Muzeum wstydu

Dodano:   /  Zmieniono: 
Komu przeszkadza muzeum powstania warszawskiego
Jeden z największych skandali w powojennej historii Polski mógłby posłużyć za scenariusz do komedii w stylu Stanisława Barei. Mimo że minęło prawie 60 lat, powstanie warszawskie wciąż nie ma swojego muzeum. Ponad dziesięć tysięcy pamiątek leży w magazynach muzeum historycznego, ale nie można ich obejrzeć. Żyjący uczestnicy powstania z ironią mówią, że widocznie chodzi o to, by żaden z nich nie dożył otwarcia muzeum. Aby przeciąć spekulacje na temat tego, komu przeszkadzałby taki obiekt, postanowiono, że dojdzie do jego otwarcia, ale będzie się to odbywało na raty. Pierwszą ratę powstańcy otrzymają w przyszłym roku - w 60. rocznicę rozpoczęcia walk w Warszawie.

Muzeum na odczepnego
Powstańcom podoba się najnowszy pomysł lokalizacji muzeum - w elektrowni tramwajowej naprzeciwko siedziby Instytutu Pamięci Narodowej. Większość jest zadowolona, że w tym miejscu nie było żadnych walk (zaciekłe boje toczono sto metrów dalej), bo w ten sposób uniknie się kolejnej kłótni o to, który z oddziałów zasługuje na upamiętnienie w większym stopniu niż inne.
Konkurs na muzeum zostanie rozstrzygnięty za dwa miesiące. Tym razem nie ma problemu z pieniędzmi - w tegorocznym budżecie Warszawy zarezerwowano na ten cel 11 mln zł. Na ulicy Przyokopowej znajdą się m.in. kolorowe fotografie z 1944 r., mundury, broń oraz fragment podwozia brytyjskiego samolotu Liberator zestrzelonego podczas zrzutów dla walczącej Warszawy. Następne etapy budowy muzeum to na razie pobożne życzenia. Jeśli jednak zostaną zrealizowane, będzie można zwiedzić powstańczą rusznikarnię i zobaczyć, jak produkowano steny, przejść przez podziemną drukarnię, odwiedzić słynną kawiarnię U aktorek i tajnym przejściem dostać się na barykady. W wirtualnym archiwum zostaną umieszczone wszystkie dostępne dokumenty dotyczące powstania. Na pewno nie będzie to jednak tak spektakularny projekt jak muzeum historii Żydów polskich (zaprojektowane przez Franka Gehry'ego - planowane otwarcie w 2007 r.). Powstańcy wolą jednak cokolwiek niż nic.

Panorama Wajdy
W PRL uczczono powstanie dwoma pomnikami: Nike (oficjalna nazwa: Bohaterom Warszawy) i zbojkotowanym przez większość kombatantów kiczowatym monumentem na placu Krasińskich. Ówczesna propaganda wbijała Polakom do głów, że sierpniowy zryw był "niesłuszny", bo wymierzony w interesy Związku Radzieckiego. Gdy w 1981 r. powstał Społeczny Komitet Budowy Muzeum Powstania Warszawskiego, zdecydowano, że zostanie ono zbudowane na ruinach Banku Polskiego przy ulicy Bielańskiej. Znajdowała się tam słynna powstańcza reduta. Komitet rozwiązał się po wprowadzeniu stanu wojennego, a eksponaty umieszczono w magazynie muzeum historycznego. W 1993 r., w zamian za akt własności terenu, prezes spółki Reduta Antoni Feldon zobowiązał się, że w ramach swojej inwestycji (kompleksu biurowo-handlowego) wybuduje także muzeum, które przekaże miastu w stanie surowym do końca 1999 r. Zamiast tego powstał obiekt widmo, który nadaje się co najwyżej na hotel na godziny.
Zastępczą formą muzeum była wystawa "Warszawa walczy 1939-1945" urządzona w latach 80. przez Związek Powstańców Warszawy. Utworzona w tym celu fundacja dostała nawet od miasta budynki starej gazowni na Woli. I było tak jak z Redutą: obiekt sprzedano rodzinie Biernackich, która zobowiązywała się w umowie, że część powierzchni przekaże na powstańczą ekspozycję. Dopiero post factum okazało się, że nie ma szans zainwestowania publicznych pieniędzy na prywatnym terenie. Teraz ma tam powstać panorama Andrzeja Wajdy, opowiadająca o powstaniu w filmowym stylu. Reżyser ma zamiar postawić kukły z papier mâché i okleić ściany fotografiami. Jednak nawet zdobywca Oscara nie ma szans na uzyskanie 50 mln dolarów, a tyle wyniosłyby koszty stworzenia panoramy i całej infrastruktury wokół gazowni. Zresztą tego pomysłu nie popiera Światowy Związek Żołnierzy AK. Nie może on wybaczyć Wajdzie "Kanału" i "Lotnej", w których ten miał się dopuścić zbezczeszczenia narodowej tradycji. Depozyty przeznaczone na budowę muzeum od lat trzymane na kontach przez mieszkających na Zachodzie kombatantów raczej nie trafią na budowę panoramy. Pieniądze te mogą zostać przekazane jedynie na placówkę o statusie państwowego muzeum.

Nowoczesne muzeum czy patriotyczna ramota?
Czy muzeum powstania okaże się kolejną patriotyczną ramotą, pomieszczeniem, w którym będą zakurzone gabloty i panie pilnujące zabłąkanych turystów? Gdyby tak się stało, będzie to klęska, bo takich muzeów już się na świecie nie buduje. Dziś od eksponatów ważniejszy jest pomysł na to, jak nimi operować. Przykładem może być otwarte dziesięć lat temu Muzeum Pamięci Holocaustu w Waszyngtonie, które odwiedziło już 19 mln osób. To wzór nowoczesnego muzeum. Jego budowa trwała cztery lata, a koszt wyniósł 168 mln dolarów. Równie udany jest projekt muzeum bitwy pod Ypres w Belgii. W miejscu, gdzie Niemcy po raz pierwszy użyli toksycznych gazów, umieszczono wielkie szklane tuby, w których pływają maski gazowe i elementy uzbrojenia. Na tle takich realizacji pomysł w stylu monstrualnej panoramy w Muzeum Bitwy pod Stalingradem jest nonsensem. Ekstrawaganckie Muzeum Żydowskie w Berlinie zaprojektowane przez Daniela Liebeskinda na planie błyskawicy kojarzącej się ze znakiem SS, z pochyłymi ścianami, jest budynkiem efektownym, lecz niefunkcjonalnym.
Ekspozycja przy ulicy Przyokopowej powstaje za pięć dwunasta. Straconego czasu już nie odzyskamy, ale można się postarać, by pięć po dwunastej muzeum powstania nie okazało się kolejnym martwym obiektem goszczącym jedynie szkolne wycieczki i oficjalne delegacje. Trzecia najważniejsza bitwa drugiej wojny światowej - jak mówi się o powstaniu warszawskim - jest więc wciąż jeszcze do wygrania.

Łukasz Radwan
Więcej możesz przeczytać w 31/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 31/2003 (1079)

  • Na stronie - Moda na modę3 sie 2003, 1:00Ale co to jest moda? Każdy chce nosić na sobie coś takiego, co noszą wszyscy, ale jednocześnie, czego nie ma nikt inny. Paradoks?3
  • Peryskop3 sie 2003, 1:00Papież bez lewodopy To nie atak choroby, lecz zaprzestanie podawania lewodopy jest powodem pogorszenia się formy papieża. Pierwsze symptomy odnotowano podczas czterodniowej pielgrzymki Jana Pawła II do Chorwacji na początku czerwca. Panowały tam...6
  • Dossier3 sie 2003, 1:00Józef OLEKSY poseł SLD "Minister Jakubowska jest postacią barwną, jest postacią atrakcyjną, dynamiczną, wulkaniczną i muszę powiedzieć, że współpraca z nią jest atrakcyjna" TOK FM Jan Maria ROKITA poseł Platformy...7
  • Poczta3 sie 2003, 1:00To tylko mafia W związku z artykułem Wojciecha Sumlińskiego "To tylko mafia" (nr 29) wyrażam stanowczy protest przeciwko praktykom dziennikarskim zastosowanym przy pisaniu tego tekstu. Nigdy w sprawie związanej z opisywaną aferą nie...9
  • Kadry3 sie 2003, 1:009
  • M&M3 sie 2003, 1:00JEDYNY SPOSÓB Komu od ciągłych afer wytchnienie się marzy, kto chce, by politycy nie tracili twarzy, niech namówi na urlop wszystkich dziennikarzy.10
  • Playback3 sie 2003, 1:0010
  • Ulicki zakochany w Krenzu3 sie 2003, 1:00"Jesteś mężczyzną wyższym i przystojniejszym od Ericha Honeckera" - to nie erotyk, ale fragment zaangażowanego wiersza "Do Egona Krenza" (byłego przywódcy NRD), napisanego przed dwoma laty przez Ryszarda Ulickiego, nowego członka Krajowej Rady...10
  • Z życia koalicji3 sie 2003, 1:00Aleksander Kwaśniewski jest prezydentem wszystkich Polaków, z wyjątkiem rybaków. Kiedy odpoczywa w Juracie, dzielna marynarka wojenna zamyka akwen naprzeciwko jego hotelu, co wkurza rybaków, którzy mają w zwyczaju...12
  • Z życia opozycji3 sie 2003, 1:00Coraz lepiej sobie radzą w rankingach bracia Kaczyńscy, którzy ustępują pola tylko Aleksandrowi Kwaśniewskiemu. Lech (47 proc. popularności) ciągle wyprzedza Jarosława, ale tylko o 2 proc. Ale za to Jarosławowi szybciej przybywa...13
  • Fotoplastykon3 sie 2003, 1:0014
  • Wakacje z kantem3 sie 2003, 1:00Sześć na dziesięć polskich biur turystycznych oszukuje klientów!16
  • Pakt antypedofilski3 sie 2003, 1:00Media wymusiły na polskim parlamencie zaostrzenie prawa przeciwko pedofilom20
  • Niemiecka rewizja3 sie 2003, 1:00Niech Polacy zrzekną się roszczeń wobec dawnego ZSRR na rzecz niemieckich wypędzonych22
  • Sejm bublodawców3 sie 2003, 1:00W Polsce można handlować ustawami, wstawiać lub usuwać całe paragrafy albo ich fragmenty24
  • Przystanek Owsiak3 sie 2003, 1:00Festiwal w Żarach to największy hipisowski spektakl na świecie30
  • Nałęcz - Hulaj dusza3 sie 2003, 1:00Tylko ograniczenie immunitetu ukróci łamanie prawa przez posłów33
  • Giełda i wektory3 sie 2003, 1:00Hossa Świat Odlotowy samolot Tanie linie lotnicze Virgin Atlantic chcą przejąć klientów klasy biznes oraz pasażerów wycofanych z użytku samolotów Concorde. Richard Branson, właściciel VA, wpadł na pomysł nowego zestawu usług...34
  • Dolar z katapultą3 sie 2003, 1:00Amerykańskie firmy nokautują konkurentów - dowodzi "Business Week"36
  • Piekło w raju3 sie 2003, 1:00Szwedzka niewola kontra amerykańska wolność40
  • Strategia taktyków3 sie 2003, 1:00O nietrwałości "trwałego ożywienia gospodarczego"42
  • Jastrzębie w gołębniku3 sie 2003, 1:00Niedouczeni politycy psują złotego44
  • Balcerowicz wprost - O rezerwach na chłodno3 sie 2003, 1:00Duże rezerwy walutowe odstraszają agresorów, czyli spekulantów chcących osłabić złotego48
  • 2 x 2 = 4 - Polska prywatyzacja3 sie 2003, 1:00Polacy ciągle żyją urojeniami na temat wartości majątku odziedziczonego po PRL49
  • Supersam3 sie 2003, 1:00Domowy szpieg SpyTel, przenośny system alarmowy firmy Zepter działający w sieci telefonii komórkowej, pozwala usłyszeć przez telefon, co dzieje się w naszym domu pod naszą nieobecność. Aparat włączy również alarm lub zadzwoni pod...50
  • Modyktator Arkadius3 sie 2003, 1:00Arkadius, Ewa Minge i Maciej Zień zadają szyku w Europie52
  • Karnawał na plaży3 sie 2003, 1:00Letnie miasteczka pod patronatem "Wprost" ożywiły polskie wybrzeże59
  • Piłkarska ruletka3 sie 2003, 1:00Transferowy show ma rozruszać futbolowy rynek60
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza - Dyplomacja a kolacja3 sie 2003, 1:00Piotrusiu! Jak każde dziecko rodzaju męskiego chciałem na początku być strażakiem, potem pilotem, ale już chwilkę później dyplomatą.62
  • Druga płeć - Ciastko bez kalorii3 sie 2003, 1:00Za udawanie przed światem kogoś, kim się nie jest, prędzej czy później trzeba zapłacić najwyższą cenę63
  • Nigdy się nie boję3 sie 2003, 1:0095-letnia dziś Izabella Horodecka wzięła udział w likwidacji 23 najniebezpieczniejszych zdrajców Polski Podziemnej64
  • Know-how3 sie 2003, 1:00Pizza LECZY Częste jedzenie pizzy zmniejsza ryzyko zachorowania na niektóre rodzaje raka - przekonują włoscy naukowcy z Instytutu Badań Farmakologicznych w Mediolanie. Zespół uczonych pod kierunkiem Silvana Gallusa przebadał 8 tys....67
  • Kawa na uspokojenie?3 sie 2003, 1:00Lecznicza żywność leczy głównie ze złudzeń68
  • Przesiewanie nowotworów3 sie 2003, 1:00Lek na raka za 10 złotych!71
  • Kąpiel z powikłaniami3 sie 2003, 1:00Sinice bywają groźne niczym broń biologiczna72
  • Bez granic3 sie 2003, 1:00Rozrywka dla najważniejszych Koniec z grą w golfa w godzinach pracy. Władze Sabah, drugiego pod względem wielkości stanu Malezji, zakazały wyższym rangą urzędnikom państwowym tej popularnej rozrywki. Od tej pory biurokraci będą mogli grać w golfa...74
  • Teraz Iran?3 sie 2003, 1:00Czy Husajn dostał azyl w Iranie w zamian za broń masowego rażenia lub jej dokumentację?76
  • Saddam to nie Dracula3 sie 2003, 1:00Rozmowa z Paulem Wolfowitzem, zastępcą sekretarza obrony USA81
  • Reżim masowej zagłady3 sie 2003, 1:00A jeśli nawet Husajn nie miał broni jądrowej?!82
  • Spis euromrzonek3 sie 2003, 1:00Chciejstwo zabije europejską konstytucję84
  • Atomowe grejpfruty Kima3 sie 2003, 1:00Kim Dzong Il podminowuje świat86
  • Cytat dyplomatyczny - Kto po Prodim?3 sie 2003, 1:00Premierowi Danii daję największe szanse wśród kandydatów na szefa Komisji Europejskiej87
  • Menu3 sie 2003, 1:00Kraj Piętnastka Big Cyca Znana z licznych skandali i happeningów formacja rockowo-kabaretowa Big Cyc zapowiada huczne obchody swojego 15-lecia. Urodziny odbędą się 3 sierpnia w Gdańsku. W programie przewidziano Urodzinową Paradę Uliczną,...88
  • Atak piratów3 sie 2003, 1:00Filmy marynistyczne będą kasowymi przebojami tego sezonu90
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego3 sie 2003, 1:00BEYONCE Dangerously In Love Jak mawiają rezydenci siłowni - w zdrowym ciele, zdrowy duch. Na okładce swojej solowej płyty odziana w resztki kryształowego żyrandola pani Beyoncé jawi się tak zdrowo, że aż człowiek chciałby zostać jej...93
  • Muzeum wstydu3 sie 2003, 1:00Komu przeszkadza muzeum powstania warszawskiego94
  • Obraza rozumu3 sie 2003, 1:00Ponad 70 lat temu w Prusach sędziowie lepiej rozumieli wolność artystycznej wypowiedzi niż w dzisiejszej Polsce96
  • Perły do lamusa? - Furia obrazu3 sie 2003, 1:00"Czas Apokalipsy" wywiera piekielne wrażenie, ale równocześnie jest przykładem kompletnie zafałszowanej historii98
  • Nowowizja - "Aby język giętki"3 sie 2003, 1:00Cały świat, nie tylko naukowy, obiegła ostatnio informacja o pierwszym szczęśliwym przeszczepieniu ludzkiego języka. Organ podobno się przyjął, pacjent jedynie musi jeszcze się nauczyć mówić. W tym kontekście szczególnie intrygująco...100
  • Towarzysze i koledzy - Kultura poantyczna3 sie 2003, 1:00Spędziłem ostatnie dwa tygodnie na Krecie i muszę powiedzieć, że jest to dziwny kraj. Niby Europa (a nawet i Unia Europejska), powinna więc być widoczna gołym okiem sodoma i gomora. Rozwiązłość obyczajów, upadek społeczeństwa, frustracje i...100
  • Organ Ludu3 sie 2003, 1:00TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 31 (44) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 28 lipca 2003 r. Cena + VAT + ZUS + winieta Wielki konkurs "Organu Ludu" Lifting Pałacu im. Stalina "Organ Ludu" przyłącza się do...101
  • Skibą w mur - Egoizm liderów3 sie 2003, 1:00Taka jest natura lidera, że nie uznaje nikogo nie tylko nad sobą, ale także obok siebie102