Saper błonkoskrzydły

Saper błonkoskrzydły

Dodano:   /  Zmieniono: 
Owady potrafią wykryć rozkładające się zwłoki, narkotyki, broń biologiczną, a nawet groźne zanieczyszczenia
Saperzy wykorzystują zwierzęta do likwidowania pól minowych od czasów II wojny światowej. Do niedawna pracowali niemal wyłącznie z psami, które mają tak czuły węch, że potrafią wykryć miny leżące głębiej niż 20 cm pod ziemią - zbyt głęboko dla większości wykrywaczy metali. Od niedawna z saperami w Tanzanii pracuje 250 tresowanych wielkoszczurów (Cricetomys gambianus), dwuipółkilogramowych gryzoni z południowej Afryki. Trzydzieści kolejnych zatrudniono w Mozambiku. - To nasza najnowsza broń w unieszkodliwianiu min - mówi Bart Weetjens, pracownik belgijskiej firmy Apopo.
Codziennie od min ginie 50 osób, a w wielu regionach niewybuchy hamują odbudowę gospodarki i rolnictwa. Eksperci oceniają, że potrzeba jeszcze 500 lat, by unieszkodliwić 110 mln min czekających na rozbrojenie.

Zapach miny
Trotyl paruje z miny i unosi się nad ziemią w stężeniu nie większym niż kilka części na bilion - wystarczającym dla psiego węchu, 100 tys. razy wrażliwszego od ludzkiego. Ze względu na niską odporność na choroby tropikalne psy są jednak mało przydatne w Afryce. Naukowcy z Apopo wpadli więc na pomysł wykorzystania mniej wrażliwego wielkoszczura, którego węch jest równie czuły jak psi, a penetrowanie gruntu leży w jego naturze. Ten gryzoń, podobnie jak chomik, gromadzi pokarm w torbach policzkowych, a następnie zagrzebuje go w różnych miejscach. Dzięki doskonałemu węchowi nie musi pamiętać, gdzie znajdują się jego niezliczone spiżarnie. Wielkoszczur jest też łatwy w hodowli i szybko się uczy - jego tresura trwa pół roku, czyli cztery razy krócej niż tresura psa, i jest o wiele tańsza.
Tresowany wielkoszczur porusza się na dziesięciometrowej smyczy, a gdy wykryje minę, zaczyna drapać łapami. Nie przywiązuje się do tresera, więc może pracować z wieloma ludźmi. Gryzonia mniej inteligentnego od psa łatwiej nakłonić do monotonnej, długotrwałej pracy, którą wynagrodzi porcja orzeszków ziemnych lub kawałek banana. - Chcemy wykorzystać wielkoszczury do odnajdywania pól minowych w subsaharyjskiej część kontynentu, w rejonie jezior - mówi Weetjens. Wkrótce do służby saperskiej mogą trafić również owady, na przykład pszczoły.

Rój trotylu
Prof. Jerry Bromenshenk z Montana State University od sześciu lat pracuje nad wykorzystaniem pszczół miodnych do wykrywania min. Pszczoły mają niezwykły zmysł węchu, który prowadzi je do kwiatów nawet z ponadkilometrowej odległości. Nauczenie owadów, że zlokalizowanie woni trotylu wiąże się ze słodką nagrodą, zajmuje zaledwie jeden do trzech dni. Tresurze poddaje się jednocześnie większość mieszkańców ula. Jedyna trudność polega na śledzeniu ruchu pszczół w sposób pozwalający omijać pola minowe. Może w tym pomóc lidar - urządzenie zbudowane z lasera, teleskopu i detektora promieniowania. Wysyłana przez laser wiązka silnego światła jest rozpraszana przez najdrobniejsze przeszkody, także pszczoły, które powodują odbicie części fali świetlnej docierającej do teleskopu, a następnie rejestrowanej przez detektor.
Dane uzyskane w trakcie trzech lat eksperymentów z lidarem posłużyły do stworzenia mapy miejsc, w których gromadziły się pszczoły. Pokrywa się ona z mapą ukrytych materiałów wybuchowych. Lidar może być jednak groźny dla oczu i jest zbyt drogi, by mógł być powszechnie stosowany w krajach rozwijających się. Dlatego trwają prace nad wynalezieniem urządzenia tańszego, mniejszego i bezpieczniejszego dla wzroku. Prof. Bromenshenk uważa, że będzie ono gotowe w ciągu roku, najpóźniej dwóch lat.
Pszczoły mogą pracować razem z psami. Owady pracują efektywnie tylko w dzień, przy słonecznej pogodzie i na otwartym terenie, za to psy nie potrafią się dostać do miejsc dostępnych dla ich owadzich współpracowników. Pszczoły można nauczyć wyszukiwania dowolnego zapachu: zwłok, narkotyków, broni biologicznej, groźnych zanieczyszczeń, a także odróżniania różnych materiałów: kartonu, drewna czy gumy.

Tresowane samice
Do wyszukiwania min można także wykorzystać podobną do osy błonkówkę z gatunku Microplitis croceipes. Larwy błonkówki żywią się gąsienicami, których pokarmem są liście. Atakowane przez szkodniki rośliny wydzielają substancje zapachowe wyczuwane przez samicę Microplitis z dużej odległości. Samica odnajduje gąsienicę i wewnątrz jej ciała składa jaja, z których wykluwają się larwy, zjadające szkodnika od środka.
Microplitis można też nauczyć kojarzenia zapachów związków toksycznych i wybuchowych z pokarmem. Glen Rains i Joe Lewis z University of Georgia twierdzą, że tresura tych owadów trwa niespełna pięć minut, ale także jej skutki są krótkotrwałe. Jeśli błonkówki wyczują zapach, który do tej pory oznaczał dla nich obecność pożywienia i nie znajdą pokarmu, szybko przestają się interesować substancją nie dającą nagrody. Trzeba je wtedy zastępować świeżo przeszkolonymi owadami.

Wielkoszczur diagnostyczny
Zwierzęta będzie można wykorzystać także w lecznictwie. Psy i owady potrafią wykrywać raka piersi i płuc na podstawie zapachu oddechu - niektóre typy nowotworów powodują wydzielanie alkanów i pochodnych benzenu, które nie pojawiają się w zdrowych tkankach. Apopo prowadzi badania nad możliwością wykorzystania wielkoszczurów do diagnozowania gruźlicy. W eksperymentach prowadzonych w Sokoine University of Agriculture w Tanzanii wielkoszczury biegały między naczyniami zawierającymi posiewy. Gdy wyczuwały prątki gruźlicy, skrobały w naczynie, oczekując nagrody.
Więcej możesz przeczytać w 8/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 8/2006 (1211)

  • Na stronie - Użyteczni idioci26 lut 2006Z rządzeniem jest podobnie jak z piłką nożną: im prostsza gra, tym skuteczniejsza3
  • Skaner26 lut 2006(Skaner - Polska) RZĄD Dziesięć dni stu dni Jeśli premierowi Marcinkiewiczowi uda się porządzić tysiąc dni, możemy się spodziewać studniowych obchodów. Stoma dniami rządu ministrowie i premier chwalili się bowiem z niewielkimi przerwami od...6
  • Dossier26 lut 2006BOGDAN BORUSEWICZ marszałek Senatu "Stabilizacja stała się bardziej stabilna" Program I RP ROMAN GIERTYCH lider Ligi Polskich Rodzin "Jeśli ktoś uważa, że PiS jest monolitem, to ja mam 150 cm wzrostu" "Rzeczpospolita"...7
  • Playback26 lut 200612
  • Poczta26 lut 2006W obronie Wildsteina Jacek Żakowski w TVN 24 stwierdził, że poglądy Bronisława Wildsteina na lustrację przychodzą mu łatwo, bo przez całe lata 80. Wildstein dekował się za granicą. 10 lutego w Tok FM Żakowski przestrzegał, by określając Wildsteina...12
  • Ryba po polsku - Obchody obchodów26 lut 2006Nie mamy innych polityków. Musimy słuchać wywodów tych, których mamy13
  • Z życia koalicji26 lut 2006Kolega z rubryki obok po(że)gnał już Samoobronę i LPR, że niby nieopozycyjni. To fakt, ale przejście tak poważnych polityków z jednej strony na drugą musi trochę potrwać. Dlatego w tym tygodniu ani słowa o Lepperze i Giertychu. Utknęli...14
  • Z życia opozycji26 lut 2006Tośmy narobili! Przechlapane mamy nie tylko u dziennikarzy "Wprost", ale i u niektórych czytelników tygodnika. Wszystko przez to, że zamarzył nam się tekst Frasyniuka w miejsce tekstów Millera. Lider...15
  • Nałęcz - Stabilizowanie kijem26 lut 2006Lepper i Giertych przy pierwszej nadarzającej się okazji skoczą do gardła braciom Kaczyńskim16
  • Fotoplastykon26 lut 2006© Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)17
  • Ziobro kontra klika sprawiedliwości26 lut 2006Kodeks postępowania karnego w ostatnich kilku latach nowelizowano aż 25 razy, a tylko jedna zmiana zawierała 250 poprawek!18
  • Chcę przeciąć wrzód26 lut 2006Rozmowa ze Zbigniewem Ziobrą, ministrem sprawiedliwości, prokuratorem generalnym24
  • Dramat w dwóch aktach i pół26 lut 2006Czy przed wyborami parlamentarnymi przygotowywano prowokację przeciwko braciom Kaczyńskim?26
  • Agenci w sutannach26 lut 2006Czy ks. Janusz Bielański, jedna z legend krakowskiego Kościoła, to agent SB o pseudonimie Waga?28
  • Testament programowy26 lut 2006Najwyższy czas przerwać umysłowy impas w MSZ30
  • Awantura demokratyczna26 lut 2006Może kiedyś historyk badający nasze czasy odnotuje zwycięski początek zmian, opisując niepojęty sukces rządu Marcinkiewicza34
  • Wczasy pod olimpiadą26 lut 2006Słabi polscy olimpijczycy maskują swoją nieudolność i słabe wytrenowanie biadoleniem o pechu36
  • Giełda26 lut 2006HossaŚwiat Śmiecie napędowe Dwieście milionów euro zainwestuje w ciągu pięciu lat w czternastu krajach Europy (w tym w Polsce) holenderska firma Envosmart. Firma chce budować zakłady przetwarzania odpadów z tworzyw sztucznych na olej...38
  • Unia nie do usług26 lut 2006Merkel i Chirac wygrali z "polskim hydraulikiem", czyli strzelili Niemcom i Francuzom w stopy40
  • Prywatny plan Gilowskiej26 lut 2006Rząd nie wie, co zrobić, by populistyczny elektorat był syty i budżet cały44
  • Maratończyk26 lut 2006Jak Słowacja stała się jasną górą w sercu Europy46
  • Billboard w komórce26 lut 2006Przeciętnego Europejczyka codziennie bombarduje 2 tysiące reklam48
  • Załatwione odmownie26 lut 2006Polską gospodarkę czekają kolejne cztery zmarnowane lata50
  • Supersam26 lut 200652
  • Gigant ze szklanką26 lut 2006Zimowy Puchar Jedynki już trwa! Drużyna narciarska "Wprost"- ubiegłoroczny zwycięzca imprezy - tym razem potyka siź na stokach z silniejszą konkurencją. Najwiźcej emocji i zabawy dostarcza zawodnikom i publiczności slalom gigant ze...52
  • Suknia zdobi mężczyznę26 lut 2006Znany z awangardowego image`u piłkarz David Beckham był jedną z osobowości, które zainspirowały organizatorów Madryckiego Tygodnia Mody do stworzenia wystawy "Mężczyźni w sukienkach". Prezentowane tam kreacje, nawiązujące do tradycyjnych...52
  • Żeń-szeń na zmęczenie26 lut 200656 proc. dorosłych Polaków - według badań Pentora - odczuwa ogólne osłabienie i zmęczenie (skarży się na nie aż 66 proc. Polek). Zaradzić temu może uzupełnienie diety wyciągiem z żeń-szenia i witaminami. Producent środka Bodymax poleca tabletkę...52
  • Choroba próżniacza26 lut 2006Inteligencki salon to siedlisko schizofrenii: nie mam nic, nie znaczę nic, ale udaję, że jestem znakomitością54
  • Styliści sejmowi26 lut 2006Styl retro disco zdominował ubiory polskich polityków58
  • Tapeta na ludwiku26 lut 2006Meble projektowane w Finlandii przez włoskich designerów, produkowane w Rumunii i sprzedawane w Niemczech składają się na niemieckość wnętrz62
  • Niewolnik na urlopie26 lut 2006Stalin na krótko zamienił łagry w sanatoria - ze strachu przed brakiem siły roboczej66
  • Know-how26 lut 2006Grejpfruty na serce Czerwone grejpfruty obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów niemal tak skutecznie jak leki. Uczeni z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie wykazali, że codzienne spożywanie jednego owocu lub wyciśniętego z...69
  • Igrzyska genetyków26 lut 2006Pierwsi superatleci walczą o medale w Turynie?70
  • Pandemia paniki26 lut 2006Wirus ptasiej grypy zaatakował ponad milion Chińczyków!74
  • Saper błonkoskrzydły26 lut 2006Owady potrafią wykryć rozkładające się zwłoki, narkotyki, broń biologiczną, a nawet groźne zanieczyszczenia76
  • Bez granic26 lut 2006Terror zakratowany Abu Hamza al-Masri, jeden z najgroźniejszych muzułmańskich duchownych w Wielkiej Brytanii, idzie do więzienia. Sąd w Londynie uznał go za winnego kilkakrotnego podżegania do morderstwa oraz siania nienawiści rasowej i skazał na...78
  • Konserwatysta Blair26 lut 2006Brytyjska lewica zamienia się poglądami z prawicą80
  • Wojna o pokój26 lut 2006Izrael ma przystąpić do NATO czy NATO do Izraela? - pytają niektórzy komentatorzy84
  • Ekstremiści w salonie26 lut 2006Palestyńska demokracja nie mogła dostać lepszego prezentu niż zwycięstwo Hamasu86
  • Z armaty do przepiórki26 lut 2006Amerykańska opinia publiczna zniesie w polityce wszystko, ale nie śmieszność88
  • Menu26 lut 2006KRÓTKO PO WOLSKUObrazoburcy Po ostatniej globalnej awanturze z karykaturami Mahometa naszły mnie spore wątpliwości, czy my i muzułmanie wierzymy w tego samego Pana Boga... IĘnie jest to podejrzenie bezpodstawne. Wygląda bowiem na to, że...92
  • Recenzje26 lut 200694
  • Strach się bać26 lut 2006** W grudniu amerykańskie stacje telewizyjne wyemitowały dwa różne filmy o Janie Pawle II: ABC - obraz "Nie lękajcie się: Życie papieża Jana Pawla II" z Thomasem Kretschmannem, CBS dwuodcinkowy film "Jan Paweł II" z Jonem...94
  • Stara, poczciwa małpa26 lut 2006***** W 2005 r. Peter Jackson użył całej współczesnej technologii, by w swym "King Kongu" odtworzyć rok 1933. W 1933 r. podróżnicy, awanturnicy i filmowcy Merian C. Cooper i Ernest B. Schoedsack o realizm troszczyli się mniej. Stworzyli...94
  • Ojczyzna z papieru26 lut 2006* Nareszcie nie biurowiec z pleksi na skrzyżowaniu Alej i Marszałkowskiej, ale Polska podwrocławska w epizodach. Alert jest jednak na wyrost. Niby mamy młodych, których wolny rynek nie wciągnął, starszych, których odsunął, i emerytalnych, których...94
  • Sekretne życie kowbojów26 lut 2006*** Cztery Złote Globy i osiem nominacji do Oscara nie są w stanie zagłuszyć wątpliwości, czy mamy do czynienia z dziełem sztuki, czy średniej klasy niskobudżetowym filmem, który wstrzelił się w klimat naszych czasów. Filmów traktujących o...94
  • Polskie sępy26 lut 2006Na 20 polskich filmów przypada rocznie prawie 300 nagród i kilka razy tyle nominacji96
  • Orgazm świętej Teresy26 lut 2006Erotyczne uniesienia przeżywa co piąty widz oglądający klasyczną sztukę100
  • Pazurem - Kochani inaczej26 lut 2006W słowniku biograficznym wielcy posortowani, cali w datach i przypisach: martwica104
  • Ueorgan Ludu26 lut 2006TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 8 (174) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 20 lutego 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza POLSKA CORAZ BLIŻEJ MEDALU Krokiem Łyżwowym od sukcesu do sukcesu * Pewny medal na igrzyskach w 2030 roku...105
  • Skibą w mur - Dotacje na kreacje26 lut 2006Osoba rozdająca pieniądze jest miła sercu każdego, choćby prezentowała się jak członek gangu106