Odtrutka na populizm

Odtrutka na populizm

Dodano:   /  Zmieniono: 
Źródłem problemów dotychczasowych liderów przemian w Europie Środkowej nie jest nadmiar reform, lecz ich zablokowanie
Ostatnia kampania wyborcza była dla niektórych jej uczestników kolejną okazją do ataku na kierunek przemian, jaki Polska obrała po 1989 r., i - pośrednio lub bezpośrednio - do gloryfikowania PRL. Mam wrażenie, że od pewnego czasu krystalizuje się egzotyczna koalicja werbalnych przeciwników III RP. W awangardzie są ci, dla których gierkowskie długi były przejawem gospodarskiego myślenia, a cały okres po 1989 r. czasem złodziejstwa.

W krzywym zwierciadle
Wiarę w sens historycznych polskich przemian podważają również doktrynalni krytycy, którzy wprawdzie nie głoszą chwały PRL, ale potępiają istotne elementy reform według schematu "miało być całkiem inaczej": miało być więcej miejsc pracy, mniej zewnętrznego kapitału, więcej wydatków socjalnych, szybszy miał też być rozwój gospodarczy. Ważne miejsce zajmują ci, którzy w walce politycznej nie cofali się przed deformowaniem i sprowadzaniem do karykatury obrazu działań poprzedników. Najczęściej dotyczyło to prywatyzacji, która stawała się "grabieżą" lub "wyprzedażą" narodowego majątku, oraz wysiłków na rzecz uzdrawiania finansów państwa, opatrzonych wrogą etykietą "chłodzenia gospodarki". Bombardowanie opinii publicznej takimi stwierdzeniami nie mogło pozostać bez śladu, a najbardziej przysłużyło się awangardzie populizmu. Nie zwalczy się bowiem mocniejszego populizmu za pomocą słabszego. Wręcz przeciwnie - słabszy populizm wzmacnia bardziej agresywnego rywala. Chciałbym przedstawić informacje na temat osiągnięć różnych krajów w ciągu 10-12 lat od upadku socjalizmu. Potraktujmy to jako swego rodzaju odtrutkę na populizm.

Uciekający i peleton
Uderza to, że w krótkim czasie sytuacja krajów posocjalistycznych ogromnie się zróżnicowała. Innymi słowy, warunki życia były tam 10-12 lat temu znacznie bardziej podobne niż dzisiaj. W 2001 r. PKB w krajach Europy Środkowej i państwach nadbałtyckich wynosił 110 proc. poziomu z 1989 r., a w byłym ZSRR (z wyłączeniem Litwy, Łotwy i Estonii) - 62 proc. Liderami wzrostu są Polska (128 proc.), Słowenia (118 proc.) i Węgry (108 proc.), na przeciwległym krańcu zestawienia sytuują się Mołdawia (35 proc.), Ukraina (44 proc.) oraz Rosja (62 proc.).
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (FDI) napływają do krajów o dobrych perspektywach gospodarczych i zwykle wzmacniają ich wzrost. Dlatego wskaźnik FDI per capita świadczy o tym, czy kraj posuwa się we właściwym kierunku. W latach 1989-2001 Czechy przyciągnęły 2 570 dolarów FDI per capita, Węgry - 2177 dolarów, Polska - 890 dolarów, Ukraina - 79 dolarów, Rosja - 67 dolarów, a Mołdawia - 116 dolarów.

Rynek zdrowia
Socjalistyczna gospodarka z natury marnotrawiła środki, niszczyła więc również środowisko naturalne i szkodziła zdrowiu ludzi. A co się stało po upadku dawnego ustroju z oddziaływaniem gospodarki na środowisko? Jedną z głównych miar tego wpływu jest zużycie energii na jednostkę PKB. Im bardziej spada ten wskaźnik, tym bardziej przyjazna środowisku staje się gospodarka. Otóż, w krajach Europy Środkowej i państwach nadbałtyckich obniżył się on w latach 1989-1998 o 21 proc., a w byłym ZSRR wzrósł o 5 proc. Największy spadek wskaźnika zanotowano na Słowacji (o 23 proc.) i w Polsce (o 21 proc.), największy wzrost w Mołdawii (o 61 proc.), na Ukrainie (o 33,5 proc.) i w Rosji (o 26 proc.). Poprawa wyników gospodarczych idzie w parze z poprawą zdrowia. Oczekiwana długość życia wyraźnie wzrosła w Polsce, Czechach, Słowenii, Estonii, na Węgrzech, Słowacji i Litwie, a spadła w Rosji, Mołdawii i Ukrainie. Podobne zróżnicowanie dotyczy śmiertelności niemowląt.

Równi i równiejsi
Krytycy przemian w III RP często akcentują wzrost nierówności dochodów. Trzeba ich zapytać: jaki poziom zróżnicowania jest uzasadniony, a jaki nie? Czy każde zwiększenie różnic zasługuje na potępienie? Nie znalazłem w popularnych debatach przekonujących odpowiedzi na te podstawowe pytania. Dane pokazują, że zarówno wzrost dochodów, jak i poziom ich zróżnicowania są znacznie mniejsze w krajach, w których nastąpił szybki wzrost gospodarki, niż tam, gdzie PKB spadł. Polska nie tylko odnotowała w latach 1989-2001 największy wzrost PKB, ale i jeden z najniższych poziomów zróżnicowania dochodów. Zupełnie odwrotnie przedstawia się sytuacja w Rosji, na Ukrainie i w Rumunii.

Więcej reform!
Ogromne zróżnicowanie wyników krajów postsocjalistycznych jest niepodważalnym faktem - wszystkie cytowane dane pochodzą z EBOiR. Kraje, które dalej posunęły się w kierunku racjonalnie ograniczonego i zarazem wzmocnionego we właściwych sferach państwa, wolnego rynku, stabilnego pieniądza, osiągnęły zdecydowanie lepsze wyniki niż te, które próbowały bronić ruin socjalizmu lub wpadły w nowy etatyzm. Szczególnie silną i pozytywną zależność stwierdzono między liberalizacją gospodarki a jej wzrostem. Źródłem problemów dotychczasowych liderów nie jest nadmiar reform, lecz ich zablokowanie. Bezrobocie w Polsce byłoby o wiele mniejsze, a wzrost gospodarczy szybszy, gdyby nie torpedowano reform rynku pracy i finansów państwa. Trzeba to teraz nadrobić.
Więcej możesz przeczytać w 45/2002 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 45/2002 (1041)

  • Wprost od czytelników10 lis 2002Gorzka KubaUpadek ostatnich cukrowni kubańskich ("Gorzka Kuba", nr 44) każe przypomnieć, że do czasów słynnej revolución permanente cukrownictwo było jednym z podstawowych źródeł bogactwa Kuby. Podczas boomu...3
  • Germanowce Europy10 lis 2002Gdyby na naszej drodze na Zachód leżały i dużo w Polsce inwestowały szybko rozwijające się Stany Zjednoczone, Irlandia lub Finlandia, patrzyłbym w przyszłość z ufnością. Niestety, coraz częściej patrząc w przyszłość, widzę przeszłość,...3
  • Peryskop10 lis 2002Redaktor PutinDo redakcji wpadli agenci Federalnej Służby Bezpieczeństwa. Spytali, gdzie się znajduje główny serwer komputerowy, odłączyli go i zabrali - opowiada Rustam Arifdjanow, redaktor naczelny tygodnika "Wersija". W...6
  • Święto pracy10 lis 2002Polska jest bogatym krajem. Gospodarka rozkwita, a obywatele państw Europy Zachodniej przyjeżdżają, aby pracować w Ursusie i w zamożnych wiejskich gospodarstwach na ścianie wschodniej. Można by tak sądzić, skoro 63 proc. respondentów...6
  • Dossier10 lis 2002ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI,prezydent RP"Nikt chyba nie oczekuje, że drzwi do Pałacu Prezydenckiego będą otwarte dla ludzi, którzy nie dość, że łamią prawo, bo to się może przydarzyć komuś nieszczęśliwie, ale którzy notorycznie z...7
  • Z życia koalicji10 lis 2002Tak generalnie Naród się nie sprawdził i w wyborach samorządowych raczej spuścił SLD ze schodów. Nie można już liczyć nawet na tradycyjny Koszalin, Włocławek czy Sosnowiec. Co prawda, nieoczekiwanie dobrze wypadł sojusz w Rzeszowie,...8
  • Z życia opozycji10 lis 2002Straszliwa klęska Lecha Kaczyńskiego! Liderowi PiS nie udało się wygrać w Warszawie w pierwszej turze wyborów. W drugiej deptać będzie mu po piętach kandydat lewicy Marek Balicki, który znokautował Andrzeja Olechowskiego z Platformy...9
  • M&M10 lis 2002POZYTYWNE KONSEKWENCJE ABSENCJIZważywszy, iż uparcie, choć nie ma przymusu,bierze się do liczenia komputery z ZUS-u,to szczęście, że ciut wyższej nie było frekwencji,bo wynik byłby znanypod koniec kadencji.10
  • Playback10 lis 2002 10
  • Kongres Narodów Europy10 lis 2002Przedstawiciele Polski w Konwencie Europejskim skrytykowali propozycje zmian w UE, przedstawione przez szefa konwentu, byłego prezydenta Francji Valéry'ego Giscarda d'Estaing.10
  • Fotoplastykon10 lis 200212
  • Poczta10 lis 2002Zabójcza bogini Fenomen Callas ("Zabójcza bogini", nr 43) polegał głównie na tym, że tworzyła kreacje wokalno-aktorskie. Jako pierwsza śpiewaczka w historii budowała postać za pomocą mimiki, ruchu i barwy głosu....14
  • Kadry10 lis 200215
  • Drang nach Osten10 lis 2002Niemcy kolonizują Wschód, uciekając przed Zachodem16
  • Radą w prezydenta10 lis 2002W co trzeciej gminie dojdzie do wojny między burmistrzami a radami22
  • Nie jestem prokuratorem10 lis 2002Andrzej Kropiwnicki: Czy po pańskim sukcesie w Warszawie jest szansa, aby prawica wygrała następne wybory prezydenckie i parlamentarne? Lech Kaczyński: Stworzyliśmy nową jakość polityczną. Znaczące zwycięstwo Prawa i Sprawiedliwości na Mazowszu...25
  • Kurierzy białej śmierci10 lis 2002Ponad dwadzieścia tysięcy młodych Polaków wybrało zawód narkotykowych kurierów. Są wśród nich licealiści, studenci, młodzi pracownicy naukowi, nauczyciele, bezrobotni absolwenci.26
  • Nie czyń drugiemu10 lis 2002Trzeba przyjąć takie reguły funkcjonowania Sejmu, które przetrwają co najmniej kilka kadencji31
  • Giełda i wektory10 lis 2002Hossa ŚwiatDrugie życie DaewooGeneral Motors Daewoo Auto & Technology Co. chce odzyskać pozycję, jaką zajmowała na rynku firma Daewoo Motor - powiedział Nick Reilly, prezes GM Daewoo. Amerykanie nie liczą jednak na zyski w najbliższych latach...32
  • Rotchgrywka10 lis 2002Jeśli ktoś chciałby nakręcić telenowelę o prywatyzacji, powinien zająć się historią sprzedaży Rafinerii Gdańskiej. W tej historii jest wszystko: wielkie pieniądze...34
  • Jak Fin z popiołów10 lis 2002Recepta na cud gospodarczy: obciąć wydatki socjalne, zainwestować w edukację40
  • Pompowanie oszczędności10 lis 2002Jak zapłacić dwie trzecie mniej za ogrzanie domu42
  • Zafundować wędkę10 lis 2002Raport magazynu "Business Week": jak sprawić, żeby nędzarze zaczęli zarabiać W latach 70. Noor Jahan Begum i jej rodzina, ze wsi Bharariya w Bangladeszu, nie miała ziemi, opieki medycznej ani szans na zdobycie wykształcenia. Dziś...44
  • Odtrutka na populizm10 lis 2002Źródłem problemów dotychczasowych liderów przemian w Europie Środkowej nie jest nadmiar reform, lecz ich zablokowanie48
  • Czy Polacy są niebezpieczni?10 lis 2002Polacy zafundowali sobie płace i świadczenia na poziomie wyższym od ich wydajności49
  • Technoholicy10 lis 2002W internetowej kafejce w Kwangdzu (Korea Południowa) znaleziono zwłoki 24-letniego mężczyzny. Przyczyną zgonu było wyczerpanie organizmu po 86 godzinach spędzonych bez przerwy przed ekranem komputera. Młody Koreańczyk był jednym z ponad stu...54
  • Tanie państwo10 lis 2002Informatyka sposobem na deficyt budżetowy i korupcję58
  • Pies na chipach10 lis 2002Psy roboty mogą sprzątać, chronić nasz dom bądź przynosić piwo60
  • Survival show10 lis 2002Ogromnym powodzeniem zaczynają się cieszyć w Ameryce podręczne zestawy survivalu. Na czele listy znajdują się oczywiście spadochrony dla mieszkańców wyższych pięter oraz mierniki do mierzenia skażeń, promieniowania itp. Niezbędnym...62
  • Wszechnica Wiedzy Wszelakiej10 lis 2002Pocztówki nadziei www.kartkidobroczynne.org.pl Mimo rozwoju Internetu i SMS-ów, wciąż kultywowana jest u nas tradycja wysyłania kartek świątecznych. Dwanaście organizacji dobroczynnych postanowiło zorganizować akcję pomocy...62
  • Supersam10 lis 2002Banani nie dla każdego Woda toaletowa o przekornej nazwie "Bruno Banani not for Everybody" Bruno Bananiego jest przeznaczona dla mężczyzn energicznych, pewnych siebie. Optymistyczne nastawienie do życia mają sugerować mocne aromaty...63
  • Pandemia lęku10 lis 2002Aż 89 procent Polaków odczuwa codziennie strach i niepokój66
  • Kulinarny obwarzanek10 lis 2002Drogi Robercie! Przedstawiam Ci nowy bŁyskotliwy pomysł na ruskie pierogi: do farszu z ziemniaków, białego sera i smażonej cebuli dodaje się trochę kwasu buraczanego, a do ciasta - drobno posiekanego koperku. Buraczany ekstrakt wnosi posmak...70
  • Przykazania Herberta10 lis 2002Lepsza jest para szczęśliwych kochanków niż powikłany związek subtelnych neurasteników71
  • Homo de luxe10 lis 2002Możni tego świata - przewodnik zoologiczny72
  • Mów mi you10 lis 2002Formy "pan" i "pani" będą powoli traciły na znaczeniu74
  • Druga płeć - Góra - dół10 lis 2002Skoki poziomu testosteronu powodują, że mężczyźnie co 20 minut wszystko kojarzy się z tym, na czym siedzi Maryna, czyli z miłością76
  • Węzeł zaolziański10 lis 2002Przez 70 lat Zaolzie było terenem zimnej wojny polsko-czeskiej Jan Jacek Bruski Doktor historii na Uniwersytecie Jagiellońskim, zajmuje się stosunkami polsko-czechosłowacko-ukraińskimi w dwudziesto-leciu międzywojennym Honor dziejów...78
  • Know-how10 lis 2002Niezdrowy smak Zbyt duża ilość glutaminianu monosodowego (MSG), używanego w przetwórstwie spożywczym w celu podkreślenia smaku, prowadzi do utraty wzroku - twierdzą japońscy uczeni. U szczurów, które przez sześć miesięcy były...81
  • Koszmar na jawie10 lis 2002Zbyt krótki sen grozi chorobami cywilizacyjnymi82
  • Łowca planet10 lis 2002Aleksander Wolszczan Odkrywca pierwszego układu planetarnego we wszechświecie poza naszym układem słonecznym, wybitny badacz pulsarów. Studia astronomiczne ukończył na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od lat związany z...86
  • Brat Zbawiciela?10 lis 2002Naukowcy piszą Najnowszy Testament88
  • Najlepsza przyjaciółka mężczyzny10 lis 2002Wkrótce pojawi się pigułka antykoncepcyjna dla mężczyzn90
  • Bez granic10 lis 2002Nowe Pompeje? Tegoroczna erupcja sycylijskiej Etny wzbudziła prawdziwy popłoch wśród okolicznych mieszkańców. Wulkan wybucha już po raz 136. w czasach historycznych, ale tym razem towarzyszy mu seria trzęsień ziemi. Osiągnęły one 4,4...92
  • Życie za kopiejkę10 lis 2002Człowiek to tylko kopiejka - mawiali wielkoruscy możnowładcy. Putin, stojąc na czele Rosji, to potwierdza podczas akcji odbijania zakładników.94
  • Biesy rąbią sad10 lis 2002Rozmowa z André Glucksmannem, francuskim filozofem André Glucksmann (ur. 1937) - francuski filozof, pisarz, publicysta. Uczestnik rewolty studenckiej w maju 1968 r. Przedstawiciel nowej filozofii, lewicowego nurtu krytykującego...96
  • Bałkańskie rany Europy10 lis 2002"The Times" i "Wprost" wzdłuż dawnej żelaznej kurtyny102
  • Kredyt dla Busha10 lis 2002Wybory uzupełniające do Kongresu: polityczne tsunami Ameryce nie grozi106
  • Ciżba wyborcza10 lis 2002W Brukseli znaleziono kozła ofiarnego, który karany jest za grzechy struktur lokalnych i narodowych109
  • Menu10 lis 2002Świat Ojciec chrzestny IV Wydawnictwo Random House uzyskało sądowe pozwolenie na opublikowanie dalszego ciągu "Ojca chrzestnego". Paramount Pictures, dotychczasowy producent filmów o rodzinie Corleone, będzie miał pierwszeństwo w...110
  • Nazywam się Bond, James Bond10 lis 200240 lat w tajnej służbie Jej Królewskiej Mości114
  • Rodzina Bondów10 lis 2002Pięć twarzy agenta 007 Terminator to Arnold Schwarzenegger, Indiana Jones - Harrison Ford, Rocky i Rambo - Sylvester Stallone. Trudno sobie wyobrazić, by te role zagrali inni aktorzy. Inaczej jest z Bondem. Nie liczy się aktor, lecz postać....118
  • Muzeum megabajtów10 lis 2002Sztuka cyfrowa doczekała się własnych muzeów120
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego10 lis 2002JUSTYNA STECZKOWSKA Alkimja Gdyby album ten pojawił się trzy lata temu, okrzyknąłbym go wydarzeniem. Dziś jest tylko miłą niespodzianką. Inwazja etniczno-folklorystyczna - od generalissimusa Bregovicia po szeregowców Golców -...121
  • Nieprawda Hosenfelda10 lis 2002Nigdy się nie dowiemy, czy Hosenfeld, ratując Szpilmana, próbował zrobić interes, czy uległ niegodnej hitlerowca słabości122
  • Muzyka morderców10 lis 2002Żaden morderca nie słucha jazzu. To nawet zrozumiałe. W jazzie jest za dużo improwizacji, a morderca działa na ogół zgodnie z planem124
  • Organ Ludu10 lis 2002TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI126