Świątynie pokory

Dodano:   /  Zmieniono: 
Kończy się czas kościołów mrocznych, szczelnie odgrodzonych od życia zewnętrznego Czy to będzie kościół, czy stacja zasilania? - spytał przechodzień księdza doglądającego budowy kościoła św. Marka w Bjorkhagen pod Sztokholmem. Duchowny odpowiedział: "I jedno, i drugie". To właśnie ta budowla, według projektu architekta Sigurda Lewerentza (wznoszona w latach 1956--1960), okazała się jedną z tych, które odmieniły chrześcijańskie budownictwo sakralne. Ludziom przywykłym do świątyń ozdobnych - z kolumnadami, wieżami i kopułami, o wnętrzach pełnych chorągwi i posągów - nowe kościoły, takie jak ten projektu Lewerentza, mogą się wydać obce, puste, nazbyt podobne do obiektów przemysłowych. Tradycyjne kościoły chrześcijaństwa, zwłaszcza te największe i najsławniejsze, były wznoszone jako swego rodzaju pałace Boga. Przytłaczały wiernych majestatem wysokich naw, bogactwem zdobień. Oślepiały blaskiem złota i drogich kamieni, a także przerażały malarskimi wizjami kary za grzechy, mąk piekielnych. Dzisiaj budowniczowie kościołów - zarówno architekci, jak i księża - często mówią o potrzebie pokory i prostoty. Nowe świątynie nie powinny być obrazem Ecclesia triumphans (Kościoła triumfującego), należy więc przy ich projektowaniu unikać zbytniego rozmachu, a także "symboli dominacji oraz wizji budzących grozę" (pisał austriacki architekt Peter Riepl).
Drzewo życia
Dawne katedry wznoszono zwykle na planie krzyża, były więc - w samym swym kształcie architektonicznym - symbolami męki Chrystusa. Ukończona w 1995 r. katedra Zmartwychwstania w Evry, według projektu Mario Botty (pierwsza, jaką wybudowano we Francji od rewolucji 1789 r.), ma plan koła i bryłę wysokiego ściętego walca. Szczyt budowli obsadzony jest rzędem lip o kulistych koronach. Za ołtarzem znajduje się półkolisty otwór, a w nim witraż przedstawiający Drzewo Życia. Myśl o zmartwychwstaniu przybrała tu formę hołdu dla wiecznie odradzającej się natury.
Drzewo Życia pojawia się w tle ołtarza bazyliki Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach pod Krakowem, wybudowanej także nie na planie krzyża, lecz elipsy. Zmienność przyrody odczuwa się w jego wnętrzu przez grę naturalnego światła w niszy prezbiterium. Architekt Witold Cęckiewicz wzniósł wysoki przeszklony ponad stropem świątyni tzw. łapacz światła, stosowany jeszcze w XVIII wieku, a tu udoskonalony dzięki komputerowym obliczeniom. Jednolita, pozbawiona podpór i podziałów przestrzeń świątyni stanowi rozległe forum, gdzie w jednym miejscu, wokół ołtarza, pada z góry mieniący się jak powierzchnia wody blask.
Wiele nowych kościołów powstało na planie elipsy lub koła, co nie jest przypadkiem, lecz wyraźnym (choć nie zawsze formułowanym przez samych architektów) wyznaniem wiary. Łagodny kontur elipsy kojarzy się często współczesnym teoretykom sztuki z elementem kobiecym w architekturze - w odróżnieniu od krzyża, który stanowiąc ostre przecięcie linii pionowej i poziomej, jest uważany za znak męski. O kaplicy na planie owalnym (1999 r., architekt Peter Zumthor), pięknie osadzonej na zboczu góry we wsi Somvix w Alpach Szwajcarskich, Fabrizio Brentini napisał, że ma ona w sobie "kobiecą opiekuńczość". Podobnie tłumaczy ten autor owalny plan kaplicy na Monte Tamaro (1996 r., architekt Mario Botta) - kościół ma się kojarzyć z matką, z jej łagodnością i troskliwością. Twórcy współczesnej architektury sakralnej zaczęli więc świadomie unikać hieratycznego i surowego patriarchalizmu tradycyjnych kościołów.

Ołtarz otwarty
Inaczej niż kiedyś pojmuje się przede wszystkim ołtarz w kościołach. Widzi się w nim nie - jak dawniej - kamień ofiarny, ciężki monolityczny głaz, lecz stół. Zaleca się, by ołtarz był drewniany, jego znaczenie odnosi się bowiem do symboliki stołu z Ostatniej Wieczerzy. Wierni mają się czuć zaproszeni do Stołu Pańskiego, do wspólnego posiłku. Nie są już tylko biernymi świadkami misterium ofiary. To misterium w dawnych kościołach dopełniało się w miejscu odgrodzonym barierami, niedostępnym dla świeckich, dla większości z nich niemal niewidocznym. W nowych kościołach znikają bariery, ołtarz stół przybliża się, często wchodzi między rzędy ławek, które otaczają go półkoliście, jak w amfiteatrze. Ludzie w ławkach - i to jest zmiana naprawdę znacząca - nie siedzą już ze wzrokiem utkwionym w jednym kierunku, lecz widzą siebie nawzajem. Coraz częściej widzą też chmury na niebie i drzewa otaczające kościół.

Kościół natury
Dach kaplicy w Monte Tamaro stanowi zarazem platformę widokową. Można z niej oglądać panoramę Alp. Kontemplacja natury - jak mówi Botta - jest tu formą liturgii. W połowie XX wieku architekci, zwłaszcza skandynawscy, zaczęli otwierać kościoły na przyrodę, naturę. Nie malowaną, będącą tłem w świętych obrazach, lecz żywą, zmienną.
W kościele św. Marka w Bjorkhagen pod Sztokholmem szyby w dużych otworach okiennych są niewidoczne, wnętrze świątyni i las wokół niej zdają się wzajemnie przenikać. Kaplica w Otaniemi w Finlandii (1957 r., architekci Kaija i Heikki Siren) ma za ołtarzem ścianę z wielkich szklanych tafli. Widać poprzez nią stojący pod gołym niebem krzyż, za nim zaś drzewa, zimą pokryte śniegiem, latem - zielone.
W Japonii Tadao Ando usadowił kościół w Tomamu (1988 r.) na wodzie. Krzyż tkwi w jej migocącym lustrze. Drugi brzeg porasta gęsty las liściasty. Ściana za ołtarzem jest jednolitą taflą ze szkła. Można ją całą przesunąć jak bramę - wtedy znika granica między wnętrzem świątyni a naturą.
Drzewa otaczające kościół w wielu wypadkach włącza się do jego architektury. Białe pnie brzóz idealnie współgrają z przeszkloną strukturą kościoła w Myyrmki w Finlandii (1984 r., architekt Juha Leivisk). Ten sam architekt połączył czerwone pnie sosen z utrzymanym w gamie czerwieni (ceglane ściany, złociste drewno we wnętrzu) kościołem św. Tomasza w Puolivlinkangas (1975 r.).
Adoracja przyrody we współczesnej architekturze sakralnej stała się niemal regułą. Niektórzy dopatrują się w tym zjawisku znamion herezji - panteizmu. Dopatrują się też pogańskiej czci dla świętych drzew czy świętych gór. Budowniczowie kościołów odpowiadają, że oto w chrześcijaństwie rozszerza się pojęcie sacrum - obejmując świat natury.

Pożegnanie z mrocznymi świątyniami
Wiele wskazuje na to, że kończy się czas kościołów mrocznych, szczelnie odgrodzonych od życia zewnętrznego. Słynny Philip Johnson, nestor wśród współczesnych architektów, wzniósł ogromną Kryształową Katedrę w Garden Grove (Kalifornia, 1980 r.) na planie czteroramiennej gwiazdy. Ściany oraz dach stworzył z 10 tys. szklanych paneli, wspartych na sieci kratownic. To oczywiste nawiązanie do londyńskiego Cristal Palace, który mieścił wystawę światową w 1851 r. Otwierając tamtą ekspozycję w wypełnionym światłem i zielenią budynku ze szkła, królowa Wiktoria "doznała wzruszenia - napisała w dzienniku - jak podczas uroczystej mszy".
Drogą ku światłu i naturze poszła architektura sakralna po stu latach. Philip Johnson pragnął zrobić swoją Kryształową Katedrę "tak przezroczystą, jak to tylko możliwe". W 1989 r. Tadao Ando zbudował w Ibaraki koło Osaki Kościół Światła. Krzyż nad ołtarzem jest tam przeszkloną szczeliną w ścianie. Rozjaśnia się i gaśnie wraz z upływem dnia.

Mały kościół wielkiego skupienia
Niektórzy budowniczowie kościołów pragną je lokować pod ziemią, we wnętrzu gór, w swego rodzaju katakumbach. Katakumby są tu symbolem - wspomnieniem wczesnego chrześcijaństwa, mocnego wiarą, nie władzą. Na przedmieściach Helsinek, doskonale wtopiony w przestrzeń między monotonnymi blokami tanich mieszkań, stoi kościół Temppeliaukio (1961 r., według projektu Timo i Tuomo Suomalainen). Obszerna struktura na planie koła, zagłębiająca się w ziemię aż po kryty płaską kopułą dach, wygląda jak jedna ze skał tego wzgórza.
Na tle światowej architektury sakralnej przełomu XX i XXI wieku przedstawiony przez Marka Budzyńskiego projekt warszawskiej Świątyni Opatrzności, łączący motywy góry i kryształu, nie wydaje się ani tak ryzykowny, ani tak niezrozumiały, jak twierdzili jego oponenci. Ustępując wobec zastarzałych przyzwyczajeń, wybrano ostatecznie projekt znacznie bardziej tradycyjny.
Prof. Konrad Kucza-Kuczyński, architekt i publicysta, autorytet w dziedzinie architektury sakralnej, wspomina swą rozmowę z prymasem Stefanem Wyszyńskim, który krytykował nazbyt surowy - jego zdaniem - kościół na Grochowie, współprojektowany przez Kuczę-Kuczyńskiego. "Wierzący w Polsce - mówił prymas - potrzebują kościołów bardziej ozdobnych". Architekt ten przyznaje, że trudno się nie zgodzić z tą opinią. Nie znaczy to jednak, iż estetyczne przyzwyczajenia wierzących należy za wszelką cenę konserwować, lękając się nowych architektonicznych propozycji. Często nie są one zresztą wcale nowe, w znaczeniu - oderwane od tradycji. Kucza-Kuczyński opowiada się na przykład za architekturą sakralną nie w postaci monumentalnych bazylik, lecz małych kościołów, do których można wejść na chwilę w poszukiwaniu skupienia. Kameralne kościoły budowano na całym świecie. Jeden z nich wspomina Edyta Stein. Zobaczyła kiedyś kobietę, która weszła do wnętrza z koszem, zapewne w drodze na targ, by się pomodlić w ciszy. Naturalność i prywatność wiary tej kobiety sprawiły, że przyszła święta sama poczuła moc wiary.
Więcej możesz przeczytać w 37/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 37/2004 (1137)

  • Wprost od czytelników12 wrz 2004To nie nasz problem Myślę, że Niemcy nie mają większych szans na zwycięstwa przed trybunałem europejskim. Wszak ten trybunał rządowi polskiemu, a nie ukraińskiemu czy białoruskiemu zlecił rozwiązanie problemu zabużan. A więc - przez analogię -...3
  • Na stronie - Debelkizacja Polski12 wrz 2004Belkizacja polityki jest dla podatników bardziej dolegliwa, czyli bardziej kosztowna, od falandyzacji prawa Belkizacja polityki jest dla systemu politycznego Polski mniej więcej tym samym, czym dla systemu prawnego Polski była falandyzacja...3
  • Skaner12 wrz 2004Na pohybel aferzystom! Jest szansa na pozbycie się z Sejmu gromady pijaków, aferzystów i zwykłych nierobów. Większość Polaków popiera już bowiem okręgi jednomandatowe, których wprowadzenie wyeliminuje sporą część...8
  • Dossier12 wrz 2004LECH WAŁĘSA były prezydent RP Mam 61 lat i z męskich spraw zostało mi tylko golenie "Głos Wielkopolski" KRZYSZTOF OPAWSKI minister infrastruktury Łatwiej o optymizm wtedy, kiedy się nie wie, o czym się mówi Radio PIN ROBERT GONERA...9
  • Sawka12 wrz 200410
  • Kadry12 wrz 200411
  • Playback12 wrz 200413
  • M&M12 wrz 2004 ANI ZA WASZĄ ANI ZA NASZĄ WOLNOŚĆ NIE WOLNO Ci i ci są nam obcy. Lecz milczeć się nie da, choć słów brak i niedobry to temat do fraszek. "Nasza" lub "wasza" może być wolność. Lub bieda. Ale wszystkie dzieci są nasze.13
  • Poczta12 wrz 2004Oświadczenie W artykule "Walcowanie polityków" (nr 35) bez wiedzy oraz zgody autora tekstu - Pawła T. Felisa - dokonano wielu zmian redakcyjnych, które zniekształciły niektóre jego poglądy i opinie. Między innymi nie...13
  • Nałęcz: Sposób na bogactwo12 wrz 2004Polska wkrótce zostanie podzielona na patriotów gotowych przegryźć niemieckie gardła i na sprzedawczyków Z polityką jest podobnie jak z pogodą. Żadna sytuacja nie trwa wiecznie. Po długiej spiekocie przychodzi deszcz, a po nim znowu pojawia się...14
  • Ryba po polsku: Pisarze do libretta, kompozytorzy do partytury12 wrz 2004Po otrzymaniu subwencji od ministra Dąbrowskiego i z Brukseli jestem gotów napisać politoperę "Na kolanach do Moskwy" My tu ciągle o wypędzonych i Powiernictwie Pruskim, a tam, za Odrą, dzieją się naprawdę ciekawe i ważne rzeczy. Rozkwita...15
  • Z życia koalicji12 wrz 2004 Brunatny Robert pisze książkę! W swej pasjonującej opowieści Robert Kwiatkowski chce ujawnić całą prawdę o aferze Rywina. Książkę wyda Muza czy Agora? Nikczemnik Sadowski nie będzie już ministrem sprawiedliwości. Biedaczyna musi odejść ze...16
  • Z życia opozycji12 wrz 2004 Andrzej Modrzejewski jest na ty z Marianem Krzaklewskim! Nic dziwnego, że w tej sytuacji wzięli go na cel UOP i Zbigniew Siemiątkowski. Człowiek, który utrzymuje tak bliskie kontakty z Krzaklewskim, musi być niebezpieczny dla państwa....17
  • Fotoplastykon12 wrz 2004Henryk Sawka www.przyssawka.pl18
  • Wielka wsypa12 wrz 2004Polscy politycy w kieszeni ukraińskich szejków Bombą, która uderzy w dużą część polskiej klasy politycznej, będzie świadek, który pojawi się przed komisją śledczą ds. Orlenu. Może on odegrać w tej sprawie taką rolę, jaką odegrał Masa w procesie...20
  • Depostkomunizacja12 wrz 2004Polska się zmieni, jeśli prawica będzie rządzić co najmniej dwie kadencje Dotychczas polska lewica była jak Franciszek Józef I: ludzie rodzili się i umierali, a on wciąż rządził. Teraz Franciszkiem Józefem musi się stać prawica. Rządy formacji...24
  • Zmęczona demokracja12 wrz 2004Nie chodząc na wybory, stwarzamy warunki do rządzenia wrogom demokracji Dlaczego obywatele rezygnują z uczestnictwa w wyborach? Dlaczego nie wierzą, że kartka wyborcza jest skutecznym narzędziem demokracji? W Izraelu odpowiedzi na takie pytania...26
  • Biały eksport12 wrz 2004Popyt na polskie pielęgniarki pięciokrotnie przewyższa podaż Nie chcemy być ofiarami transformacji", "Chcemy pracy i godziwej płacy" - pod takimi hasłami jeszcze w 2000 r. protestowały pielęgniarki. Górnicy i pielęgniarki najczęściej wychodzili...28
  • Grupa trzymająca bank12 wrz 2004Bank Gospodarki Żywnościowej żywi polityków "Finanse dla Ciebie" - takim sloganem reklamuje swoje usługi Bank Gospodarki Żywnościowej, dziesiąta co do wielkości instytucja finansowa w Polsce warta około 2 mld zł. Politycy z otoczenia premiera...30
  • Giełda12 wrz 2004Hossa Świat Miliard na szynach Prawie miliard dolarów zarobią trzy firmy: japońska Kawasaki Heavy Industries, francuska Alstom i kanadyjska Bombardier na modernizacji chińskich sieci kolejowych. Konsorcjum ma dostosować pięć linii o...32
  • Belka pod nogami12 wrz 2004Jak zniechęcano nas do przedsiębiorczości Więcej chleba, cukru i smalcu dla najbiedniejszych" - obiecuje Krzysztof Janik, przewodniczący SLD. Szef dogorywającego ugrupowania odkrył niedawno, że należy obniżyć podatki najgorzej zarabiającym i...34
  • Gilotyna Wiedekinga12 wrz 2004Jak Porsche stał się najbardziej dochodową firmą samochodową świata To jest magazyn, a nie fabryka!" - krzyknęli Yoshiki Iwata i Chihiro Nakao, japońscy eksperci motoryzacyjni, na widok zakładów Porsche w Stuttgarcie w 1992 r. To już jednak...38
  • Balcerowicz wprost: W drodze do kapitalizmu12 wrz 2004Nie ma innowacyjnej gospodarki bez kapitalistycznej konkurencji Ogromna większość ludzkości żyła do początków XIX wieku w nędzy, a życie ludzi było krótkie i pełne zagrożeń. Nawet elity nie były wolne od niebezpieczeństw zarazy i pod niektórymi...42
  • 2 x 2 = 4: Nam się nie chce12 wrz 2004Niedostatek instynktu państwowego Polaków to bolesny relikt komunizmu W przeciwieństwie do optymistów, którzy wierzyli w dziesiątki medali olimpijskich, ja nie miałem najmniejszych złudzeń. Nie miałem ich dlatego, że od wielu lat obserwuję...44
  • Adres marzeń12 wrz 2004Z konta w cztery kąty Jeśli 200 tys. zł ulokujemy w banku, to przy oprocentowaniu 4 proc. w skali roku zarobimy około 660 zł miesięcznie, od czego jeszcze będziemy musieli zapłacić "podatek Belki". Te same pieniądze zainwestowane w mieszkanie na...46
  • Bank w domu12 wrz 2004Jak najtaniej pożyczyć pieniądze na mieszkanie lub dom Im kto bogatszy, tym bardziej żyje na kredyt" - zauważył kiedyś Amerykanin John Pierpont Morgan starszy, jeden z największych bankierów w historii. Zasada ta sprawdza się także w Polsce. W...54
  • Pewny dach nad głową12 wrz 2004Jak kupić mieszkanie i nie pójść z torbami Trzech spośród dziesięciu developerów miało w 2003 r. poważne kłopoty finansowe. W tym roku także nie jest lepiej. Zanim więc kupisz mieszkanie, warto (oprócz dokładnej analizy ceny, porównania jej z...58
  • M-3 na riwierze12 wrz 2004Za granicą taniej niż w Polsce Tylko 30 euro czynszu płaci miesięcznie właściciel kilkudziesięciometrowego apartamentu przy plaży w Alicante na hiszpańskim Białym Wybrzeżu (Costa Blanca). To trzy, cztery razy mniej, niż w Polsce płaci lokator...62
  • Supersam12 wrz 2004Zzzzzzz... Oznaczenie nissana 350 literką "Z" jest nawiązaniem do słynnych sportowych aut firmy - datsuna 240 Z i nissana 300 ZX. Może też oznaczać dźwięk, jaki usłyszą kierowcy innych samochodów, gdy nowe dzieło japońskich...72
  • Pokój domowy12 wrz 2004Konflikt pokoleń umarł, bo między rodzicami i dziećmi zapanowała zgoda co do hierarchii życiowych celów Córka Marlona Brando z powodu konfliktu z ojcem popełniła samobójstwo. Zbuntowany przeciw sławnemu ojcu Guillaume Depardieu wylądował w...74
  • Piłkarze na parę12 wrz 2004Dla polskich kibiców początek eliminacji piłkarskich mistrzostw świata 2006 będzie jednocześnie ich końcem Mamy boską drużynę, bo jedynie Pan Bóg wie, kto i dlaczego w niej gra - twierdzi Jan Tomaszewski, bramkarz słynnej jedenastki Górskiego,...78
  • Hiszpańska szarża12 wrz 2004Zara, Mango i Springfield podbijają europejski rynek odzieży Zara to najbardziej nowatorska i zuchwała marka odzieżowa w historii" - stwierdził kilka lat temu Daniel Piette, ówczesny dyrektor domu Louis Vuitton. Teraz to samo można by powiedzieć...80
  • Świątynie pokory12 wrz 2004Kończy się czas kościołów mrocznych, szczelnie odgrodzonych od życia zewnętrznego Czy to będzie kościół, czy stacja zasilania? - spytał przechodzień księdza doglądającego budowy kościoła św. Marka w Bjorkhagen pod Sztokholmem. Duchowny...84
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta12 wrz 2004Przeciw obojętności Drogi Przyjacielu! Jeśli na pytanie: "Kawy czy herbaty?" mój gość odpowiada: "Tak, poproszę", to wiem, że mam do czynienia z abnegatem, któremu jest obojętne. A indyferencja zabija przyjemność. Własnym dzieciom zabroniłem...88
  • Druga płeć: Z głową w piekarniku12 wrz 2004Sylvia Plath chciała się wydostać z życia, które okazało się pułapką Czy w ogóle są szczęśliwi ludzie? Nie, chyba że żyją snem albo zamieszkują sztuczny świat zbudowany przez nich samych lub przez kogoś innego. Przez jakiś czas karmiłam się...89
  • Cud Erharda12 wrz 2004To rynek i ciężka praca odrodziły Niemcy W kolejną, pięćdziesiątą piątą już rocznicę powstania Republiki Federalnej Niemiec znów pojawiają się wzmianki o tzw. niemieckim cudzie gospodarczym. Słowo "cud" sugeruje coś nadzwyczajnego czy wręcz...90
  • Know-how12 wrz 2004Przesyłka ze Słońca Opadający na spadochronie pojemnik z cząstkami wiatru słonecznego, które wyłapała sonda Genesis, przechwycą 8 września dwa helikoptery wojskowe nad poligonem w amerykańskim stanie Utah. To pierwszy przeprowadzony przez...94
  • Pokaż mózg!12 wrz 2004Czy obok wykrywaczy metalu na lotniskach pojawią się skanery mózgu? Kryminalistę można poznać po masywnej dolnej szczęce, wielkich oczodołach i spiczastych uszach - do takich wniosków doszedł przed ponad 120 laty włoski lekarz Cesare Lombroso,...96
  • Hominid orator12 wrz 2004Już 500 tys. lat temu Homo sapiens przestał być niemową Po raz pierwszy natrafiliśmy na szczątki przodków człowieka świadczące o funkcjonowaniu ich zmysłów" - twierdzi Ignacio Martinez z hiszpańskiego uniwersytetu w Alcala. Te szczątki to...102
  • Bez granic12 wrz 2004Frances atakuje Floryda ucieka! Władze nakazały ewakuację 2,5 mln mieszkańców półwyspu. To największa tego rodzaju akcja w dziejach tego stanu i druga w ostatnim miesiącu. Kilkanaście dni temu we Florydę uderzył huragan Charley....104
  • Stuletni dżihad12 wrz 2004Europa znalazła się na celowniku terrorystów Łysiejący i lekko przy tuszy Dżamal Salman nie grzeszył punktualnością, a jego poczucie humoru bywało irytujące. Jako tłumacz i przewodnik polskich dziennikarzy w powojennym Iraku był jednak...106
  • Na Wschodzie bez zmian12 wrz 2004Dramat w Osetii dowiódł, że Rosja jest zakneblowana 11 września 2001 roku zmienił Amerykę. 3 września roku 2004 nie zmieni Rosji. Nie musi jej zmieniać. Rosjanie usłyszeli od swojego prezydenta, że nie będzie szturmu na szkołę w Biesłanie. Po...112
  • Arogancja Francji12 wrz 2004Czy Paryż popełnia polityczne samobójstwo? Francja stała się problemem dla siebie i dla Europy" - zauważył niedawno Mario Monti, unijny komisarz ds. konkurencji. "Przez własną arogancję Francja traci swą wielkość" - pokajał się Michel Barnier,...114
  • Szpony orła12 wrz 2004Albańska bomba może na strzępy roznieść Bałkany Wybudujemy pomnik Milo˙seviciowi, bo on jest jednym z twórców naszej niezależności - deklarują kosowscy Albańczycy. Dzięki polityce czystek etnicznych były prezydent Serbii umożliwił faktyczne...116
  • Menu12 wrz 2004Krótko, po Wolsku Kanał śledczy Jesień w telewizji - dojrzewają ramówki i lecą redaktorzy ze stanowisk. Mówi się sporo o kanałach tematycznych, toteż postanowiłem się włączyć do dyskusji i zaproponować kanał, który...118
  • Łódź czterech kultur12 wrz 2004Łódź końca XIX wieku i początków wieku XX była miastem praktycznie wolnym od ksenofobii Zapamiętałem Łódź jako miasto tolerancji, miasto różnych kultur, różnych narodów, które obok siebie żyły. Wyrośliśmy tu na Europejczyków! Nie było mnie potem...120
  • Łobuziak z Hollywood12 wrz 2004Młody Spielberg wszedł z wycieczką do studia Universal, znalazł pusty pokój i założył tam swoje biuro Chcę być jedyną primadonną na planie filmowym" - mówi o sobie Steven Spielberg. Najsłynniejszy i od lat najbardziej wzięty filmowiec Hollywood...124
  • Ryk lwa12 wrz 2004Festiwal filmowy w Wenecji kończy z eksperymentami i zaczyna szanować widza Spielberg na przystawkę, a japońska animacja na deser. Jeśli za wizytówkę festiwalu w Wenecji uznać filmy, które go otwierają i kończą, to tegoroczna, 61. już edycja...126
  • Sława i chała12 wrz 2004FILM Robot robotowi człowiekiem Gdy ponad pół wieku temu pisarz s.f. Isaac Asimov tworzył swój cykl opowiadań o robotach, były one traktowane jako opowieści o tolerancji. Pod postaciami inteligentnych, acz ubezwłasnowolnionych maszyn...128
  • Skibą w mur: Nowe prawdy12 wrz 2004Cesarstwo rzymskie założyli Kaszubi, a tablicę Mendelejewa skonstruował Adam Słodowy Żyjemy w niepewnym świecie, w którym nie ma oczywistych prawd. Nagle to, co do tej pory uważaliśmy wszyscy za fakt znany i udokumentowany, w świetle nowych...130