Bogowie z laboratoriów

Bogowie z laboratoriów

Dodano:   /  Zmieniono: 
Biolodzy już dawno wypuścili dżina z butelki. Klasyczne reguły rządzące światem ożywionym przestały obowiązywać. Możliwe stają się coraz bardziej zaskakujące modyfikacje żywych organizmów. Niedawno stworzono chimerę - embrion mający część genów kury, a część myszy.
 Największą sensację wywołała zapowiedź, że w wyniku połączenia powstanie zwierzę podobne do ptaka, ale będzie miało ono zęby, choć u ptaków zanikły one 80 mln lat temu. Ma to być udana próba przywrócenia cech utraconych podczas ewolucji.
Inna wiadomość z ostatniej chwili: jeśli wyniki eksperymentów na myszach uda się potwierdzić na ludziach, mężczyźni będą mogli się stawać matkami. Kolejna rewelacja: w ubiegłym miesiącu z komórki pobranej z nowotworu mózgu wyhodowano zarodek ssaka. Kilka zespołów na świecie próbuje stworzyć sztuczne życie - bakterię z najmniejszą możliwą liczbą genów, zdolną do samodzielnej egzystencji, nie istniejącą w przyrodzie.
James Watson, odkrywca struktury DNA, twierdzi, że dreszcz go przechodzi na myśl, iż nasza przyszłość mogłaby spoczywać w rękach wiecznych pesymistów, którzy w manipulacjach genetycznych widzieliby tylko zagrożenia. Równocześnie przyznaje jednak, że nie można przewidzieć skutków podobnych eksperymentów, nim zostaną one przeprowadzone. "Mamy kwalifikacje w tym względzie nie lepsze od krasnoludków" - napisał 25 lat temu. Od tego czasu biolodzy stali się jeszcze odważniejsi, produkując chimery, sztuczne plemniki i klony.

Farma komórek jajowych
"Przez cztery dni mnożyły się jak szalone" - opowiadał o tworzonych w laboratorium komórkach jajowych Hans Schoeler, biolog z Uniwersytetu Pensylwanii. Komórek jajowych i plemników nikomu dotychczas nie udało się wyhodować sztucznie. Wydawało się, że natura skutecznie chroni swe najcenniejsze wynalazki przed plagiatem. Co najbardziej zaskakujące, jaja w tym eksperymencie powstawały zarówno z komórek żeńskich, jak i męskich. Na razie - mysich. Należy jednak przypuszczać, że nie tylko samce myszy, ale także męscy przedstawiciele homo sapiens będą zdolni do wyprodukowania własnych jaj, co dziś jest wyłącznie przywilejem kobiet.
W doświadczeniu przeprowadzonym na Uniwersytecie Pensylwanii jaja powstawały spontanicznie, bez dodawania chemicznych stymulantów. W laboratoryjnych naczyniach umieszczono tzw. komórki macierzyste pobrane z embrionów myszy. Powstawały z nich pęcherzykowate komórki jajników, otaczające zwykle troskliwą opieką jaja, i komórki jajowe. Te pierwsze wytwarzały nawet żeński hormon estrogen. Jaja rozwijały się normalnie.
"Mózg wzdraga się na myśl o potencjalnych zastosowaniach takiej techniki. Wyobraźmy sobie jeszcze, co się stanie, jeśli ten sam zabieg uda się powtórzyć z plemnikami" - "Washington Post" cytuje opinię Johna Eppiga, genetyka z Jackson Laboratory w Bar Harbor.
Na sztuczne plemniki najprawdopodobniej nie trzeba będzie długo czekać. Zespół z Instytutu Nauk o Życiu w Tokio już odniósł sukces w tej dziedzinie. Dziennikarze z tygodnika "New Scientist" twierdzą, że posiadają dokument, z którego wynika, iż Japończykom udało się wyhodować spermę z mysich komórek macierzystych. Jeśli sztuczną spermą uda się zapłodnić sztuczne jaja i uzyskać embriony, sukces tych manipulacji będzie pełny. Technika ta dałaby większe możliwości rozrodcze mężczyznom niż kobietom. Z męskich komórek macierzystych, zawierających zarówno chromosom męski Y, jak i żeński X, można by uzyskać i jaja, i plemniki. Z kobiecych, wyposażonych tylko w żeński chromosom X, jedynie jaja. Mężczyznom do wyhodowania poczętego przez nich embrionu nadal potrzebne byłyby matki zastępcze.

Embrion z nowotworu
Manipulacja "żywym towarem" stała się możliwa, gdy biolodzy stwierdzili, że każda komórka ma wszystkie geny potrzebne do tego, by powstał z niej cały organizm, i kiedy się nauczyli z tej wiedzy korzystać. Badacze ze Szpitala Klinicznego w Memphis wykorzystali do tworzenia życia komórki, które nigdy nie kojarzyły się z jego dawaniem, a samo ich pojawienie się budzi grozę. Wyniki ich eksperymentu opisano w czerwcowym numerze czasopisma medycznego "Cancer Research“. Naukowcy wyklonowali embrion myszy z nowotworu mózgu, dowodząc, że nawet te chorobowo zmienione komórki mogą dawać życie. Nie kontrolowany rozwój komórki raka okazał się odwracalny, można go zatrzymać, a komórkę przeprogramować tak, by stała się rozrodczą i dała początek organizmowi. James Morgan, neurobiolog ze szpitala w Memphis, próbuje poprzez te eksperymenty zrozumieć również, co powoduje raka. Są to najczęściej przyczyny złożone. Komórki embrionu wyhodowane przez niego z nowotworu zachowały mutacje genetyczne z "poprzedniego wcielenia", ale nie przekształciły się w rakowe.

Sztuczne genomy
Do najśmielszych współczesnych projektów należy próba stworzenia życia, jakiego na ziemi jeszcze nie było. Jedni badacze chcą w tym celu skonstruować sztuczny genom, włączając do niego minimum genów niezbędnych komórce do życia. Prace takie już w połowie lat 90. prowadził Instytut Badań nad Genami (TIGR - The Institute for Genomic Research) stworzony przez Craiga Ventera, naukowca i przedsiębiorcę, który wygrał wyścig o pierwszeństwo w poznaniu ludzkiego genomu. Amerykański resort energii przyznał w tym roku Venterowi kilka milionów dolarów na próbę skonstruowania bakterii dotychczas nie istniejącej w przyrodzie. Równocześnie kilka innych zespołów też szuka najmniejszego zestawu genów, które mogłyby zapewnić komórce niezależne istnienie.
Podobny cel chcieliby osiągnąć nanotechnolodzy - wśród nich George Church z Harwardzkiej Szkoły Medycznej. Ich zdaniem, biologiczne systemy byłyby najwydajniejsze w budowaniu żywych fabryk, np. banków pamięci. Informacje zapisane byłyby tam w DNA. Church ma nadzieję tak zaprogramować komórkę, by tworzyła białko z aminokwasów nie występujących w żywych organizmach na ziemi. Syntetyczna komórka byłaby tylko pierwszym krokiem na drodze do kreowania wyższych form sztucznego życia.
Warto jednak pamiętać, że mamy kwalifikacje w przewidywaniu skutków tych śmiałych poczynań "nie lepsze od krasnoludków".

Więcej możesz przeczytać w 25/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 25/2003 (1073)

  • Na stronie - Koza nostra22 cze 2003, 1:00Kozy do polityki wprowadzono w Polsce dość dawno.3
  • Peryskop22 cze 2003, 1:00Pytania do Millera Wiesław Walendziak PiS Czy szef rządu wie, że jest jedynym premierem w Europie, któremu udało się jednego dnia przyjąć założenia do budżetu, a następnego dnia je zdezawuować? Zyta Gilowska PO Czy w ramach wyciągania...8
  • Dossier22 cze 2003, 1:00 Aleksander KWAŚNIEWSKI prezydent RP "Doceniam i wiem, jak wiele zawdzięczamy prezydentowi Wałęsie, jeśli chodzi o naszą drogę do UE. Swoją rolę ma zapisaną w historii. Chcę też wyrazić szacunek dla postawy, którą wykazywał przed...9
  • Z życia koalicji22 cze 2003, 1:00Strasznie trudno jest być w Europie, jeśli się nie posiadło daru bilokacji. Nie wiadomo bowiem, gdzie i z kim świętować wyniki referendum. To dlatego, że w związku z szalejącą sympatią między premierem i prezydentem obaj panowie urządzili...10
  • Z życia opozycji22 cze 2003, 1:00Dzień po słynnym referendum zaproszono Lecha Kaczyńskiego do TVN 24. Najpierw jednak widzowie obejrzeli radość prezydenta Kwaśniewskiego i innych polityków SLD. Po zakończonym materiale Justyna Pochanke zwróciła uwagę, że jej gość ma...11
  • M&M22 cze 2003, 1:00EPITAFIUM DLA GENIUSZA FINANSÓW12
  • Playback22 cze 2003, 1:0012
  • Parlamentarzyści jak drużyna Janasa22 cze 2003, 1:00Reprezentacja parlamentarna w piłce nożnej przegrała 1:6 z drużyną polityków węgierskich. Co prawda Polacy strzelili dwa gole, ale jeden okazał się samobójczym strzałem Mirosława Drzewieckiego, posła PO.12
  • Fotoplastykon22 cze 2003, 1:0014
  • Poczta22 cze 2003, 1:00Listy czytelników16
  • Kadry22 cze 2003, 1:0017
  • Sojusz Lewicy Dryfującej22 cze 2003, 1:00Czym zakończą się rządy Millera i jego ekipy?18
  • Ostatnia nadzieja czerwonych22 cze 2003, 1:00Hausner tak jak Kołodko wierzy, że można ręcznie sterować wydatkami obywateli20
  • Budżet bzdur22 cze 2003, 1:00Po Kołodce pozostała megadziura w budżecie - taka, jaka pochłonęła rząd Buzka22
  • Prawdziwi Polacy22 cze 2003, 1:00W referendum głosowaliśmy wedle podziałów zaborowych24
  • Pospolite euroruszenie22 cze 2003, 1:00O tym jak wolontariusze wprowadzali Polskę do Unii Europejskiej.28
  • Gangrena w Lublinie22 cze 2003, 1:00Lubelscy prokuratorzy i policjanci pomagali gangsterom i tuszowali przestępstwa32
  • Cafe Wprost22 cze 2003, 1:00Spotkanie z Markiem Belką, szefem Międzynarodowego Zespołu Koordynacyjnego w Iraku36
  • Nałęcz - Kadencja22 cze 2003, 1:00Mandat obecnego układu rządzącego wygasł niemal do cna37
  • Poczta22 cze 2003, 1:00Listy od czytelników37
  • Giełda i wektory22 cze 2003, 1:00Hossa Świat Powrót stachanowców Białoruski rząd postanowił wypłacić premie ubiegłorocznym przodownikom pracy. Na ten cel Rada Ministrów Białorusi wydzieliła z budżetu państwa prawie 60 mln rubli, czyli równowartość 30...38
  • Letnia giełda pracy22 cze 2003, 1:00Ponad pół miliona sezonowych miejsc pracy czeka w kraju40
  • Hipermarket Europa22 cze 2003, 1:00Gdzie się wybrać na tańsze zagraniczne zakupy po 1 maja 2004 roku46
  • Hybryda polska22 cze 2003, 1:00Zdecydowane osłabienie tempa wzrostu PKB, wysoka stopa bezrobocia, zły stan finansów publicznych i brak postępów strukturalnych - to skutki zejścia na "trzecią drogę" ustrojową, zapoczątkowane tzw. wojną na górze w...50
  • Balcerowicz wprost22 cze 2003, 1:00Sukces Litwy to zdecydowane zaostrzenie dyscypliny budżetowej i płacowej połączone z reformami gospodarki52
  • Supersam22 cze 2003, 1:00Rozmowa z Juanem Carlosem Ferrero, zwycięzcą tegorocznego turnieju Rolanda Garrosa Ktoś nade mną czuwa Cezary Gurjew: Podobno zagrasz w Polsce na lipcowym turnieju Idea Prokom Open w Sopocie. Juan Carlos Ferrero: Chcę przyjechać, dobrze zagrać i...54
  • Narzeczona z e-maila22 cze 2003, 1:00Pół miliona erotycznych schadzek odbywa się codziennie w Internecie58
  • Pani domu22 cze 2003, 1:00Najsławniejszej Polce w Ameryce, miliarderce Marcie Stewart, grozi więzienie62
  • Blokada głowy22 cze 2003, 1:00Tylko 13 proc. aut w Europie ma automatyczne skrzynie biegów, w USA - 90 proc.64
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza22 cze 2003, 1:00Byłem już zmęczony. Zmęczony i wściekły. Przedreferendalne enuncjacje wszech-Polaków, telefoniczne liściki pana Halbera, skandalicznie wysokie ceny koktajlu caipirinha w krakowskich barach, obecność pań Beger i Błochowiak w najważniejszych...66
  • Druga płeć - Prawda z pamięci22 cze 2003, 1:00W "Living History" jedni będą szukali potwierdzenia nieprzychylnych Hillary Clinton opinii, a drudzy dowodów na to, że przerosła męża68
  • Mur z trupów22 cze 2003, 1:00Powstanie berlińskie w 1953 r. zostało sprowokowane przez władze NRD i Kreml70
  • Know-how22 cze 2003, 1:00Choroba, nie przemoc Rzadka choroba krwi, zwana hemophagocytic lymphohistiocytosis (HLH), może wywołać objawy podobne do syndromów zespołu dziecka maltretowanego. Kiedy dwunastodniowy syn Christiny Nguyen-Phuoc przestał jeść i miał...73
  • Przedszkole rencistów22 cze 2003, 1:00Żelazne płuca, w które wkładano zdeformowane ciała dzieci chorych na polio (porażenie dziecięce), można dziś znaleźć wyłącznie w muzeum.74
  • Bogowie z laboratoriów22 cze 2003, 1:00Biolodzy już dawno wypuścili dżina z butelki. Klasyczne reguły rządzące światem ożywionym przestały obowiązywać. Możliwe stają się coraz bardziej zaskakujące modyfikacje żywych organizmów. Niedawno stworzono chimerę - embrion mający część genów...78
  • Człowiek z energii22 cze 2003, 1:0025 marca 1922 r. w amerykańskim czasopiśmie "Survey" można było przeczytać: "Jest więc coś, co nazywamy energią, co pod postacią ruchu obraca koła maszyn, napędza pociągi, parowce, tramwaje i samoloty; jako światło zmienia noce w dzień, w postaci...80
  • Bez granic22 cze 2003, 1:00Karol bez brody Książę Walii odwiedził w ubiegłym tygodniu największą świątynię sikhów poza ich ojczystym stanem Pendżab w Indiach. Nie musiał w tym celu się udawać w daleką podróż - świątynię otwarto bowiem w Southall, w zachodnim...82
  • Międzynarodowe targi brukselskie22 cze 2003, 1:00Gdy my broniliśmy Boga w europejskiej konstytucji, inni dzielili w UE władzę84
  • Lek na eurosklerozę22 cze 2003, 1:00Unia liberałów kontra unia biurokratów86
  • Atom Saddama22 cze 2003, 1:00"Wprost" dotarł do konstruktorów irackiej bomby atomowej! - Agata Jabłońska z Bagdadu i Londynu.88
  • Pułki Beradara22 cze 2003, 1:00Talibowie są gotowi do letniej inwazji na Afganistan91
  • Ano!22 cze 2003, 1:00Ceny beherovki, rumu i - oczywiście - piwa rzucają się w oczy bardziej niż wzór karty do głosowania.93
  • Elektorat czy obywatele22 cze 2003, 1:00Wyniki referendum dowiodły, że Polacy są zdolni do realizmu i kierują się sugestiami papieża94
  • Menu22 cze 2003, 1:00Świat Tom i Małgorzata Niezrażony chłodnym przyjęciem "Nieba" Tom Tykwer (scenariusz Krzysztofa Kieślowskiego) zamierza teraz zekranizować "Mistrza i Małgorzatę". Niemiecki reżyser w roli diabła Wolanda widzi Johnny'ego Deppa....96
  • Ich sześcioro22 cze 2003, 1:00Zespół Łzy wkrótce zdetronizuje Ich Troje98
  • Globalny amant22 cze 2003, 1:00Mógł mieć każdą kobietę, a prawie pół wieku spędził z ukochaną żoną, będąc jej absolutnie wierny102
  • Kino Tomasza Raczka22 cze 2003, 1:00Recenzje filmów: Wpadka, Statek Miłości103
  • Kulturalna gorączka22 cze 2003, 1:00Dziesięć najciekawszych imprez kulturalnych lipca104
  • Lelouch i leluchy22 cze 2003, 1:00Rozmawiają ZYGMUNT KAŁUŻYŃSKI i TOMASZ RACZEK106
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego22 cze 2003, 1:00Recenzje płyt107
  • Hazardziści22 cze 2003, 1:00Człowiek cały czas żyje emocjami, ale kiedy jednym wystarczy przejście przez ulicę w godzinach szczytu, innym do pełnego szczęścia potrzeba zastawienia włas-nego domu wraz z koleżanką małżonką tylko po to, by zobaczyć, co przeciwnik miał w...108
  • Gra w dziada22 cze 2003, 1:00Są - w mojej prywatnej opinii - dwa zawody stanowczo przeceniane społecznie: disc jockey i trener selekcjoner. Artystyczne posłannictwo didżeja polega na puszczaniu płyt, często zresztą w sposób całkowicie niezgodny z ich przeznaczeniem. Zajęcie...108
  • Organ Ludu22 cze 2003, 1:00TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 25 (38) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 16 czerwca 2003 r. Cena + VAT + ZUS + winieta Leszek Miller na fali sukcesu Kolejny sukces I sekretarza Partii i rządu Leszka Millera w tym tygodniu. Najpierw...109
  • Kombi wraca!22 cze 2003, 1:00Chłopaki z Kombi podążyli za demoniczną wokalistką na przedproże rzeźni, a przecież urodzili się, by nieść radość i piękno110
  • 100 najbogatszych Polaków - Królowie biznesu22 cze 2003, 1:00To, co nas obezwładnia, ich hartuje. To, co nas napawa zaufaniem, ich czyni twardymi i bezwzględnymi. Oni nigdy nie spoczną i nigdy nie będą mieli dość" - pisał w latach 30. minionego wieku o najbogatszych Amerykanach Francis Scott Fitzgerald. Ta...244