Sumo z mieczem

Dodano:   /  Zmieniono: 
Pojedynki gladiatorów były jedynie pokazami zręczności Cesarz Kommodus wystąpił aż 735 razy jako gladiator przebrany za Herkulesa, w lwiej skórze i uzbrojony w maczugę. Nigdy nie został nawet draśnięty, nie tylko dlatego, że władcy rzymskiego imperium nie mógł spaść włos z głowy. Mitem jest przekonanie, że gladiatorzy walczyli dla zabijania. Bardziej przypominali zawodników sumo czy wolnoamerykańskich zapaśników niż krwawych wojowników z filmu "Gladiator". Zdarzało się, że gladiatorami (od łacińskiego gladius, czyli miecz) zostawały nawet kobiety. Sportretowany w "Quo vadis" Petroniusz wspomina w "Satyrykach" rzymski cyrk, w którym kobieta na rydwanie walczyła przeciw mężczyznom. Cesarz Domicjan zorganizował igrzyska, w których kobiety walczyły nocą, w świetle pochodni. Zakaz występowania kobiet na arenie wydał dopiero Septymiusz Sewer w 200 r. n.e.
Wrestling w Koloseum
Archeolog Steve Tuck z uniwersytetu w Miami przeanalizował 158 przedstawień walczących par gladiatorów w sztuce rzymskiej i doszedł do wniosku, że walki były raczej popisami zręczności i techniki niż starciami na śmierć i życie. Uczony porównał przedstawienia z opisami ze średniowiecznych i renesansowych podręczników walki wręcz z Niemiec i północnej Italii, które opisują techniki zmagań podobne do starożytnych. Pokazują m.in., jakie ruchy należy wykonywać podczas różnych typów starć.
Austriaccy antropolodzy kierowani przez Karla Grossschmidta, patologa i członka wiedeńskiego Instytutu Histologii i Embriologii, przebadali 70 szkieletów gladiatorów z cmentarzyska w Efezie na zachodnim wybrzeżu Turcji. Analiza mikroelementów w kościach wykazała, że jadali oni głównie jęczmień, rośliny strączkowe i suszone owoce (wegetarianie mają o wiele wyższy poziom strontu i mniej cynku niż osoby odżywiające się mięsem i warzywami). Przy takiej bogatej w węglowodany diecie szybko nabiera się siły, ale łatwo obrasta w tłuszcz. I o to właśnie chodziło - warstwa tłuszczu chroniła walczących przed poważnymi ranami, osłaniając nerwy i naczynia krwionośne.
Gladiatorzy byli zbyt kosztowni, by ich zabijać - każdy z nich przechodził długi, intensywny trening. Gdy odnosili rany, mieli do dyspozycji najlepszą opiekę medyczną. W wypadku śmierci walczącego jego właściciel i trener - lanista - miał prawo żądać od organizatora igrzysk odszkodowania nawet sto razy przewyższającego wartość gladiatora. Poza tym publiczność nie chciała oglądać śmierci swoich ulubieńców, których popularność równała się sławie dzisiejszych gwiazd piłki nożnej i boksu.

Łowcy kobiet
Walki gladiatorów prawdopodobnie wywodziły się z kultury etruskiej. Pierwszy spektakl tego typu odbył się w 264 r. p.n.e., kiedy niewolnicy walczyli na śmierć i życie podczas pogrzebu rzymskiego arystokraty Juniusa Brutusa Pery. Większość gladiatorów rekrutowała się spośród niewolników, zdarzało się jednak, że zostawali nimi ludzie wolni, którzy na przykład utracili dobytek. Gladiatorzy mogli zyskać sławę i zarobić spore pieniądze. Mieli też powodzenie u kobiet.
Przedstawienia gladiatorów były w kulturze rzymskiej bardzo popularne - zdobiły wszystko, od tanich lampek oliwnych po klejnoty i ściany willi. O ogromnej popularności igrzysk świadczą ogłoszenia o walkach zachowane na ścianach domów w Pompejach, zasypanych podczas wybuchu Wezuwiusza. Niektóre z nich głoszą: "Na widok Celadusa omdlewają panny" albo "Crescens, nocny sieciarz (łac. retiarius, aluzja do typu uzbrojenia), łowi siecią dziewczęta". Juwenal, rzymski pisarz z drugiej połowy I w. n.e., podaje, że Eppia, żona jednego z senatorów, uciekła z kochankiem gladiatorem do Egiptu.
Im hojniejszy sponsor, tym więcej par gladiatorów występowało na arenie. Największe igrzyska zorganizował cesarz Trajan w 107 r. n.e. dla uświetnienia swojego zwycięstwa w Dacji - uczestniczyło w nich 5 tys. par gladiatorów. Igrzyska z udziałem gladiatorów miały wielkie znaczenie polityczne. Cesarze często je urządzali, aby zapobiec zamieszkom. Rzymianie w amfiteatrze mieli rzadką okazję, by wykrzyczeć bezkarnie w twarz władcy swoje opinie na temat polityki i gospodarki. Nie miało to wpływu na rządy, ale dawało masom zadowolenie.

Młot Plutona
Jedynymi, którzy regularnie ginęli na arenie, byli więźniowie i jeńcy wojenni. Słynne: "Ave Caesar, morituri te salutant", nie było jednak standardowym okrzykiem gladiatorów. Słowa te zostały wypowiedziane tylko raz, przed cesarzem Klaudiuszem, który zorganizował na jeziorze Fucino bitwę morską. Prawie 19 tys. skazańców dostąpiło tam łaski pozabijania się nawzajem. Egzekucje skazańców łączono z pokazami dzikich zwierząt, które rozszarpywały ludzi lub siebie nawzajem podczas spektaklu zwanego venatio, który zazwyczaj poprzedzał walki gladiatorów. Ze zwierzętami walczyli też wyszkoleni w tym celu bestiarii, których nie uważano za prawdziwych gladiatorów. W 79 r. p.n.e. Pompejusz zorganizował igrzyska, podczas których egzotyczni nomadzcy myśliwi zabili 20 afrykańskich słoni.
Rzadko zdarzało się, by gladiator ginął, skazany na śmierć przez publiczność. W takim wypadku pokonany, klęcząc na jednym kolanie, chwytał zwycięzcę za udo, a ten zatapiał miecz w gardle przeciwnika. Zanim usunięto ciało, pomocnik przebrany za Plutona, władcę podziemi, uderzał zmarłego młotem, prawdopodobnie podkreślając swoje prawo do jego ciała. Inny pomocnik odziany jak Merkury, posłaniec między światami żywych i umarłych, rozpalonym metalowym drągiem sprawdzał, czy gladiator rzeczywiście jest martwy.
Igrzyska z udziałem gladiatorów zostały zakazane edyktem cesarza Konstantyna w 325 r. n.e., ale nieoficjalnie urządzano je jeszcze przez kilkadziesiąt lat. Ostatnie walki gladiatorów w Rzymie odbyły się 1 stycznia 404 r. n.e.

POCZET GLADIATORÓW
ANDABATA Jego tors osłaniał pancerz z kółek (podobny do średniowiecznej misiurki), a głowę - hełm z przyłbicą, bez otworów na oczy. Zawodnicy szarżowali na siebie ślepo na koniach.

BESTIARIUS Wyposażony jedynie we włócznię lub sztylet walczył z dzikimi zwierzętami i często ponosił śmierć.

DIMACHAERUS Walczył dwoma mieczami.

EQUES Walczył konno, mieczem i włócznią.

MIRMILLO (lub murmillo) Osłaniał głowę hełmem przypominającym rybią głowę (mormylos to nazwa morskiej ryby); dodatkowo był wyposażony w osłonę ramienia, miecz oraz podłużną tarczę.

HOPLOMACHUS lub samnita Występował w pełnym rynsztunku wzorowanym na greckich hoplitach: osłaniał go hełm, metalowe nagolenice oraz wełniane i skórzane osłony. Wyposażony we włócznie i małe, okrągłe tarcze zazwyczaj walczył przeciw mirmillones lub trakom.

LAQUERIUS Używał sznura z pętlą, podobnego do lassa.

PROVOCATOR Wystawiany byli najczęściej przeciw samnitom, jego rynsztunek i uzbrojenie prawdopodobnie różniły się w zależności od rodzaju walki.

RETIARIUS Walczył trójzębem, sztyletem oraz siecią; jego jedyną osłoną był skórzany rękaw. Ścierał się z ciężkozbrojnymi secutores i mirmillones.

SAGITTARIUS Konny, wyposażony w łuk.

SECUTOR Miał taki sam pancerz jak murmillo, a także podłużną tarczę i miecz. Walczył przeciw sieciarzom.

TRAK Wyposażony był w hełm, który osłaniał całą głowę, małą, okrągłą lub kwadratową tarczę i nagolenice. Walczył zakrzywionym trackim mieczem zwanym sica, zazwyczaj przeciw mirmillones.

VELES Walczył pieszo, wyposażony we włócznię z pętlą do rzucania.
Więcej możesz przeczytać w 11/2005 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 11/2005 (1163)

  • Na stronie - Emanacja mutacji20 mar 2005III RP była postpeerelem, od konstytucji począwszy,a na systemie sprawowania władzy skończywszy Długotrwały wiatr, wiejący od rana do wieczora przez kilka dni, ma potworny wpływ na psychikę ludzi. Jedni wpadają w szał, stają się agresywni jak...3
  • Skaner20 mar 2005Szpieg spod kolumny Zygmunta Czy Marcin Tylicki, 25-letni działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego, były asystent szefa sejmowej komisji śledczej ds. Orlenu, rzeczywiście był szpiegiem? Jest faktem, że zatrzymany 3 marca Tylicki kontaktował się z...8
  • Dossier20 mar 2005Decyzja pana Kwaśniewskiego [odmowy zeznań przed komisją] skończyła jego działalność polityczną. Skończył się Aleksander Kwaśniewski, prezydent Polski, zaczął się Aleksander K. Radio Zet ROMAN GIERTYCH lider LPR Kontaktować się, to zależy, kto z...9
  • Sawka20 mar 200510
  • Kadry20 mar 200511
  • Playback20 mar 200512
  • M&M20 mar 2005SZCZĘŚLIWEJ DROGI, JUŻ CZAS12
  • Poczta20 mar 2005KLIKNIJ MNIE! Jestem użytkownikiem forum internetowego poświęconego fantastyce. Od jakiegoś czasu - podobnie jak Tomaszowi Raczkowi ("Kliknij mnie!", nr 8) - dają nam się we znaki maturzyści, którzy zakładają nowe posty odnośnie...12
  • Ryba po polsku - Leciała pani z panem aeroplanem20 mar 2005Zachęcony przez Prezydenta postanowiłem się przeciwstawić machinacjom mutantów. Dość już tych afer, komisji i procesów A on jej puszczał pszczołę na nogi gołe. Jest wesoło. Długo nie wiedziałem, kim są ci dwaj faceci ubrani na ciemno, porośnięci...13
  • Nałęcz - Gwałt impotenta20 mar 2005Nawet gdyby prawica zrobiła stójkę na dwunastnicy, nie zdoła obalić gabinetu Belki Niedawne sejmowe głosowanie nad projektem uchwały wzywającej premiera Marka Belkę do rezygnacji z zajmowanego stanowiska skłania do niewesołych refleksji. Trudno o...14
  • Fotoplastykon20 mar 200515
  • Z życia koalicji20 mar 2005ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI ZUPEŁNIE JAK NAPOLEON - żeby nie wymieniać innych postaci historycznych - prowadzi wojnę na kilku frontach. Na specjalnej konferencji prasowej pokrzyczał na komisję śledczą, naubliżał "Wprost" i przejechał się po...16
  • Z życia opozycji20 mar 2005GRUSZKA WYHODOWAŁ SZPIEGA.I to jest nius, proszę państwa, w odróżnieniu od informacji, że szpieg wyhodował gruszki. W ZWIĄZKU ZE SWOIM SZPIEGIEM Józef Gruszka (PSL) postanowił podać się bohatersko do dymisji i nie kierować już...17
  • Koniec świata Kwaśniewskiego20 mar 20057 marca 2005 r. skończyła się III Rzeczpospolita Trzecia Rzeczpospolita nie trwała nawet pięciu lat. Ostatnie dwunastolecie to panowanie lub współistnienie systemu Kwaśniewskiego. Ten system można nazwać olkizmem, bo ma on w sobie coś...18
  • Wszyscy wrogowie Tuska20 mar 2005Donald Tusk w kampanii prezydenckiej będzie walczył nie tylko z konkurentami, ale też z dorabianymi mu od 15 lat gębami To nie Roman Giertych ani bracia Kaczyńscy są obecnie najzacieklej zwalczanymi polskimi politykami. Wrogiem numer jeden...28
  • Huba Balickiego20 mar 2005Minister zdrowia uniemożliwił wyrzucenie ze szpitali pasożytujących na nich fundacji medycznych Ciężko chory pacjent w państwowym szpitalu dostaje ulotkę zachęcającą do skorzystania z działającego na miejscu zakładu pogrzebowego. Czarny humor?...34
  • Nieposłuszeństwo adwokackie20 mar 2005POLEMIKA Doktor Janusz Kochanowski w artykule "Czarne owce palestry" (nr 9) obrzuca występujących w procesie FOZZ adwokatów niewybrednymi epitetami w rodzaju "bezczelni, niesubordynowani, ośmieszający wymiar sprawiedliwości obrońcy" czy "święte...36
  • Giełda20 mar 2005Hossa Świat Niemcy płacą za nazistów 20 mln euro odszkodowania dostanie rodzina Wertheimów, spadkobiercy wywłaszczonego w Trzeciej Rzeszy przez nazistów żydowskiego właściciela domu towarowego - orzekł berliński sąd....38
  • Demokraci: paser z etosem20 mar 2005Jak nas urządzi Partia Demokratyczna Gdy w roku 1997 chylił się pomału ku upadkowi pierwszy rząd SLD, trwały prace nad wiekopomnym projektem ordynacji podatkowej. Ówczesna opozycja - tworząca się właśnie z mozołem AWS i UW (primo voto ROAD,...40
  • Wrota Europy20 mar 2005Zyski polskich banków są najwyższe od ośmiu lat! Kiedy na początku lat 90. Jan Krzysztof Bielecki przeprowadził się do Londynu, za jedno z najważniejszych ułatwień życia na Zachodzie uznał nowoczesne, przyjazne klientowi banki. - To był szok, gdy...44
  • Juan nadchodzi20 mar 2005W roku 2015 Chiny dogonią USA i Unię Europejską Czy tak odległe zjawiska jak słaby dolar, mocny złoty, drogie ropa, stal, cement i węgiel, wzrost temperatury w Japonii i boom na warszawskiej giełdzie mogą mieć wspólną przyczynę? Okazuje się, że...48
  • 2 x 2 = 4 - Inny plan20 mar 2005Gospodarka nierynkowa i pozornie planowa była w istocie podporządkowana zaspokajaniu potrzeb politycznych Gdzie te czasy, proszę Państwa, kiedy towarzysz I sekretarz proklamował kolejny plan roczny czy pięcioletni! Zadania były jasne:...52
  • Supersam20 mar 200554
  • Kosmetyki szczęścia20 mar 2005Już w XVII wieku słynny filozof Kartezjusz podejrzewał, że pewne substancje produkowane przez szyszynkę odpowiadają za szczęście i urodę człowieka. Kilkaset lat później okazało się, że substancje te - endorfiny - produkuje także skóra. Informację...54
  • Błysnąć na wiosnę20 mar 2005Makijaż w połyskliwych odcieniach zaprezentowały podczas tegorocznych Oscarów Penelope Cruz i Hilary Swank. Trudno o lepszą inspirację. Wiosenna linia kosmetyków Maybelline to połyskujące cienie do powiek, błyszczyki i róże - klasyka lat 60. Nie...54
  • Odkurzacz inhalacyjny20 mar 200520 procent mieszkańców Europy jest uczulonych na kurz. W XVII wieku poradzono by im jedynie usunąć ze swojego otoczenia dywany i zasłony. Dzisiaj wystarczy, że wyposażą się w antyalergiczny odkurzacz Oxy3System firmy Electrolux. Dzięki dwóm...54
  • Mądry jak but20 mar 2005Adidas1 to pierwszy w historii "inteligentny" but, którego podeszwa wyposażona jest w silnik, system linek i przekładni oraz układ elektroniczny działający w sposób podobny do ludzkiego układu nerwowego. Dzięki możliwościom systemu,...54
  • Muzyczny robot20 mar 2005Philips Personal Sound System 110 - połączenie odtwarzacza plików mp3 z radiobudzikiem i specjalnym systemem akustycznym - podbił serca amerykańskich gadżeciarzy, którzy porównują go z muzycznym robotem. Czy w Polsce urządzenie to też odniesie...54
  • Przyjaciele Jennifer Lopez20 mar 2005Miny i gesty Marka Belki pochodzą z XVII-wiecznej komedii dell'arte "Koniec politycznego teatru, do roboty" - pouczał niedawno posłów premier Marek Belka. Paradoksalnie, Belka, który udawał, że nie jest politykiem, w tym wystąpieniu pierwszy raz...56
  • Germania w Pekinie20 mar 2005Albert Speer senior fascynował Hitlera, Albert Speer junior podbija serca rządzących Chinami Nie jest tak znany jak Frank Gehry, Norman Foster czy Santiago Calatrava, ale to on buduje całe miasta i dzielnice. W tym ostatnim przypomina swego ojca,...60
  • Inuici z bieli20 mar 2005Zaniechanie koczownictwa jest dla Eskimosów najgłębszą kulturową rewolucją Niemal dokładnie w sercu Ottawy, stolicy Kanady, przy alei Laurier, znajduje się światowa siedziba Eskimosów. Tu spotykam młodą dziewczynę o ciemnożółtej twarzy i skośnych...64
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta20 mar 2005Drogi Przyjacielu! Pamiętasz ludową przypowieść o chłopie i diable, którzy na spółkę obsiewali pole? Co rok umawiali się, jak się będą dzielić plonem - jednemu przypadało to, co w ziemi, drugiemu zaś to, co nad ziemią. Za każdym razem siali co...67
  • Druga płeć - Jabłko miłości20 mar 2005Miłość trwa najwyżej cztery lata. Potem do istoty funkcjonowania związku można już tylko dopisywać ideologię Mężczyzna i kobieta byli kiedyś jednością, ale potem zostali rozdzieleni i odtąd poszukiwanie i pragnienie tej jedności jest nazywane...68
  • Know-how20 mar 2005Świński ród To nieprawda, że ojczyzną domowych świń jest tylko Bliski Wschód. Ludzie udomowili dziki co najmniej w siedmiu różnych rejonach Eurazji - m.in. w Indiach, Tajlandii, we Włoszech, a także w Nowej Gwinei. Do takiego...70
  • Inteligencja odkurzacza20 mar 2005Współczesne roboty wciąż są na etapie raczkującego niemowlęcia Japoński premier Junichiro Koizumi na oficjalną wizytę do Czech zabrał robota Asimo. Podobna do małego kosmonauty maszyna przedstawiła się po czesku jako "ambasador dobrej woli",...72
  • Długowieczna przyroda20 mar 2005Trzy czwarte najbardziej zagrożonych na Ziemi zwierząt żyje na obszarze wielkości Indii Wiele ptaków, które do niedawna żyły tylko kilkanaście lat, ze względu na cieplejsze zimy ginie dopiero w wieku kilkudziesięciu lat. Łabędzie, gęsi, mewy,...77
  • Sumo z mieczem20 mar 2005Pojedynki gladiatorów były jedynie pokazami zręczności Cesarz Kommodus wystąpił aż 735 razy jako gladiator przebrany za Herkulesa, w lwiej skórze i uzbrojony w maczugę. Nigdy nie został nawet draśnięty, nie tylko dlatego, że władcy rzymskiego...80
  • Bez granic20 mar 2005Wodzu, na Tajwan! Nie pozwolimy, by Tajwan był niepodległym państwem" - mówił premier Chin Wen Jiabao, rozpoczynając coroczne obrady Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych. Chiński parlament uchwalił tzw. ustawę...82
  • Euroimperializm20 mar 2005W Wielkiej Brytanii traktat konstytucyjny został poddany druzgocącej krytyce Zwolennicy ratyfikacji traktatu konstytucyjnego stosują perfidną propagandę, stawiając znak równości między tym dokumentem a akceptacją naszej przynależności do Unii...84
  • Putinek Chiraca20 mar 2005Villepin - kolejny zderzak prezydenta Francji? Dla Jeana-Pierre`a Raffarina najpiękniejszym dniem tygodnia jest środa. Wtedy tradycyjnie odbywa się posiedzenie francuskiego rządu. Przed każdym spotkaniem premier udaje się do Pałacu Elizejskiego,...88
  • Czeczeńska pułapka20 mar 2005Czeczeni przegrywają wojnę, ale nie jest pewne, czy wygrają ją Rosjanie Rosjanie zabili prezydenta. Legalnie wybranego przywódcę Czeczenii. Sami go kiedyś uznali. Potem sami wpisali na czoło listy najgroźniejszych terrorystów świata. Rosyjska...90
  • Ropa za wino20 mar 2005Mołdawską rewolucję powstrzymał rosyjski bojkot wina Z czym u was kojarzy się nasz kraj? - pytali Mołdawianie. Trudno ukryć, że jeśli w ogóle kojarzy się z czymkolwiek, to z prostytucją, handlem żywym towarem i mężczyznami, którzy za grosze...92
  • Menu20 mar 2005KRÓTKO PO WOLSKU Marsz żałobny Szopen(hauer)a Arthur Schopenhauer w swojej słynnej "Erystyce, czyli sztuce prowadzenia sporów" wymienia wiele subtelnych i mniej subtelnych metod prowadzenia dialogu. Podaje na przykład, jak...96
  • Orły nieloty20 mar 2005Polskie Nagrody Filmowe Orły są takie jak nasza branża filmowa - wiele hałasu o nic W Polsce coraz trudniej być satyrykiem. Konkurencja jest wręcz nieprawdopodobna. Już nie tylko politycy, ale i artyści odbierają chleb satyrykom. A przodują w tym...100
  • Kino moralnego odrodzenia20 mar 2005Racja polskiego kina jest polską racją stanu Łukasz Radwan wysuwa poważne argumenty przeciwko projektowi ustawy o reformie kinematografii ("Kino niemoralnego spokoju", nr 8). Zgadzam się z autorem, kiedy krytykuje stan moralny i warsztatowy...102
  • Hollywood w Warszawie20 mar 2005Przedwojenne polskie kino bez dotacji produkowało więcej filmów niż obecnie Za czterdzieści lat będziecie mogli jeszcze raz obejrzeć jedyne znośne chwile waszego małżeństwa". Taki komentarz towarzyszył pierwszemu rysunkowemu dowcipowi na temat...103
  • Świątynia Imion20 mar 2005- Chcemy wyrwać ofiary Zagłady z mgły anonimowości - mówi Avner Shalev, szef Muzeum Zagłady w Yad Vashem Na kilkunastometrowym betonowym ekranie odżywa żydowskie życie w przedwojennej Europie. Nawet chmury nad Białymstokiem są autentyczne. Nie ma...106
  • Zapaśnik literatury20 mar 2005Przyczyną porażek twórców jest przecenianie talentu i niedocenianie ciężkiej pracy oraz warsztatu - twierdzi John Irving Sławny, bogaty, uwielbiany przez czytelników i szanowany przez krytykę literacką - taki chciałby być każdy pisarz. I taki...108
  • Komedia namiętności20 mar 2005Kochankowie Hoffmana to nie manekiny z hollywoodzkich filmów Jego rysunki są wypełnione nagimi ciałami mężczyzn i kobiet. Czasem kobieta przybiera postać ptaka z piersiami, to znów kocicy albo żaby. Wyrastają jej gałęzie migoczące liśćmi, kiedy...110
  • Ueorgan Ludu20 mar 2005Jesteśmy niezawodnym ogniwem UE, ale bigosu nie oddamy TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 11 (128) Rok wyd. 4 WARSZAWA, poniedziałek 14 marca 2005 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Cała prawda o "redaktorach" "UL"...112
  • Skibą w mur - Stary woli młode20 mar 2005Czy brzydki, gruby i z głupiej partii nie ma prawa się zakochać? Na starość człowiek parszywieje" - pisał Boy-Żeleński i miał rację. Po przekroczeniu pewnego wieku ludziom wielu rzeczy się odechciewa. Nie chce się im ani walczyć o lepsze jutro,...114