Święci Europy

Dodano:   /  Zmieniono: 
De Gasperi, Adenauer i Schuman: dokonali cudu, scalili kontynent


Czasami mówi się o nich "europejscy święci". I nie jest to tylko metafora. Mało kto wie, że otwarto procesy beatyfikacyjne RobertSchumana i Alcide De Gasperiego. To oni - wraz z Konradem Adenauerem - położyli podwaliny pod Unię Europejską.
Schuman: "Luksemburczyk z urodzenia, Niemiec z wykształcenia, katolik z przekonania i Francuz z serca", pisał Jacques Fauvet, były redaktor naczelny "Le Monde". Adenauer: Nadreńczyk, obywatel federalnych Niemiec, orędownik przyjaźni z Francją w ramach Stanów Zjednoczonych Europy. I De Gasperi: Tyrolczyk, poseł do parlamentów w Wiedniu i Rzymie, więzień Mussoliniego, zwolennik federacji wolnych państw Europy. W pan-
teonie ojców zjednoczonej Europy miejsce tej trójki jest wyjątkowe. To oni roztoczyli wizję kontynentu jako wspólnoty wolnych, solidarnych, chrześcijańskich narodów. "Europę należy stworzyć" - mówił Adenauer. "Europa - twierdził Schuman - nie powstanie za jednym zamachem". "Jądrem federalnej Europy będzie wspólnota obronna" - zakładał De Gasperi.

Tam gdzie miesza się krew
Wszyscy trzej urodzili się w wielokulturowych regionach Europy, dotkliwie doświadczonych podczas wojen światowych. Wychowali się tam, gdzie - jak mówił Schuman - "miesza się krew i stapiają charaktery".
Schuman znaczną część życia spędził w Lotaryngii przesyconej krwią i nienawiścią Niemców i Francuzów. Był świadkiem triumfalnego powrotu prowincji do Francji po I wojnie światowej, a ponad dwadzieścia lat później jej wcielenia do III Rzeszy. Doszedł wtedy do przekonania, że należy stworzyć porządek, w którym wojna Francji i Niemiec byłaby niemożliwa. Będąc ministrem spraw zagranicznych Francji, zgłosił w piątą rocznicę zakończenia II wojny plan poddania niemieckiego i francuskiego przemysłu węglowego i stalowego jednej władzy ponadnarodowej. Ogłaszając projekt utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, położył kamień węgielny - nomen omen - pod budowę federalnej Europy. Pomógł mu Konrad Ade-
nauer - pierwszy kanclerz RFN chciał dowieść, że powrót do imperialnych tradycji narodu niemieckiego jest wykluczony. W tandemie z Francją postanowił zbudować Europę wolną, zjednoczoną i bogatą.
Początkowo trudno było podejrzewać Adenauera o formułowanie tak odważnych idei. Wyrósł w tradycji wyjątkowości Nadrenii, swojej "małej ojczyzny", w czasie gdy popularność zyskiwał projekt separatystycznego państwa reńskiego. Polityka nazistów, która doprowadziła Niemcy do klęski w II wojnie światowej, zmieniła jego przekonania. Adenauer uznał, że największym błędem Niemców była pogarda dla innych narodów. Trzeba było całkowicie zmienić myślenie w polityce Niemiec. Swoją wiarygodność Adenauer zamierzał potwierdzić, współpracując z odwiecznym wrogiem - Francją.

Jak nie wpaść w łapy Stalina
Także Włochy - niedawny sojusznik III Rzeszy - znalazły się po wojnie na krawędzi upadku. Kraj - podzielony na zwolenników i przeciwników Mussoliniego - przeżywał głęboki kryzys społeczny. Nie otrząsnął się jeszcze po faszystowskiej dyktaturze, a już pojawiło się zagrożenie komunizmem, który gwałtownie pomnażał wpływy.
Włochy uniknęły katastrofy gospodarczej i politycznej dzięki rozwadze szefa rządu Alcide De Gasperiego. Pochodził on z włoskiego Trydentu, który przed I wojną światową był częścią imperium austro-węgierskiego. Tam zaczął karierę, zostając w 1911 r. posłem do wiedeńskiego parlamentu.
Gdy po II wojnie światowej objął stanowisko premiera, nie miał wiele czasu na snucie politycznych wizji. Kraj staczał się po równi pochyłej i wymagał pomocy z zewnątrz. De Gasperi, obawiając się komunistycznej rewolty, zacieśnił współpracę z Ameryką. Poparcie polityczne i ekonomiczne USA miało być jednak tylko jednym z filarów przyszłej polityki Włoch. De Gasperi rozumiał, że osłabiona i podzielona Europa może łatwo paść łupem Stalina. Budowa silnej i solidarnej Europy wymagała wysiłku wielu państw - nie tylko dlatego, że żaden kraj na kontynencie nie uniósłby finansowo ciężaru odbudowy, ale i dlatego, że powojenne standardy Zachodu wykluczały dominację jednego kraju nad drugim.
"Nauka, jaką Europejczycy winni wyciągnąć z przeszłości, jest jasna - pisał De Gasperi.
- Ich przyszłość zostanie zbudowana nie przez użycie siły, nie przez pragnienie podboju, lecz przez cierpliwe stosowanie metody demokratycznej, konstruktywny duch porozumienia i poszanowanie wolności".
Deklaracja złożona przez premiera Włoch przekreślała wojenne podziały. De Gasperi dawał do zrozumienia: nie czas myśleć o tym, po której stronie barykady byliśmy w czasie wojny. Chcąc uniknąć kolejnej apokalipsy, musimy pójść razem. Nic dziwnego, że ta oferta spotkała się z uznaniem Adenauera i Schumana.

Przeciw pogańskim nacjonalizmom
Warto pamiętać, że idea wspólnej Europy nie była wyłącznie projektem gospodarczym. Chodziło o coś więcej - o wspólnotę narodów złączonych chrześcijańską tradycją, która miała zapewnić Europie jedność.
De Gasperi często nawiązywał do chrześcijańskiego ideału harmonii i zjednoczenia. Podkreślał, że chrześcijaństwo to jeden z czynników, które kształtowały Europę "od kołyski". Chodziło mu również o nieodwracalne utwierdzenie demokracji we Włoszech i innych krajach Europy Zachodniej, a także o skupienie młodych pokoleń wokół ideału pokoju. Adenauer dodawał, że nowa Europa winna być "szańcem tradycji zachodniej i chrześcijańskiej, źródłem siły duchowej i miejscem pokojowej pracy".
Odwołania do chrześcijaństwa były oczywiste. Tylko w ten sposób można się było przeciwstawić totalitarnemu zagrożeniu. De Gasperi, Schuman i Adenauer sporo ucierpieli pod rządami faszyzmu i nazizmu. Schuman, aresztowany przez gestapo we wrześniu 1940 r., został przesiedlony do niemieckiego Palatynatu. Adenauer, nadburmistrz Kolonii, po dojściu Hitlera do władzy został wygnany z miasta. W 1944 r. aresztowano go pod zarzutem przynależności do grupy spiskowców, którzy przeprowadzili w lipcu tego roku nieudany zamach na Hitlera. De Gasperi za działalność w antyfaszystowskiej Włoskiej Partii Ludowej w połowie lat 20. trafił na dwa lata do więzienia.
Wszyscy trzej byli antykomunistami, Adenauer chyba najbardziej - dlatego że komuniści opanowali wschodnie Niemcy i wprowadzili ateistyczny system władzy oparty na zniewoleniu, ale i dlatego, że Europa stała się - jak mówił - polem bitwy między narodami zbudowanymi na chrześcijańskich podstawach wolnej egzystencji a sowiecko-rosyjskim pogańskim nacjonalizmem i bolszewicką tyranią. Za rządów Adenauera zdelegalizowano Niemiecką Partię Komunistyczną.

Katolicki Kominform
Guy Mollet, przywódca francuskich socjalistów, wyśmiewał religijność Schumana, Adenauera i De Gasperiego. Nazywał ich działaczami "Vaticformu", katolickiego odpowiednika Kominformu, podporządkowanego Moskwie biura koordynującego działalność polityczną państw bloku wschodniego. Kościół docenił zasługi twórców zjednoczonej Europy. Wkrótce po śmierci Schumana zaczęto gromadzić materiały do jego procesu beatyfikacyjnego, który rozpoczął się w 1985 r. Proces beatyfikacyjny De Gasperiego zainicjowano 29 kwietnia 1993 r. w Trydencie.
"Ci trzej dokonali cudu, scalili kontynent przez stulecia wstrząsany fundamentalnymi sprzecznościami" - napisał po latach Henry Kissinger. Miał rację. Kilka lat po tym, jak zakończył się horror II wojny światowej, Schuman, De Gasperi i Adenauer zapoczątkowali proces, który większości współczesnych wydawał się polityczną fikcją.

Artur Gruszczak
Więcej możesz przeczytać w 23/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 23/2003 (1071)

  • Wprost od czytelników8 cze 2003, 1:00Listy od czytelników3
  • Czas na czas8 cze 2003, 1:00Najwyższy czas docenić czas - jedynego z naprawdę wielkich wrogów, jakich mamy.3
  • Peryskop8 cze 2003, 1:00Kołodko gwałci konstytucję Grzegorz W. Kołodko podjął działania sprzeczne z konstytucją, a zwłaszcza z jej art. 227, który stanowi, że wyłączne prawo do emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej ma Narodowy Bank...8
  • Dossier8 cze 2003, 1:00 LESZEK BALCEROWICZ, prezes NBP "Trzeba bardzo źle liczyć, jeśli się zachęca ludzi do tego, żeby albo nie poszli do referendum, albo zagłosowali przeciwko przystąpieniu Polski do UE. Nas nie stać na to, żebyśmy popełnili taką...9
  • Z życia koalicji8 cze 2003, 1:00Długo nie wytrzymał pan prezydent, choć obiecywał, że do referendum zostawi rząd w spokoju. Teraz wyznał jednak, że chciałby, by powstał rząd większościowy (czytaj: "By diabli wzięli Millera"!). Premier odpowiedział, że jak się komuś nie...10
  • Z życia opozycji8 cze 2003, 1:00Michael Jackson nie pofatygował się do Warszawy i w tej sytuacji szefem Samoobrony został ponownie Andrzej Lepper. Na kongresie 14 działaczy głosowało jednak przeciw niemu. Panowie (a może i panie), spodziewajcie się końskich łbów w waszych...11
  • Playback8 cze 2003, 1:0012
  • M&M8 cze 2003, 1:00CZEMU STREFA SZYITÓW - felieton Marka Majewskiego12
  • Rozrzutny premier8 cze 2003, 1:0039 tys. USD kosztował pobyt premiera Australii Johna Howarda w jednym z hoteli w Rzymie podczas jego wizyty we Włoszech.12
  • Akcja aborcja8 cze 2003, 1:00Projekt zmian w ustawie antyaborcyjnej zamierza wnieść pod obrady Sejmu grupa posłów Sojuszu Lewicy Demo- kratycznej już na pierwszym posiedzeniu po referendum unijnym. Kluczowym zapisem nowelizacji jest przywrócenie przerywania ciąży "na...12
  • Fotoplastykon8 cze 2003, 1:0014
  • Poczta8 cze 2003, 1:00Listy od czytelników16
  • Kadry8 cze 2003, 1:0017
  • Leniwiec trojański8 cze 2003, 1:00Raporty BNP Paribas i HSBC przygotowują zachodnich przedsiębiorców na zamieszanie polityczne po referendum, w którym frekwencja byłaby niska.18
  • Eurotrampolina8 cze 2003, 1:00Europejczycy tłumaczą, dlaczego warto wejść do unii22
  • Jak daleko stąd, jak blisko8 cze 2003, 1:00Można mieć niemieckie poczucie humoru, być punktualnym jak Grek i - pozostając Europejczykiem - rażąco odbiegać od europejskiej średniej. Ile jest Europy w Polsce?26
  • Zabójcza krew8 cze 2003, 1:00Co najmniej 20 tys. kobiet w Polsce zostało w latach 1991-1995 zakażonych wirusowym zapaleniem wątroby typu C (HCV), które może prowadzić do raka wątroby. Zakażone mogły zostać wszystkie kobiety, które były wtedy w ciąży i ujawniono u nich...30
  • Zbożowa pajęczyna8 cze 2003, 1:00Kradzież 36 mln ton państwowego zboża, z powodu której budżet państwa stracił co najmniej 18 mln zł, a działacz Samoobrony Ryszard Bonda straci zapewne poselski mandat, stała się dla Zbigniewa Komorowskiego doskonałą okazją do politycznego rewanżu.36
  • Dyktatura PeKiNu8 cze 2003, 1:0010 największych warszawskich bzdur38
  • Niedowiarki8 cze 2003, 1:00Współcześni narodowcy nie wierzą w ogromną siłę przebicia Polaków40
  • Kto się posunie?8 cze 2003, 1:00Niemal codziennie dowiadujemy się o nowych podejrzeniach o korupcję wobec członków i współpracowników rządu. Co może w tej sytuacji zrobić premier? Pytanie wydaje się retoryczno-sadystyczne. A jednak szef takiego rządu wygrał...40
  • Giełda i wektory8 cze 2003, 1:00Hossa Świat Edamski z krzyżemMieszkańcy holenderskiego miasta Edam zamierzają wybudować ze swego sławnego sera kościół. Serowa świątynia będzie kopią w skali 1:10 wzniesionego w XV wieku w tym mieście kościoła. Edamczycy chcą w ten...42
  • Rachunek od Kwaśniewskiego8 cze 2003, 1:0075 miliardów złotych zapłacimy za brak ustawy reprywatyzacyjnej44
  • Tęsknota za Shermanem8 cze 2003, 1:00Gdybyż w Polsce była jakaś partia liberałów! Po co? Podjęłaby w imię wolnej konkurencji kampanię na rzecz demonopolizacji naszych koncernów.48
  • Linia zdrowego rozsądku8 cze 2003, 1:00Podatek liniowy nie mieści się w filozofii naszego guru ekonomii50
  • Strefa marzeń8 cze 2003, 1:00A może byśmy tak, lewą nogą pozostając w UE, prawą stanęli w NAFTA?52
  • Eden made in Poland8 cze 2003, 1:003,2 mln ton owoców produkują rocznie polscy ogrodnicy. Popyt na niektóre polskie owoce wzrasta na Zachodzie nawet o 20 proc. rocznie. Zysk z uprawy hektara agrestu sięga 30 tys. zł!54
  • Przed ważną decyzją8 cze 2003, 1:00Odrzucenie członkostwa w Unii Europejskiej naraziłoby naszą gospodarkę na silny negatywny wstrząs56
  • Legenda i rzeczywistość8 cze 2003, 1:00Część Polaków ciągle żyje mitem, że byliśmy dziesiątą potęgą gospodarczą świata57
  • Supersam8 cze 2003, 1:00Miniskaner Dzięki skanerowi C-Pen 10 nie trzeba już przepisywać ani kserować fragmentów artykułów, adresów internetowych, numerów telefonów lub rachunków. Urządzenie o rozmiarach mazaka skanuje teksty...58
  • Pop w kościele8 cze 2003, 1:00-Gdyby Chrystus żył obecnie, byłby gwiazdą mediów - twierdzi ks. Marcello Rossi. Polscy księża zaczęli używać języka popkultury.62
  • Piersi na miarę8 cze 2003, 1:00W ostatnich 30 latach męskie pośladki zmalały, kobiece piersi się powiększyły, a nogi wydłużyły66
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza - Zupą zintegrowani8 cze 2003, 1:00Piotrze drogi! Pozwól, że podzielę się dziś z Tobą uwagami na temat wydarzenia, w którym obaj braliśmy udział. Niezwykła gęstość zdarzeń, dopadających mnie ostatnio, uniemożliwiła mi najkrótszy choćby komentarz, a rzecz wydaje mi się ważna...70
  • Autostrady w chmurach8 cze 2003, 1:00Testowane są pierwsze latające auta72
  • Druga płeć - Czyja woda, a czyj mózg8 cze 2003, 1:00Świat kobiet jawi się Ziemkiewiczowi jako kraina, w której to nie mężczyźni, ale feministki robią niefeministkom wodę z mózgu73
  • Święci Europy8 cze 2003, 1:00De Gasperi, Adenauer i Schuman: dokonali cudu, scalili kontynent74
  • Know-how8 cze 2003, 1:00SARS: z borsuka na ludzi U trzech gatunków zwierząt sprzedawanych w chińskich sklepach z żywnością naukowcy odkryli wirus wywołujący SARS. Badacze z Hongkongu i Chin pobrali próbki od 25 zwierząt sprzedawanych na targach w prowincji...77
  • Dieta kościotrupa8 cze 2003, 1:00Możesz jeść wszystko i chudnąć, nasz środek pozwoli Ci się pozbyć dwóch kilogramów przez 24 godziny". "Nie musisz ćwiczyć na siłowni, w tydzień stracisz 10 kg" - przekonują producenci kropli powstrzymujących apetyt, tabletek enzymatycznych i...78
  • Seksualne nawrócenie8 cze 2003, 1:00"Wprost" & Polsat: homoseksualizm to uleczalna choroba?82
  • Gladiatorzy kosmosu8 cze 2003, 1:00W czerwcu otwiera się na Ziemi okno na Marsa84
  • Bez granic8 cze 2003, 1:00Olbrzymie dziwadło Niemieccy botanicy nie czekali do czerwcowej równonocy na zakwitnięcie mitycznego kwiatu paproci i sami postarali się o sensację przyrodniczą. W ogrodzie botanicznym w Bonn udało im się wyhodować dziwidło olbrzymie....86
  • Dom Wielkiego Saddama8 cze 2003, 1:00Z dokumentów irackiej bezpieki wyłania się obraz upodlonego narodu88
  • Diabeł w święconej wodzie8 cze 2003, 1:00Rozmowa z prof. BASSAMEM TIBIM, szefem Wydziału Stosunków Międzynarodowych na Uniwersytecie w Getyndze92
  • Chwycić byka za rogi8 cze 2003, 1:00Dlaczego Murcja mogłaby dziś zaszokować biblijnego Adama94
  • Anatomia cudu8 cze 2003, 1:00Rozmowa z Rodrigiem Rato, wicepremierem i ministrem ekonomii Królestwa Hiszpanii97
  • Kraków większy od Petersburga8 cze 2003, 1:00George W. Bush zignorował w Polsce "starą Europę". Tu kreślił wizję przypłości, nie w Putingradzie.98
  • Pieśń dziadowska8 cze 2003, 1:00Najder ze Stasiukiem wymyślili filozofię kucyka trojańskiego100
  • Kiosk8 cze 2003, 1:00101
  • Cytat dyplomatyczny - Przed drzwiami8 cze 2003, 1:00Z powodu rutyny nie dostrzegamy na czas, że oto stajemy przed decyzją, od której zależy więcej niż zwykle101
  • Menu8 cze 2003, 1:00Kraj Trzy gracje - Telewizja jest jak kapryśny kochanek. Raz cię kocha, rozpieszcza i przynosi kwiaty, a kiedy indziej cię nie zna. Może to wytrzymać tylko silna i przekonana o swojej miłości kobieta - twierdzi Agata Młynarska. Trzy popularne...102
  • Atak kolosa8 cze 2003, 1:00"Hulk" Anga Lee ma być większym przebojem niż druga część "Matrixa"106
  • Nos Virginii8 cze 2003, 1:00Rozmowa z Nicole Kidman, hollywoodzką gwiazdą, laureatką Oscara110
  • Kino Tomasza Raczka8 cze 2003, 1:00Recenzje filmów: Balzac i mała Chinka, Dzika niewinność111
  • Polski Dali8 cze 2003, 1:00Wojtek Siudmak to jedyny naprawdę znany na świecie polski malarz112
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego8 cze 2003, 1:00Recenzje płyt113
  • Perły do lamusa? - Wcale nie szary!8 cze 2003, 1:00Bohater filmu "W poniedziałek rano" w poszukiwaniu przygód ucieka od codzienności, by na końcu docenić jej smak114
  • Ratowanie czy tratowanie8 cze 2003, 1:00Najlepiej zna nas złota rybka. Francuz, Anglik i Polak złowili taką rybkę i mieli po jednym życzeniu. Francuz zawołał: "Mój sąsiad ma piękną, młodą żonę, kobietę wielkiej klasy i intelektu. Chciałbym też mieć taką". Anglik...116
  • Tak, jestem Polakiem8 cze 2003, 1:00Śmieszy mnie nieco propagandowe natręctwo naszych Europejczyków, ale od razu deklaruję, że niezależnie od estetycznego absmaku będę głosować za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Już czterdzieści lat temu, kiedy w Moskwie...116
  • Organ Ludu8 cze 2003, 1:00TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 23 (36) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 2 czerwca 2003 r. Cena + VAT + ZUS + winieta Do referendum zostało niecałe 518 400 sekund! Pogłębiając demokratyzację Nasza Partia, spadkobierczyni...117
  • Gadzie bladzie8 cze 2003, 1:00Gadzinowski bierze popularność Che na serio i ideologicznie. Tymczasem Che to ikona popkultury, z której można sobie robić jaja, mimo że święta118