Archeologia detektywistyczna

Archeologia detektywistyczna

Dodano:   /  Zmieniono: 
Ponad 200 lat po śmierci gen. Kazimierza Pułaskiego wiemy wreszcie, gdzie spoczywają jego szczątki
Przed kilkoma tygodniami odbył się w Savannah uroczysty pogrzeb Kazimierza Pułaskiego. Na uroczystość stawili się ambasador Polski w USA Janusz Reiter, przedstawiciele Polonii amerykańskiej i miejscowych władz. Nie ma tylko pewności, czy faktycznie pochowano zwłoki Pułaskiego. Generał, który po klęsce konfederacji barskiej uciekł do Ameryki w 1772 r. i brał udział w walkach o niepodległość USA, zginął w 1779 r. wskutek rany odniesionej podczas oblężenia Savannah. Zmarł na okręcie, który miał przewieźć umierającego do Charlestonu. Nie wiadomo jednak, co się stało ze zwłokami. Według relacji dwóch oficerów, którzy towarzyszyli Pułaskiemu, pochowano je w morzu. Zachowały się jednak zapiski właściciela plantacji nieopodal Savannah, Williama P. Bowena, z 1855 r., z których wynika, że jego babka i ciotka widziały, jak grzebano ciało generała na terenie plantacji.
W 1854 r. domniemane szczątki Pułaskiego zabrano z tego miejsca i złożono pod pomnikiem poległych w Savannah. Tam, w skrzyni z napisem: "Brigadier general Casimir Pulaski", "odkrył je" kilka lat temu Edward Pinkowski, amerykański historyk polskiego pochodzenia. Szczątki ekshumowano i poddano badaniom genetycznym. Jako materiał porównawczy posłużyły tkanki zmarłej ponad 100 lat temu Teresy Witkowskiej, prasiostrzenicy generała (wydobyte w 1998 r. z grobowca w Promnej). Próbki były jednak mało wartościowe, bo znajdujące się w nich DNA uległo zniszczeniu. Badacze dotarli do żyjącego potomka rodziny Pułaskich, zamieszkałego w Krakowie, ale i te badania dały niejednoznaczny wynik. W tej sytuacji antropolodzy zrekonstruowali wygląd mężczyzny, którego szkielet ekshumowano spod pomnika w Savannah. Analiza czaszki i kości szkieletu potwierdziła, że zmarły mógł mieć około 30 lat (w tym wieku zginął Pułaski), a także wzrost i rysy generała. Zaleczone złamanie prawej ręki na szkielecie odpowiada kontuzji, o której sam Pułaski wspominał w liście. Wypukłość na czole mogła zaś pochodzić od rany, którą odniósł jeszcze w Polsce podczas walk z wojskami carskimi. Amerykański specjalista James C. Metts uważa, że "prawie na pewno" są to szczątki generała Pułaskiego, ale pewności nie ma.

Błąd Kopernika
Wciąż nie jest znane miejsce pochówku wielu sławnych ludzi. Od dwóch lat ekipa archeologów kierowana przez prof. Jerzego Gąssowskiego z Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku szuka w katedrze we Fromborku grobu Mikołaja Kopernika. Archeolodzy kontynuują badania rozpoczęte już w 1802 r. przez Warszawskie Towarzystwo Naukowe. Kopernik zmarł 24 maja 1543 r. we Fromborku na skutek wylewu krwi do mózgu. Tradycja nakazywała, aby kanonicy (wielki astronom był duchownym) byli chowani w pobliżu ołtarzy, nad którymi sprawowali za życia opiekę. W wypadku Kopernika mógł to być ołtarz św. Wacława lub św. Krzyża. Kłopot polega na tym, że grób Kopernika nie był oznaczony. Astronom w testamencie zapisał majątek swoim siostrom i nie przekazał pieniędzy na własną tablicę nagrobną. Jedyna możliwość potwierdzenia tożsamości szczątków to rekonstrukcja twarzy na podstawie kształtu czaszki astronoma i porównanie jej z portretami z epoki. Dotychczas jednak nie odnaleziono szczątków, które mogłyby należeć do Kopernika. Nawet badania kodu genetycznego, który w precyzyjny sposób może zidentyfikować pogrzebaną osobę, nie zawsze gwarantują odkrycie tożsamości zmarłego.

Pochówek sobowtórów
W lipcu 1991 r. ekipa archeologów i ekspertów kryminalistyki wykopała z grobu niedaleko Jekaterynburga dziewięć ludzkich szkieletów i ponad tysiąc fragmentów kości. Testy mitochondrialnego DNA (dziedziczonego w linii żeńskiej) przeprowadzone w 1993 r. potwierdziły pokrewieństwo między czterema pochowanymi kobietami i brytyjskim księciem Filipem. Badania ustaliły też genetyczny związek zwłok dorosłego mężczyzny z ekshumowanym ciałem brata cara Mikołaja, Gieorgija - obaj mieli rzadką mutację mitochondrialnego DNA. Testy pozwoliły także stwierdzić związek między dwiema dorosłymi i trzema młodymi kobietami, prawdopodobnie córkami pary. Naukowcy nie mieli wątpliwości, że odkopane ciała należały do cara Mikołaja, carycy Aleksandry, spokrewnionej z brytyjską rodziną królewską, oraz ich dzieci. Pozostałe zwłoki należały prawdopodobnie do lekarza i służących zamordowanych razem z carską rodziną. W czerwcu 1993 r. badacze zajmujący się identyfikacją DNA szczątków, Paweł Iwanow i Peter Gill, ogłosili, że szczątki należą do Romanowów z prawdopodobieństwem 98,5 proc.
17 lipca 1998 r. car i jego rodzina zostali pochowani z honorami w krypcie katedry św. Piotra i Pawła w Petersburgu. Wkrótce jednak badacze z Uniwersytetu Stanforda i Rosyjskiej Akademii Nauk uznali, że podczas badań DNA doszło do zanieczyszczenia próbek współczesnym materiałem genetycznym. Badacze twierdzą też, że DNA ze zwłok znalezionych koło Jekaterynburga było w stanie zaawansowanego rozkładu i nie nadawało się do szczegółowych analiz. Oliwy do ognia dolał prof. Tatsuo Nagan z tokijskiego Instytutu Mikrobiologii, który porównał DNA ze zwłok z Jekaterynburga z materiałem genetycznym od krewnych cara oraz z DNA z cząsteczek potu zachowanych w odzieży cara. Jego zdaniem, szczątki odkryte pod Jekaterynburgiem nie należały do Romanowów. Wielu badaczy podejrzewa, że osoby pochowane w katedrze św. Piotra i Pawła były sobowtórami carskiej rodziny! Car zatrudniał takie osoby. W Suchumi mieszkał Siergiej Dawidowicz Bierieskin, uderzająco podobny do Mikołaja II. Jego żona, Aleksandra Fiodorowna Surowcewa, była kopią carycy, a córki sobowtórami księżniczek.

Kremacja Filipa
Podobny błąd popełnił archeolog prof. Manolis Andronikos, który sądził, że odkryty w latach 70. grobowiec w Verginie należał do króla Filipa II, ojca Aleksandra Wielkiego. Dziś ta teza coraz częściej podawana jest w wątpliwość. Identyfikację miejsca pochówku Filipa przeprowadzono na podstawie antropologicznej analizy szczątków. Mimo że zwłoki zostały skremowane, znaleziono na kościach uszkodzenia, które nie mogły powstać na stosie pogrzebowym. Najważniejsze było uszkodzenie czaszki w okolicy prawego oczodołu. Według przekazów historyków, Filip stracił oko podczas oblężenia Metony w 354 r. p.n.e., gdy trafiła go strzała. Wielu antropologów nie zgadza się jednak z tą identyfikacją. Problemem okazały się skrócone kości lewej łydki. Przekazy informują, że Filip kulał na skutek uszkodzenia uda (prawdopodobnie prawego!), a nie łydki; kalectwo powstało wskutek uszkodzenia mięśni i nie powinno być zauważalne w materiale kostnym.
Antropolog Antonis Bartsiokas z uniwersytetu w Voula wysnuł przypuszczenie, że w grobie pochowany został Filip Arridajos, przyrodni brat Aleksandra Wielkiego. Świadczy o tym dobry - mimo kremacji - stan zachowania kości, co może dowodzić, że na stosie złożono szkielet niemal pozbawiony mięśni. Kiedy pali się kompletne zwłoki, kości w większości kruszą się pod wpływem ognia. Zwłoki Filipa Arridajosa, prawdopodobnie zamordowanego przez matkę Aleksandra, Olimpias, zostały wiele lat po śmierci wydobyte z grobu, skremowane i ponownie pochowane. Być może Filip II, jego żona Kleopatra oraz ich córka Europa zostali pochowani w innym grobie w Verginie, który uważano za miejsce pochówku ojca Filipa, Amyntasa III.

Grobowiec Imhotepa
Epokowego odkrycia być może dokonali polscy archeolodzy w Egipcie. Ekipa kierowana przez prof. Karola Myśliwca z Instytutu Archeologii UW zakończyła sezon prac w Sakkarze odsłonięciem niszy, obok której może się znajdować grobowiec jednej z najsłynniejszych postaci Egiptu - architekta i lekarza Imhotepa. Po zachodniej stronie piramidy wzniesionej w XXVII wieku p.n.e. dla faraona III dynastii Dżesera archeolodzy odsłonili wykutą w skale rampę i korytarz, a za nimi wnękę. Pomieszczenie prawdopodobnie służyło jako miejsce kultu - znaleziono tam setki naczyń ofiarnych.
Imhotep od dawna fascynował egiptologów. W latach 20. XX wieku Cecil Firth odkrył niedaleko piramidy Dżesera posąg z imieniem starożytnego architekta. Podekscytowany rozpoczął poszukiwania grobu Imhotepa, które trwały aż do śmierci badacza w 1932 r. Jego kolega, Walter Emery, postanowił kontynuować te prace. Choć przypadły mu w udziale odkrycia grobowców królów z I dynastii, nie udało się wyjaśnić tajemnicy Imhotepa. Gdyby się to udało polskim archeologom, byłoby to odkrycie takiej rangi jak znalezienie grobowca Tutanchamona w Dolinie Królów.

Czaszka Mozarta
Przechadzając się po wiedeńskim cmentarzu Zentralfriedhof, można obejrzeć grób Wolfganga Amadeusza Mozarta. Grobowiec kompozytora znajduje się jednak także na innym wiedeńskim cmentarzu, St. Marx Friedhof. Żaden z nich nie kryje kości Mozarta. Nie ma dziś szans na odkrycie jego grobu, który został zniszczony podczas reorganizacji St. Marx Friedhof. Mimo to w 1901 r. Mozarteum w Salzburgu otrzymało domniemaną czaszkę kompozytora. Jej właścicielami była rodzina Josepha Rothmayera, który w 1801 r. miał ocalić czaszkę Mozarta podczas reorganizacji działki cmentarnej. Antropolodzy i kryminolodzy francuscy potwierdzili, że szczątki mogą należeć do kompozytora. Ustalili też przyczynę śmierci: był nią krwiak, powstały prawdopodobnie w rezultacie upadku. Krwiak mógł wywoływać depresję i zawroty głowy, na które uskarżał się Mozart. Kierownictwo Mozarteum zdecydowało, by badacze z Instytutu Kryminalistyki w Wiedniu ekshumowali szkielety członków rodziny Mozarta z grobowca w Salzburgu. Spróbują pobrać z kości materiał genetyczny, który będzie można porównać z DNA z czaszki w Mozarteum. Kryminolodzy spodziewają się uzyskać najlepsze wyniki podczas badań szczątków siostrzenicy Mozarta, Jeanette. Ponieważ pokrewieństwo przebiega w linii żeńskiej, badacze będą mogli sprawdzić, czy uda się uzyskać z kości Jeanette i czaszki z Mozarteum podobne sekwencje mitochondrialnego DNA.

Więcej możesz przeczytać w 44/2005 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 44/2005 (1196)

  • Dodatek specjalny - Test Orwella6 lis 2005Jeśli nie dbasz o zdrowie, mniej zarabiasz!1
  • Dodatek specjalny - Pigulariusz jesienny6 lis 2005Pięć sposobów na infekcję1
  • Dodatek specjalny - 200 powodów kichnięcia6 lis 2005Zarazki przeziębienia mogą się ukrywać w płucach nawet przez wiele miesięcy1
  • Dodatek specjalny - Grypa biurowa6 lis 2005Na klawiaturze komputera znajduje się pięćset razy więcej zarazków niż na desce sedesowej!1
  • Dodatek specjalny - Kłucie na zimę6 lis 2005Szczepionki na grypę i zapalenie płuc chronią przed zawałami i udarem mózgu1
  • Dodatek specjalny - Alergia na aurę6 lis 2005Przy złej pogodzie dwa razy częściej wzywamy pogotowie!1
  • Dodatek specjalny - Herbata na gorączkę6 lis 2005Gorąca kąpiel zamiast tabletek1
  • Dodatek specjalny - Inwazja superbakterii6 lis 2005W wielu krajach rozwiniętych - także w Polsce - antybiotyki są zażywane niemal tak często jak witaminy, głównie w okresie jesienno-zimowym. Od grudnia do lutego ich sprzedaż zwiększa się trzy, cztery razy. Lekarze niepotrzebnie przepisują je co...1
  • Dodatek specjalny - Mróz na receptę6 lis 2005Bóle reumatyczne nie mają żadnego związku z pogodą1
  • Dodatek specjalny - Rozcieńczanie złudzeń6 lis 2005Czysta woda ma właściwości lecznicze!1
  • Dodatek specjalny - Ewolucja talerza6 lis 2005Nawet srogą zimę można przetrwać, nie jedząc mięsa1
  • Dodatek specjalny - Zegar życia6 lis 2005W ostatnich 100 latach czas przeznacz ony na sen skróciliśmy o pięć godzin1
  • Dodatek specjalny - Eliksir urody6 lis 2005Zimno nie zawsze szkodzi urodzie1
  • Wprost od czytelników6 lis 2005Czas na trening Najlepszy piłkarz wśród polityków właśnie zademonstrował wszystkim, jak pięknie przegrywać. Udowodnił, że na politycznego piłkarza jest jeszcze zbyt szlachetny. Może jest jeszcze zbyt naiwny i jako prezydent, w...3
  • Na stronie6 lis 2005Leczenie paradoksu Kaczyńskich za pomocą janosikowego eksperymentu Kaczyńskich to drakońska kuracja3
  • Skaner6 lis 2005ŚWIAT - POLSKA Gabinet Marcinkiewicza Mniejszościowy rząd PiS jest wyraźnie stworzony pod Platformę Obywatelską. Chodzi o to, żeby partia Donalda Tuska poparła gabinet w sejmowym głosowaniu nad wotum zaufania, a po kilku miesiącach ewentualnie...8
  • Sawka czatuje6 lis 200510
  • Poczta6 lis 2005Gaz się ulatnia Polskie Górnictwo Naftowe i Gazowe w roku 2003 ogłosiło dwa przetargi na zakup gazu - 4 i 23 czerwca, a nie - jak napisano w artykule "Gaz się ulatnia" (nr 21) - dopiero w lipcu i sierpniu. Z kolei Marek Kossowski...14
  • Playback6 lis 200514
  • Okiem barbarzyńcy - Prawa ubeka - prawa obywatela6 lis 2005Chcesz wiedzieć, kto był kim w PRL? Trzeba było zostać funkcjonariuszem SB albo chociaż agentem15
  • Z życia koalicji6 lis 2005POPiSali się. Jeśli cokolwiek można porównać do wyczynów kwartetu Kaczyński, Dorn, Tusk, Rokita, to tylko masowe samobójstwa wielorybów. Ale, szanowni panowie, was, w przeciwieństwie do waleni, nikt nie będzie żałował....16
  • Z życia opozycji6 lis 2005Józefa Oleksego znowu uznano za kłamcę lustracyjnego. Chłopina jako agent wojskowy miał być zrzucony na Danię. Pewnie wziąłby pod lupę przemysł pornograficzny. Tenże Oleksy wyznał, że w wyborach prezydenckich głosował na Lecha Kaczyńskiego,...17
  • Nałęcz6 lis 2005Przerywanie obrad Sejmu w dowolnej chwili to prosta droga do sparaliżowania prac parlamentu18
  • Fotoplastykon6 lis 2005© Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Tylko siąść i płakać!6 lis 2005Rozmowa z Lechem Wałęsą20
  • Czuję wielki żal6 lis 2005Rozmowa z Bogdanem Borusewiczem, marszałkiem Senatu22
  • Droga do zatracenia6 lis 2005Warunkiem kompromisu PiS z PO może być ofiarowanie platformie stanowiska premiera24
  • Ekonomia zawiści6 lis 2005PiS chce zbudować koalicję zwolenników "życia z ręką w kieszeni sąsiada"28
  • Moralność niemiecka6 lis 2005Gdy obcy kapitał kupuje jedną niemiecką gazetę - to źle, gdy Niemcy opanowują całe rynki za granicą - to dobrze34
  • Hieny pogrzebowe6 lis 2005Najbardziej skorumpowany w Europie jest polski rynek usług pogrzebowych36
  • Giełda6 lis 2005Hossa Świat Mittal ukraiński Za 24,2 mld hrywien, czyli ponad 4,8 mld USD, koncern Mittal Steel kupił Kryworiżstal. Ponowny przetarg na zakup ukraińskiego kombinatu górniczo-hutniczego był transmitowany na żywo przez dwa kanały telewizyjne,...42
  • Jak powstało cesarstwo biznesu6 lis 2005Czerwone superkapitalistyczne diabły wygrały z Czerwoną Książeczką44
  • 75 lat do kapitalizmu6 lis 2005Rozmowa z Miltonem Friedmanem, laureatem Nagrody Nobla z ekonomii60
  • Alan drugi?6 lis 2005Bernanke chce być Greenspanem Busha64
  • Supersam6 lis 200566
  • Egeus niepospolitus6 lis 2005Nazwa wydaje się nieco ekscentryczna, choć wdzięczna. Zresztą samo auto też zaskakuje. Renault przenosi się nim do najwyższej klasy. Prototyp przedstawiono podczas targów we Frankfurcie, ale według zapowiedzi, seryjna wersja nie powinna się...66
  • Pieczenie parą6 lis 2005Już co trzeci Polak uznaje gotowanie na parze za najzdrowszy sposób przyrządzania posiłków - wynika z tegorocznych badań TNS OBOP. Ta forma gotowania ma też szansę być najbardziej popularną, bo zaledwie 1 proc. badanych stwierdził, że nie zamierza...66
  • Wenus z morza6 lis 2005Morskie woreczki firmy Phytomer - podgrzewane "sakiewki" z kwiatami lawendy i kryształami soli morskiej, którymi wykonuje się masaż nóg, ramion, pleców i brzucha - to kolejne po preparatach z alg czy kremach ze sproszkowanymi perłami...66
  • Rozrywkowy komputer6 lis 2005Dwaj najpotężniejsi wizjonerzy branży IT i odwieczni konkurencji Steve Jobs i Bill Gates niemal równocześnie wypuścili na rynek bliźniacze produkty. Obaj postanowili przenieść komputery z biurek w miejsce, gdzie w salonie stoi zazwyczaj telewizor....66
  • Uzależnieni od tabloidów6 lis 2005Jedynym osiągnięciem większości polskich bohaterów bulwarówek jest to, że się w nich obnażają68
  • Konserwatywny sznyt6 lis 2005Klasyczny strój niepodzielnie rządzi rynkiem męskiej mody72
  • Przeboje szos6 lis 2005Rynkowymi hitami są samochody, które najlepiej wożą nasze... marzenia76
  • Pierwsza armia III wojny światowej6 lis 2005Patrzymy na tę formację wyłącznie z perspektywy zbrodni popełnionych na polskiej ludności78
  • Know-how6 lis 2005Monopol na altruizm Pomaganie innym to cecha wyłącznie ludzi - twierdzą antropolodzy z University of California w Los Angeles. Szympansy nie są skłonne do działania na rzecz swoich towarzyszy, nawet jeśli pomagając im, nie ponoszą żadnych strat....81
  • Zawał osobowości6 lis 2005To, jak reagujemy na stresy, może zdecydować o tym, jak długo będziemy żyć82
  • Czarna wietnamka6 lis 2005Ptasia grypa zaatakuje z Afryki!86
  • Archeologia detektywistyczna6 lis 2005Ponad 200 lat po śmierci gen. Kazimierza Pułaskiego wiemy wreszcie, gdzie spoczywają jego szczątki88
  • Bez granic6 lis 2005Atak na Izrael "Każdy, kto uznaje Izrael, spłonie w ogniu gniewu muzułmańskiego narodu, a każdy islamski przywódca, który uznaje syjonistyczny reżim, uznaje tym samym podległość i porażkę islamskiego świata. Izrael musi zostać...94
  • Młot na Busha6 lis 2005Partia Republikańska przeżywa kryzys drugiej kadencji96
  • Wzywam do reformacji islamskiej6 lis 2005Rozmowa z pisarzem Salmanem Rushdiem99
  • Prasowa egzekucja6 lis 2005Europejczykom przekazano mrożące krew w żyłach wieści o Lechu Kaczyńskim, skrajnie prawicowym antysemicie102
  • Długi cień Yasukuni6 lis 2005W Azji II wojna światowa jeszcze się nie skończyła104
  • Bardzo dziki wschód6 lis 2005Demokracja, której nie ma, w kraju, którego nie ma106
  • Menu6 lis 2005WYDARZENIE TYGODNIA Nie tylko zagłada Pod lufami czołgów drużyna izraelskich chłopców walczy z palestyńskimi rówieśnikami o prawo do zabawy na prowizorycznym boisku. Ta alegoryczna historia, w której dzieci nieświadomie...108
  • Recenzje6 lis 2005110
  • Artyzm bez nudy6 lis 2005**** To film bardzo kameralny, powolny, wyciszony. Przeciwieństwo produkcji pełnych spektakularnych scen i dużej dawki rozrywki. Ale to jednocześnie film, który wcale nie musi zostać na marginesie filmów niszowych, niedochodowych i słabo...110
  • Fruwające noże, ukryte uczucia6 lis 2005 ****Każdy, kto widział wcześniejszy film Yimou Zhanga, wie, czego się można spodziewać. O ile jednak w "Hero" liczyły się przede wszystkim linki, na których fruwali aktorzy, to w "Domu Latających Sztyletów" dominuje...110
  • Warunek z Moskwy6 lis 2005***** Zwał, gnój, paw - te trzy słowa przez ostatnie lata stały się symbolami współczesnej polskiej prozy. Nic dziwnego, że sięgając po książkę Eustachego Rylskiego "Warunek", można było mieć pewne obawy. Że pisarz pójdzie śladami...110
  • Powrót Gibraltaru6 lis 2005**** "Zamach - tropem zabójców generała Sikorskiego" Tadeusza A. Kisielewskiego to kolejna książka o gibraltarskiej katastrofie. Kisielewski, będąc zwolennikiem tezy wyrażonej w tytule, nie wskazuje jednoznacznie, kto stał za zamachem....110
  • Kosmos teatralny6 lis 2005Giorgio Armani zaprojektował kostiumy do warszawskiego spektaklu Roberta Wilsona, ale cały sezon teatralny nie będzie miał takiego sznytu112
  • Piękna zgnilizna6 lis 2005Świetne obrazy Moneta, van Gogha, Picassa, Warhola czy Pollocka wydobyto z podziemia... w Iranie114
  • Apokalipsa według Pink Floyd6 lis 2005Pink Floyd jest najbardziej inspirującym kolejne rockowe pokolenia brytyjskim zespołem po The Beatles116
  • Samotność w Tokio6 lis 2005Bohaterowie Murakamiego to mieszanka delikatności i okrucieństwa, co odpowiada wymieszaniu konformizmu i dyscypliny w japońskim społeczeństwie118
  • Ueorgan Ludu6 lis 2005Jesteśmy niezawodnym ogniwem UE, ale bigosu nie oddamy TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 44 (159) Rok wyd. 4 WARSZAWA, poniedziałek 31 października 2005 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Wymierny wzrost zaufania do rządów PiS...120
  • Skibą w mur6 lis 2005Polski kaczy wirus jest silniejszy i szybszy od azjatyckiego syfu122