Na stronie

Dodano:   /  Zmieniono: 
Tylko miernota może sobie na wszystko pozwalać. I sobie pozwala
Kobiecie o zacięciu politycznym, która - jak Aspazja Peryklesa, Maintenon Ludwika XIV czy Pompadour Ludwika XV - umiała zdobyć względy możnego człowieka i decydowała o sprawach publicznych, przyznamy notę 8 lub 9 punktów; ladacznicy, która tylko zaspokaja zmysły tego rodzaju ludzi i nie ma wpływu na sprawy publiczne, damy 0 punktów" - pisał socjolog Vilfredo Pareto. Pisał to w kontekście "krążenia elit" i oceny ich jakości. Przytaczam to zdanie, bo ono dobrze oddaje jakość współczesnych elit, na przykład takich ich przedstawicieli, jak Jacques Chirac i Gerhard Schroeder czy u nas Aleksander Kwaśniewski i Marek Belka.
W dużej części nie są oni aristoi (po grecku to znaczy "najlepszy"), lecz są miernotami (po łacinie mediocris, czyli przeciętny). Generalnie rzecz biorąc (bez obrazy wspomnianych polityków), różnica między aristoi a miernotami jest mniej więcej taka, jak między Aspazją Peryklesa i Madame de Pompadour Ludwika XIV a przygodnymi ladacznicami tych mężczyzn. Dla tych pierwszych seks był tylko środkiem do celu, czyli władzy, dla drugich - celem samym w sobie.
John Stuart Mill, klasyk liberalizmu, uważał, że miarą miernocenia cywilizacji jest to, iż za masy myślą nie prawdziwe elity, lecz podobni im ludzie, czyli mediocris. Najpierw miernota wyborców wyłania miernotę władzy, a potem ta upewnia tę pierwszą, że wybrała właściwych ludzi na właściwe miejsca. Przy tym miernotokracja ma to do siebie, że zapada się w siebie niczym czarna dziura. W fizyce czarnych dziur mówi się, że jeśli jakieś ciało czy promieniowanie przekroczy tzw. horyzont zdarzeń (zostanie uwięzione w czarnej dziurze), nie sposób o nich nic powiedzieć, czyli przestają mieć właściwości. Jeśli przekroczymy horyzont zdarzeń miernotokracji, nie sposób dostrzec innego systemu sprawowania władzy. Duża część elit Europy właśnie przekroczyła horyzont zdarzeń miernotokracji (vide: "Włoska choroba", "Lepiej mniej"). Na szczęście czarne dziury nie są wieczne i z czasem wyparowują. Oczywiście to, co mówił Mill, odnosi się do demokracji nie stawiającej wymagań, czyli mało konkurencyjnej. Jakoś tak się składa, że w świecie anglosaskim (vide: "Brytanizacja Europy"), gdzie konkurencja jest solą społeczeństw, miernoty nieczęsto zostają prezydentami czy premierami. Natomiast w świecie, który przed konkurencją broni się na wszelkie sposoby, liczba miernot na najwyższych stanowiskach jest zatrważająca (najwyższa oczywiście w socjalizmie i komunizmie). Można wręcz powiedzieć, że demokracja socjalistyczna (co odnosi się nie tylko do poprzedniego systemu we wschodniej Europie, lecz do większości krajów UE) to niemal synonim demokracji miernot. Czyli miernota Chiraca, Schroedera bądź Kwaśniewskiego jest rezultatem (jak mawiał Kisiel) wieloletniego miernocenia państwa socjalnego. Właściwie można by stworzyć wskaźnik jakości demokracji: będzie on odwrotnością wskaźnika jej miernocenia. Leopold Tyrmand napisał kiedyś bardzo mądry esej "Cywilizacja komunizmu". Zauważył w nim, że w miernotokracji świetnie się powodzi tchórzom, leniom, oszustom, naciągaczom i hochsztaplerom. Słowa te jak ulał pasują do Europy spod znaku eurokonstytucji. Skądinąd ten dokument można by uznać za konstytucję miernotokracji. Dobrze więc, że ta miernotytucja poległa.
Efektem miernotokracji jest pomieszanie społecznych hierarchii, co dosadnie pokazuje nasz ranking 50 największych opiniotwórców (cover story tego numeru). Mediocris sąsiadują w nim z prawdziwymi aristoi, co dowodzi, jakie żniwo zebrała miernotokracja. Zebrała to żniwo, bo jest po prostu wygodna. Podzielam zdanie pisarza Tadeusza Konwickiego, który dowodził, że potrzeba bycia aristoi zmusza go do prowadzenia się w kategoriach powściągliwości, dystansu, honoru, godności własnej czy fair play. Tylko miernota może sobie na wszystko pozwalać. I sobie pozwala.
Mimo że często rządzi nami miernotokracja, nie ma powodu do pesymizmu - wkrótce nastąpi przesilenie. Już przed wojną socjolog Florian Znaniecki zauważył, że nawet niewielka mniejszość prawdziwych aristoi wystarczy, by tworzyć nowe ideały i standardy, a potem upowszechniać te ideały i standardy pośród mas. Na szczęście miernota ma tak samo wielką moc autokreacji, jak i autodestrukcji. Francuskie referendum eurokonstytucyjne pokazuje, że nic tak nie kompromituje miernotokracji jak skutki jej własnych, głupich pomysłów. I nic to, że ma ona wciąż dobre samopoczucie. Wszak kogut w myśli nieuczesanej Leca piał jeszcze tego ranka, kiedy przeznaczono go na rosół.
Więcej możesz przeczytać w 24/2005 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 24/2005 (1176)

  • Wprost od czytelników19 cze 2005PLAGA BŁĘDÓW MEDYCZNYCH Zainspirowany artykułem "Plaga błźdów medycznych" ( nr 23) chciałbym poinformować, że w wielu krajach Europy istnieje system formularzy objaśniających dla pacjentów poddawanych zabiegom...3
  • Na stronie19 cze 2005Tylko miernota może sobie na wszystko pozwalać. I sobie pozwala3
  • Skaner19 cze 2005MAREK BELKA - AGENT BELCH? Marek Belka został zarejestrowany przez wywiad PRL jako agent o kryptonimie Belch. Z teczki, która z Instytutu Pamięci Narodowej trafiła do komisji śledczej ds. PKN Orlen, wynika, że w latach 80., będąc na...6
  • Dossier19 cze 2005LECH WAŁĘSA były prezydent RP "Jak geje i ludzie ich pokroju chcą sobie paradować, to niech sobie wybudują nową Warszawę. Tę wybudowali ludzie biali i mają do niej prawo" Radio Tok FM ROMAN GIERTYCH lider LPR "W dzienniku...7
  • Sawka czatuje19 cze 20058
  • Playback19 cze 200511
  • Poczta19 cze 2005KRYPTONIM "TRUTEŃ" W artykule "Kryptonim `Truteń`" ( nr 23) "Wprost" przedstawia sprawę rzekomych kontaktów mego ojca Jędrzeja ze służbami specjalnymi PRL jako sensację. Zwracam uwagę, że o sprawie pisałem już...11
  • Nałęcz - Kontrrewolucja moralna19 cze 2005Lech Kaczyński wpisał Polskę na niechlubną listę krajów cierpiących na deficyt wolności Lech Kaczyński nie wystawił Polsce dobrego świadectwa, odmawiając zgody na zorganizowanie Parady Równości w Warszawie. Dostarczył ważny dowód nieprzyjaciołom,...12
  • Okiem barbarzyńcy - Szkoła insynuacji19 cze 2005Przeciwników rozliczenia przeszłości nie interesuje zawartość archiwów IPN, ale ukryte motywy tego, kto ją ujawnił Mamy się czym szczycić. Jak świat długi i szeroki dziennikarze nic tylko by ujawniali. A w Polsce na odwrót. W Polsce wiedzą, że...13
  • Z życia koalicji19 cze 2005  NOWY SZEF SLD PODPADŁ "TRYBUNIE". Wojciech Olejniczak dość nierozsądnie wyznał, że jest katolikiem. Co prawda tolerancyjnym, ale jednak wierzącym. "Trybuna" labiedzi, że ta deklaracja czyni z sojuszu siłę bardziej...14
  • Z życia opozycji19 cze 2005  STANISŁAW TYMIŃSKI WRÓCIŁ. Panie Tadeuszu, musi pan kandydować! JUŻ JEST! PSL wreszcie wybrało swojego kandydata na prezydenta. Został nim Jarosław Kalinowski, który ma wszystko, co prawdziwie polski prezydent mieć powinien:...15
  • Fotoplastykon19 cze 2005© H. Sawka www.przyssawka.pl16
  • 50 największych opiniotwórców19 cze 2005Spontaniczne manifestacje po śmierci Jana Pawła II pokazały, jak głęboka jest potrzeba autentycznego, osadzonego w zakorzenionych wartościach autorytetu Nowoczesność, a zwłaszcza późna nowoczesność, w której żyjemy, jest epoką kryzysu autorytetów...18
  • Kościół Dziwisza19 cze 2005Po śmierci papieża polski Kościół nie straci swoich wpływów w Kościele powszechnym, lecz jeszcze je poszerzy Miała być powszechna depresja, histeria, odwrócenie się ludzi od Kościoła, a nawet schizma w wykonaniu zwolenników Radia Maryja....32
  • Hejmo SA19 cze 2005Ojciec Konrad Hejmo ma pełną kontrolę nad domem polskiego pielgrzyma w Rzymie Ojciec Konrad Hejmo nie jest już opiekunem polskich pielgrzymów. Nadal pozostaje jednak dyrektorem domu polskiego pielgrzyma przy Via Monti 1 w Rzymie. Z funkcji...35
  • Rezydent Wolski19 cze 2005Czy generał Jaruzelski panicznie boi się Rosjan, bo wie co mają na niego w Moskwie? Jarosław Jakimczyk Krzysztof Łoziński W historii każdego narodu są plamy", ale "najważniejszą lekcją z tej historii jest to, by się ona już nie...36
  • Giełda19 cze 2005Hossa Świat Bulgarian dream Prawie dwukrotnie wzbogacili się Bułgarzy w ciągu ostatnich czterech lat - wynika z wyliczeń agencji Industry Watch. Jest to głównie zasługa wzrostu cen nieruchomości. Stanowią one 80 proc. wartości majątku...44
  • Jeep cherokee za ćwierć ceny19 cze 2005W Chinach pełną parą pracuje około 50 dużych fabryk samochodów i setki mniejszych Poamerykańskim i europejskim rynku odzieżowym Chińczycy mogą opanować także rynek motoryzacyjny! Brzmi to jak fantazja, choć nie dla nieco szalonego biznesmena...46
  • Włoska choroba19 cze 2005Dlaczego Berlusconi poniósł porażkę tam, gdzie zwyciężyli Blair i Bush? Jesteśmy krajem dobrobytu i radości. Włochy są jednym z najbogatszych krajów świata". Zdumieni Włosi nie chcieli uwierzyć, że słowa te padły z ust ich premiera Silvio...50
  • Przetarg do wolności19 cze 2005Rozmowa z Julią Tymoszenko, premierem Ukrainy54
  • Mesjasz Polski19 cze 2005Marek Goliszewski - czarny koń wyborów prezydenckich? Prezes Business Centre Club Marek Goliszewski robił już w życiu prawie wszystko. Był zapaśnikiem i zdobywał medale na uniwersjadzie w Moskwie, z funkcjonariuszem MSW redagował popularny w...56
  • Załatwione odmownie19 cze 2005"Wielki strach" nadal tkwi w podświadomości byłych strażników komunizmu W literaturze łagrowej jest taka niedługa nowelka, pasująca jak ulał do najnowszych zachowań byłych liderów Polski komunistycznej. Ludzie zastanawiają się, skąd bierze się...60
  • Supersam19 cze 200562
  • Presley z Diorem19 cze 2005Wnuczka Elvisa Presleya, Riley Keough,została najnowszą "twarzą" marki Christian Dior. Zdaniem Johna Galliano, twórcy reklamowanego przez nią zapachu Miss Dior Cherie, image wnuczki króla rockandrolla jest połączeniem niewinności lolitki...62
  • Odtworzyć "Hair"19 cze 2005Nietypowe, zabawne wzornictwo staje się atutem w obliczu ogromniej konkurencji na rynku sprzętu hi-fi. Dzięki ciekawemu designowi coraz większą popularność zdobywa marka TEAC. Najnowszy odtwarzacz plików MP3 tej firmy, MP 8000, to efektowny gadżet...62
  • Stal bez odcisków19 cze 2005Wynaleziona niedawno matowa stal, na której nie pozostają żadne plamy czy zabrudzenia, a nawet odciski palców, znalazła zastosowanie w sprzętach gospodarstwa domowego. Firma Brabantia pierwsza wprowadza na polski rynek "bezsmugowe"...62
  • Edukacja sorbetem19 cze 2005Jesteśmy smakowymi konserwatystami. Według badań TNS OBOP, aż 38 proc. Polaków najbardziej lubi lody śmietankowe. Lider na tym rynku, firma Algida, której śmietankowe desery wybierane są przez co drugiego Polaka, postanowiła nieco...62
  • Drzewa pamięci19 cze 2005Poddajemy się genealogicznemu nałogowi, bo potrzebujemy zakorzenienia, potwierdzenia własnej tożsamości Pokolenia, które ignorują swoje pochodzenie, nie mają ani przeszłości, ani przyszłości - mawiał amerykański pisarz Robert Heinlein. Do...64
  • Pokolenie przebudzonych19 cze 2005Na Lednicy odbywa się największy religijny happening świata To co od dziewięciu już lat dzieje się na Polach Lednickich (między Poznaniem a Gnieznem), ktoś trafnie nazwał "największym cyklicznym happeningiem religijnym na świecie". W tym roku...68
  • Suknia Sharon Stone19 cze 2005Tegoroczne Oscary mody potwierdzają dominację Amerykanów w światowym krawiectwie Jej kariera w Ameryce jest podobna do tej, jaką zrobił polski kompozytor Jan A. P. Kaczmarek. Nawet zaczynali w podobnym czasie i są w podobnym wieku. Tyle że...70
  • Orlęta i sokolęta19 cze 2005Do dziś nie wiadomo, dlaczego w 1918 r. - mimo militarnej przewagi - Ukraińcy oddali Lwów Słabną już ramiona bohaterskich obrońców Lwowa. Ich garstka maleje, ale trzyma się nadludzkim wysiłkiem i czeka pomocy. Niech każdy z nas pamięta, że krew...72
  • Know-how19 cze 2005Kultura delfinów Butlonosy z zachodniej Australii odrywają gąbki od dna morskiego i unoszą je na nosie jako przynętę na ulubione ryby. Naukowcy odkryli, że zwyczaj jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, ale tylko wśród samic....77
  • Leki z gwarancją19 cze 2005Firmy będą zwracać pieniądze za nieudaną terapię Jeśli lekarz oszuka pacjenta, każąc mu zbyt dużo płacić za lekarstwa, zostanie mu odcięty palec u lewej ręki - głosił Kodeks Hammurabiego z XVIII wieku p.n.e., uznawany za pierwszą wykładnię etyki...78
  • Śmierć z wody19 cze 2005Polskie hotele atakuje choroba legionistów Ponad 50 mieszkańców Norwegii nagle w maju i czerwcu zachorowało na zapalenie płuc. Wywołały je bakterie Legionella pneumophila, które rozprzestrzeniły się przez system filtrujący powietrze w jednej z...82
  • Chiński żelbeton19 cze 2005Wielki mur zbudowano z ryżu Podczas prac nad konserwacją murów miejskich w Xian, stolicy prowincji Shaanxi, robotnicy stwierdzili, że zaprawa, której użyto przed wiekami, jest wyjątkowo twarda i trudno ją usunąć. Testy chemiczne wykazały, że...84
  • Bez granic19 cze 2005Kawaleria równości Sam Brown, 21-letni student z Oksfordu, spędził noc w areszcie i będzie musiał zapłacić grzywnę za obrazę policyjnego konia, któremu zarzucił homoseksualizm. Chłopak świętował z kolegami zakończenie sesji...86
  • Brytanizacja Europy19 cze 2005Brytyjczycy proponują uczciwszy i bardziej demokratyczny model integracji niż tandem niemiecko-francuski Jacques Delors, pierwszy przewodniczący Komisji Europejskiej, który serdecznie nie znosił Margaret Thatcher, apelował w czasach jej rządów do...88
  • Lepiej mniej19 cze 2005Szukanie punktu pośredniego między Londynem a Paryżem w polityce gospodarczej jest zajęciem jałowym PO odrzuceniu traktatu konstytucyjnego przez Francję i Holandię zaczęły się mnożyć czarne scenariusze dla Polski. Odrzucenie traktatu ma stanowić...92
  • Bruksela w Bratysławie19 cze 2005Grupa Wyszehradzka będzie dla nas przez najbliższe lata ważniejsza niż Unia Europejska Wasze kraje stały się zastrzykiem świeżej energii dla starych członków UE, jesteście siłą, która wyrwała unię z marazmu i zmusiła do reform - mówi "Wprost"...94
  • Irlandzka Armia Kryminalna19 cze 2005Organizacja terrorystyczna, która nie ma politycznego celu, zamienia się w organizację przestępczą Gerry Adams, prezydent partii Sinn Fein, zwrócił się do członków Irlandzkiej Armii Republikańskiej, stwierdzając, że oto...96
  • Rokosz w okopach św. Trójcy19 cze 2005Od ponad 400 lat klucz do Bazyliki Grobu Pańskiego znajduje się w rękach rodziny muzułmańskiej z Jerozolimy Jeszcze kilkadziesiąt lat temu chrześcijanie w świecie arabskim byli pomostem między Orientem a zachodnią cywilizacją, tworzyli...98
  • Ostatni Mohikanin19 cze 2005Żydzi polscy dali Izraelowi całe pokolenie najwybitniejszych przywódców Pochodzący z Polski Szimon Peres, czyli Szymon Perski, ma szansę zostać najstarszym w całym demokratycznym świecie przywódcą opozycji i kandydatem na premiera. Rozstrzygną o...101
  • Menu19 cze 2005KRÓTKO PO WOLSKU  Eksponaty Powiększa się liczba darów dla Soclandu, muzeum komunizmu. Przeważnie, niestety, są to eksponaty pospolite: kartka na cukier, legitymacja członkowska Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, pałka...102
  • Instytuty Nasza Szkapa19 cze 2005Instytuty polskie zamiast promować naszą kulturę, obrzydzają ją obywatelom państw, w których działają Polska jest taką potęgą kulturalną jak polskie instytuty miejscem promocji naszej kultury. Polska kultura nie ma wiele do pokazania, a to...104
  • Różowa rewolucja cedrów19 cze 2005Golizna z Libanu podbija świat arabski Świat arabski przez lata miał swoją femme fatale. W retrospektywnych programach telewizyjnych Kairu, Damaszku, Ramalli czy Gazy legendarna Um Kultum jest wciąż niekwestionowaną królową kultury masowej. -...110
  • Ueorgan Ludu19 cze 2005Jesteśmy niezawodnym ogniwem UE, ale bigosu nie oddamy TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 24 (139) Rok wyd. 4 WARSZAWA, poniedziałek 13 czerwca 2005 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza GEJOWO WALCZY Mimo znacznych postępów nie wszyscy...112
  • Skibą w mur - Ciach! Boom! Karate!19 cze 2005Kraju Jana Vermeera i depresji! Czas zgasić jointa! Nasz kraj nie ma ostatnio dobrej prasy, i to nie tylko na Białorusi. Źle o Polsce pisze się też w Holandii. Oburzenie tamtejszych mediów wywołało zachowanie polskich celników, którzy wspólnie z...114