie modyfikowanej"...8
  • Dossier27 lis 2005LECH WAŁĘSA były prezydent RP "W mojej ocenie Jacek Kurski to największy łotr, jeśli chodzi o polityków" Program III Polskiego Radia ZBIGNIEW ZIOBRO minister sprawiedliwości "Pan Sobotka trafi do więzienia i o to tu...9
  • Sawka czatuje27 lis 200510
  • Playback27 lis 200514
  • Poczta27 lis 2005Casting dziewic Cztery lata pracowałam w afrykańskim kraju Swazi, w literaturze anglojęzycznej nazywanym Swazilandem, dlatego chcę sprostować informację zawartą w notce "Casting dziewic" ("Bez granic"). Rzeczywiście, jest to...14
  • Ryba po polsku - Kółko nam się połamało, a my wszyscy bęc!27 lis 2005Znając temperament Leppera, można oczekiwać marszu głodnych na Warszawę pod hasłem "chleba i liberalizmu"15
  • Z życia koalicji27 lis 2005Weteran walki z kapitalizmem politycznym Wiesław Walendziak, wicepremier bez teki od spraw gospodarczych, a zwłaszcza od spraw kapitalistów, stoi na czele POT. Polski Operator Telewizyjny właśnie się rejestruje i ma pracować nad telewizją...16
  • Z życia opozycji27 lis 2005Stefan Niesiołowski (PO) obiecał na konferencji prasowej, że pozwie nas do sądu za nazwanie go "klinicznym szaleńcem". Byłby to nasz pierwszy proces i będziemy doprawdy zaszczyceni. Musimy też przyznać, że rzeczywiście przeholowaliśmy....17
  • Nałęcz27 lis 2005Wielkim nieporozumieniem jest porównywanie Jarosława Kaczyńskiego do Józefa Piłsudskiego18
  • Fotoplastykon27 lis 2005© Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Rząd zawiedzionych nadziei27 lis 2005Rząd nadziei Polaków może się stać nadzieją postkomunistów na odzyskanie władzy20
  • Grupa trzymająca mięso27 lis 2005Polski rząd stracił kontrolę nad naszym rynkiem eksporterów mięsa na rzecz... firmy z Pruszkowa26
  • Lipa dla ciemnoty27 lis 2005Zdumiewająca jest pogarda braci Kaczyńskich i ich stronników dla własnego elektoratu30
  • Naród otwarty27 lis 2005Liberał nie zajął wyborczego miejsca postkomuny, nie pała niechęcią do chrześcijaństwa, nie jest wyzyskiwaczem, relatywistą i obcym36
  • Długi cień radiokomitetu27 lis 2005Jak biuro polityczne ds. mediów jest traktowana Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji38
  • Giełda27 lis 2005Hossa Świat Podatek, czyli zysk bez ryzyka Większość firm na świecie robi wszystko, by płacić jak najniższe podatki, a holenderskie przedsiębiorstwa celowo nadpłacają należności wobec fiskusa. Powód? Tamtejsze Ministerstwo Finansów...42
  • Jutro będzie taniej27 lis 2005Rynek tanich towarów i usług jest już wart bilion dolarów44
  • Ekonomia DIYE27 lis 2005Politycy zaserwują każdą ekonomiczną bzdurę, a jej fiasko będą tłumaczyć czynnikami ubocznymi54
  • Prezydent Zepter27 lis 2005Janković, najbogatszy człowiek Europy środkowej, jest już wart 4 mld USD58
  • 2 x 2 = 427 lis 2005Mądrzy zwycięzcy unikają triumfalizmu, licząc na przewagę intelektualną, a nie liczebną, nad opozycją64
  • Supersam27 lis 200566
  • Clio 200627 lis 2005Przyznanie tytułu Samochód Roku jest nagrodą za funkcjonalność i dostępność. Dla koncernu Renault to już szóste wyróżnienie, a drugie dla modelu clio (clio I otrzymało tytuł w 1991 r.). Nagrodzone tym razem clio III jest wynikiem twórczej pracy...66
  • Pióro w klapie27 lis 2005Dla producentów luksusowych piór wiecznych, jak Parker, Waterman czy Montegrappa, Polska jest jednym z pięciu najważniejszych rynków w Europie. W tym miesiącu w salonach Parkera pojawią się pióra Latitude, które - dzięki płaskiemu pierścieniowi na...66
  • Połów talentów27 lis 2005Pięć laureatek piątej edycji konkursu Dla Kobiet i Nauki zorganizowanego przez UNESCO i L'Oreal Polska otrzymało roczne stypendia mające pomóc w rozwoju ich karier naukowych. Małgorzata Zakrzewska, Magdalena Ślusarz, Maria Ciemerych-Litwinienko,...66
  • McCartney dla każdego27 lis 2005Najsłynniejsi projektanci mody już na stałe współpracują z popularnymi sieciami sklepów odzieżowych. Po Karlu Lagerfeldzie najnowszą kolekcję dla sieci H&M przygotowała córka eksbitelsa Stella McCartney. Kreatorka, która kilka lat temu...66
  • Donos honorowy27 lis 2005W dawnej Kongresówce donosy od obywateli zdarzają się ponadsześciokrotnie częściej niż w Małopolsce68
  • Dyliżans XXI wieku27 lis 2005Niemiecki samochód wskrzesza w Ameryce modę na podbijanie Dzikiego Zachodu70
  • Chód z kijami27 lis 2005Nordic walking jest najszybciej rozwijającym się sportem na świecie72
  • Ameryka w Afryce27 lis 2005Apartheid w RPA pozostawił pamięć o arogancji i okrucieństwach białych władców, ale nie przeminęły jego dobre przepisy prawne74
  • Złoty wiek niewoli27 lis 2005Zaborcy pozbawili nas wprawdzie niepodległości, ale sprzyjali szybkiemu rozwojowi cywilizacyjnemu78
  • Know-how27 lis 2005Depresja gryzonia Chomiki w ponure zimowe dni cierpią na depresję i są nerwowe - zaobserwowali uczeni z Ohio State University. Smutne zwierzęta podczas badań piły mniej niż zwykle swojego ulubionego słodkiego napoju. Badacze zauważyli też, że...82
  • Zakazana prokreacja27 lis 2005Co czwarte z miliona polskich małżeństw nie mogących się doczekać potomstwa miałoby szansę na nie dzięki zapłodnieniu in vitro84
  • Epidemia bezdzietności27 lis 2005Trzydziestoletnia kobieta ma jedynie 15 proc. szans na zajście w ciążę podczas jednego cyklu90
  • Kawa na lekarstwo27 lis 2005Kawa zawiera więcej substancji chroniących przed rakiem niż czerwone wino, owoce czy czekolada92
  • Bez granic27 lis 2005Dalej do Europy Mecz piłki nożnej Szwajcaria - Turcja zakończył się bijatyką i skandalem, który pogorszył notowania Turków w Europie. W Stambule po meczu eliminacyjnym mistrzostw świata szwajcarscy zawodnicy padli ofiarą ataku....94
  • Iracki test Polski27 lis 2005Iracki kontyngent jest jednym z najcenniejszych polskich towarów na rynku światowej polityki96
  • Gorzki smak pomarańczy27 lis 2005Paradoksem "pomarańczowej rewolucji" jest to, że rzecznikami politycznej reformy na Ukrainie są dziś siły bliższe Janukowyczowi niż Juszczence100
  • Germanizacja Japonii27 lis 2005Światowa potęga gospodarcza numer 2 chce być potęgą militarną102
  • 100 lat do pokoju27 lis 2005Prezydent Bush już wie, że za jego kadencji nie powstanie państwo palestyńskie106
  • Menu27 lis 2005KRÓTKO PO WOLSKU Dramaturdzy do pióra Ci, którzy widzieli i nie widzieli, rozpisują się na temat sztuki o Wałęsie wystawionej w Gdańsku. Też nie widziałem spektaklu, ale na podstawie tego, co można wyczytać w prasie, dochodzę...108
  • Recenzje27 lis 2005110
  • Mrok nad Hogwartem27 lis 2005**** Im bliżej dorosłości bohaterom filmowego cyklu o Harrym Potterze, tym mniej ekranizacje książek J.K. Rowling nadają się dla dzieci. Po trzymających się baśniowej konwencji dwóch pierwszych częściach zrealizowanych przez Chrisa Columbusa...110
  • Powrót diwy27 lis 2005**** Otwierający album utwór "Hung Up" - z samplem z "Gimme Gimme Gimme (The Man After Midnight)" Abby - ma szansę być uznany za najlepszy kawałek taneczny w całym dorobku Madonny. To dobra wiadomość dla najwierniejszych fanów...110
  • Spartakus na koturnach27 lis 2005**1/2* Balet Arama Chaczaturiana "Spartakus", pokazujący największe starożytne powstanie, ze względu na rewolucyjny, jak chciały ówczesne władze, charakter cieszył się uznaniem radzieckich aparatczyków. Podobnie jak inne dzieła muzyczne...110
  • Tuż obok27 lis 2005**** Sceny są nieostre, więc widzowie na seansie "Ukrytych" się irytują i interweniują u operatora. Dopiero po chwili okazuje się, że to, co widzimy na ekranie, to oglądany przez bohaterów obraz z taśmy filmowej, którą ktoś im podrzucił....110
  • Nadmuchana małpa27 lis 2005"King Kong" jest najdroższą w dziejach kina podróżą reżysera do krainy swych dziecięcych fantazji i fascynacji112
  • Anielska diablica27 lis 2005Chyba tylko Marilyn Monroe może w Ameryce konkurować ze sławą Georgii O'Keeffe116
  • Ostatni wolny Amerykanin27 lis 2005Na szczerości i politycznej niepoprawności została zbudowana legenda Neila Younga118
  • UEorgan Ludu27 lis 2005TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 47 (162) Rok wyd. 4 WARSZAWA, poniedziałek 21 listopada 2005 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Samoobrona Balcerowicza Lepper do Nagrody Kisiela D. Tusk atakuje A. Leppera za dogmatyczny liberalizm Po...120
  • Skibą w mur - Moher Power27 lis 2005Delikatne kapelusze z Krakowa czas oddać na złom lub wymienić na gumowe rękawice122