Piekło w raju

Dodano:   /  Zmieniono: 
Szwedzka niewola kontra amerykańska wolność
Szwedzi są żywcem obdzierani ze skóry przez swe państwo. Hanna Virsen, lekarz pediatra z Göteborga, zarabiająca jak na warunki szwedzkie znakomicie, bo ponad 500 tys. koron brutto (około 60 tys. USD) rocznie, nie zastanawia się nad tym, że przeciętny Amerykanin pracuje dłużej niż Szwed, jedzie na krótsze wakacje i nie ma zagwarantowanej opieki państwowej służby zdrowia. Virsen dostrzega za to, i wprawia ją to w zdumienie i złość, że jej kuzyn Georg, który wyjechał do USA i jest tylko brygadzistą w niewielkiej fabryce plastiku pod Detroit, żyje na znacznie wyższym poziomie niż ona, przedstawicielka górnej warstwy szwedzkiej klasy średniej. Państwo zabiera jej w postaci podatków prawie 270 tys. koron (32,7 tys. USD) rocznie! Podobnie jak Hanna Virsen myśli coraz więcej Szwedów, obywateli kraju, gdzie egalitaryzm stał się filozofią rządzenia.
Zdaniem Paula Krugmana, amerykańskiego lewicowego ekonomisty publikującego na łamach dziennika "The New York Times", szwedzki model państwa opiekuńczego (welfare state), z bezpłatną opieką medyczną i edukacją, szczodrymi zasiłkami dla bezrobotnych, rządowymi dotacjami dla artystów i mnóstwem wolnego czasu dla zatrudnionych, prowadzi do większego dobrobytu niż wolnorynkowy model amerykański, z jego "nierównością, brutalną walką konkurencyjną, przestępczością i społeczną niesprawiedliwością". Raj gratis? Nic bardziej mylnego. Za wszystkie przywileje Szwedzi muszą słono płacić podatkami, które pochłaniają do 70 proc. ich zarobków. Dlatego 30 lat temu przewodzili światowym rankingom indywidualnej zamożności obywateli, a dziś ustępują w nich miejsca m.in. amerykańskim Murzynom, czyli najgorzej sytuowanej ekonomicznie grupie społeczno-etnicznej w USA.

Miraż "darmochy"
O ile w oczach "postępowej opinii publicznej" Szwecja uchodzi za raj na ziemi, o tyle Stany Zjednoczone to ziemskie piekło. Szwedzi żyją przeciętnie o trzy lata dłużej niż Amerykanie, w Szwecji jest mniej tzw. wtórnych analfabetów, nikt tam nie boi się o byt ekonomiczny, mniej jest zbrodni - wyliczają entuzjaści skandynawskiego modelu państwa, które roztacza nad obywatelami opiekę taką jak rodzice nad nieporadnym, zagubionym dzieckiem. Dochód narodowy Szwecji na mieszkańca (19 615 USD) jest o 35 proc. niższy od amerykańskiego (28 338 USD), ale jest to "wbudowane w system" - zapewnia Krugman. Zauważa on, iż ceną szwedzkiej trzeciej drogi są wysokie podatki, lecz zaraz radzi: "Spójrzmy, ileż oni za te podatki dostają i jakie z tego płyną korzyści".
Bezpieczeństwo socjalne jest w Stanach Zjednoczonych teoretycznie mniejsze, ale dzięki wyższym zarobkom (i niższym podatkom) Amerykanów i tak stać na zapewnienie go sobie bez pomocy państwa. Wartość majątku przeciętnego gospodarstwa domowego w USA (64,4 tys. USD) jest wielokrotnie wyższa niż gospodarstwa szwedzkiego (9,2 tys. USD). Średnia pensja Amerykanina jest - w porównaniu z zarobkami Szweda - wyższa o 45 proc. Obywatel USA, by zarobić na kanapkę Big Mac, pracuje 8,1 minuty, podczas gdy Szwed ponad 5 minut (czyli 60 proc.) dłużej. Mimo manii sprawiedliwości społecznej i sztandarowego feminizmu socjaliści wcale nie poprawili losu kobiet, których zarobki są w Szwecji o 13 proc. niższe niż płace mężczyzn, a od lat 80. ta relacja systematycznie zmienia się na niekorzyść kobiet.
Inną sprawą jest jakość rzekomo darmowych usług zapewnianych przez państwo. - Co mi po bezpłatnym państwowym leczeniu, skoro jego jakość jest bardzo niska? Szwedzkie gabinety dentystyczne wyglądają tak jak nasze 40 lat temu - twierdzi Lester Hamlock z Louisville w stanie Kentucky, programista pracujący dla filii koncernu Ericsson. Hamlock rok temu był w Szwecji na firmowym szkoleniu. W USA co miesiąc płaci za zdrowotną polisę ubezpieczeniową 500 USD, w zamian otrzymując wszystkie podstawowe usługi medyczne o nieporównanie wyższym standardzie niż w Szwecji.
Mimo wysokich opłat za studia liczba studentów w USA (320 na 1000 mieszkańców) jest wyższa niż w Szwecji (270 na 1000 mieszkańców), a w dodatku w Stanach Zjednoczonych uczą się oni w lepszych warunkach. W USA mniej jest samobójstw, a wskaźnik "poczucia szczęścia" jest tam o ponad 10 proc. wyższy niż w Szwecji. Amerykanie więcej czytają, częściej słuchają muzyki i chodzą do kina, nie mówiąc o tym, że gros książek, płyt i filmów ukazujących się w Szwecji to dzieła made in USA.

Uboga klasa średnia
Warunki życia w centrum Sztokholmu czy Malmö są nieporównanie lepsze od warunków, w jakich mieszka się w śródmieściu Detroit czy nowojorskim Harlemie. Jest to jednak przede wszystkim skutek różnic kulturowych, które zresztą systematycznie się zacierają. Gospodarstwo domowe przeciętnego Svensona jest natomiast znacznie gorzej wyposażone niż dom Smitha. Proporcjonalnie (na 1000 mieszkańców) Amerykanie mają o 25 proc. więcej pralek, o 65 proc. więcej zmywarek do naczyń, o 150 proc. więcej kuchenek mikrofalowych, 60 proc. więcej magnetowidów, 38 proc. więcej komputerów, 40 proc. więcej samochodów, a nawet o 2,2 proc. więcej telewizorów.
Dysproporcje widać nawet w wypadku ludzi ubogich, a zatem głównych adresatów państwowej pomocy. Liczba ludzi żyjących na skraju nędzy w Szwecji sięga 6 proc. społeczeństwa, w USA - 14 proc. Tyle że nędza nędzy nie jest równa. Bertha Peterson, czarnoskóra nauczycielka zatrudniona na pół etatu w jednej ze szkół dla dzieci niepełnosprawnych w Chicago, samotna matka dwojga dzieci, zarabia niespełna 26 tys. USD rocznie. W USA wystarcza to na bardzo skromne życie, mimo to członek jej rodziny je więcej mięsa i owoców niż przeciętny Szwed. Bertha ma własny samochód, lodówkę, pralkę z suszarką, zmywarkę, dwa telewizory, dwa komputery, stałe łącze internetowe, odtwarzacz DVD, kamerę wideo. Z rocznym dochodem w wysokości około 8,7 tys. USD na członka rodziny żyje lepiej niż niejeden reprezentant szwedzkiej middle class. W dodatku przy niższych podatkach ceny w USA są przynajmniej o połowę niższe niż w Szwecji.

Zasiłek kontra wysiłek
"Najgroźniejsza cywilizacyjnie - zwraca uwagę William L. Anderson, amerykański ekonomista szwedzkiego pochodzenia - jest towarzysząca państwu opiekuńczemu działalność destrukcyjna". Przywileje rozleniwiają, dlatego w USA wydajność produkcji per capita rośnie, a w Szwecji - według Szwedzkiego Instytutu Technologicznego - od 20 lat systematycznie spada. Amerykanie pracują w zawodach i branżach znacznie ciekawszych pod względem poznawczym, innowacyjnym. Nakłady na działalność badawczą w USA są trzykrotnie wyższe niż w Szwecji, a liczba amerykańskich laureatów Nagrody Nobla (szwedzkiego w końcu wynalazku) jest aż osiemnastokrotnie większa niż szwedzkich.
Przemysł Stanów Zjednoczonych bazuje na stale rozwijającej się przedsiębiorczości obywateli, której owocami są tysiące nowych przedsiębiorstw. Szwedzką gospodarkę wspiera kilka tradycyjnych filarów: Volvo, Ikea, Husqvarna, Saab, Ericsson i parę innych firm, które od lat dominują na tamtejszym rynku. Karierę od pucybuta do milionera w Szwecji trudno sobie wyobrazić. Egalitaryzm, który miał dać wszystkim równe szanse, doprowadził de facto do rządów kilku wpływowych rodzin (na przykład Wallenbergów), w których rękach znajdują się wymienione koncerny. Wysokie podatki i biurokracja pozbawiają innych szansy na dołączenie do elity ekonomicznej.
Dopóki zamożnym Szwedom wystarczy kapitału, mogą go w egalitarny sposób przejadać. W końcu jednak pieniądze się skończą. "I wtedy żadne państwo opiekuńcze nie pomoże. Państwo ma bowiem tylko tyle, ile posiadają jego obywatele" - ostrzega Anderson.
Więcej możesz przeczytać w 31/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 31/2003 (1079)

  • Na stronie - Moda na modę3 sie 2003, 1:00Ale co to jest moda? Każdy chce nosić na sobie coś takiego, co noszą wszyscy, ale jednocześnie, czego nie ma nikt inny. Paradoks?3
  • Peryskop3 sie 2003, 1:00Papież bez lewodopy To nie atak choroby, lecz zaprzestanie podawania lewodopy jest powodem pogorszenia się formy papieża. Pierwsze symptomy odnotowano podczas czterodniowej pielgrzymki Jana Pawła II do Chorwacji na początku czerwca. Panowały tam...6
  • Dossier3 sie 2003, 1:00Józef OLEKSY poseł SLD "Minister Jakubowska jest postacią barwną, jest postacią atrakcyjną, dynamiczną, wulkaniczną i muszę powiedzieć, że współpraca z nią jest atrakcyjna" TOK FM Jan Maria ROKITA poseł Platformy...7
  • Poczta3 sie 2003, 1:00To tylko mafia W związku z artykułem Wojciecha Sumlińskiego "To tylko mafia" (nr 29) wyrażam stanowczy protest przeciwko praktykom dziennikarskim zastosowanym przy pisaniu tego tekstu. Nigdy w sprawie związanej z opisywaną aferą nie...9
  • Kadry3 sie 2003, 1:009
  • M&M3 sie 2003, 1:00JEDYNY SPOSÓB Komu od ciągłych afer wytchnienie się marzy, kto chce, by politycy nie tracili twarzy, niech namówi na urlop wszystkich dziennikarzy.10
  • Playback3 sie 2003, 1:0010
  • Ulicki zakochany w Krenzu3 sie 2003, 1:00"Jesteś mężczyzną wyższym i przystojniejszym od Ericha Honeckera" - to nie erotyk, ale fragment zaangażowanego wiersza "Do Egona Krenza" (byłego przywódcy NRD), napisanego przed dwoma laty przez Ryszarda Ulickiego, nowego członka Krajowej Rady...10
  • Z życia koalicji3 sie 2003, 1:00Aleksander Kwaśniewski jest prezydentem wszystkich Polaków, z wyjątkiem rybaków. Kiedy odpoczywa w Juracie, dzielna marynarka wojenna zamyka akwen naprzeciwko jego hotelu, co wkurza rybaków, którzy mają w zwyczaju...12
  • Z życia opozycji3 sie 2003, 1:00Coraz lepiej sobie radzą w rankingach bracia Kaczyńscy, którzy ustępują pola tylko Aleksandrowi Kwaśniewskiemu. Lech (47 proc. popularności) ciągle wyprzedza Jarosława, ale tylko o 2 proc. Ale za to Jarosławowi szybciej przybywa...13
  • Fotoplastykon3 sie 2003, 1:0014
  • Wakacje z kantem3 sie 2003, 1:00Sześć na dziesięć polskich biur turystycznych oszukuje klientów!16
  • Pakt antypedofilski3 sie 2003, 1:00Media wymusiły na polskim parlamencie zaostrzenie prawa przeciwko pedofilom20
  • Niemiecka rewizja3 sie 2003, 1:00Niech Polacy zrzekną się roszczeń wobec dawnego ZSRR na rzecz niemieckich wypędzonych22
  • Sejm bublodawców3 sie 2003, 1:00W Polsce można handlować ustawami, wstawiać lub usuwać całe paragrafy albo ich fragmenty24
  • Przystanek Owsiak3 sie 2003, 1:00Festiwal w Żarach to największy hipisowski spektakl na świecie30
  • Nałęcz - Hulaj dusza3 sie 2003, 1:00Tylko ograniczenie immunitetu ukróci łamanie prawa przez posłów33
  • Giełda i wektory3 sie 2003, 1:00Hossa Świat Odlotowy samolot Tanie linie lotnicze Virgin Atlantic chcą przejąć klientów klasy biznes oraz pasażerów wycofanych z użytku samolotów Concorde. Richard Branson, właściciel VA, wpadł na pomysł nowego zestawu usług...34
  • Dolar z katapultą3 sie 2003, 1:00Amerykańskie firmy nokautują konkurentów - dowodzi "Business Week"36
  • Piekło w raju3 sie 2003, 1:00Szwedzka niewola kontra amerykańska wolność40
  • Strategia taktyków3 sie 2003, 1:00O nietrwałości "trwałego ożywienia gospodarczego"42
  • Jastrzębie w gołębniku3 sie 2003, 1:00Niedouczeni politycy psują złotego44
  • Balcerowicz wprost - O rezerwach na chłodno3 sie 2003, 1:00Duże rezerwy walutowe odstraszają agresorów, czyli spekulantów chcących osłabić złotego48
  • 2 x 2 = 4 - Polska prywatyzacja3 sie 2003, 1:00Polacy ciągle żyją urojeniami na temat wartości majątku odziedziczonego po PRL49
  • Supersam3 sie 2003, 1:00Domowy szpieg SpyTel, przenośny system alarmowy firmy Zepter działający w sieci telefonii komórkowej, pozwala usłyszeć przez telefon, co dzieje się w naszym domu pod naszą nieobecność. Aparat włączy również alarm lub zadzwoni pod...50
  • Modyktator Arkadius3 sie 2003, 1:00Arkadius, Ewa Minge i Maciej Zień zadają szyku w Europie52
  • Karnawał na plaży3 sie 2003, 1:00Letnie miasteczka pod patronatem "Wprost" ożywiły polskie wybrzeże59
  • Piłkarska ruletka3 sie 2003, 1:00Transferowy show ma rozruszać futbolowy rynek60
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza - Dyplomacja a kolacja3 sie 2003, 1:00Piotrusiu! Jak każde dziecko rodzaju męskiego chciałem na początku być strażakiem, potem pilotem, ale już chwilkę później dyplomatą.62
  • Druga płeć - Ciastko bez kalorii3 sie 2003, 1:00Za udawanie przed światem kogoś, kim się nie jest, prędzej czy później trzeba zapłacić najwyższą cenę63
  • Nigdy się nie boję3 sie 2003, 1:0095-letnia dziś Izabella Horodecka wzięła udział w likwidacji 23 najniebezpieczniejszych zdrajców Polski Podziemnej64
  • Know-how3 sie 2003, 1:00Pizza LECZY Częste jedzenie pizzy zmniejsza ryzyko zachorowania na niektóre rodzaje raka - przekonują włoscy naukowcy z Instytutu Badań Farmakologicznych w Mediolanie. Zespół uczonych pod kierunkiem Silvana Gallusa przebadał 8 tys....67
  • Kawa na uspokojenie?3 sie 2003, 1:00Lecznicza żywność leczy głównie ze złudzeń68
  • Przesiewanie nowotworów3 sie 2003, 1:00Lek na raka za 10 złotych!71
  • Kąpiel z powikłaniami3 sie 2003, 1:00Sinice bywają groźne niczym broń biologiczna72
  • Bez granic3 sie 2003, 1:00Rozrywka dla najważniejszych Koniec z grą w golfa w godzinach pracy. Władze Sabah, drugiego pod względem wielkości stanu Malezji, zakazały wyższym rangą urzędnikom państwowym tej popularnej rozrywki. Od tej pory biurokraci będą mogli grać w golfa...74
  • Teraz Iran?3 sie 2003, 1:00Czy Husajn dostał azyl w Iranie w zamian za broń masowego rażenia lub jej dokumentację?76
  • Saddam to nie Dracula3 sie 2003, 1:00Rozmowa z Paulem Wolfowitzem, zastępcą sekretarza obrony USA81
  • Reżim masowej zagłady3 sie 2003, 1:00A jeśli nawet Husajn nie miał broni jądrowej?!82
  • Spis euromrzonek3 sie 2003, 1:00Chciejstwo zabije europejską konstytucję84
  • Atomowe grejpfruty Kima3 sie 2003, 1:00Kim Dzong Il podminowuje świat86
  • Cytat dyplomatyczny - Kto po Prodim?3 sie 2003, 1:00Premierowi Danii daję największe szanse wśród kandydatów na szefa Komisji Europejskiej87
  • Menu3 sie 2003, 1:00Kraj Piętnastka Big Cyca Znana z licznych skandali i happeningów formacja rockowo-kabaretowa Big Cyc zapowiada huczne obchody swojego 15-lecia. Urodziny odbędą się 3 sierpnia w Gdańsku. W programie przewidziano Urodzinową Paradę Uliczną,...88
  • Atak piratów3 sie 2003, 1:00Filmy marynistyczne będą kasowymi przebojami tego sezonu90
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego3 sie 2003, 1:00BEYONCE Dangerously In Love Jak mawiają rezydenci siłowni - w zdrowym ciele, zdrowy duch. Na okładce swojej solowej płyty odziana w resztki kryształowego żyrandola pani Beyoncé jawi się tak zdrowo, że aż człowiek chciałby zostać jej...93
  • Muzeum wstydu3 sie 2003, 1:00Komu przeszkadza muzeum powstania warszawskiego94
  • Obraza rozumu3 sie 2003, 1:00Ponad 70 lat temu w Prusach sędziowie lepiej rozumieli wolność artystycznej wypowiedzi niż w dzisiejszej Polsce96
  • Perły do lamusa? - Furia obrazu3 sie 2003, 1:00"Czas Apokalipsy" wywiera piekielne wrażenie, ale równocześnie jest przykładem kompletnie zafałszowanej historii98
  • Nowowizja - "Aby język giętki"3 sie 2003, 1:00Cały świat, nie tylko naukowy, obiegła ostatnio informacja o pierwszym szczęśliwym przeszczepieniu ludzkiego języka. Organ podobno się przyjął, pacjent jedynie musi jeszcze się nauczyć mówić. W tym kontekście szczególnie intrygująco...100
  • Towarzysze i koledzy - Kultura poantyczna3 sie 2003, 1:00Spędziłem ostatnie dwa tygodnie na Krecie i muszę powiedzieć, że jest to dziwny kraj. Niby Europa (a nawet i Unia Europejska), powinna więc być widoczna gołym okiem sodoma i gomora. Rozwiązłość obyczajów, upadek społeczeństwa, frustracje i...100
  • Organ Ludu3 sie 2003, 1:00TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 31 (44) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 28 lipca 2003 r. Cena + VAT + ZUS + winieta Wielki konkurs "Organu Ludu" Lifting Pałacu im. Stalina "Organ Ludu" przyłącza się do...101
  • Skibą w mur - Egoizm liderów3 sie 2003, 1:00Taka jest natura lidera, że nie uznaje nikogo nie tylko nad sobą, ale także obok siebie102