Największe zboczenie świata

Największe zboczenie świata

Dodano:   /  Zmieniono: 
Rozmowa z BERNARD-HENRIM LÉVYM, francuskim filozofem
Nathan Gardels: Pana poglądy są - jak sam pan twierdzi - "nie proamerykańskie, lecz anty-antyamerykańskie". Czy antyamerykańskie poglądy mogą być zarazem słuszne i niesłuszne?
Bernard-Henri Lévy: Można się sprzeciwiać konkretnym decyzjom politycznym, na przykład wojnie w Iraku, której byłem przeciwny i uważałem, że może się okazać dużym błędem. Ale nie ma czegoś takiego jak "dobry" antyamerykanizm. Ameryka nie zagraża pokojowi na świecie. Zagraża mu Korea Północna, Osama bin Laden, pakistańskie grupy prowadzące dżihad, być może pakistańskie służby specjalne albo organizacje terrorystyczne finansowane przez Arabię Saudyjską.
Nikt nie może twierdzić, że Ameryka zagraża światowemu pokojowi, chyba że jest oślepiony i ogłuszony nienawiścią, która przesłoniła mu rzeczywistość. Tego rodzaju antyamerykanizm, szczególnie w Europie, jest poważnym zagrożeniem. To sygnał ostrzegający przed czymś znacznie bardziej niebezpiecznym - przed nienawiścią do samej idei Ameryki. I to nie jako miejsca na mapie, a raczej jako miejsca w duszy.
Bo jaka jest ta znienawidzona przez niektórych Ameryka? Kraj "nieorganiczy" i "bez korzeni", zbudowany nie na zakorzenionej w historii kulturze, lecz na konstytucji i tolerancji wobec różnorodności. Jego demokracja jest wynikiem wymieszania ras. Ameryka powstała ze zwycięstwa prawa, a nie ze związków etnicznych czy społecznych. Dlatego w Europie postrzega się ją jako brudnego kundla.
Antyamerykanizm ma w Europie wiele związków z innymi odrażającymi upiorami z przeszłości - z faszyzmem, antysemityzmem, nacjonalizmem i rasizmem. Ameryka ma oczywiście swoje wady i również popełniła sporo tragicznych błędów. Ale tu nie chodzi o to. Obawiam się, że pożywką dla dzisiejszych nastrojów antyamerykańskich, nie tylko w Europie, ale i na całym świecie, nie jest to, co w Ameryce złe, lecz to, co w niej dobre.
Stawiam hipotezę, że w niedawnej historii ludzkości nienawiść do Ameryki była i jest jednym z podstawowych wspólnych elementów trzech totalitaryzmów - faszyzmu, komunizmu i islamizmu. Antyamerykanizm nie jest więc tylko powierzchowną cechą, lecz głęboką namiętnością, prowadzącą do największych zboczeń świata naszych czasów. Jest to silny nurt, któremu należy dać opór. Jego rozpowszechnienie na dużą skalę jest bardzo niebezpieczne.
- W "starej Europie" można jednak chyba mówić o istotnej różnicy między antyamerykanizmem niemieckim a francuskim?
- W Niemczech utrzymuje się swego rodzaju romantyczna filozofia polityki przeciwna nowoczesności, a opowiadająca się za "naturalizmem" i życiem organicznym. Jest to poważny trend niemieckiej kultury. Oczywiście są tacy, którzy z nim walczą w imię rozsądku, jak na przykład Jürgen Habermas.
W "Pytaniu o technikę" z 1949 r. i innych tekstach Martin Heidegger jako jeden z pierwszych postawił znak równości między Ameryką i ZSRR, uznając, że kraje te są bliźniaczymi twarzami współczesności, która zagrażała temu, co określał jako zakorzeniony, naturalny styl życia Niemiec.
Antyamerykanizm we Francji nie jest zaś jedynie polityczną pozą, jak niektórzy są skłonni sądzić. Z pewnością nią jest, ale jest też czymś więcej. Francja to nie tylko kolebka oświecenia, ale również miejsce narodzin romantyzmu bliskiego "naturalnym społecznościom". Widać to zarówno na przykładzie Jean-Marie Le Pena, jak i José Bovégo i innych.
Czy Niemcy są bardziej antyamerykańskie niż Francja? Tego nie wiem. Niemcy zapłacili już wysoką cenę za swoje nienawiści i wiedzą, jakie katastrofy potrafią ściągnąć na innych i na siebie. Widać jednak zapalające się światła ostrzegawcze. Joschka Fischer, minister spraw zagranicznych Niemiec, wie, co znaczy antyamerykanizm. Wie, że jest on bardzo ryzykowny i bardzo niebezpieczny. A mimo to i on, i rządząca Republiką Federalną Niemiec koalicja, w której się znajduje, nie przestają podsycać płomieni.
- W Europie objawiła się ostatnimi czasy tzw. nowa niechęć wobec muzułmanów - "postmodernistyczny populizm", inny niż stara ksenofobia "naturalnych społeczności" wobec cudzoziemców, którą znamy w wydaniu Jörga Haidera czy Jean-Marie Le Pena.
- Boję się w równym stopniu i jednego, i drugiego populizmu. Oba świadczą o zerwaniu więzów społecznych. Pan sugeruje, że Le Pen jest nietolerancyjny w przeciwieństwie do Oriany Fallaci. Nieprawda! Jej nie interesuje tolerancja. Ostatnia książka, którą napisała po 11 września ("Gniew i duma"), jest wezwaniem do nienawiści wobec muzułmanów. Ona naprawdę myśli, że wszyscy muzułmanie są przestępcami albo potencjalnymi przestępcami, że terroryzm jest "prawdziwą twarzą", "nieuniknioną konsekwencją" islamu. Tego rodzaju stwierdzenia to czysta definicja nietolerancji i fanatyzmu.
Ta populistyczna nietolerancja w imię tolerancji jest lustrzanym odbiciem potępianej przez Fallaci nietolerancji. One się wzajemnie potrzebują. Są to bliźniacze zagrożenia dla dzisiejszej Europy. Neopopulizm czy postmodernistyczny populizm takich ludzi jak Pim Fortuyn różni się wprawdzie od populizmu uprawianego przez Le Pena, ale są to odmiany tego samego wzorca.
W czasach Vichy mieliśmy tzw. faszystę archaistę, który chciał "wrócić do ziemi, do korzeni". Jednocześnie byli też tacy, którzy mówili: "nie, nie potrzebujemy korzeni, musimy planować i patrzeć w przyszłość, a nie w przeszłość".
We włoskim faszyzmie z jednej strony byli futuryści, z drugiej zaś - archaiści. Pytanie brzmi zatem, czy te dwie twarze faszyzmu miały wspólny fundament. Owszem, miały go wtedy i mają go dziś.
- Jak postępować z dużymi, nie zintegrowanymi muzułmańskimi społecznościami w Europie, skoro ich konserwatywne wartości stoją w sprzeczności z zasadami liberalnych społeczeństw, w których żyją i pracują?
- Czy te sprzeczności są rzeczywiście tak duże? We Francji, a zwłaszcza w dzisiejszych Niemczech, większość owych społeczności jest zintegrowana i przestrzega ustalonych reguł. Jeśli chodzi o pozostałych, to nasze instytucje muszą cierpliwie pracować nad ich stopniową asymilacją.
We Francji na przykład ten problem pojawia się nie po raz pierwszy. Do tej pory jednak wszystkie zagrożenia dla państwa udawało się neutralizować. Zadaniem europejskich demokracji jest dziś zatem znalezienie takich instytucji - jakimi w przeszłości były armia i szkoły - które będą potrafiły outsiderów zintegrować i wprowadzić w struktury społeczeństwa. Musimy znaleźć te rozwiązania i je znajdziemy.
- Ameryka, jak pan zauważył, jest mieszanką ras i religii, gdzie wszyscy - przynajmniej w scenariuszu idealnym - podlegają asymilacji w systemie opartym na równości praw i szans. Czy to właściwie nie jest gotowa recepta dla Europy i jej islamskich imigrantów?
- Tak, receptą jest asymilacja. Najgorsza byłaby zasada, która wcześniej obowiązywała w Holandii, czyli wielokulturowość oparta na podziale i równości. Koncepcja ta wyrosła z dziś już archaicznej wiary w społeczności naturalne - wiary, która doprowadziła do wojny, Holocaustu i katastrofy w Europie.
- Czy to znaczy, że pan również jest zdania, iż muzułmańska Turcja powinna należeć do Unii Europejskiej?
- Problem Turcji nie ma charakteru religijnego czy rasowego. Tu chodzi o politykę. Kiedy Turcja będzie przestrzegać praw człowieka, również wobec kurdyjskiej mniejszości, i udowodni, że nie zamierza przywracać dawnego statusu kobiet w społeczeństwie, to ja nie będę miał nic przeciwko wejściu Turcji do Europy.
W ujęciu historycznym Turcja należy do Europy. Elementy islamskie w Europie powinny się stać częścią naszej przyszłości. Uczynią Europę tylko silniejszą i pomogą się przeciwstawić wielkiemu dziś niebezpieczeństwu ze strony islamskiego faszyzmu.



Bernard-Henri Lévy, wybitny francuski filozof, jest autorem m.in. głośnej pracy "Barbarzyństwo z ludzką twarzą" i wydanej ostatnio książki o Danielu Pearlu i Pakistanie pod tytułem "Kto zabił Daniela Pearla". Nathan Gardels jest redaktorem naczelnym "New Perspectives Quarterly" (NPQ).
Więcej możesz przeczytać w 20/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Rozmawiał:

Spis treści tygodnika Wprost nr 20/2003 (1068)

  • Wprost od czytelników18 maj 2003, 1:00Listy od czytelników3
  • Realny baraninizm18 maj 2003, 1:00Jedną z właściwości kwarków, jest to, że pozornie niemal swobodnie "pływają" one w jądrach atomowych.3
  • Peryskop18 maj 2003, 1:00Rzeczpospolita Europejska Organizatorzy X Polskich Spotkań Europejskich Polska Fundacja im. Roberta Schumana Komitet Integracji Europejskiej przedstawicielstwo Komisji Europejskiej władze Warszawy Narodowy Bank Polski tygodnik "Wprost"...8
  • Dossier18 maj 2003, 1:00ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI, prezydent RP "Leszek Miller jest premierem z sukcesami, o których zapominamy za łatwo" Program III Polskiego Radia LECH WAŁĘSA, były prezydent RP Kto ma walizki duże, to pakować się i wyjeżdżać. Tutaj jest...9
  • Z życia koalicji18 maj 2003, 1:00SLD, przygotowując się do wyborów parlamentarnych, wynajął już pewną warszawską agencję reklamową. Nie, to nie pomyłka. Otóż wybory mają się odbyć jesienią! Taki jest podobno plan SLD: po wygranym referendum europejskim - wybory...10
  • Z życia opozycji18 maj 2003, 1:00W święto 3 Maja Liga Polskich Rodzin rozpoczęła kampanię antyunijną przez duże "k". Najfajniejsze zacznie się za dwa tygodnie, kiedy liga pokaże swoje spoty w telewizji. Na razie muszą nam wystarczyć ulotki i plakaty. Przy okazji liga...11
  • M&M18 maj 2003, 1:00Nieprzystawanie trójkątów - feleiton Marka Majewskiego12
  • Playback18 maj 2003, 1:00Jacques Chirac, prezydent Francji, Aleksander Kwaśniewski, prezydent RP, i Gerhard Schröder, kanclerz Niemiec12
  • Balcerowicz rozbrojony18 maj 2003, 1:0070 pistoletów Glock 17 oraz 22 pistolety maszynowe Glauberyt przekazał policji Narodowy Bank Polski.12
  • Fotoplastykon18 maj 2003, 1:0014
  • Poczta18 maj 2003, 1:00Listy od czytelników16
  • Kadry18 maj 2003, 1:0017
  • Iracka lokomotywa18 maj 2003, 1:00Na odbudowie Irak możemy zarobić 2-3 miliardy dolarów18
  • Porządek Baraniny18 maj 2003, 1:00Jeremiasz Barański (Baranina) odszedł z tego świata w chwili, gdy mógł zaszkodzić co najmniej kilkuset osobom w Polsce, a także w Austrii, Niemczech i Wielkiej Brytanii: od zwykłych policjantów, po polityków z pierwszych stron gazet. W procesie...24
  • Euroapelomania18 maj 2003, 1:00Im więcej apeli o udział w euroreferendum, tym niższa frekwencja30
  • Milczenie cieląt18 maj 2003, 1:00Polska może zapłacić gigantyczne odszkodowania z powodu opóźnień w przyjmowaniu unijnego prawa32
  • Biało - Polacy18 maj 2003, 1:00Jak rozpoznać Żyda po twarzy, anarchistę po ubiorze - 10 tys. nastolatków "wyszkolą" tego lata w Polsce neonaziści.34
  • Układ krwionośny18 maj 2003, 1:00Potwierdziły się obawy "Wprost" z 2000 r.: za nie istniejącą fabrykę osocza w Mielcu podatnicy zapłacą ponad 140 mln zł38
  • Na Księżyc18 maj 2003, 1:00Pax Americana to błogosławiony dyktat umiejętności i sprawności39
  • Nałęcz - Zapluty karzeł18 maj 2003, 1:00Pod względem brutalizacji polityki daleko nam jeszcze do II RP39
  • Giełda i wektory18 maj 2003, 1:00Hossa Świat VolkstrabantPopularny niegdyś trabant pojawi się w nowym wcieleniu jako africar. Niemiecka firma Sachsenring Automobiltechnik (SARL) planuje opracowanie prototopu i rozpoczęcie produkcji auta w Afryce. SARL chce dać szansę posiadania...40
  • CK Nafta!18 maj 2003, 1:00Jak najdrożej sprzedać skórę na rynku paliw?42
  • Węgiel gordyjski18 maj 2003, 1:00Rosja szantażuje nas wypowiedzeniem wojny celnej46
  • Guru Kołodki18 maj 2003, 1:00Z kogo składa się minister finansów48
  • Keynes z lodówki18 maj 2003, 1:00Plan Kołodki i Hausnera, czyli jak dać ludziom więcej pieniędzy, odbierając im pieniądze54
  • Wolność tygrysom!18 maj 2003, 1:00Czy Polska była europejskim tygrysem, czy tylko krową?56
  • Spadochron made in USA18 maj 2003, 1:00Europejscy bankruci nie są skazani na samobójstwo58
  • Ostatni lot?18 maj 2003, 1:00Koniec, czyli początek nowej ery podniebnych podróży60
  • Upiorki przeszłości18 maj 2003, 1:00Zygmunt Bauman, Mieczysław F. Rakowski, Grzegorz W. Kołodko, czyli dlaczego rząd Millera osiągnął rekordowy - dziesięcioprocentowy - poziom poparcia62
  • Supersam18 maj 2003, 1:00Rakieta dla koneserów Dotychczas auta Subaru znane były z dość banalnej karoserii i znakomitych silników. Samochodami tej marki jeździli najlepsi rajdowcy świata. Dziś za kierownicą subaru zasiada m.in. Fin Tommi Mäkinen....66
  • Szkolny apartheid18 maj 2003, 1:00Segregacja płci w szkołach podnosi poziom nauczania i dyscyplinę68
  • Zebra w kratki18 maj 2003, 1:00Połowa polskich ogrodów zoologicznych to więzienia dla zwierząt72
  • Bójmy się bać18 maj 2003, 1:00Cieszę się, że Małgorzata Domagalik ("Schwul, czyli pedał", nr 19) włączyła się do dyskusji o kampanii plakatowej ("Niech nas zobaczą") organizacji homoseksualnych.74
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta - Koperek kontra pietruszka18 maj 2003, 1:00Drogi Robercie! Czy nie za duŻo tej pietruszki? Wszędzie pietruszka! Do każdej zupy, do każdej surówki, w każdej sałatce, na ziemniakach - sypiemy tę natkę jak Włosi parmezan. Tak, tak, wiem, Włosi także sypią masę pietruszki, podobnie jak i...76
  • Chiński holocaust zwierząt18 maj 2003, 1:00Po ulicach Pekinu jeżdżą samochody, z których nawołuje się do usypiania psów i kotów jako roznoszących wirus SARS78
  • Bliski Zachód18 maj 2003, 1:00Wyższa forma kolonializmu80
  • Know-how18 maj 2003, 1:00Na ratunek Ziemi Jeśli Ziemia pozostanie na swojej orbicie, będziemy zgubieni - twierdzą astrofizycy. Słońce pewnego dnia zamieni się w czerwonego olbrzyma, jak wszystkie gwiazdy o podobnej masie. Ziemia zostanie wówczas pochłonięta przez...83
  • Choroba na receptę18 maj 2003, 1:00Co czwarty pacjent pada ofiarą lekarza84
  • Erotyka mózgu18 maj 2003, 1:00Esencja męskości reguluje cykl płodności kobiet88
  • Narkotyk odwykowy18 maj 2003, 1:00Ekstrakt z korzenia afrykańskiej rośliny leczy z narkomanii92
  • Bez granic18 maj 2003, 1:00Sterani weterani "Weterani to podpora białoruskiego społeczeństwa" - przypominał prezydent Aleksander Łukaszenka w przemówieniu z okazji Dnia Zwycięstwa i 58. rocznicy zakończenia wielkiej wojny ojczyźnianej. Na Białorusi, jak...96
  • Nibyland Polen18 maj 2003, 1:00W odczuciu niemieckich elit politycznych, RP wciąż pozostaje nibylandem niedorozwiniętego społeczeństwa nieudaczników.98
  • Największe zboczenie świata18 maj 2003, 1:00Rozmowa z BERNARD-HENRIM LÉVYM, francuskim filozofem102
  • Wiceprezydent świata18 maj 2003, 1:00Blair, wnuk Churchilla, syn Thatcher?104
  • Trójka bez sternika18 maj 2003, 1:00We Wrocławiu ostatecznie zakończył się dla nas brukselski "pralinkowy szczyt"108
  • Zepsuty karabin bolszewików18 maj 2003, 1:00Czy nowa awangarda rewolucji proletariackiej usiłowała stworzyć państwo w Kazachstanie?110
  • Małysz i inni18 maj 2003, 1:00Sportowcy i twórcy obdarzeni autorytetem nie zawahali się go wykorzystać w słusznej sprawie111
  • Menu18 maj 2003, 1:00Kraj Laureatki Pen Clubu "Za pomocą oszczędnych, lirycznych zdań, łudzących iluzją znajomych szczegółów - zastawiony stół, śpiące dziecko, nie posłane łóżko - jesteśmy nagle zanurzani w otchłań szaleństwa,...112
  • Żadnych granic18 maj 2003, 1:00Festiwal Eurowizji: Ich Troje kontra Tatu114
  • Terminator XXI18 maj 2003, 1:00Filmowe hity na lato118
  • Kino Tomasza Raczka18 maj 2003, 1:00Recenzje filmów: czas religii,Oszukać przeznaczenie119
  • Praga Europy18 maj 2003, 1:00Czeską Pragę promują Mozart, Kafka, Gehry, Jagger i Willis120
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego18 maj 2003, 1:00Recenzje płyt121
  • Królowa myszy18 maj 2003, 1:00Olga Boznańska twierdziła, że skrzywdzono Niemców, odbierając im Górny Śląsk i Pomorze122
  • Sezon odjazdowy18 maj 2003, 1:00Pożytki z wyjeżdżania są rozliczne. Społeczeństwo, wyjechawszy na długi weekend, zrelaksowało się i już liczy dni do następnego.124
  • Prezes z dyplomem18 maj 2003, 1:00Najlepsza, według prezesa Kwiatkowskiego, telewizja europejska, czyli TVP, ujawniła pewną słabość, mianowicie nie zatrudnia fachowych tłumaczy. Nie powiodło się więc przełożenie na język polski uzasadnienia nagrody otrzymanej od Europejskiej Unii...124
  • Organ Ludu18 maj 2003, 1:00TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 20 (33) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 12 maja 2003 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Ludowa Ojczyzna w sercach wielu z nas Jeszcze brzmią echa 1-majowego święta i 9-majowej parady Zwycięstwa. Z...125
  • Che opyla kamerę18 maj 2003, 1:00Gdyby Che Guevara żył, przemycałby narkotyki i za kasę porywał ludzi. Czyli nie nadawałby się na idola, chyba że w Pruszkowie126
  • Ranking szkół wyższych - Uniwersytet rynkowy18 maj 2003, 1:00Najlepsi to: UAM, Politechnika Wrocławska, AM Poznań, SGH, WSPiZ im. Kozińskiego.204
  • Ranking szkół wyższych - Ranking masowego rażenia18 maj 2003, 1:00Wartość uczelni nie zależy od ocen profesorów, lecz studentów218
  • Ranking szkół wyższych - Szkoła biznesu18 maj 2003, 1:00Po 1989 roku kuźnie kadr gospodarki socjalistycznej pospiesznie przemalowano na świątynie biznesu223