Ocean obcych

Dodano:   /  Zmieniono: 
Życie rozwija się nawet na dnie rowów oceanicznych, w których utonąłby Mount Everest
Rurkopław z gatunku Praya dubia jest największym odkrytym do tej pory gatunkiem żyjącym na ziemi. Ponadczterdziestometrowy galaretowaty gigant żyje w wielkim podwodnym wąwozie oddalonym zaledwie o 15 km od popularnego wśród turystów bulwaru w Monterey w Kalifornii. Stwór przypominający grubą linę zdobywa posiłek, rozwijając sieć parzących czułków. Drapieżne rurkopławy prawdopodobnie królują na wciąż słabo zbadanych dużych głębokościach, uśmiercając więcej zwierząt niż rekiny i wieloryby.
Oceaniczne głębiny do niedawna były uznawane za biologiczne nieużytki, mimo że prawie połowę powierzchni naszej planety kryją wody głębokości 3-4 km. Z powodu nieprzeniknionej ciemności, wysokiego ciśnienia i zimna uważano, że warunki są tam zbyt trudne, by mogło się rozwijać jakiekolwiek życie. Mimo to "wielki mrok" ma swych mieszkańców. Życie rozwija się nawet na dnie rowów oceanicznych, w których utonąłby Mount Everest. Więcej jednak wiemy o Księżycu niż o organizmach zdolnych do życia w głębinach. Można wybrać dowolny punkt na mapie oceanu i nikt nie będzie w stanie precyzyjnie powiedzieć, jakie gatunki w tym miejscu występują.

Macki głowonogów
Poznanie "obcych z głębin" to jeden z celów projektu badawczego Census of Marine Life, który ma być prowadzony do 2010 r. Do tej pory ekspedycje naukowe dotarły do 22 nie badanych wcześniej rejonów. W zakończonym niedawno rejsie po Morzu Sargassowym i Atlantyku w okolicach równika uczeni znaleźli 500 gatunków zooplanktonu, w tym wiele nieznanych nauce. Tysiące maleńkich stworzeń, będących kluczowym ogniwem łączącym morskie rośliny i drapieżniki, od szprotów po gigantyczne wieloryby, wyławiano z ponadkilometrowej głębokości. W porównaniu z powierzchniową warstwą oceanu głębiny zamieszkuje niewielka liczba zwierząt. Podczas badań na Morzu Tasmana zdarzało się, że zawartość sieci wyciągniętej z głębokości 2 tys. m ledwie wypełniała reklamówkę, ale połowę stanowiły gatunki nieznane nauce.
Plonem poszukiwań była m.in. dorastająca do 17 m długości kałamarnica olbrzymia, której lewe oko jest wielokrotnie większe niż prawe (tym bardziej okazałym prawdopodobnie szuka pokarmu w górze, a mniejszym wypatruje wrogów pod sobą). Znaleziono również nowe gatunki niewielkich rekinów oraz płaszczek i grenadierów.
Głębinowe gatunki mają dziwaczne kształty, jak choćby ryba z rodziny Chaunacidae przechadzająca się po dnie na krótkich, przypominających nogi płetwach (wyposażona jest też w święcącą przynętę) i okaz ryby z długim ryjkiem, służącym do odbierania sygnałów elektrycznych wysyłanych przez inne zwierzęta. Niektóre stwory mają ogromne w porównaniu z resztą ciała paszcze najeżone długimi i wygiętymi do tyłu zębami. To, co się między nie dostanie, już nie ucieknie. Szczęki tych ryb rozłączają się przy połykaniu większej od siebie ofiary, a rozciągliwe żołądki pozwalają strawić wszystko, co uda się przełknąć. Trudno o lepsze rozwiązanie, gdy na posiłek trzeba czekać kilka miesięcy. Większość stworzeń jest zdana na poszukiwanie resztek materii organicznej opadającej na dno ze znajdujących się nad nimi produktywnych warstw wody, czyli tych, do których dociera światło słoneczne i w których może się rozwijać plankton roślinny.

Seksowne pasożyty
Wiele zwierząt, także tych o mikroskopijnych rozmiarach, żyje jak w dalekobieżnej windzie, przebywając każdej doby dwukrotnie odległość ponad pół kilometra. Po zmroku wypływają do żyznych powierzchniowych warstw oceanu i tu się odżywiają, a przed nastaniem dnia znikają w głębinach. Te wędrówki to najprawdopodobniej największa migracja zwierząt na świecie.
Podczas badań prowadzonych u brzegów Filipin odkryto najmniejszego kręgowca - mającego 6,2 mm długości. Rekord w miniaturyzacji pobił samiec ryby z gatunku Photocorynus spiniceps należącego do żabnic. Dorosłe życie spędza wgryziony w bok swej połowicy, siedmiokrotnie od niego większej. W jakimś stopniu jest jej pasożytem - samica pływa i zdobywa pokarm. Jedyną jego rolą jest rozmnażanie się, jądra wypełniają prawie całe jego ciało. Gatunek ten zamieszkuje tuż przy morskim dnie. Naukowcy szacują, że prawie 80 proc. samic Photocorynus nigdy w ciągu 30-letniego życia nie spotyka samca.

Ogrody koralowe
Kolejna niespodzianka to ogrody koralowe znajdowane na podwodnych szczytach. Na zboczach wygasłego wulkanu Davidson Seamount ponad kilometr pod powierzchnią Oceanu Spokojnego odkryto jaskraworóżowe, miękkie korale, osiągające ponad 2 m wysokości, i cytrynowożółte gąbki przypominające wielkie głazy. Davidson Seamount jest jedną z ponad 30 tys. podmorskich gór, które kartografowie nanieśli na mapy. Biolodzy dotarli do kilkuset z nich, a zaledwie 50 szczegółowo zbadali. Zbocza podwodnych szczytów to tętniące życiem oazy. Niezwykłą faunę zawdzięczają prądom morskim gromadzącym wokół nich wody bogate w składniki pokarmowe. Roi się tam od krewetek, krabów, ukwiałów, rozgwiazd i niezwykłych ryb. Stuletni okaz nie należy tam do rzadkości, większość tych organizmów jest długowieczna.
Badania Grzbietu Śródatlantyckiego, masywu biegnącego niemal przez całą długość Atlantyku w połowie drogi między kontynentami, odesłały do lamusa opinię, że głębinowe ryby występujące w otwartych wodach oceanu pędzą wędrowny tryb życia. Najprawdopodobniej gatunki te gromadzą się wokół zboczy podwodnych gór podczas tarła. Na takie przypuszczenie pozwalają wyniki połowów. Ryby, których pojedyncze okazy trafiają się na głębokości 2 tys. m, w rejonie Grzbietu Śródatlantyckiego, zapełniły dziesiątki koszy. W większości były to samice z brzuchami pełnymi ikry.

Koktajl arktyczny
Rewelacyjne odkrycia przyniosły ekspedycje polarne. Do tej pory sądzono, że Arktyka jest młodym i ubogim w gatunki ekosystemem. Zaprzeczają temu odkrycia polskich naukowców z Instytutu Oceanologii PAN, Pracowni Biologii Polarnej Uniwersytetu Łódzkiego i z Uniwersytetu Gdańskiego. "Podczas badania Morza Arktycznego natrafiliśmy na sześć nowych gatunków bezkręgowców, z których największy - mszywioł - ma średnicę 3 cm" - mówi prof. Jan Marcin Węsławski z Instytutu Oceanologii.
Latem ubiegłego roku niezwykły plon przywiozła międzynarodowa wyprawa na lodołamaczu "Healy", której trasa wiodła przez Morze Czukockie, Morze Beauforta i Basen Kanadyjski - najbardziej izolowane morze na świecie. Naukowcy pracowali przez całą dobę, pobierając próby do głębokości 3300 m. Dzięki wyposażonym w kamery zdalnie sterowanym podwodnym robotom powstały setki zdjęć. Świat skryty pod grubą pokrywą lodu okazał się bogaty w barwne bezkręgowce: meduzy, żebropławy, rurkopławy, kałamarnice, ośmiornice, przydenne strzykwy, korale miękkie.
Podczas gdy Basen Kanadyjski przypomina głęboką misę z zastałą wodą, ocean wokół Antarktydy jest uważany za ewolucyjny kocioł, w którym mieszają się różne formy życia z Pacyfiku, Oceanu Indyjskiego i Atlantyku. Analiza DNA znalezionych tam stworzeń pozwoli prześledzić historię ich powstawania. Główny etap eksploracji tego akwenu, zwanego Oceanem Południowym, ma się odbyć od grudnia 2007 r. do marca 2008 r. Weźmie w nim udział 30 krajów, również Polska. Badania w tym rejonie są zawrotnie drogie - sekunda naukowej ekspedycji na lodołamaczu "Polarsten" kosztuje 1 euro.

Samogłowy wielkie
Bezcennych informacji dostarczają naukowcom ryby zaopatrzone w elektroniczne znaczniki. Amerykanie wyposażyli w te niewielkie urządzenia prawie 3 tys. łososi, dzięki czemu śledzą ich wędrówkę wzdłuż szelfu kontynentalnego od Alaski do Kalifornii. W ten sposób można ustalić głębokość, na której przebywają ryby, temperaturę i zasolenie wody. Podobnie jest badanych kilka gatunków tuńczyków, mieczniki, a także 1,8 tys. żółwi, fok, lwów i lampartów morskich oraz albatrosów. Tuńczyki niebieskopłetwe okazały się morskimi odrzutowcami - potrafią trzykrotnie przepłynąć wszerz Ocean Spokojny, pokonując 40 tys. km w 600 dni. Lamna dwustępkowa, bliski krewniak żarłacza, lubi spędzać zimę w cieple, więc z Alaski przenosi się na Hawaje, płynąc z prędkością do 50 km/godz. Ze znacznikami pływają również rekiny wielorybie i samogłowy wielkie - ponaddwutonowe ryby składające się wyłącznie z głowy. Niewiele wiadomo o tych dwóch morskich olbrzymach. Można założyć, że są to gatunki zagrożone, ponieważ niezwykle łatwo je złowić.
Dotychczasowy plon inwentaryzacji głębin oceanów to 230 tys. odkrytych gatunków, ale badacze spodziewają się co najmniej miliona. Wrażliwe podwodne ekosystemy mogą jednak podzielić los lasów tropikalnych, które giną, grzebiąc tysiące niepoznanych stworzeń. Na starych łowiskach jest coraz mniej ryb, więc połowy prowadzi się coraz dalej i coraz głębiej. Największym zagrożeniem dla głębinowych mieszkańców są trawlery, których potężne sieci wleczone po dnie dewastują podwodne ogrody i chwytają wszystko, co znajdzie się na ich drodze. Program Census of Marine Life jest dopiero na półmetku, ale już wiadomo, że życie w głębinach może być bardziej zróżnicowane niż na lądach. I jest równie wrażliwe na działalność człowieka.
Więcej możesz przeczytać w 23/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 23/2006 (1226)

  • Na stronie - Głową! Z głową!11 cze 2006Bez zmierzenia się z przeszłością trudniej mierzyć się z przyszłością3
  • Skaner11 cze 2006SKANER POLSKA PARADA RÓWNOŚCI Nie lękajcie się? Pod hasłem "Nie lękajcie się", symbolem pontyfikatu Jana Pawła II, zamierzają demonstrować niektórzy geje podczas Parady Równości. Szymon Niemiec, który firmuje to przedsięwzięcie,...6
  • Sawka czatuje11 cze 2006Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)8
  • Playback11 cze 2006Premier Kazimież Marcinkiewicz i Ludwik Dorn, minister spraw wewnętrznych i administracji © A. CHEŁSTOWSKI/FORUM14
  • Poczta11 cze 2006OŚWIADCZENIE Wzwiązku z publikacjami w mediach dotyczącymi współpracy środowiska dziennikarskiego z tajnymi służbami PRL, w których to publikacjach pojawiło się moje nazwisko, pragnę poinformować, że podjąłem kroki prawne w tej sprawie. 1 czerwca...14
  • Ryba po polsku - Groteska i obłęd11 cze 2006Jeszcze trochę pedagogiki użytkowej, w którą włączył się Kościół, i Polacy zatracą instynkt sprawiedliwości15
  • Z życia koalicji11 cze 2006Urocze. Ze trzy lata dziennikarze szukali kwitów na Andrzeja Urbańskiego, a tu na dzień przed kongresem PiS orły z "Rzeczpospolitej" opisały, jak to znany z ascezy Urbański robił interesy z oskarżanym o korupcję SLD-owskim bonzem...16
  • Z życia opozycji11 cze 2006Na promocji książki o braciach Kaczyńskich opozycja nie była reprezentowana zbyt licznie, ale jednak była. Największą furorę zrobił eurodeputowany PO Marek Torzewski - ten, który kiedyś zastanawiał się, czy startować z platformy, czy z Samoobrony....17
  • Nałęcz - Na spalonym11 cze 2006Lewica musi przepędzić ze swych szeregów złe duchy w rodzaju Kwiatkowskiego i Czarzastego18
  • Fotoplastykon11 cze 2006Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Dobrze, ale z zacięciami11 cze 2006Rozmowa z Lechem Kaczyńskim, prezydentem Polski20
  • Kapłani zniewolenia11 cze 2006Hierarchów Kościoła na razie przerasta problem lustracji26
  • Barbarzyńcy w archiwum11 cze 2006Nie ma dzikiej lustracji, lecz jest dzika wolność dla przeciwników jawności życia publicznego30
  • Telewizja moralnego niepokoju11 cze 2006Prezes Wildstein czyści z siłą wodospadu32
  • Lewolucjonista11 cze 2006Sławomir Sierakowski ma pomysł dobry na manifę, ale nie na walkę o władzę36
  • Giełda11 cze 2006Hossa Świat Wolność dla SMS-ów Komisja Europejska odrzuciła pomysł francuskiego prawicowego eurodeputowanego Alaina Lamassoure'a, by opodatkować SMS-y i e-maile wysyłane przez obywateli UE. Kwota 1,5 eurocenta od każdego wysłanego SMS-a i 0,00001...40
  • Bliźniaczka Gilowskiej11 cze 2006Ministerstwo Finansów połyka podatników42
  • Pomost do bankructwa11 cze 2006Związki zawodowe chcą o 770 tysięcy zwiększyć liczbę najmłodszych na świecie polskich emerytów48
  • Kill Bill11 cze 2006Bill Gates wrócił z wcześniejszej emerytury, by powstrzymać upadek Microsoftu52
  • VolksAudi11 cze 2006Audi szybko goni BMW i Mercedesa56
  • 2 x 2 = 4 - Państwo pozorne11 cze 2006Siła nowoczesnego państwa bierze się z aktywnego uczestnictwa wolnych obywateli w rządzeniu60
  • Supersam11 cze 200662
  • Odkrycie Madonny11 cze 200628-letni belgijski projektant Olivier Theyskins, tworzący dla obchodzącej w tym roku 75-lecie istnienia marki Rochas, otrzyma tegorocznego prestiżowego Oscara Mody amerykańskiej akademii CFDA dla najlepszego kreatora na świecie. 450-osobowe...62
  • Rolki na wertepy11 cze 2006Piasek, trawnik, wertepy - nawierzchnia, którą przeklinają właściciele rolek, przestaje być uciążliwa. W landrollerach - rolkach nowej generacji - można jeździć po każdym podłożu. Od zwykłych rolek różni je rozmiar i kąt nachylenia kółek - ostry w...62
  • Czas awangardy11 cze 2006Zegarek to dla Polaków istotny element wizerunku - wynika z badań TNS OBOP dla firmy Timex. Wykazały one też, że co ósmy Polak ma kilka zegarków. W ich doborze stajemy się coraz odważniejsi i chętnie wybieramy czasomierze o nietypowych kształtach...62
  • SPA dla włosów11 cze 2006Barbra Streisand, Harrison Ford, Meg Ryan i królowa Jordanii Rania to tylko niektóre słynne klientki Jeana Franćoisa Lazartigue'a - eksperta i założyciela pierwszego prawdziwego spa dla włosów. Od wiosny preparaty i kosmetyki Lazartigue'a dostępne...62
  • Janas - drugi Górski11 cze 2006Czy Polska wróci z medalem z niemieckiego mundialu?64
  • Zabawy z bronią11 cze 2006W Wielkiej Brytanii, Australii czy Japonii liczba osób zastrzelonych w ciągu roku nie przekracza 70, w USA przekracza 30 tysięcy74
  • Jedenaste: zwalczaj Żyda11 cze 2006Endecy po śmierci Piłsudskiego zamarzyli o powrocie do władzy. Politycznym taranem stała się agresja przeciw Żydom78
  • Pełzający antysemityzm11 cze 2006We Francji, Niemczech czy Holandii antysemityzm jest większym problemem niż w Polsce82
  • Afrodyzjak wierności11 cze 2006Najwięcej przyjemności z seksu czerpią ludzie z wysokim poziomem inteligencji seksualnej, czyli nie zmieniający partnera84
  • Drugi atak wietnamki11 cze 2006Ludzi zabijają dwie nowe odmiany ptasiej grypy88
  • Ocean obcych11 cze 2006Życie rozwija się nawet na dnie rowów oceanicznych, w których utonąłby Mount Everest92
  • Bez granic11 cze 2006Hadisa jak My Lai Amerykanie mają w Iraku coraz większe kłopoty. Tygodnik "Time" opublikował zdjęcia z filmu irackiego studenta dziennikarstwa, który sfilmował interwencję marines w miejscowości Hadis nad Eufratem. Film wstrząsnął...96
  • Naród Europejczyków?11 cze 2006Europy nie łączy wspólne doświadczenie i wspólne rozumienie przeszłości98
  • Wywiad prasowy11 cze 2006Afera z inwigilacją mediów w RFN skompromitowała tajne służby i samych dziennikarzy102
  • Czeski film11 cze 2006Co trzeci Czech nie ma nic przeciwko temu, by rządzili komuniści106
  • Komuniści bez paliwa11 cze 2006Rozmowa z Andriusem Kubiliusem, byłym premierem Litwy, liderem opozycji i kandydatem na premiera108
  • Menu11 cze 2006KRÓTKO PO WOLSKU Hetero-Putin i inni Co kraj, to obyczaj. W Moskwie dość brutalnie rozgoniono demonstracje gejów, mimo że na Zachodzie sierp i młot jak najbardziej do tęczowej flagi pasują. Ciekawe, czy ktoś będzie za to szykanować prezydenta...110
  • Recenzje11 cze 2006POLEMIKA "Wprost" bez płaszczyka Roman Pawłowski to naczelny promotor Jana Klaty i ochotniczy rzecznik prasowy. Przy każdej kolejnej premierze wygłasza peany na cześć reżysera, a i przy tekstach na inny temat o artyście nie omieszka...112
  • Jarrett, fortepian i woda11 cze 2006Solowe improwizacje pianisty Keitha Jarretta od lat dzielą krytyków, którzy twierdzą, że to, co gra, to muzyczny blamaż. Kłopot w tym, że muzyczną improwizację ciężko jest wtłoczyć w jakieś stylistyczne ramy. Tym bardziej że Jarrett to nie tylko...112
  • Wyznanie odrzuconych11 cze 2006Kiedy wszystko wskazywało na to, że premierem Polski zostanie Jan Rokita, Michał Karnowski i Piotr Zaremba zaryzykowali przeprowadzenie z nim wywiadu rzeki. Gdy prezydentem został Lech Kaczyński, a jego brat kieruje największą partią,...112
  • Historia euforii11 cze 2006To było pierwsze niezależne od władz pismo w PRL. Pierwszy numer rozszedł się w nakładzie 500 tysięcy egzemplarzy w ciągu paru godzin. Pod kioskami ustawiały się kolejki, a co bardziej zaradni usiłowali przekupić kioskarzy, by spod lady, jak...112
  • Paryż na bis11 cze 2006Wolter, Rousseau, Diderot by li stałymi gośćmi restauracji Procope przy Anc ienne Comédie 13. Żeby tu trafić, trzeba zejść z utartych szlaków114
  • Górna półka - Telekratyczna oligarchia11 cze 2006Polska demokracja ma już prawie 17 lat i lada moment osiągnie pełnoletność. Na tle demokracji amerykańskiej, brytyjskiej czy francuskiej pozostaje małolatem mającym pstro w głowie, a równocześnie szukającym własnej tożsamości. Zarazem jednak...118
  • Pazurem - Zamknąć Biskupin!11 cze 2006Jogurty reklamujcie w telewizji bez przebitek z Opola120
  • Ueorgan Ludu11 cze 2006Nr 23 (189) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 5 czerwca 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza SZAMAN Z POLSKI PZPN nie zaniedbuje niczego, byzagwarantować nam sukces w piłkarskich mistrzostwach świata. Wzorem niektórych krajów na mundialowych boiskach...121
  • Skibą w mur - Kadra narodowa11 cze 2006W LPR niezwykle ciężko o kogoś, kto nie był kibolem czy skinem, "który dziwnym gestem zamawia piwo"122