Zabójcza krew

Dodano:   /  Zmieniono: 2
Co najmniej 20 tys. kobiet w Polsce zostało w latach 1991-1995 zakażonych wirusowym zapaleniem wątroby typu C (HCV), które może prowadzić do raka wątroby. Zakażone mogły zostać wszystkie kobiety, które były wtedy w ciąży i ujawniono u nich konflikt serologiczny z ojcem dziecka. Po porodzie podawano im immunoglobulinę anty-RHD. Preparaty te produkowano przy użyciu krwi zarażonej wirusem HCV. Zarówno lekarze z Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, jak i pracownicy Wojewódzkiej Stacji Krwiodawstwa w Kielcach, skąd pochodziła zakażona krew, mieli świadomość tego, że pacjentki przyjmują preparat, który zawiera wirusa HCV. Kobiet o tym nie informowano.
Tysiące Polek zarażono wirusowym zapaleniem wątroby typu C

Zaczyna się zwykle łagodnie, niewielką żółtaczką lub nawet bez żółtaczki. Pojawiają się niezbyt dokuczliwe bóle w okolicach brzucha, czasem gorączka, wątroba jest nieznacznie powiększona. Ten stan może trwać latami, bo objawy nie są na tyle dokuczliwe, żeby wywoływały alarm. Tak zresztą przebiega klasyczna żółtaczka.
W tym czasie nasza wątroba jest coraz bardziej zdegenerowana, lecz wciąż funkcjonuje. Potem martwica jest coraz dalej posunięta, aż okazuje się, że mamy raka wątroby i nie ma już ratunku. Tak działa wirus zapalenia wątroby typu C. Wirus przenosi się nie tylko przez krew, ale także przez pocałunek, dotyk, podczas kontaktów seksualnych - jest obecny nie tylko we krwi, ale także w moczu, ślinie, pocie. Według Amerykańskiego Centrum Kontroli Chorób, wirus zapalenia wątroby typu C jest jednym z najgroźniejszych istniejących wirusów, nazywanym często cichym zabójcą. Na świecie zakażonych nim jest ponad 170 mln osób, w Polsce 500-700 tys. Lekarze potrafią jedynie łagodzić przebieg choroby, podając leki stymulujące układ odpornościowy. Leki są jednak drogie i wystarcza ich tylko dla co czwartego pacjenta.
Co najmniej dwadzieścia tysięcy kobiet w Polsce mogło zostać w latach 1991-1995 zakażonych wirusowym zapaleniem wątroby typu C (HCV). Zakażone mogły zostać wszystkie kobiety, które w tamtych latach były w ciąży i ujawniono u nich konflikt serologiczny z ojcem dziecka. Kobietom tym po porodzie podawano preparat krwiopochodny - immunoglobulinę anty-D. Jak ustaliliśmy, preparaty te produkowano przy użyciu krwi zarażonej wirusem HCV. Zarówno lekarze z Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie (jedynego ośrodka w Polsce produkującego wówczas preparaty krwiopochodne), jak i pracownicy Wojewódzkiej Stacji Krwiodawstwa w Kielcach, skąd pochodziła zakażona krew, mieli świadomość tego, że pacjentki przyjmują preparat, który zawiera wirusa HCV. Tyle że kobiet o tym nie informowano. Żyją więc nieświadome tego, że w ich organizmie może się czaić śmiertelne zagrożenie.

Zbrodnia milczenia
Jarosław Sobieraj z Kielc był jednym z dawców krwi służącej do produkcji immunoglobuliny. Oddawał krew w Wojewódzkiej Stacji Krwiodawstwa w Kielcach i tam został zarażony wirusem HCV (podczas tzw. immunizacji, czyli zaszczepiania krwią innej osoby, żeby wytworzyć odpowiednie przeciwciała). - Pracownicy stacji krwiodawstwa, wiedząc o tym, że jestem zarażony wirusem HCV+, od 19 czerwca 1991 r. do 26 stycznia 1993 r. nie dość, że nie powiadomili mnie o chorobie, to przez cały ten czas pobierali ode mnie zarażoną krew, z której wyrabiano immunoglobulinę podawaną kobietom w ciąży - opowiada "Wprost" Jarosław Sobieraj. Udało mu się zdobyć własną kartę krwiodawcy (nr 1264), na której znajduje się zapis o stwierdzeniu (19 czerwca 1991 r.) w jego krwi wirusa HCV+. Dokumenty innych dawców zarażonych wirusem zniknęły. Sobieraj został skreślony z listy krwiodawców 26 stycznia 1993 r. Zanim to nastąpiło, pobrano od niego prawie cztery litry krwi zakażonej wirusem typu C.
Pracownicy kieleckiej stacji krwiodawstwa wiedzieli, że wysyłają zakażoną krew, ale dzięki krwi z przeciwciałami do produkcji immunoglobuliny stacja miała środki na funkcjonowanie. Jarosław Sobieraj twierdzi, że takich jak on dawców, którzy zostali zakażeni wirusem typu C i nadal oddawali krew, było wówczas w Kielcach co najmniej kilku. Źródłem zakażenia krwiodawców wirusem HCV była pracownica stacji krwiodawstwa, której krew wszczepiano dawcom, aby wytworzyły się przeciwciała niezbędne do produkcji immunoglobuliny. Zdzisław Gajos, również oddający krew w kieleckiej stacji, także został zarażony i od niego również pobierano zakażoną krew do produkcji immunoglobuliny. - Gdy oddawałem krew, na swojej książeczce dawcy zauważyłem napis "HCV+", ale kiedy spytałem, co to oznacza, lekarka powiedziała: "To są takie nasze oznaczenia". Potem nadal pobierano ode mnie zarażoną krew do produkcji preparatu - mówi "Wprost" Zdzisław Gajos. Jego karta dawcy znajduje się obecnie w aktach sprawy o odszkodowanie za zarażenie wirusem HCV. Karta nie ma jednak okładki, na której znajdował się napis "HCV+". - W stacji krwiodawstwa powiedziano mi, że gdzieś się zagubiła - mówi Gajos. Zagubiła się też dokumentacja innych dawców, którym również podano krew pracownicy stacji zarażonej wirusem HCV. Wirus ten mógł być potem rozpowszechniony po całej Polsce, bo zakażona krew trafiała do jedynego w Polsce producenta immunoglobuliny, czyli do Instytutu Hematologii w Warszawie (tylko w 1992 r. z kieleckiej stacji wysłano 90 litrów krwi). - Rzeczywiście pobieraliśmy krew od dawców zarażonych wirusem C, z przeznaczeniem do produkcji immunoglobuliny, ale takie były ogólnopolskie zalecenia Instytutu Hematologii. Krew była przekazywana do Instytutu Hematologii i nie była odsyłana, więc na pewno została wykorzystana - mówi Marian Partyka, ówczesny szef kieleckiej stacji.
Zarażeni wirusem HCV dawcy z Kielc są członkami Stowarzyszenia Pomocy Chorym z HCV "Prometeusze" i poprzez nie poszukują kobiet, które mogły zostać zarażone po otrzymaniu zakażonych preparatów krwi. - Uważamy, że nikt nie miał prawa pobierać krwi od zarażonych dawców, by robić z niej preparaty lecznicze. Podjęto ogromne ryzyko, więc teraz powinno się przynajmniej odszukać kobiety, które w tamtych latach otrzymywały immunoglobulinę. Od zarażenia wirusem do pierwszych objawów chorobowych może upłynąć nawet 15-20 lat, a u kobiet ta choroba przebiega nawet wolniej. Pierwsze objawy dysfunkcji wątroby występują dopiero wtedy, kiedy wątroba jest już mocno uszkodzona - mówi Jarosław Chojnacki, prezes stowarzyszenia, zarażony wirusem HCV.

Nieszkodliwa szkodliwa krew
Wirusa zapalenia wątroby typu C wyodrębniono dopiero w 1989 r. W 1991 r. opracowano testy pozwalające wykryć jego obecność. W Polsce pojawiły się one w połowie 1991 r. - Instytutowi Hematologii przekazały je zachodnie firmy, a stamtąd trafiły do stacji krwiodawstwa - wystarczyły do zbadania 20-25 proc. krwiodawców. 17 lipca 1991 r. docent Halina Seyfriedowa i docent Romuald Scharf z Instytutu Hematologii przesłali m.in. do kieleckiej stacji krwiodawstwa procedury postępowania wobec dawców, u których wykryto wirusa HCV. W dokumencie napisano, że należy zniszczyć pobraną krew, jeżeli u dawcy podczas badania dwukrotnie ujawniono dodatni wynik potwierdzający istnienie wirusa. Osocze takiego dawcy nie może być przeznaczone do produkcji preparatów krwi, a jego samego należy poinformować, że krew może być niebezpieczna. Na dole dokumentu znalazło się jednak zdanie: "Powyższe zalecenia nie dotyczą dawców oddających osocze do produkcji immunoglobuliny anty-D i anty HBs". Tym samym Seyfriedowa i Scharf uznali, że zarażona krew nadaje się do produkcji preparatu dla kobiet z konfliktem serologicznym. Na dokumencie zaznaczono jeszcze: "Nie ma decyzji, czy w przyszłym roku badanie przeciwciał anty-HCV będzie obligatoryjne przy każdym oddaniu krwi. Wiąże się to ze znacznymi kosztami odczynników sięgającymi w skali krajowej ok. 8 mln dolarów USA". Rok później - na podstawie zebranych doświadczeń - wydano jednak polecenie, aby od 10 lipca 1992 r. obligatoryjnie badać dawców na obecność wirusa.
"W grudniu 1992 r. podczas narady serologów w Instytucie Hematologii na zadane pytanie 'czy można przysyłać osocze z przeciwciałami anty-D HCV+ do produkcji immunoglobuliny anty-D' padła odpowiedź, że takie osocze nadaje się do produkcji, gdyż podczas procesu technologicznego przeciwciała anty-HCV są inaktywowane, a produkt końcowy jest bezpieczny i może być podawany kobietom po porodzie" - napisał w notatce służbowej Roman Salamon, kierownik działu immunologii transfuzjologicznej stacji krwiodawstwa w Kielcach.
Halina Seyfriedowa twierdziła, że preparaty immunoglobulin wytwarzane z zarażonego osocza "nie zagrażały zdrowiu ani życiu kobiet, ponieważ są niezbite dowody, że preparaty te stosowane domięśniowo i wytwarzane poprzez frakcjonowanie zimnym alkoholem etylowym (metodą Cohna) nie zawierają wirusa zapalenia wątroby typu C, a zatem nie są zakaźne". Dopiero w 1995 r. Halina Seyfriedowa poinformowała wszystkie stacje krwiodawstwa, że od 10 lutego 1995 r. Instytut Hematologii nie będzie przyjmował osocza z przeciwciałami anty HCV do produkcji immunoglobuliny (anty-D i anty-HBs). "Decyzja ta podyktowana jest przepisami międzynarodowymi - napisała - jakkolwiek nie ma dotychczas pewnych dowodów, że immunoglobulina produkowana z osocza z przeciwciałami anty HCV przenosi zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C". Dopiero niedawno Halina Seyfriedowa stwierdziła: "Dokumentacja zbioru osocza z lat 1992--1993 została usunięta. Mimo to mogę z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że osocze pochodzące od Jarosława Sobieraja i Mariusza Połcia było w tym okresie przesyłane do Instytutu Hematologii i przeznaczone do produkcji preparatów Gamma anty-D. Nie można wykluczyć, że w latach 1991-1993 w skład osocza przeznaczonego do produkcji immunoglobuliny podawanej kobietom wchodziło osocze z krwi dawców zakażonych wirusem typu C".
- Na pytanie, czy krew, której dawca jest zarażony wirusem C, powinna być zniszczona, odpowiadam, że oczywiście tak, i tak się obecnie dzieje. Sytuacja w ciągu ostatnich 10 lat bardzo się zmieniła, bo też nasza wiedza na temat wirusa HCV się zmieniła. Dziesięć lat temu wirus dopiero został wykryty i wówczas rzeczywiście uważaliśmy, że z takiej krwi może być robiona immunoglobulina do domięśniowych wstrzyknięć, ponieważ w procesie produkcji wirusy ulegają zniszczeniu. Kilka lat później wszystkie procedury produkcyjne zostały zmienione i w tej chwili ani krew, ani osocze nosicieli jakichkolwiek wirusów nie może być poddawane dalszej obróbce i stosowane w lecznictwie - mówi doc. Jan Sabliński, szef Instytutu Hematologii
i Transfuzjologii.

HCV jak HIV
Dlaczego przez kilka lat w Polsce narażano życie i zdrowie kobiet, twierdząc, że wirus HCV jest niszczony podczas produkcji immunoglobuliny, mimo że badania w innych krajach wskazywały, iż wcale tak nie jest. Już w 1991 r., po pierwszych testach okazało się, że w USA zarażone zostały osoby, które otrzymywały preparaty krwiopochodne. Wedle danych przytoczonych w 1995 r. przez tygodnik "Der Spiegel", ryzyko infekcji poprzez preparaty krwiopochodne, na przykład immunoglobulinę anty-D stosowaną u kobiet w ciąży, jest pięćdziesięciokrotnie większe niż ryzyko zarażenia tą samą drogą wirusem HIV.
- Pod koniec lat 70., jeszcze w dawnym NRD, wykryto, że u około 70 kobiet, które po urodzeniu dziecka otrzymały surowicę anty-D, rozwinął się wirus nazywany dzisiaj wirusem zapalenia wątroby typu C - mówi prof. Anna Boroń-Kaczmarska, kierownik Katedry Kliniki Chorób Zakaźnych Pomorskiej Akademii Medycznej, szefowa Stowarzyszenia Pomocy Ludziom z Chorobami Wątroby - Promocja Zdrowia i Ochrony Wątroby. - Nie chce się wierzyć, że do 1995 r. produkowano preparaty dla kobiet z zarażonej krwi. Jeżeli byli dawcy z wirusem i pobierano od nich zarażoną krew do produkcji preparatu, to kobiety biorące taki preparat świadomie zakażano oraz narażano ich zdrowie i życie - dodaje prof. Anna Boroń-Kaczmarska.
W ostatnich pięciu miesiącach w Polsce wykryto 755 nowych wypadków zakażenia tym wirusem. W 2002 r. zarejestrowano 1883 nowych wypadków zachorowań na zapalenie wątroby typu C. Istnieje zagrożenie, że wkrótce liczba umierających z powodu wirusowego zapalenia wątroby typu C przekroczy liczbę umierających na AIDS.




WŁADYSŁAW SIDOROWICZ
minister zdrowia w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego (12.01.1991-23.12.1991)
Gdy byłem ministrem, z pionu zakaźnego Ministerstwa Zdrowia nie docierały do mnie żadne niepokojące sygnały na temat zakażeń wirusem typu C. Mieliśmy wtedy duże problemy z zakażeniami wirusami zapalenia wątroby typu B. Nie było wówczas igieł jednorazowych, lecz tylko wielorazowego użytku, które trzeba było sterylizować. Pamiętam, że odbyliśmy na ten temat dwie narady w ministerstwie.

ANDRZEJ WOJTYŁA
minister zdrowia w rządzie Hanny Suchockiej (11.07.1992-26.10.1993)
W 1992 r. otrzymaliśmy informację o zakażeniu wirusem typu C w jednej z wojewódzkich stacji krwiodawstwa, lecz nie pamiętam, gdzie to się wydarzyło. Podjęliśmy wtedy decyzję o sprowadzaniu ze Szwajcarii preparatów krwiopochodnych produkowanych z dostarczanej przez nas krwi. To były w pełni bezpieczne preparaty. Mogę zapewnić, że od 1992 r. krew w Polsce była już całkowicie bezpieczna. Paweł Jakubek, kolega z ministerstwa, powiedział mi, że być może do zakażeń dochodziło, gdyż używano preparatów krwiopochodnych jeszcze ze starych zapasów wojskowych.


Jak działa wirus HCV?

Podczas powielania materiału genetycznego wirusa HCV powstaje błąd, który zostaje wbudowany w nową strukturę łańcucha RNA. Umożliwia to powstanie mutantów i utrudnia leczenie. Lekarze wyróżniają sześć podstawowych typów wirusa HCV i około stu wariantów. Po kontakcie z wirusem organizm człowieka wytwarza przeciwciała. Materiał genetyczny wirusa C może być wykryty we krwi po upływie 2-3 tygodni. Przeciwciała (oznaczone anty-HCV) można wykryć na początku choroby u 50--70 proc. pacjentów, a u 90 proc. po 3 miesiącach od jej wystąpienia.
Zakażenie HCV jest możliwe przez krew i związki krwiopochodne. Podejrzewa się także zakażenia drogą płciową. Opisano także zakażenia po ugryzieniu człowieka przez zwierzę (nosiciela wirusa), co oznacza, że HCV występuje w ślinie (potwierdzono to licznymi badaniami). Wirus przenosi się przez pocałunek, jeśli towarzyszy temu uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej. Materiał genetyczny wirusa stwierdzono także w moczu i w pocie. Wirus HCV stanowi również duże ryzyko dla chorych poddanych dializie (średnio zarażanych jest 20 proc. pacjentów poddanych przewlekłej hemodializie czy dializowanych otrzewnowo). Zakażenia HCV są częste podczas zabiegów stomatologicznych. Przeciętnie 5 proc. noworodków urodzonych z matek zakażonych wirusem C też jest zakażonych.
W olbrzymiej większości wypadków jest to choroba rozwijająca się podstępnie, ze skutkami objawiającymi się po latach od zakażenia. Często występują zmiany zapalne w tętnicach, skórze, płucach, jelitach, tarczycy, nerkach. Niedawno wykazano powiązanie między zakażeniem HCV a chłoniakiem nieziarniczym. Częste w zakażeniu HCV jest limfocytowe zapalenie gruczołów ślinowych. U osób zarażonych występują zaburzenia w wydzielaniu łez i śliny oraz uszkodzenie rogówki, a także liszaj płaski.
Jedynie u 20 proc. zakażonych dochodzi do samoistnego wyleczenia. Chroniczna forma zakażenia wirusem typu C powoduje po 10-15 latach marskość wątroby (co trzeci chory),
a średnio po 20 latach doprowadza do raka wątroby (20 proc. chronicznie chorych). Co roku na świecie umiera z tego powodu milion osób.


Francuskie skandale

We Francji podobna afera jak w Polsce zarażeniea wirusem HCV dotyczyła zakażenia preparatów krwi wirusem HIV - działo się to w 1985 r., gdy jeszcze nie w pełni uświadamiano sobie skutki zarażenia HIV. W październiku 1992 r. były dyrektor Krajowego Centrum Transfuzji Krwi został skazany na cztery lata więzienia.
9 marca 1999 r. Trybunał Sprawiedliwości Republiki uniewinnił w tej sprawie byłego premiera Laurenta Fabiusa i jego minister zdrowia Georginę Dufoix. Były sekretarz stanu ds. socjalnych Edmond Hervé został uznany za współwinnego śmierci dwóch osób. Inna afera, też z 1985 r., dotyczy dystrybucji we Francji hormonu wzrostu skażonego prionami wywołującymi chorobę Creutzfeldta i Jakoba. Od czerwca do października 1985 r. szpitalom francuskim sprzedano 30 tys. ampułek tego preparatu.


Co to jest immunoglobulina?

Immunoglobuliny to białka surowicy i płynów ustrojowych syntetyzowane przez komórki układu immunologicznego (limfocyty B i plazmocyty). Białka te mają zdolność swoistego rozpoznania antygenu i wiązania się z jego determinantami (fragmentami antygenu rozpoznawanymi przez swoiste przeciwciało i wchodzącymi w reakcję z miejscem wiążącym antygen). Immunoglobulina anty-D jest niezbędna, gdy małżeństwo ma konflikt serologiczny i chce mieć drugie dziecko. Jeśli kobieta ma czynnik Rh-, a małżonek Rh+, to dziecko najczęściej ma również Rh+. Aż 98 proc. kobiet z czynnikiem Rh- w czasie pierwszej ciąży nie wytwarza przeciwciał odpornościowych anty-D, co jest zagrożeniem dla następnego płodu. W takiej sytuacji może dojść do poronienia albo urodzi się dziecko z konfliktem serologicznym. Żeby je uratować, trzeba mu kilkakrotnie przetaczać krew. To rodzi liczne powikłania. Dzięki zaszczepieniu matki immunoglobuliną anty-D, nie później niż 72 godziny po urodzeniu dziecka, unika się tych dramatycznych konsekwencji. Problem dotyczy 15 proc. populacji, która ma czynnik Rh-. Immunoglobulinę podaje się też podczas badań genetycznych, w których możliwy jest kontakt krwi płodu z krwią matki.

Kto powinien się przebadać, czy nie został zarożony wirusem HCV?
osoby stale dializowane (z powodu chorób nerek)
osoby chore na hemofilię
narkomani stosujący dożylnie narkotyki
pracownicy szpitalnych stacji dializ
pracownicy służby zdrowia
osoby, które przed rokiem 1992 miały przetaczaną krew
osoby, które miały jakikolwiek zabieg chirurgiczny
osoby, które wykonywały tatuaż
osoby, które miały wykonywane badania endoskopowe
osoby, u których doszło do dużych przerwań powłok skórnych (wypadki samochodowe, głębokie skaleczenia)
osoby, które często zmieniają partnerów seksualnych

Więcej możesz przeczytać w 23/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 23/2003 (1071)

  • Wprost od czytelników8 cze 2003, 1:00Listy od czytelników3
  • Czas na czas8 cze 2003, 1:00Najwyższy czas docenić czas - jedynego z naprawdę wielkich wrogów, jakich mamy.3
  • Peryskop8 cze 2003, 1:00Kołodko gwałci konstytucję Grzegorz W. Kołodko podjął działania sprzeczne z konstytucją, a zwłaszcza z jej art. 227, który stanowi, że wyłączne prawo do emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej ma Narodowy Bank...8
  • Dossier8 cze 2003, 1:00 LESZEK BALCEROWICZ, prezes NBP "Trzeba bardzo źle liczyć, jeśli się zachęca ludzi do tego, żeby albo nie poszli do referendum, albo zagłosowali przeciwko przystąpieniu Polski do UE. Nas nie stać na to, żebyśmy popełnili taką...9
  • Z życia koalicji8 cze 2003, 1:00Długo nie wytrzymał pan prezydent, choć obiecywał, że do referendum zostawi rząd w spokoju. Teraz wyznał jednak, że chciałby, by powstał rząd większościowy (czytaj: "By diabli wzięli Millera"!). Premier odpowiedział, że jak się komuś nie...10
  • Z życia opozycji8 cze 2003, 1:00Michael Jackson nie pofatygował się do Warszawy i w tej sytuacji szefem Samoobrony został ponownie Andrzej Lepper. Na kongresie 14 działaczy głosowało jednak przeciw niemu. Panowie (a może i panie), spodziewajcie się końskich łbów w waszych...11
  • Playback8 cze 2003, 1:0012
  • M&M8 cze 2003, 1:00CZEMU STREFA SZYITÓW - felieton Marka Majewskiego12
  • Rozrzutny premier8 cze 2003, 1:0039 tys. USD kosztował pobyt premiera Australii Johna Howarda w jednym z hoteli w Rzymie podczas jego wizyty we Włoszech.12
  • Akcja aborcja8 cze 2003, 1:00Projekt zmian w ustawie antyaborcyjnej zamierza wnieść pod obrady Sejmu grupa posłów Sojuszu Lewicy Demo- kratycznej już na pierwszym posiedzeniu po referendum unijnym. Kluczowym zapisem nowelizacji jest przywrócenie przerywania ciąży "na...12
  • Fotoplastykon8 cze 2003, 1:0014
  • Poczta8 cze 2003, 1:00Listy od czytelników16
  • Kadry8 cze 2003, 1:0017
  • Leniwiec trojański8 cze 2003, 1:00Raporty BNP Paribas i HSBC przygotowują zachodnich przedsiębiorców na zamieszanie polityczne po referendum, w którym frekwencja byłaby niska.18
  • Eurotrampolina8 cze 2003, 1:00Europejczycy tłumaczą, dlaczego warto wejść do unii22
  • Jak daleko stąd, jak blisko8 cze 2003, 1:00Można mieć niemieckie poczucie humoru, być punktualnym jak Grek i - pozostając Europejczykiem - rażąco odbiegać od europejskiej średniej. Ile jest Europy w Polsce?26
  • Zabójcza krew8 cze 2003, 1:00Co najmniej 20 tys. kobiet w Polsce zostało w latach 1991-1995 zakażonych wirusowym zapaleniem wątroby typu C (HCV), które może prowadzić do raka wątroby. Zakażone mogły zostać wszystkie kobiety, które były wtedy w ciąży i ujawniono u nich...30
  • Zbożowa pajęczyna8 cze 2003, 1:00Kradzież 36 mln ton państwowego zboża, z powodu której budżet państwa stracił co najmniej 18 mln zł, a działacz Samoobrony Ryszard Bonda straci zapewne poselski mandat, stała się dla Zbigniewa Komorowskiego doskonałą okazją do politycznego rewanżu.36
  • Dyktatura PeKiNu8 cze 2003, 1:0010 największych warszawskich bzdur38
  • Niedowiarki8 cze 2003, 1:00Współcześni narodowcy nie wierzą w ogromną siłę przebicia Polaków40
  • Kto się posunie?8 cze 2003, 1:00Niemal codziennie dowiadujemy się o nowych podejrzeniach o korupcję wobec członków i współpracowników rządu. Co może w tej sytuacji zrobić premier? Pytanie wydaje się retoryczno-sadystyczne. A jednak szef takiego rządu wygrał...40
  • Giełda i wektory8 cze 2003, 1:00Hossa Świat Edamski z krzyżemMieszkańcy holenderskiego miasta Edam zamierzają wybudować ze swego sławnego sera kościół. Serowa świątynia będzie kopią w skali 1:10 wzniesionego w XV wieku w tym mieście kościoła. Edamczycy chcą w ten...42
  • Rachunek od Kwaśniewskiego8 cze 2003, 1:0075 miliardów złotych zapłacimy za brak ustawy reprywatyzacyjnej44
  • Tęsknota za Shermanem8 cze 2003, 1:00Gdybyż w Polsce była jakaś partia liberałów! Po co? Podjęłaby w imię wolnej konkurencji kampanię na rzecz demonopolizacji naszych koncernów.48
  • Linia zdrowego rozsądku8 cze 2003, 1:00Podatek liniowy nie mieści się w filozofii naszego guru ekonomii50
  • Strefa marzeń8 cze 2003, 1:00A może byśmy tak, lewą nogą pozostając w UE, prawą stanęli w NAFTA?52
  • Eden made in Poland8 cze 2003, 1:003,2 mln ton owoców produkują rocznie polscy ogrodnicy. Popyt na niektóre polskie owoce wzrasta na Zachodzie nawet o 20 proc. rocznie. Zysk z uprawy hektara agrestu sięga 30 tys. zł!54
  • Przed ważną decyzją8 cze 2003, 1:00Odrzucenie członkostwa w Unii Europejskiej naraziłoby naszą gospodarkę na silny negatywny wstrząs56
  • Legenda i rzeczywistość8 cze 2003, 1:00Część Polaków ciągle żyje mitem, że byliśmy dziesiątą potęgą gospodarczą świata57
  • Supersam8 cze 2003, 1:00Miniskaner Dzięki skanerowi C-Pen 10 nie trzeba już przepisywać ani kserować fragmentów artykułów, adresów internetowych, numerów telefonów lub rachunków. Urządzenie o rozmiarach mazaka skanuje teksty...58
  • Pop w kościele8 cze 2003, 1:00-Gdyby Chrystus żył obecnie, byłby gwiazdą mediów - twierdzi ks. Marcello Rossi. Polscy księża zaczęli używać języka popkultury.62
  • Piersi na miarę8 cze 2003, 1:00W ostatnich 30 latach męskie pośladki zmalały, kobiece piersi się powiększyły, a nogi wydłużyły66
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza - Zupą zintegrowani8 cze 2003, 1:00Piotrze drogi! Pozwól, że podzielę się dziś z Tobą uwagami na temat wydarzenia, w którym obaj braliśmy udział. Niezwykła gęstość zdarzeń, dopadających mnie ostatnio, uniemożliwiła mi najkrótszy choćby komentarz, a rzecz wydaje mi się ważna...70
  • Autostrady w chmurach8 cze 2003, 1:00Testowane są pierwsze latające auta72
  • Druga płeć - Czyja woda, a czyj mózg8 cze 2003, 1:00Świat kobiet jawi się Ziemkiewiczowi jako kraina, w której to nie mężczyźni, ale feministki robią niefeministkom wodę z mózgu73
  • Święci Europy8 cze 2003, 1:00De Gasperi, Adenauer i Schuman: dokonali cudu, scalili kontynent74
  • Know-how8 cze 2003, 1:00SARS: z borsuka na ludzi U trzech gatunków zwierząt sprzedawanych w chińskich sklepach z żywnością naukowcy odkryli wirus wywołujący SARS. Badacze z Hongkongu i Chin pobrali próbki od 25 zwierząt sprzedawanych na targach w prowincji...77
  • Dieta kościotrupa8 cze 2003, 1:00Możesz jeść wszystko i chudnąć, nasz środek pozwoli Ci się pozbyć dwóch kilogramów przez 24 godziny". "Nie musisz ćwiczyć na siłowni, w tydzień stracisz 10 kg" - przekonują producenci kropli powstrzymujących apetyt, tabletek enzymatycznych i...78
  • Seksualne nawrócenie8 cze 2003, 1:00"Wprost" & Polsat: homoseksualizm to uleczalna choroba?82
  • Gladiatorzy kosmosu8 cze 2003, 1:00W czerwcu otwiera się na Ziemi okno na Marsa84
  • Bez granic8 cze 2003, 1:00Olbrzymie dziwadło Niemieccy botanicy nie czekali do czerwcowej równonocy na zakwitnięcie mitycznego kwiatu paproci i sami postarali się o sensację przyrodniczą. W ogrodzie botanicznym w Bonn udało im się wyhodować dziwidło olbrzymie....86
  • Dom Wielkiego Saddama8 cze 2003, 1:00Z dokumentów irackiej bezpieki wyłania się obraz upodlonego narodu88
  • Diabeł w święconej wodzie8 cze 2003, 1:00Rozmowa z prof. BASSAMEM TIBIM, szefem Wydziału Stosunków Międzynarodowych na Uniwersytecie w Getyndze92
  • Chwycić byka za rogi8 cze 2003, 1:00Dlaczego Murcja mogłaby dziś zaszokować biblijnego Adama94
  • Anatomia cudu8 cze 2003, 1:00Rozmowa z Rodrigiem Rato, wicepremierem i ministrem ekonomii Królestwa Hiszpanii97
  • Kraków większy od Petersburga8 cze 2003, 1:00George W. Bush zignorował w Polsce "starą Europę". Tu kreślił wizję przypłości, nie w Putingradzie.98
  • Pieśń dziadowska8 cze 2003, 1:00Najder ze Stasiukiem wymyślili filozofię kucyka trojańskiego100
  • Kiosk8 cze 2003, 1:00101
  • Cytat dyplomatyczny - Przed drzwiami8 cze 2003, 1:00Z powodu rutyny nie dostrzegamy na czas, że oto stajemy przed decyzją, od której zależy więcej niż zwykle101
  • Menu8 cze 2003, 1:00Kraj Trzy gracje - Telewizja jest jak kapryśny kochanek. Raz cię kocha, rozpieszcza i przynosi kwiaty, a kiedy indziej cię nie zna. Może to wytrzymać tylko silna i przekonana o swojej miłości kobieta - twierdzi Agata Młynarska. Trzy popularne...102
  • Atak kolosa8 cze 2003, 1:00"Hulk" Anga Lee ma być większym przebojem niż druga część "Matrixa"106
  • Nos Virginii8 cze 2003, 1:00Rozmowa z Nicole Kidman, hollywoodzką gwiazdą, laureatką Oscara110
  • Kino Tomasza Raczka8 cze 2003, 1:00Recenzje filmów: Balzac i mała Chinka, Dzika niewinność111
  • Polski Dali8 cze 2003, 1:00Wojtek Siudmak to jedyny naprawdę znany na świecie polski malarz112
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego8 cze 2003, 1:00Recenzje płyt113
  • Perły do lamusa? - Wcale nie szary!8 cze 2003, 1:00Bohater filmu "W poniedziałek rano" w poszukiwaniu przygód ucieka od codzienności, by na końcu docenić jej smak114
  • Ratowanie czy tratowanie8 cze 2003, 1:00Najlepiej zna nas złota rybka. Francuz, Anglik i Polak złowili taką rybkę i mieli po jednym życzeniu. Francuz zawołał: "Mój sąsiad ma piękną, młodą żonę, kobietę wielkiej klasy i intelektu. Chciałbym też mieć taką". Anglik...116
  • Tak, jestem Polakiem8 cze 2003, 1:00Śmieszy mnie nieco propagandowe natręctwo naszych Europejczyków, ale od razu deklaruję, że niezależnie od estetycznego absmaku będę głosować za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Już czterdzieści lat temu, kiedy w Moskwie...116
  • Organ Ludu8 cze 2003, 1:00TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 23 (36) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 2 czerwca 2003 r. Cena + VAT + ZUS + winieta Do referendum zostało niecałe 518 400 sekund! Pogłębiając demokratyzację Nasza Partia, spadkobierczyni...117
  • Gadzie bladzie8 cze 2003, 1:00Gadzinowski bierze popularność Che na serio i ideologicznie. Tymczasem Che to ikona popkultury, z której można sobie robić jaja, mimo że święta118