Druga płeć - Sól z pieprzem

Druga płeć - Sól z pieprzem

Dodano:   /  Zmieniono: 
Czy to tylko iluzja, czy słuszne przekonanie, że mimo wszystkich różnic istnieje jakieś wspólne "my"? My, kobiety. Całkiem niedawno poproszono Johna F. Kerry`ego, by w odpowiedniej ankiecie wpisał kolor swoich włosów. Po chwili zastanowienia skreślił dwa słowa: sól z pieprzem. Brzmi nie tylko interesująco, ale i odsuwa podejrzenia o wchodzenie w wiek mocno dojrzały. Wreszcie sól z pieprzem to nie to samo, co siwa czupryna. Nie ma jednak co dzielić włosa na czworo, skoro i tak wszystko zależy od interpretacji. Amerykańska feministka Rebeka West przyznała kiedyś, że przez długi czas miała problemy z określeniem siebie jako feministki. Proszę wpisać w odpowiednią rubrykę: feministka, czyli kto? Zwłaszcza że tak nazywano ją, gdy "wyrażała uczucia, które odróżniały ją od ścierki do podłogi czy od prostytutki".
W księgarniach ukazała się właśnie bardzo interesująca książka "(De)Konstrukcje kobiecości" Joanny Mizielińskiej. Autorka wychodzi w niej od tezy, że feminizm zarówno jako ruch społeczny, jak i ideologia nie jest wolny od generalizowania i uniwersalizowania. Na kilkuset stronach próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę kryje się za emancypacyjnym wypowiadaniem się w imieniu wszystkich kobiet. Czy to tylko iluzja, czy słuszne przekonanie, że mimo wszystkich różnic między nimi istnieje to jakieś wspólne "my". My, kobiety...
Emancypantkom nie do końca udaje się udowodnić tezę, że feminizm w swoim przekazie jest doskonale uniwersalny. Przecież różne jego odłamy wykluczają z siebie takie grupy, jak: "kobiety niebiałe, niezachodnie, nieheteroseksualne i nie pochodzące z klasy średniej". A kategoria "my" najczęściej obejmuje jedno środowisko, mówi jednym głosem i rości sobie prawo do określania jego problemów jako charakterystycznych dla ogółu. Kobiet zauważa Mizielińska. Kolejna mrzonka? Siwe czy raczej sól z pieprzem? Można więc czy też nie można mówić o wspólnym kobiecym doświadczeniu? Zwłaszcza że kategoria "my" doskonale wpisuje się i odwołuje do takich, a nie innych momentów w kobiecej biografii. Wyznaczonej przez naturę i społeczno-obyczajowo-kulturową rzeczywistość. Poza tym bardzo to jednak niebezpieczne myślenie, które życie kobiet a priori sytuuje na zgoła przeciwległych krańcach. Ale jak zwykle diabeł tkwi w szczegółach, czyli w imponderabiliach. Czy jednak biała lady z klasy średniej tylko dlatego, że pokazuje śmiało nogi, a nie chodzi zakryta od stóp do głów nie płacze równie mocno nad nieudanym życiem jak jej muzułmańska koleżanka po płci? Czy mniej boli życiowa klęska, która jest wynikiem dyskryminacji zawodowej czy obyczajowej tylko dlatego, że nieszczęśliwa jest biseksualna, a nie heteroseksualna? Oczywiście, że nie. Palec włożony w ognisko zawsze sparzy się identycznie. Tylko wnioski mogą być inne. Wkładać czy też nie? Czy warto więc rezygnować z ambicji mówienia jednym głosem tylko po to, by dla porządku podkreślać różnorodność klasową, kulturową, ekonomiczną? Simone de Beauvoir pisała: "pośród tych rzekomo podobnych czy nawet identycznych bytów zawsze istnieje jedna kategoria będąca zawsze Innymi" dla jakiejś "drugiej kategorii"? Przede wszystkim oznacza to inną od mężczyzny. Inną, czyli gorszą.
Według Beauvoir, nie ma żadnego wydarzenia historycznego, które tłumaczyłoby tę inność, a tym samym pośledniość kobiet. Potem wystarczyło ją tylko usankcjonować prawnie. Na kilka tysięcy lat. Z czasem różnorodność kobiecych doświadczeń u Simone de Beauvoir zamieniła się w uniwersalizm lat 70. z hasłami na sztandarach "my, wszystkie kobiety". Feminizm drugiej fali wziął sobie za punkt honoru występowanie w imieniu kategorii "my". Z przeświadczeniem, jakby to nazwał w swojej powieści Janusz Wiśniewski, że właśnie w losie powtórzonym kobiety odnajdują spokój duszy, zaspokojenie własnych ambicji i poczucie bezpieczeństwa. Udokumentowania tej powtarzalności podjęły się trzy główne nurty feminizmu drugiej fali: liberalny, marksistowski i radykalny. Feminizm liberalny nie miał zamiaru przejść do porządku nad tym, że kobietom nie należą się takie same prawa jak mężczyznom. Nie zaakceptował poglądu, że bez mężczyzny kobieta nie jest zdolna do samodzielnego myślenia, że uznaje wartości męskie za normę i za wszelką cenę próbuje im dorównać. Wskazał na domowe ciepełko jako miejsce kobiecej kaźni, o którym Betty Friedan pisała: dom to dla współczesnych kobiet wygodny obóz koncentracyjny. Z kolei feminizm marksistowski zakładał, że wraz ze zniknięciem klasowego podziału zniknie dyskryminacja kobiet. A tak w ramach rodziny "mąż jest burżujem, zaś jego żona proletariatem". Gdy feminizm liberalny i marksistowski, jak pisze Mizielińska, był mocno zakorzeniony w tradycji filozoficznej, to jego nurt radykalny stanowi już produkt ruchu wyzwolenia kobiet. Stosunek seksualny to mikrokosmos, w którym jak w zwierciadle odbija się charakter wielu zachowań męskich. Każda relacja między kobietą a mężczyzną ma charakter gwałtu. Dochodzi do niego we wszystkich kulturach, rasach i klasach. Dlatego bez wątpienia ma rację Denise Riley, gdy pisze, że współczesny feminizm nie może uniknąć tortur związanych z mówieniem w imieniu kolektywu. My. Wystarczy przypomnieć słowa Samuela Becketta o kobiecie, która rodzi dziecko, stojąc tym samym okrakiem nad grobem. A co z bezdzietnymi? Czas, żeby nauczyły się solidarności, nawet jeśli tylko na poziomie feministycznej refleksji. Wówczas doświadczenie jednej kobiety stanie się doświadczeniem pozostałych. A tak, to sól z pieprzem.
Więcej możesz przeczytać w 45/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 45/2004 (1145)

  • Na stronie - Paragraf 221/27 lis 2004Każdy, kto twierdzi, że nie chciał czegoś sprzedać, niechybnie chciał to zrobić lub zrobił. No, chyba że jest wariatem Nie musisz więcej latać [na akcje bombardowania], jeśli jesteś szalony, ale nie chcąc latać, dowodzisz, że nie jesteś szalony,...3
  • Skaner7 lis 2004Świadek koronny Kulczyka. Czy Marek Modecki z zarządu spółki Rotch, to źródło Agencji Wywiadu?8
  • Dossier7 lis 2004W Polsce wszystko zaczyna stać na głowie MAREK BELKA, premier RP "Dziennik Zachodni" W podstawówce bytem wielokrotnie karany listwą na łapę. Mimo to bytem prymusem JÓZEF OLEKSY, marszałek Sejmu RP "Super Express"...9
  • Sawka7 lis 200410
  • Kadry7 lis 200411
  • Playback7 lis 200413
  • Poczta7 lis 2004KOSZENIE GADAJĄCYCH GŁÓW Nie rozumiem, dlaczego przeszkadzają Wam ludzie wykształceni, którzy chcą oglądać polityczno-ekonomiczne programy ("Koszenie gadających głów", nr 41). Przecież jest dziesięć razy tyle audycji...13
  • M&M7 lis 2004 OPLUTOKRACJA Raz opluł Lesio Lesia i opluł także Miecia, i ktoś do pani Zosi na skargę z tym poleciał, więc były przeprosiny, jednakże tylko Lesia, bo zaparł się nasz starszak, by dalej pluć na Miecia. A my utrzymujemy przedszkole pani Zosi,...13
  • Nałęcz - Między piekłem a rajem7 lis 2004Polski wulkan niezadowolenia zaczyna już pomrukiwać i dymić Uchwalenie przez Sejm 50-procentowego podatku dla osób o najwyższych dochodach wywołało falę krytyki ze strony części komentatorów i polityków. Oskarżają oni zwolenników tego rozwiązania...14
  • Ryba po polsku - Wolny wybór bin Ladena7 lis 2004Niemcy w 1933 r. wybrali Hitlera, a nie komunistów, dlatego zamiast łagrów powstały obozy koncentracyjne Całe dzieje ludzkości to historia wyborów. Pan Bóg pokazał Adamowi Ewę i rzekł: Wybierz sobie żonę"....15
  • Z życia koalicji7 lis 2004Tydzień po wypowiedzeniu wojny opozycji Aleksander Kwaśniewski ruszył na Belgię. Już spodziewaliśmy się Blitzkriegu, ale to Belgowie szybko go spacyfikowali. Na lotnisku w Brukseli na prezydencką parę czekali król, królowa i stado...16
  • Z życia opozycji7 lis 2004Podczas TVN-owskiego testu na inteligencję okazało się, że najwyższe IQ spośród partii ma... Zgadliście! Unia Wolności. Z tej okazji prowadzący Szymon Majewski pozdrowił pana Bronka. Prowadząca Magda Mołek sprytnie zagaiła: "Co prawda...17
  • Fotoplastykon7 lis 200418
  • Komisja Rzeczypospolitej7 lis 2004Kto kłamie, ten rzadko widzi, że aby jedno kłamstwo obronić, musi wynaleźć dwadzieścia innych" - mawiał angielski pisarz Jonathan Swift, autor "Podróży Guliwera". "Kto robi ciemne interesy, ten rzadko widzi, że aby jeden lewy interes...20
  • Pakt Kwaśniewskiego7 lis 2004Kto się boi Jana Kulczyka Jan Kulczyk nagle wyjeżdża za granicę. Zwaśnieni dotychczas politycy lewicy padają sobie w ramiona i zawierają swoisty pakt o nieagresji. Przypadek czy też zaplanowany scenariusz? "Wiesław Kaczmarek jest absolutnie...26
  • Trzęsienie elit7 lis 2004Kto może się znaleźć na ławie oskarżonych w aferze Orlenu? Specjalnie dla "Wprost" znani prawnicy - prof. Piotr Kruszyński, dr Janusz Kochanowski i Zbigniew Ziobro - mówią, kto i za jakie przestępstwo mógłby stanąć przed sądem. Katalog zarzutów...28
  • Salon usług policyjnych7 lis 2004Najlepiej pracują policjanci we Wrocławiu, Poznaniu i Gdańsku Z polską policją jest tak jak z naszym kinem. Im trudniejsze ma warunki funkcjonowania, tym lepsze osiąga efekty. Choć w ostatnich latach udział tzw. wydatków rzeczowych (na utrzymanie...32
  • Triumwirat Józefów7 lis 2004Od 15 lat polskim Kościołem rządzi ten sam układ Jakie jest trzecie najważniejsze święto, obok Wielkanocy i Bożego Narodzenia, dla polskich biskupów? To - nie występujące w kalendarzu kościelnym - święto Trzech Józefów. Przypada ono 19 marca,...36
  • Współczucie dla zbrodni7 lis 2004Resocjalizacja przestępców działa tylko wyjątkowo, jako skuteczny system jest mrzonką Humanitaryzm wobec przestępców i potrzeba ich resocjalizacji - to główne hasła naszych humanitarystów, I z zapałem wzywających do I zwycięskiego ataku przeciw...38
  • Giełda7 lis 2004Hossa Świat Silni jak stal Ispat International NV, firma wchodząca w skład hinduskobrytyjskiej Grupy LNM, chce przejąć LNM Holdings NV, a następnie przeprowadzić fuzję z International Steel Group Inc. Powstanie największy koncern stalowy świata o...40
  • Ciastkarnia Belki7 lis 2004Przy prywatyzacji PKO BP gangsterzy mogli wyprać kilkadziesiąt milionów złotych Już niedługo liczba zwolenników rządu Marka Belki powiększy się prawie o 250 tys. osób! Rząd kierowany przez profesora ekonomii (uważającego się za liberała)...42
  • Koncesja na mafię7 lis 2004Nasze afery paliwowe sprowokowało Ministerstwo Finansów Stefan Kisielewski stwierdził kiedyś, że socjalizm to ustrój, który bohatersko zmaga się z problemami nie znanymi w ogóle w kapitalizmie. Ta myśl Kisiela pasuje jak ulał do zmagań organów...46
  • Szanghaj w Tatrach7 lis 2004Słowacja wygrywa z Polską, bo realizuje plan Balcerowicza Słowacy poczuli zapach pieniędzy. Wystarczy wejść do domu towarowego Jednota w centrum Trnavy, aby się poczuć jak w Polsce w połowie lat 90. Schowany za postmodernistyczną bryłą domu...50
  • Balcerowicz wprost - Choroba ustrojowa7 lis 2004Polskie klony Łukaszenki mają tym większe szanse, im więcej ludzi uwierzy, że w socjalizmie żyło się dostatnio Jeżeli nie jesteśmy zwolennikami poglądu, że świat wygląda tak, jak my sobie to wyobrażamy, musimy uznać, iż nasz odbiór rzeczywistości...56
  • 2 x 2 = 4 - Zezowate szczęście7 lis 2004Oskar Lange usiłował ulepszyć to, co było nie do naprawienia: komunistyczną gospodarkę planową Sto lat temu urodził się Oskar Lange, ciekawa i w istocie jakże tragiczna postać ekonomii XX wieku. Niezwykle zdolny ekonometryk, statystyk i teoretyk...58
  • Supersam7 lis 2004Salon na kółkach Chrysler voyager jest jednym z najpopularniejszych vanów świata. Jego nowy model grand, z najmocniejszą wersją silnikową o pojemności 3,3 l i napędem na cztery koła, osiąga moc 174 KM i rozpędza się do 179 km/h....60
  • Władza inteligencji7 lis 2004Wyborcy Platformy Obywatelskiej są inteligentniejsi od sympatyków Samoobrony wynika z Narodowego Testu Inteligencji Czy wąsy mogą mieć wpływ na poziom inteligencji? Gdyby brać serio wyniki Narodowego Testu Inteligencji w TVN (patronat "Wprost"),...64
  • Mason ofiarny7 lis 2004Polscy masoni to nie delegatura światowego rządu, lecz nic nie znaczący klub towarzyski Wiemy już, gdzie się mieści jedno z centrów dyspozycyjnych światowego rządu. Miejsce wybrano bardzo sprytnie - to pałac w prowincjonalnej wielkopolskiej...68
  • U babyniu i zajdy7 lis 2004Polskie słowo "fasola" przeniknęło nawet do dialektu Żydów sefardyjskich Porównanie języków polskiego i jidysz udowadnia, że choć obydwa rozwijały się obok siebie, ich wzajemny wpływ był ograniczony. W pewnym sensie źródłem jidysz jest język...72
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza - Gdzieś Hiszpania za górami7 lis 2004Piotrusiu! Piszę do Ciebie te słowa z motelu przy autostradzie koło Piacenzy we Włoszech. Dzień miałem dość męczący, bowiem rozpocząłem go jeszcze w Barcelonie. Szybka jazda bez zbaczania z głównych szlaków, zatem wrażenia kulinarne żadne, z...74
  • Druga płeć - Sól z pieprzem7 lis 2004Czy to tylko iluzja, czy słuszne przekonanie, że mimo wszystkich różnic istnieje jakieś wspólne "my"? My, kobiety. Całkiem niedawno poproszono Johna F. Kerry`ego, by w odpowiedniej ankiecie wpisał kolor swoich włosów. Po chwili zastanowienia...75
  • Operacja "Ucieczka Mikołajczyka"7 lis 2004Prezesowi PSL udało się zbiec z Polski, chociaż cały czas szpiegowało go 30 bezpieczniaków76
  • Know-how7 lis 2004Ostrożnie ze zgagą Zażywanie leków zmniejszających kwaśność soku żołądkowego może być niekorzystne dla zdrowia. Holenderscy lekarze z Universitair Medisch Centrum St Radboud w Nijmegen wykazali, że osoby stosujące takie preparaty o 27 proc....80
  • Nie ujdzie płazom7 lis 2004Gwałtownie ubywa żab zwinek, traszek grzebieniastych i żab trawnych Płazy były świadkami pojawienia się i wyginięcia dinozaurów. Teraz - podobnie jak tyranozaury i brontozaury przed milionami lat - znikają w niepokojącym tempie. W ostatnich...82
  • Wilcza choroba7 lis 2004Zawał serca może być wynikiem autoagresji organizmu Najpierw na skórze twarzy pojawia się charakterystyczny rumień w kształcie motyla, nadający choremu wygląd wilka. Później zaatakowane mogą zostać niemal wszystkie stawy, tkanki i narządy...86
  • Planeta hobbitów7 lis 2004Rewolucja w ewolucji człowieka Hobbici, opisywani w podaniach ludowych i spopularyzowani przez Tolkiena, nie byli wyłącznie legendą. Na indonezyjskiej wyspie uczeni znaleźli szczątki istot ludzkich, które miały metr wzrostu i do niedawna żyły...88
  • Bez granic7 lis 2004Defilada Było jak za dawnych, dobrych (sowieckich) czasów. Na Chreszczatyku, głównej ulicy Kijowa, z okazji 60. rocznicy wyzwolenia Ukrainy spod okupacji niemieckiej pojawili siź żołnierze w galowych mundurach. Co prawda, byli to...90
  • Stawka większa niż Biały Dom7 lis 2004Kilkanaście tysięcy republikańskich i demokratycznych prawników czeka na sądową dogrywkę po wyborach Amerykanie mówią otwarcie: prezydentura USA to najważniejsze polityczne stanowisko świata. To pozycja głowy państwa, szefa władzy wykonawczej i...92
  • Stany Rozdzielone Europy7 lis 2004Tylko zamrożenie integracji może uratować Unię Europejską Koniec świata. Pedały mają większość w Europie - oznajmił włoski minister Mirko Tremaglia na wieść o odrzuceniu przez Parlament Europejski kandydatury Rocco Buttiglionego na komisarza UE -...96
  • Unia kompromisu7 lis 2004Rozmowa z José Manuelem Barroso, nowym przewodniczącym Komisji Europejskiej98
  • Kidnaping show7 lis 2004Teresa Chalifa została porwana czy tylko gra rolę porwanej? Porwana w Iraku Polka nie jest naiwną wolontariuszką, której apel o uwolnienie poruszy serca rodaków, jak stało się w wypadku Włoszek Simony Pari i Simony Torretty. Wygląda też na to, że...100
  • Okopy ziemi obiecanej7 lis 2004Ewangelicy są bardziej izraelscy od Izraelczyków Gdy niedawno z okazji święta Sukkot chrześcijanie skupieni w ewangelickiej organizacji Skrzydła Orła zorganizowali w stolicy Izraela wielką demonstrację pod hasłem "Kochamy starszych braci",...102
  • Menu7 lis 2004MENU WYDARZENIA KRÓTKO PO WOLSKU Encyklopedia głupoty Ukazała się "Encyklopedia głupoty" Matthijsa van Boxsela. I dobrze, choć wydaje mi się, że jak na książkę o głupocie jest zbyt mądra. Poza tym, po co taką encyklopedię...104
  • Koniec świata prezenterów7 lis 2004Muzyczni gawędziarze radiowi trafiają do lamusa - tak jak wodzireje z czasów Michała Bałuckiego Gdy John Peel, najsłynniejszy na świecie radiowy prezenter muzyczny, zmarł kilka dni temu na atak serca, była to śmierć wręcz symboliczna. Wraz z...108
  • Biedny Hitler patrzy na upadek7 lis 2004"Macie, czego chcieliście, przecież sami nas wybraliście" - mówi Niemcom filmowy Goebbels Adolf Hitler zjada makaron w sosie pomidorowym, chwali kucharkę za "świetny posiłek", czyści zęby, głaszcze psa, zabija się razem...112
  • Ucieczka od Bridget7 lis 2004Helen Fielding porzuciła swoją bohaterkę, mimo że jeszcze długo mogłaby na niej zarabiać miliony Bridget Jones przechodzi do historii. Nie znaczy to, że tłustawa, naiwna i roztrzepana postać, z którą identyfikują się miliony kobiet na świecie,...116
  • Ueorgan Ludu7 lis 2004Kandydat najbardziej kompetentny AŁGAN0W NA PREZYDENTA Wybory prezydenckie za rok i "UL" proponuje bezkonkurencyjnego kandydata - Włodzimierza Ałganowa. Ma wąsy jak Wałęsa, a gra w tenisa jak Kwaśniewski. Tego ostatniego przewyższa...120
  • Skibą w mur - Czas notatek7 lis 2004Z badań naukowców wynika, że wszyscy chcą czytać poezję anonimowych agentów wywiadu Wydarzeniem kulturalnym jesieni jest z pewnością pojawienie się nowego gatunku literackiego zwanego tajną notatką. Czytanie tajnych notatek zrobiło się ostatnio...122