Królowa myszy

Dodano:   /  Zmieniono: 
Olga Boznańska twierdziła, że skrzywdzono Niemców, odbierając im Górny Śląsk i Pomorze
Biegle władała francuskim, niemieckim i angielskim. Swoje obrazy wystawiała w Berlinie, Wiedniu, Monachium, Londynie, Amsterdamie i Wenecji. Przez 20 lat każdej wiosny jej dzieła prezentowano w pittsburskim Instytucie Carnegie. Olga Boznańska pozostaje największą polską malarką, chociaż jej sztuka z Polską ma niewiele wspólnego. Nie ukończyła żadnej akademii, bo w jej czasach były one dla kobiet niedostępne. Nie nadaje się jednak na patronkę współczesnych feministek. Kiedy zaproponowano jej kierowanie kobiecym wydziałem Szkoły Sztuk Pięknych w rodzinnym Krakowie - odmówiła, twierdząc, że nie będzie marnować czasu "dla kilku głupich nadętych panien", którym z nudów zachciało się studiować malarstwo.

Zakonnica sztuki
Obrazy Boznańskiej za jej życia kupowały amerykańskie i francuskie muzea (m.in. słynne paryskie D'Orsay). Trzy lata temu dom aukcyjny Polswiss Art wylicytował jej "W atelier" za 1,25 mln zł. Na Zachodzie Boznańska jest postacią zapomnianą. W Polsce, choć namalowała ponad dwa tysiące obrazów, funkcjonuje głównie jako autorka "Dziewczynki z chryzantemami", reprodukowanej w co drugim podręczniku. Nadal żywy jest też stereotyp zdziwaczałej starej panny, hodującej w paryskiej pracowni psy, kanarki, papugi, świnki morskie, mrówki i myszy (ich ofiarą padło kilka obrazów, więc przyjaciele malarki ukradkiem podkładali trutkę na gryzonie).
Boznańska szokowała rodaków proniemieckimi deklaracjami. Uważała, że traktat wersalski skrzywdził Rzeszę, odbierając jej Gór-
ny Śląsk, Pomorze i Wielkopolskę. Szokowała też swoim entuzjazmem dla okultyzmu i seansów spirytystycznych. Zrobiłaby znacznie większą karierę, gdyby miała obrotnego agenta lub marszanda. Jej naiwność wykorzystywali liczni naciągacze. Nie miała też talentu do autoreklamy, hołdując staroświeckiemu przesądowi, że dobra sztuka broni się sama. Często rozdawała obrazy, zamiast je sprzedawać. Swoje artystyczne powołanie traktowała śmiertelnie serio - jak na "zakonnicę sztuki" przystało. Jej siostra, niespełniona pianistka, alkoholiczka i morfinistka, popełniła samobójstwo.

Whistler w pajęczynie
Boznańska nie nadążała, a raczej nie chciała nadążać, za szybko zmieniającymi się modami w sztuce. Mimo to do końca zbierała dobre recenzje i nagrody (w 1937 r. zdobyła Grand Prix na paryskiej Wystawie Światowej). Była mistrzynią psychologicznego portretu. Wypracowała własny, melancholijny, rozpoznawalny na pierwszy rzut oka styl - jej obrazy sprawiają wrażenie rozmytych, zakurzonych, "pokrytych pajęczyną"- jak twierdził jeden z krytyków (inny lansował termin "malowanie przez woalkę"). Choć Boznańska przyznawała się jedynie do fascynacji twórczością Diego Velázqueza, w jej dziełach widać także wpływy m.in. Jamesa Whistlera, sztuki japońskiej i francuskich impresjonistów.
W przyszłym roku krakowskie Muzeum Narodowe, które posiada największą kolekcję dzieł malarki, chce zorganizować jej wielką retrospektywę. Zwiastunem jest wystawa (do 22 czerwca) w Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli. Wśród trzydziestu eksponowanych dzieł znalazł się portret malarza Pawła
Nauena z 1893 r., od którego zaczęła się międzynarodowa kariera Boznańskiej. Co ciekawe, model miał z powodu pozowania same kłopoty - krytyka uznała bowiem płótno za wzorcowy wizerunek zblazowanego dekadenta. Ekspozycję uzupełniają fotografie artystki oraz biograficzny film w reżyserii Przemysława Młyńczyka. Mottem wystawy jest cytat z listu Boznańskiej do ojca: "To moje szczęście, innego nie pragnę na świecie i w chwili, kiedy nie będę mogła więcej malować, powinnam przestać żyć". Podobno w dawnej krakowskiej pracowni straszy teraz jej duch.

Więcej możesz przeczytać w 20/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 20/2003 (1068)

  • Wprost od czytelników18 maj 2003, 1:00Listy od czytelników3
  • Realny baraninizm18 maj 2003, 1:00Jedną z właściwości kwarków, jest to, że pozornie niemal swobodnie "pływają" one w jądrach atomowych.3
  • Peryskop18 maj 2003, 1:00Rzeczpospolita Europejska Organizatorzy X Polskich Spotkań Europejskich Polska Fundacja im. Roberta Schumana Komitet Integracji Europejskiej przedstawicielstwo Komisji Europejskiej władze Warszawy Narodowy Bank Polski tygodnik "Wprost"...8
  • Dossier18 maj 2003, 1:00ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI, prezydent RP "Leszek Miller jest premierem z sukcesami, o których zapominamy za łatwo" Program III Polskiego Radia LECH WAŁĘSA, były prezydent RP Kto ma walizki duże, to pakować się i wyjeżdżać. Tutaj jest...9
  • Z życia koalicji18 maj 2003, 1:00SLD, przygotowując się do wyborów parlamentarnych, wynajął już pewną warszawską agencję reklamową. Nie, to nie pomyłka. Otóż wybory mają się odbyć jesienią! Taki jest podobno plan SLD: po wygranym referendum europejskim - wybory...10
  • Z życia opozycji18 maj 2003, 1:00W święto 3 Maja Liga Polskich Rodzin rozpoczęła kampanię antyunijną przez duże "k". Najfajniejsze zacznie się za dwa tygodnie, kiedy liga pokaże swoje spoty w telewizji. Na razie muszą nam wystarczyć ulotki i plakaty. Przy okazji liga...11
  • M&M18 maj 2003, 1:00Nieprzystawanie trójkątów - feleiton Marka Majewskiego12
  • Playback18 maj 2003, 1:00Jacques Chirac, prezydent Francji, Aleksander Kwaśniewski, prezydent RP, i Gerhard Schröder, kanclerz Niemiec12
  • Balcerowicz rozbrojony18 maj 2003, 1:0070 pistoletów Glock 17 oraz 22 pistolety maszynowe Glauberyt przekazał policji Narodowy Bank Polski.12
  • Fotoplastykon18 maj 2003, 1:0014
  • Poczta18 maj 2003, 1:00Listy od czytelników16
  • Kadry18 maj 2003, 1:0017
  • Iracka lokomotywa18 maj 2003, 1:00Na odbudowie Irak możemy zarobić 2-3 miliardy dolarów18
  • Porządek Baraniny18 maj 2003, 1:00Jeremiasz Barański (Baranina) odszedł z tego świata w chwili, gdy mógł zaszkodzić co najmniej kilkuset osobom w Polsce, a także w Austrii, Niemczech i Wielkiej Brytanii: od zwykłych policjantów, po polityków z pierwszych stron gazet. W procesie...24
  • Euroapelomania18 maj 2003, 1:00Im więcej apeli o udział w euroreferendum, tym niższa frekwencja30
  • Milczenie cieląt18 maj 2003, 1:00Polska może zapłacić gigantyczne odszkodowania z powodu opóźnień w przyjmowaniu unijnego prawa32
  • Biało - Polacy18 maj 2003, 1:00Jak rozpoznać Żyda po twarzy, anarchistę po ubiorze - 10 tys. nastolatków "wyszkolą" tego lata w Polsce neonaziści.34
  • Układ krwionośny18 maj 2003, 1:00Potwierdziły się obawy "Wprost" z 2000 r.: za nie istniejącą fabrykę osocza w Mielcu podatnicy zapłacą ponad 140 mln zł38
  • Na Księżyc18 maj 2003, 1:00Pax Americana to błogosławiony dyktat umiejętności i sprawności39
  • Nałęcz - Zapluty karzeł18 maj 2003, 1:00Pod względem brutalizacji polityki daleko nam jeszcze do II RP39
  • Giełda i wektory18 maj 2003, 1:00Hossa Świat VolkstrabantPopularny niegdyś trabant pojawi się w nowym wcieleniu jako africar. Niemiecka firma Sachsenring Automobiltechnik (SARL) planuje opracowanie prototopu i rozpoczęcie produkcji auta w Afryce. SARL chce dać szansę posiadania...40
  • CK Nafta!18 maj 2003, 1:00Jak najdrożej sprzedać skórę na rynku paliw?42
  • Węgiel gordyjski18 maj 2003, 1:00Rosja szantażuje nas wypowiedzeniem wojny celnej46
  • Guru Kołodki18 maj 2003, 1:00Z kogo składa się minister finansów48
  • Keynes z lodówki18 maj 2003, 1:00Plan Kołodki i Hausnera, czyli jak dać ludziom więcej pieniędzy, odbierając im pieniądze54
  • Wolność tygrysom!18 maj 2003, 1:00Czy Polska była europejskim tygrysem, czy tylko krową?56
  • Spadochron made in USA18 maj 2003, 1:00Europejscy bankruci nie są skazani na samobójstwo58
  • Ostatni lot?18 maj 2003, 1:00Koniec, czyli początek nowej ery podniebnych podróży60
  • Upiorki przeszłości18 maj 2003, 1:00Zygmunt Bauman, Mieczysław F. Rakowski, Grzegorz W. Kołodko, czyli dlaczego rząd Millera osiągnął rekordowy - dziesięcioprocentowy - poziom poparcia62
  • Supersam18 maj 2003, 1:00Rakieta dla koneserów Dotychczas auta Subaru znane były z dość banalnej karoserii i znakomitych silników. Samochodami tej marki jeździli najlepsi rajdowcy świata. Dziś za kierownicą subaru zasiada m.in. Fin Tommi Mäkinen....66
  • Szkolny apartheid18 maj 2003, 1:00Segregacja płci w szkołach podnosi poziom nauczania i dyscyplinę68
  • Zebra w kratki18 maj 2003, 1:00Połowa polskich ogrodów zoologicznych to więzienia dla zwierząt72
  • Bójmy się bać18 maj 2003, 1:00Cieszę się, że Małgorzata Domagalik ("Schwul, czyli pedał", nr 19) włączyła się do dyskusji o kampanii plakatowej ("Niech nas zobaczą") organizacji homoseksualnych.74
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta - Koperek kontra pietruszka18 maj 2003, 1:00Drogi Robercie! Czy nie za duŻo tej pietruszki? Wszędzie pietruszka! Do każdej zupy, do każdej surówki, w każdej sałatce, na ziemniakach - sypiemy tę natkę jak Włosi parmezan. Tak, tak, wiem, Włosi także sypią masę pietruszki, podobnie jak i...76
  • Chiński holocaust zwierząt18 maj 2003, 1:00Po ulicach Pekinu jeżdżą samochody, z których nawołuje się do usypiania psów i kotów jako roznoszących wirus SARS78
  • Bliski Zachód18 maj 2003, 1:00Wyższa forma kolonializmu80
  • Know-how18 maj 2003, 1:00Na ratunek Ziemi Jeśli Ziemia pozostanie na swojej orbicie, będziemy zgubieni - twierdzą astrofizycy. Słońce pewnego dnia zamieni się w czerwonego olbrzyma, jak wszystkie gwiazdy o podobnej masie. Ziemia zostanie wówczas pochłonięta przez...83
  • Choroba na receptę18 maj 2003, 1:00Co czwarty pacjent pada ofiarą lekarza84
  • Erotyka mózgu18 maj 2003, 1:00Esencja męskości reguluje cykl płodności kobiet88
  • Narkotyk odwykowy18 maj 2003, 1:00Ekstrakt z korzenia afrykańskiej rośliny leczy z narkomanii92
  • Bez granic18 maj 2003, 1:00Sterani weterani "Weterani to podpora białoruskiego społeczeństwa" - przypominał prezydent Aleksander Łukaszenka w przemówieniu z okazji Dnia Zwycięstwa i 58. rocznicy zakończenia wielkiej wojny ojczyźnianej. Na Białorusi, jak...96
  • Nibyland Polen18 maj 2003, 1:00W odczuciu niemieckich elit politycznych, RP wciąż pozostaje nibylandem niedorozwiniętego społeczeństwa nieudaczników.98
  • Największe zboczenie świata18 maj 2003, 1:00Rozmowa z BERNARD-HENRIM LÉVYM, francuskim filozofem102
  • Wiceprezydent świata18 maj 2003, 1:00Blair, wnuk Churchilla, syn Thatcher?104
  • Trójka bez sternika18 maj 2003, 1:00We Wrocławiu ostatecznie zakończył się dla nas brukselski "pralinkowy szczyt"108
  • Zepsuty karabin bolszewików18 maj 2003, 1:00Czy nowa awangarda rewolucji proletariackiej usiłowała stworzyć państwo w Kazachstanie?110
  • Małysz i inni18 maj 2003, 1:00Sportowcy i twórcy obdarzeni autorytetem nie zawahali się go wykorzystać w słusznej sprawie111
  • Menu18 maj 2003, 1:00Kraj Laureatki Pen Clubu "Za pomocą oszczędnych, lirycznych zdań, łudzących iluzją znajomych szczegółów - zastawiony stół, śpiące dziecko, nie posłane łóżko - jesteśmy nagle zanurzani w otchłań szaleństwa,...112
  • Żadnych granic18 maj 2003, 1:00Festiwal Eurowizji: Ich Troje kontra Tatu114
  • Terminator XXI18 maj 2003, 1:00Filmowe hity na lato118
  • Kino Tomasza Raczka18 maj 2003, 1:00Recenzje filmów: czas religii,Oszukać przeznaczenie119
  • Praga Europy18 maj 2003, 1:00Czeską Pragę promują Mozart, Kafka, Gehry, Jagger i Willis120
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego18 maj 2003, 1:00Recenzje płyt121
  • Królowa myszy18 maj 2003, 1:00Olga Boznańska twierdziła, że skrzywdzono Niemców, odbierając im Górny Śląsk i Pomorze122
  • Sezon odjazdowy18 maj 2003, 1:00Pożytki z wyjeżdżania są rozliczne. Społeczeństwo, wyjechawszy na długi weekend, zrelaksowało się i już liczy dni do następnego.124
  • Prezes z dyplomem18 maj 2003, 1:00Najlepsza, według prezesa Kwiatkowskiego, telewizja europejska, czyli TVP, ujawniła pewną słabość, mianowicie nie zatrudnia fachowych tłumaczy. Nie powiodło się więc przełożenie na język polski uzasadnienia nagrody otrzymanej od Europejskiej Unii...124
  • Organ Ludu18 maj 2003, 1:00TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 20 (33) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 12 maja 2003 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Ludowa Ojczyzna w sercach wielu z nas Jeszcze brzmią echa 1-majowego święta i 9-majowej parady Zwycięstwa. Z...125
  • Che opyla kamerę18 maj 2003, 1:00Gdyby Che Guevara żył, przemycałby narkotyki i za kasę porywał ludzi. Czyli nie nadawałby się na idola, chyba że w Pruszkowie126
  • Ranking szkół wyższych - Uniwersytet rynkowy18 maj 2003, 1:00Najlepsi to: UAM, Politechnika Wrocławska, AM Poznań, SGH, WSPiZ im. Kozińskiego.204
  • Ranking szkół wyższych - Ranking masowego rażenia18 maj 2003, 1:00Wartość uczelni nie zależy od ocen profesorów, lecz studentów218
  • Ranking szkół wyższych - Szkoła biznesu18 maj 2003, 1:00Po 1989 roku kuźnie kadr gospodarki socjalistycznej pospiesznie przemalowano na świątynie biznesu223