Krew na śniegu

Dodano:   /  Zmieniono: 
Podczas snu zimowego niektóre owady przeżywają temperaturę minus 70 stopni Celsjusza
W niskiej temperaturze większość organizmów zachowuje się jak silnik samochodowy na mrozie. Pracują mniej wydajnie, gdyż wraz z temperaturą spada tempo reakcji chemicznych. Rolę paliwa w żywych organizmach odgrywa związek ATP (adenozynotrójfosforan). Tymczasem u Mesenchytraeus solifugus, zaledwie centymetrowej pierścienicy, wbrew obowiązującym w przyrodzie prawom produkcja energii rośnie wraz ze spadkiem temperatury. Ten wzrost utrzymuje się nawet w temperaturze minus 6oC, gdy pierścienica, bliski kuzyn dżdżownicy, zaczyna zamarzać! Prof. Daniel Shain z Rutgers Camden University ma nadzieję, że dzięki badaniom nad Mesenchytraeus będzie można uzyskać substancję pozwalającą dłużej przechowywać w lodzie narządy przeznaczone do przeszczepów.

Poza granicami życia
Mesenchytraeus najlepiej funkcjonuje, gdy temperatura jest bliska zeru, czyli w warunkach, w których większość bezkręgowców przestaje funkcjonować. Występuje jedynie w lodowcach w górach Kolumbii Brytyjskiej, Kanady oraz amerykańskich stanów Alaski, Waszyngtonu i Oregonu. Trudno je spotkać, mimo że na metrze kwadratowym może ich być ponad 2,5 tys. Choć są pozbawione oczu, reagują na światło - w ciągu dnia chowają się głęboko w śniegu, unikając intensywnego słońca. Dopiero wieczorem pełzną ku górze i nadają powierzchni lodowca szarawobrunatny odcień. Poruszają się za pomocą szczecinek sterczących z boków ciała. Żywią się glonami i innymi mikroorganizmami żyjącymi na śniegu, ale w laboratorium wytrzymują bez pokarmu prawie dwa lata. Co prawda Mesenchytraeus prowadzi fotosyntezę dziesięć razy wolniej niż gatunki z innych rejonów Ziemi, ale jej osiągnięcia są wybitne, biorąc pod uwagę, że jaskrawe światło, promieniowanie ultrafioletowe i niskie temperatury panujące na lodowcu zabiłyby każdą domową roślinę.
Organizmy, które potrafią przetrwać w warunkach panujących na lodowcach, mogłyby też przetrwać na innych planetach. W ubiegłym roku prof. Shain otrzymał od NASA grant na badania w wysokości 200 tys. dolarów. Na Europie, księżycu Jupitera, prawdopodobnie panują warunki najbardziej zbliżone do środowiska ziemskich lodowców. Ten księżyc pokrywa warstwa lodu, która może kryć ocean. Nie można wykluczyć, że rozwijają się tam organizmy podobne do tajemniczych pierścienic.

Relikty epoki lodowcowej
Surowe warunki życia w śniegu i lodzie wybrało wiele gatunków bezkręgowców, które tworzą grupę zwaną fauną naśnieżną. Najliczniej reprezentowane są wśród nich owady. Większość to relikty epoki lodowcowej, które w dojrzałej postaci pojawiają się tylko zimą. Są przystosowane do życia w chłodzie, ale źle znoszą wahania temperatury. Dla niektórych pośnieżków już kilka stopni powyżej zera to zabójcza temperatura. Zwierzęta wybrały aktywność w najmniej przyjaznej porze roku, bo zimą zagraża im niewiele drapieżników, nie mają zbyt dużej konkurencji i mniej wysiłku kosztuje znalezienie partnera. Taką okazję warto wykorzystać, o ile uda się przetrwać mróz.
Naśnieżne bezkręgowce są odporne na niskie temperatury dzięki substancjom działającym jak antyzamarzacze. Są to zwykle niskocząsteczkowe alkohole, cukry i czasami białka, których produkcję wyzwala chłód. Dzięki tym związkom temperatura zamarzania płynów w ciałach zwierząt jest obniżona. - Niektóre owady w stanie diapauzy, czyli zimowego snu, przeżywają temperaturę do minus 70ŃC, czyli najniższą notowaną w naturalnych warunkach na Ziemi. Tak wielką odporność na mróz stwierdzono u chrząszczy z rodziny biegaczowatych i motyli z rodziny brudnicowatych - mówi dr Agnieszka Soszyńska-Maj z Katedry Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii Uniwersytetu Łódzkiego, badająca faunę naśnieżną.

Mech Frankensteina
Na śniegu najczęściej występują pośnieżki (Boreidae), ponowce należące do muchówek i przypominające komary zimienie chłodoluby (Trichocera hiemalis). Zagrażają im pająki z rodziny pogońcowatych (Lycosidae) i bokochody (Thomisidae), które doganiają i pożerają ofiary. Osnuwniki Lepthyphantes cristatus zastawiają pułapki, przędąc sieci w pozostawionych przez inne zwierzęta śladach na śniegu.
Na lodowcach całego świata można spotkać skoczogonki (Collembola). Nie żyją w tak niedostępnych okolicach jak Mesenchytraeus, ale występują równie tłumnie. Bywa, że w szczelinach lodu aż roi się od tych dwumilimetrowych owadów. Gdy jest ich wiele, zabarwiają lodowiec na czarno, granatowo lub czerwono. Kiedyś wierzono, że taki krwawy śnieg źle wróży widzącej osobie.
Skoczogonki to jedne ze stworzeń najbardziej odpornych na niekorzystne warunki: świetnie się czują w niskich temperaturach i nie gardzą żadnym pokarmem. Całkowicie go pozbawione żyją nawet cztery lata. Kenneth Christensen z Grinnell College odkrył, że ich niektóre gatunki potrafią się żywić nawet pestycydem DDT! Ta zdolność może w przyszłości zostać wykorzystana do oczyszczania środowiska z toksycznych skażeń, ale wydaje się, że wcześniej zostanie zastosowane odkrycie Laurie Graham i Petera Daviesa, naukowców z Queen's University w Kanadzie. Wyizolowali oni białko chroniące skoczogonki przed niską temperaturą. Dzięki tej proteinie będzie można obniżyć temperaturę i wydłużyć czas przechowywania organów do transplantacji.
Organizmów przypominających mieszkańców kosmosu poszukuje się także w wiecznej zmarzlinie i lodach Syberii. Tam znaleziono bakterie, które rozmrożone po tysiącach lat zaczynają się mnożyć. Rosyjskim naukowcom Dawidowi Gilichinskiemu i Elenie Worobiowej udało się ożywić fragment mchu zamknięty w kawałku lodu przez 40 tys. lat. Występujące na lodowcach okrzemki, sinice, glony, pierwotniaki i wrotki wciąż czekają na odkrywców. Niektórzy naukowcy wierzą, że te organizmy mogą przetrwać podróż w kosmosie na komecie. Dla żyjących w lodowcach roślin i zwierząt największym zagrożeniem jest globalne ocieplenie. Lodowce topnieją i jeśli nic się nie zmieni, wraz z nimi zginą unikatowe, lodolubne organizmy.
Więcej możesz przeczytać w 12/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 12/2006 (1215)

  • Na stronie - Ucieczka26 mar 2006Uciekając od rzeczywistości, rozwiązaliśmy w ubiegłym tygodniu kilka problemów, których nie było3
  • Wprost od czytelników26 mar 2006Haracz w funtach Włos się jeży na głowie po przeczytaniu artykułu "Haracz w funtach" (nr 9). Polaków ambitnych, zaradnych, odważnie wyruszających w odległe rejony globu i ciężko tam pracujących państwo polskie gani za ich...3
  • Skaner26 mar 2006SKANER - POLSKA WYBORY Sejm się sam rozwiąże? Wystąpienie Jarosława Kaczyńskiego nie pozostawia wątpliwości. PiS będzie dążył do jak najszybszych wyborów i nie jest to tym razem chwyt służący zdyscyplinowaniu niesfornych...8
  • Dossier26 mar 2006ARTUR ZAWISZA poseł PiS ""Business Week" zapytał nas oboje, dając nam test dla maturzystów zdających na ekonomię. Ja miałem 83 proc. trafnych odpowiedzi, a Hanna Gronkiewicz-Waltz - 58 proc." Polsat JANUSZ PALIKOT poseł...9
  • Playback26 mar 2006Prezes zarządu UniCreditu Alessandro Profumo i premier Kazimierz Marcinkiewicz Zdjęcia: M. Stelmach14
  • Poczta26 mar 2006Waszyngton broni WSI Autorzy artykułu "Waszyngton broni WSI" (nr 10) sugerują, iż pierwszy sekretarz ambasady USA David Morris oraz niżej podpisany zastępca ambasadora "odwiedzali polskich polityków i urzędników,...14
  • Ryba po polsku - Płacz dziewic z odzysku26 mar 2006Ziejący ogniem dwugłowy smok Kaczyński przebiega kraj, uganiając się za jęczącymi dziewicami z PO15
  • Z życia koalicji26 mar 2006Wiosny ani widu, ani słychu, topole nie pylą, a alergików przybywa. Coraz więcej ludzi cierpi na duszności, wypryski skórne, gdy widzi w telewizji Przemysława Gosiewskiego. A pełno go tam od rana do wieczora. Stowarzyszenie Przeciw...16
  • Z życia opozycji26 mar 2006Mamy wiadomość dla Andrzeja Leppera. Ryszard - to jest, przepraszamy, Richard Henry Francis Czarnecki - marzy o tym, żeby zostać następcą najsłynniejszego polskiego Mulata. To nie znaczy, że chce być jeszcze słynniejszym Mulatem. Nie, on chce być...17
  • Nałęcz - Nowy bat26 mar 2006PiS ma duże szanse się przekonać, że kto pod kim dołki wyborcze kopie, ten sam w nie wpada18
  • Fotoplastykon26 mar 2006© H. Sawka www.przyssawka.pl19
  • Jan Paweł II superstar26 mar 2006U milionów młodych ludzi Jan Paweł II przemienił widzenie świata: człowiek z pastorałem zastąpił Che Guevarę z karabinem20
  • Fronty Kaczyńskich26 mar 2006Ciągle nie pojawił się pakiet reform realizujących program PiS30
  • Rachunek dla Rzeczypospolitej26 mar 2006Polska słabego rządu i skłóconego Sejmu może odpowiadać tylko prezydentowi Rosji36
  • Giełda26 mar 2006Hossa Świat Prawa zwierząt zastrzeżone? Zwierzęta występujące w reklamach powinny na tym zarabiać - uważa kanadyjski filmowiec Gregory Colber. Dlatego założył Fundację Zwierzęcych Praw Autorskich, która od przyszłego roku ma pobierać od...40
  • Bankomania czy bankomatnia?26 mar 2006PiS chce otworzyć bankowe sejfy, w których schronił się układ tworzący III RP42
  • Na haju26 mar 2006Kto gra w banki?50
  • Kryzys na słaby bank26 mar 2006Niezależny bank centralny potrzebny jest jak kaftan bezpieczeństwa w domu wariatów52
  • Gazowy blitzkrieg?26 mar 2006Moskwa rozpoczyna energetyczny zabór Europy54
  • Chevroletyzacja Daewoo26 mar 2006Amerykanie podbijają Europę samochodami z upadłej koreańskiej firmy60
  • Załatwione odmownie - Antycywilizacja26 mar 2006Świat islamu wydaje się odporny na adaptację do środowiska, w którym istnieje62
  • Na czarną godzinę26 mar 2006Kurs ekonomii NBP i "Wprost": jak zrobić remanent w domu64
  • Supersam26 mar 2006CeBit 2006 Pożegnanie z kineskopem Michał Zaczyński z Hanoweru Tegoroczne targi elektroniczne CeBIT w Hanowerze zostały zdominowane przez ekrany telewizyjne. Firma Sharp, która wynalazła LCD, pierwsza przedstawiła szeroką ofertę ekranów full HD -...66
  • Pełzająca agresja26 mar 2006Norbert Z. ze Starachowic zabił dwunastolatka, bo ten "za nim łaził", a Mariusz K. zamordował matkę, bo "za głośno jadła"68
  • Złote jabłko Jobsa26 mar 2006Steve Jobs stał się przywódcą światowej rewolucji technokulturalnej72
  • Moskiewski szyk26 mar 2006Młodzi i bogaci Rosjanie znudzili się zwykłym przepychem: pozostawiają go prostakom i nowobogackim74
  • Thriller Jaruzelskiego - jak propaganda chaosu i konfrontacje rozbiły „Solidarność” przed stanem wojennym26 mar 2006Komuniści rozbroili „Solidarność” przed wprowadzeniem stanu wojennego - za pomocą „odcinkowych konfrontacji” i „propagandy chaosu”78
  • Know-how26 mar 2006Zatruty umysł Marihuana znacznie upośledza sprawność umysłową, zwłaszcza u osób palących ją przez wiele lat - wykazały badania przeprowadzone w Grecji. Ten narkotyk jest uważany za mało szkodliwy, a część naukowców przypisuje mu...81
  • Iloraz pomysłów26 mar 2006Kreatywność jest niemal stuprocentową gwarancją sukcesu82
  • Chlorek śmierci26 mar 2006Wystarczy nawet nieznacznie podnieść dopuszczalną dawkę leku, by zabić chorego86
  • Krew na śniegu26 mar 2006Podczas snu zimowego niektóre owady przeżywają temperaturę minus 70 stopni Celsjusza88
  • Duchy faraonów26 mar 2006Imperium starożytnego Egiptu zapoczątkowała wioska w dolinie Nilu na południe od dzisiejszego Asjut90
  • Bez granic26 mar 2006Jadalne wykałaczki Obrady chińskiego parlamentu to prawdziwa burza mózgów. W ciągu dziesięciu dni 3000 delegatów zastanawiało się, co zrobić, aby Chiny i świat stały się lepsze. Wnioski z tej dyskusji mogą być kopalnią...92
  • Czysty remis26 mar 2006Umowy energetyczne podpisane na początku stycznia w Moskwie były dla losu Ukrainy ważniejsze niż wybory parlamentarne94
  • Wybory trzeciej drogi26 mar 2006Izrael jeszcze nigdy nie był tak zagrożony jak dzisiaj98
  • Atak najlepszą obroną26 mar 2006"Trzeba się pojawić najpierwszym i z największą siłą" - te słowa gen. Forresta najlepiej ilustrują nową doktrynę obronną USA100
  • Taśmy Saddama26 mar 2006Nowe dowody wskazują, że w Iraku była broń masowego rażenia102
  • Mięczaki po parysku26 mar 2006Francuska młodzież chce się zaszczepić przeciwko wolnemu rynkowi104
  • Menu26 mar 2006WYDARZENIE TYGODNIA Cały ten Wrocław Za sprawą 27. Przeglądu Piosenki Aktorskiej jedno z najpiękniejszych miast Polski przez dziesięć dni żyło sztuką w rozmaitych jej wydaniach. Były propozycje dla koneserów (koncert poświęcony Kalinie...106
  • Recenzje26 mar 2006108
  • Gotycka love story26 mar 2006***** Świat żywych to sztywna ohyda; świat umarlaków to kraina, gdzie muzyka gra i gorzała się leje. Do tego drugiego, wesołego świata wprowadza nieboszczka Emily (Helena Bonham Carter) zahukanego młodzieńca, jak raz przypominającego Johnny'ego...108
  • Być jak Martin Borman26 mar 2006**** Choć akcja tej powieści toczy się pół wieku temu w USA, pasuje do polskiej rzeczywistości roku 2006. John Edgar Hoover, młody prawnik, w 1924 r. zostaje dyrektorem Biura Śledczego, później znanego jako FBI. Już następnego dnia po nominacji ma...108
  • Szalona Europa26 mar 2006****1/2* W zalewie "thrillerów historycznych", jakich staliśmy się ofiarami po sukcesie "Kodu Leonarda da Vinci", w gruncie rzeczy będących idiotycznym bełkotem, cykl powieści włoskich autorów jest wyjątkowy. Dla wszelkiej...108
  • Ojciec dyrektor i pedały26 mar 2006**** Darkroom to ciemnia, ale nie do wywoływania zdjęć, tylko do uprawiania miłości w klubach. A jak twierdzi jeden z bohaterów sztuki Przemysława Wojcieszka, "życie jest jak darkroom, nigdy nie wiesz, kto i w jaki sposób cię wydyma, ani też,...108
  • Terroryści z Glasgow26 mar 2006****1/2* Nie Franz Ferdinand czy Snow Patrol są rockową wizytówką Szkocji, lecz grupa Mogwai. Jej piąty album, "Mr. Beast", przypomina, że mamy do czynienia z fenomenem na miarę My Bloody Valentine i ich epokowego albumu...108
  • Mistrzowie wtórności26 mar 2006Polscy plastycy są gorsi niż nasi sportowcy: zaliczają się wyłącznie do drugiej i trzeciej ligi110
  • Wyprzedaż nieudaczników26 mar 2006Szurnięci geniusze mają życiorysy, które najlepiej idą w filmie i literaturze114
  • Bard ciemności26 mar 2006Zamiast skończyć na cmentarzu dla ćpunów, Nick Cave stał się pieśniarzem równym Cohenowi i Waitsowi116
  • Pazurem - Metkownica26 mar 2006Do roboty "metkowych" trzeba się przyzwyczaić jak do wierzb na Mazowszu. Są równie nieusuwalni120
  • Ueorgan Ludu26 mar 2006TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 12 (178) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 20 marca 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza IV RP na pierwszej linii frontu walk frakcyjnych W przyspieszonych wyborach prawdziwi patrioci wybierają SLD...121
  • Skibą w mur - W pewnym wieku26 mar 2006Ludzie nie dzielą się na grubych i chudych, brunetów i rudych, tylko na tych, co są przed i po czterdziestce122