Balcerowicz wprost

Dodano:   /  Zmieniono: 
Wszystkie socjalistyczne eksperymenty prowadziły do załamania lub wręcz katastrofy gospodarki
Narodowy Bank Polski zorganizował ostatnio międzynarodową konferencję na temat sukcesów i porażek w rozwoju gospodarki. Przybliżyła ona międzynarodowy dorobek w tej ważnej dziedzinie. Z tego doświadczenia można wysnuć kilka generalnych wniosków.

Cofanie zacofanych
Socjalistyczne eksperymenty zawsze i wszędzie źle się kończą. Polegają one na wprowadzeniu do życia społeczeństwa - przez państwo - dużej dawki socjalizmu (etatyzmu), czyli na nacjonalizacji i wzroście udziału budżetu w PKB, dużych deficytach budżetowych, biurokratycznej regulacji ograniczającej zakres działania wolnego rynku. Wielkie dawki socjalizmu (zakaz prywatnej przedsiębiorczości, totalne upaństwowienie, zastąpienie rynku centralnym planowaniem) wprowadzono na obszarach już zacofanych w stosunku do Zachodu
- w Europie Środkowo-Wschodniej, a potem w wielu krajach tak zwanego Trzeciego Świata (na czele z Afryką i światem arabskim). Ten epokowy eksperyment zasadniczo pogłębił zacofanie tych państw. Ale i mniejsze dawki socjalizmu przynosiły opłakane skutki. Tak się stało na przykład w Chile za czasów Allende, w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej do momentu objęcia rządów przez panią Thatcher, we Francji na początku lat 80., w Portugalii w latach 1975-1985 (w okresie tzw. rewolucji czerwonych goździków), w Grecji w latach 80. - za czasów Papandreu.

Kontrrewolucja liberaŁów
Liberalne reformy powodują stałe przyspieszenie rozwoju, jeśli są tylko wystarczająco rozległe i trwałe. Są one przeciwieństwem socjalistycznych eksperymentów
- redukują lub usuwają szkodliwą obecność państwa w gospodarce albo umacniają jego podstawowe funkcje (stanowienie i egzekwowanie dobrego prawa). Lista krajów, które osiągnęły sukces dzięki takim reformom, obejmuje m.in. Wielką Brytanię (dzięki polityce Margaret Thatcher w latach 80.), Irlandię lat 90., Portugalię w latach 1986-1996, Hiszpanię w latach 90. za rządów Aznara. Poza światem rozwiniętym ogromne przyspieszenie rozwoju dzięki liberalnym reformom uzyskały od końca
lat 70. Chiny. W niektórych dziedzinach są one dużo bardziej kapitalistyczne niż inny gigant pod względem liczby ludności - Indie, które też się liberalizują. Wcześniej wielki sukces odniosły azjatyckie tygrysy
- Tajwan, Korea Południowa, Hongkong, Singapur, Tajlandia. W Ameryce Łacińskiej niekwestionowanym liderem jest Chile od czasów obalenia Allende. W świecie posocjalistycznym najdalej w kierunku ograniczonego państwa i wolnorynkowej gospodarki poszły chyba kraje nadbałtyckie. One odnotowują też w ostatnich latach największe sukcesy gospodarcze. Polska wytraciła tempo liberalnych przemian w ostatnich dwóch, trzech latach.
Generalnie nie znam przykładu ponadprzeciętnych osiągnięć ekonomicznych, które nie były poprzedzone odpowiednio zakrojonymi liberalnymi reformami, podobnie jak nie potrafię wskazać socjalistycznego eksperymentu, który nie doprowadziłby do zaburzeń lub wręcz gospodarczej katastrofy. Problemy, jakie niekiedy powstają w trakcie liberalnych reform, są z reguły wynikiem ich niekompletności, a nie nadmiaru. Ten wniosek kontrastuje z pospolitą w Polsce tendencją, aby winić wolnorynkowe reformy (a nie ich brak) za dowolne problemy, zwłaszcza bezrobocie. Tymczasem łatwo wykazać, że poważne zaburzenia biorą się z niekompletnej, a nie nadmiernej dawki liberalnych zmian. Na przykład wzrost bezrobocia w ostatnich latach w naszym kraju ma swoje główne źródło w blokadzie głębokiej liberalizacji rynku pracy i uzdrowienia finansów publicznych. O ile setek tysięcy bezrobotnych byłoby dzisiaj mniej, gdyby nie torpedowano prób tych reform w latach 1998-2000! Krach gospodarki Argentyny w latach 2001-2002 nie wynikał z liberalnych reform pierwszej połowy lat 90., lecz z tego, że nie objęły one finansów państwa i rynku pracy. Kryzys gospodarczy w Chile na początku lat 80. nie podważył znaczenia wcześniejszej fali wolnorynkowych reform w tym kraju, lecz pokazał, że potrzebne są dodatkowe zmiany, m.in. lepszy nadzór bankowy i skuteczniejsze prawo upadłościowe.

Z dna na szczyt
Z marudera można się stać liderem reform i rozwoju. Irlandia, która odniosła największy sukces gospodarczy Europy lat 90., miała w latach 1973-1985 bardzo słabe wyniki gospodarcze: wolny wzrost, wysokie bezrobocie, dużą emigrację. Brało się to z szybko rosnących wydatków budżetowych, ogromnego deficytu i nadmiernego wzrostu płac. Zwrot ku dyscyplinie budżetu, niższym podatkom i wolniejszemu wzrostowi płac wyzwolił w Irlandii celtyckiego tygrysa. W latach 90. średni wzrost PKB wynosił tam 9 proc., radykalnie obniżono też bezrobocie. Dekadę wcześniej przesocjalizowana gospodarka Wielkiej Brytanii, która traciła dystans do czołówki krajów OECD, odzyskała wigor dzięki liberalnym reformom Margaret Thatcher. Chile do czasów Pinocheta niczym się nie wyróżniało wśród latynoskiej niestabilności i marazmu, ale potem dzięki serii wolnorynkowych przemian odniosło jeden z największych sukcesów gospodarczych na świecie. Grecja, uprawiając socjalistyczną politykę przez wiele lat, traciła dystans do unii pod względem średniego dochodu na mieszkańca, ale w latach 90. postawiła na liberalne reformy, przyspieszyła rozwój i weszła do strefy euro.
Nietrudno jednak wskazać na niegdysiejszych liderów, którzy - dopuszczając do socjalistycznych eksperymentów - ześlizgnęli się na pozycję maruderów. Największym z nich jest chyba Japonia, gdzie uporczywe utrzymywanie wpływów politycznych w systemie finansowym sparaliżowało rozwój. Niedaleko w tej mierze od Japonii są Niemcy. Ich "społeczna gospodarka rynkowa" z biegiem czasu stawała się coraz bardziej społeczna i coraz mniej rynkowa. Rezultat: powolny wzrost, wysokie bezrobocie, duży deficyt, który powoduje, że Niemcy, autor fiskalnych kryteriów z Maastricht, same naruszają te zasady. Szwecja należała w latach 60. do absolutnej czołówki pod względem dochodu na mieszkańca, ale tę pozycję straciła w miarę ekspansji szwedzkiego państwa dobrobytu. W latach 90. doścignęła ją w rozwoju Finlandia. Portugalia w latach 1986-1996 usunęła z gospodarki skutki wcześniejszych socjalistycznych eksperymentów, otworzyła się na świat, obniżyła inflację i uzyskała szybki wzrost. Po 1996 r. zatriumfowała tam jednak polityka wysokich wydatków i życia na kredyt. W efekcie wzrost się załamał, deficyt budżetu eksplodował i obecne rządy realizują trudny program stabilizacji gospodarki.
Więcej możesz przeczytać w 47/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 47/2003 (1095)

  • Wprost od czytelników23 lis 2003Diagnostyka Śmierci Piszę poruszona artykułem "Diagnostyka śmierci" (nr 46). Pracuję w oświacie i obserwuję nagminne ściąganie, czyli oszukiwanie na testach, klasówkach i egzaminach. Nauczyciele przymykają na to oko, a rodzice...3
  • Na stronie - Apel o nieapelowanie!23 lis 2003Polska apelowa, czyli Polska ze zbiorowych apeli.3
  • Peryskop23 lis 2003Człowiek z Iraku Film o polskich żołnierzach w Iraku nakręci iracki reżyser i scenarzysta Kadim Hassan Al-Watiy. - Mamy dużo wspólnego: wy kiedyś żyliście w reżimie, musieliście walczyć o wolność i zwyciężyliście. My idziemy podobną drogą -...6
  • Dossier23 lis 2003Leszek MILLER premier RP "Jest takie znane przysłowie, że kłamstwo ma krótkie nogi, ale ma ich mnóstwo. Otóż z tego punktu widzenia pan poseł Pęk jest swego rodzaju stonogą" w Sejmie Jan Maria ROKITA poseł Platformy...7
  • Poczta23 lis 2003List Do Frankensteina Do Jürgena Hambrechta, prezesa BASF, i Eggerta Voscheraua, wiceprezesa BASF Przypisując Niemcom przynależność do "starej, lecz kulturalnie bogatej Europy" Herbert Frankenstein odmówił Polsce obu tych...9
  • Kadry23 lis 2003Odjazd!9
  • M&M23 lis 2003LOGIKA A LOGISTYKA W ARMII Gdy żołnierz usłyszy rozkaz pułkownika: W lewo zwrot! i robi go - to jest logika. Kiedy pan pułkownik się z biznesem styka, robi w lewo przekręt - to jest logistyka.10
  • Playback23 lis 2003Leszek Miller, prezes Rady Ministrów, i Joschka Fischer, minister spraw zagranicznych RFN10
  • Skok na rękawiczki23 lis 2003Firma Wittchen, producent wyrobów ze skóry, została okradziona.10
  • Z życia koalicji23 lis 2003Mazurek & Zalewski No i proszę, wszystko przewidzieliŚmy! Napisaliśmy, że skoro państwo Kwaśniewscy żyją ostatnio jak pies z kotem, o czym huczy cały pałac, pół SLD i tylko Najsztub w "Przekroju" nic nie widzi, to zaraz jakieś...12
  • Z życia opozycji23 lis 2003 Zalewski & Mazurek Platforma Obywatelska prześcignęła w sondażach SLD. A rozochocony sukcesami Jan Rokita od czasu do czasu, mimochodem i ścichapęk, zaczyna przemyśliwać o wyborach prezydenckich. Głową państwa fajnie być, ale z drugiej...13
  • Fotoplastykon23 lis 200314
  • Biurotwór złośliwy23 lis 2003Biurokracja kosztuje nas 31,2 mld zł, czyli 7,5 mld dolarów rocznie16
  • Generałowie korupcji23 lis 2003Kto zarabia na zamówieniach dla wojska22
  • SLD TV23 lis 2003"Grupa trzymająca władzę" wpadła, bo poszła na skróty26
  • "Pruszków" - reaktywacja23 lis 2003Mafia pruszkowska wraca do gry30
  • Nałęcz - Podcinanie gałęzi23 lis 2003Wniosek o wotum nieufności dla Jerzego Hausnera, ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej, ustanowił swoisty rekord sejmowego absurdu.34
  • Zawracanie gitary - Racja organów23 lis 2003Prokuratura wnikliwie zajmuje się tymi, którzy są najbliżej afer, bo o nich piszą34
  • Giełda i wektory23 lis 2003Hossa Świat Amerykańska rakieta O 7,2 proc. wzrósł PKB Stanów Zjednoczonych w trzecim kwartale 2003 r. - to najlepszy wynik od kilkunastu lat. Ekspansji amerykańskiej gospodarki nie przeszkodziły nawet koszty wojny i stabilizacji...36
  • Menedżerowie intensywnej terapii23 lis 2003Jak z głową postawić firmę na nogi?38
  • Pociąg do zysku23 lis 2003Czy na kolejach można zarobić?42
  • Viva Polonia!23 lis 2003Polska powinna chwycić byka za rogi jak Hiszpania46
  • Eastern niskobudżetowy23 lis 2003Kiedy w klasycznych westernach Indianie przywiązują blondwłosą piękność do słupa i rozpalają ognisko, kawaleria przechodzi w cwał i w ostatniej scenie filmu ratuje bohaterkę w kusząco nadpalonym kostiumie.48
  • Hiperignorancja23 lis 2003Jak skutecznie pogrzebać Wilanów52
  • Morskie sumo23 lis 2003W stoczniach na Dalekim Wschodzie powstają największe na świecie kontenerowce54
  • Balcerowicz wprost23 lis 2003Wszystkie socjalistyczne eksperymenty prowadziły do załamania lub wręcz katastrofy gospodarki56
  • 2 x 2 = 4 - Prawo i ekonomia23 lis 2003To nie gospodarka rynkowa jest nieetyczna, tylko ludzie są skłonni do nieetycznych działań57
  • Supersam23 lis 2003Porozmawiaj z lexusem Lexus 430 zastąpił model LS 400, od którego zaczęła się kariera ekskluzywnych samochodów Toyoty. W lexusie zamontowano ośmiocylindrowy silnik o pojemności 4 l i mocy 281 KM. Samochód przyspiesza do 100...58
  • Przynęta na mózg23 lis 2003Wybierając produkt, odczuwamy coś w rodzaju swędzenia mózgu. Kupując go, mamy wrażenie, jakbyśmy się podrapali60
  • Krnąbrny dżentelmen23 lis 2003Paweł Janas miał już grabarza nad głową, gdy walczył z rakiem, ale dźwignął się i zwyciężył64
  • Robak w komórce23 lis 2003Odbierając SMS-a, możemy zarazić swoją komórkę wirusem zabójczym dla aparatu.68
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza23 lis 2003Piotrusiu! Gdy będziesz czytać tę epistołę, ja będę ogrzewał swe obłe ciało jamajskim słońcem. Tak jest! Lecę z ekipą "Podróży kulinarnych" na Karaiby, by podglądać producentów kawy, poławiaczy homarów, zbieraczy kokosów, wytwórców destylatu z...70
  • Druga płeć23 lis 2003Tylko wtedy, gdy bierzemy odpowiedzialność za własne słowa, odwaga staje się darem dla innych, a nie ciosem poniżej pasa71
  • Amerykański rycerz z Camelotu23 lis 2003Johna Fitzgeralda Kennedy'ego życie po życiu72
  • Know-how23 lis 2003Test pamięci Odpowiedzialne za pamięć obszary mózgu uaktywniają się znacznie silniej, gdy ludzie prawidłowo przywołują informacje - twierdzą Daniel Schacter i Scott Slotnick z Harvard University. Badacze poprosili ochotników o...76
  • Aerobik dla umysłu23 lis 2003Milion Polaków stosuje wschodnie sztuki walki z własnymi słabościami78
  • Dolly na obiad23 lis 2003Żywność ze sklonowanych zwierząt już w przyszłym roku trafi do supermarketów82
  • Epidemia gasnących serc23 lis 2003Niewydolność krążenia jest częstszą przyczyną zgonów niż nowotwory złośliwe84
  • Bez granic23 lis 2003Samoobrona przed Irakiem Po krwawym ataku na włoską bazę wojskową Japonia wstrzymała operację wysyłania wojsk do Iraku. Kilka godzin wcześniej na podobny krok zdecydowała się Korea Południowa. Japońskie władze postanowiły, że najpierw do Iraku...86
  • Misjonarze wolnego świata23 lis 2003W Wielkiej Brytanii spotkają się prezydent i wiceprezydent globu88
  • Brytyjskie półimperium23 lis 2003Dla Tony'ego Blaira nie mogło być gorszego momentu na wizytę prezydenta USA na wyspach. 60 proc. Brytyjczyków sprzeciwia się okupacji Iraku przez Amerykę.92
  • Koniec początku23 lis 2003To co zobaczył premier, i to, co pokazuje u nas telewizja, ma niewiele wspólnego z tym, co dzieje się tu naprawdę.94
  • Zbrodnia słów23 lis 2003Nienawiść do Żydów jest w Niemczech silniejsza od politycznej poprawności96
  • Przyczajony tygrys, ukryty smok23 lis 2003Na Syberii toczy się gra o przyszłość świata98
  • Państwo na prochach23 lis 2003Śledztwo TVN i "Wprost": najpotężniejsza w świecie mafia narkotykowa nie pozwala wyjaśnić sprawy zabójstw kobiet w Juárez101
  • Menu23 lis 2003Świat Uśmiech Julii Roberts "Popularność muzyki filmowej sprawia, że to ona zaczyna promować kinowe przeboje" - mówią producenci filmu "Uśmiech Mona Lizy". I wydają się mocno wierzyć we własne słowa, bowiem już 24...104
  • Odsiecz jagiellońska23 lis 2003Bezcenną "Biblię Latina" w tłumaczeniu Marcina Lutra premier Jerzy Buzek dał w prezencie kanclerzowi Gerhardowi Schröderowi106
  • Szaman słowa23 lis 2003Uwielbiam "Faraona" Bolesława Prusa - deklaruje pisarz Mario Vargas Llosa110
  • Cień Nirvany23 lis 2003Chciałbym, aby zniknęło wszystko, co kojarzy nas z Pearl Jam" - zanotował w swoich "Dziennikach" Kurt Cobain, lider legendarnej Nirvany.112
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego23 lis 2003 BRATHANKI *** Galop Pomimo posiadania rodziny na tak zwanej wsi, nie przemawia do mnie wieśniacka muzyka. Folkowa, góralska też rzadko. A Brathanki to krajowy Mount Everest ludowego grania z popowym przytupem. To oni w końcu wzniecili...113
  • Sława i chała23 lis 2003Książki Łysiak I Wielki Najnowsze dzieło Waldemara Łysiaka miało być hołdem dla bibliofilstwa, czyli pasji zbierania książek. W rzeczywistości jest to kolejna książka o samym autorze. I to książka hołdownicza. To zbiory Łysiaka są największe,...114
  • Perły do lamusa? - Filmostrada23 lis 2003Efektowne spektakle hollywodzkie to filmowe mistrzostwo i kicz, środek wypełniają niezwykłe obrazy z egzotycznym tłem115
  • Co-media - Książę ku pokrzepieniu23 lis 2003Życie szarego obywatela wśród strajków, złodziejstwa, bałaganu i dowcipów Błochowiak jest - ogólnie mówiąc - dość marne.116
  • Śmiesznoty - Kto lobbuje Barcikowskiego?23 lis 2003Obawiam się, czy to, co piszę, nie jest efektem lobbingu, przed którym przestrzega dziennikarzy dowódca Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Andrzej Barcikowski.116
  • Organ Ludu23 lis 2003TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 47 (60) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 17 listopada 2003 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Górnicy popierają plan Hausnera Reformy wicepremiera Hausnera spotykają się ze zróżnicowanym...117
  • Skibą w mur - Milion na koniec23 lis 2003Kołakowski, Szymborska i Lem mogliby z zarobionej kasy urządzić w Warszawie megabalangę, która przebiłaby berlińską Love Parade118