Sztuka cierpienia
Udostępnijdodaj Skomentuj
Tygodnik Wprost Wydanie: 3/2003 (1051)
Okładka tygodnika Wprost nr 3/2003 (1051)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Sztuka cierpienia

Dodano:   /  Zmieniono: 
Teatr i film pomagają zrozumieć chorobę i uzależnienie
Robert De Niro do roli w "Przebudzeniu" przygotowywał się przez pół roku. Na kilka tygodni zdecydował się nawet zamknąć w szpitalu, podobnym do tego, w którym działa się akcja filmu. Obserwował tam cierpiących na dziwną przypadłość - połączenie śpiączki i choroby Parkinsona. Za rolę pacjenta wracającego do rzeczywistości otrzymał nominację do Oscara. Katharine Hepburn tak przekonywająco zagrała stan odlotu narkotycznego, że po Hollywood poszła plotka, iż zna to z autopsji. Dzięki takim rolom publiczność dowiaduje się o sprawach, o których na co dzień woli nie wiedzieć lub nie pamiętać.
"Pokój Marvina" opowiada o leukemii, "Piękny umysł" o schizofrenii, zaś "Iris" - przybliża problem choroby Alzheimera. Ich pojawienie się nie jest dziełem przypadku. Producenci bacznie obserwują rzeczywistość, studiują statystki i wyniki badań opinii publicznej, zanim zainwestują swoje pieniądze. Sztuki teatralne i filmy o problemach związanych z chorobami, uzależnieniami czy umieraniem są w stanie zdziałać więcej od akademickich prelekcji, wykładów czy artykułów w gazetach. Celują w nich Amerykanie, którzy najszybciej zrozumieli rolę sztuki w obłaskawianiu tematów tabu. Amerykańskim dramatem jest "Dowcip", wystawiony niedawno w Warszawie z Teresą Budzisz-Krzyżanowską. To monolog kobiety umierającej na raka, bezsilnej wobec swojej choroby, ale opowiadającej o niej głośno i bez fałszywego wstydu. Bohaterka już w pierwszej scenie oświadcza, że na końcu umrze. Nie są to dzieła o cudownym ocaleniu. Z reguły nie kończą się happy endem. Nie ma w nich miejsca na ckliwy melodramatyzm.

Dzieci gorszego Boga
Już w latach 30. noblista Eugene O'Neill napisał sztukę "Zmierzch długiego dnia", w której główna bohaterka, stateczna pani domu, była uzależniona od narkotyków. Kreacja ówczesnej ulubienicy Ameryki Katharine Hepburn przyciągnęła do kin tysiące widzów, uważających narkomanię za problem ludzi z marginesu. Słynny film Billy'ego Wildera "Stracony weekend" (z 1945 r.) rozpętał w Stanach Zjednoczonych ogólnonarodową dyskusję o tym, czy alkoholizm jest rzeczywiście chorobą. W latach 60. zaczęto głośno mówić o depresji. Pomogła w tym "Persona" Ingmara Bergmana - dramat aktorki, która nagle przestaje komunikować się z otoczeniem. Po wybuchu epidemii AIDS powstało kilka świetnych sztuk (szybko sfilmowanych), dzięki którym świat uwierzył, że to nie trąd i nie można się zarazić przez używanie wspólnego ręcznika. Najgłośniejsza stała się "Filadelfia" (pięć nominacji do Oscara - dwie zdobyte statuetki). I choć Tom Hanks przegrał walkę z chorobą, wychodziliśmy z kina mądrzejsi i podniesieni na duchu. Do premiery "Rain Mana" z Dustinem Hoffmanem o istnieniu dzieci autystycznych wiedziało tylko ich najbliższe otoczenie, a i to nie zawsze. Okazało się, że dopiero dzięki filmowemu hitowi wielu rodziców uświadomiło sobie, co dolega ich dzieciom. Rolę autystycznej dziewczynki w dramacie "Mała Steinberg" znakomicie zagrała niedawno w Warszawie Krystyna Janda. Na problemy głuchoniemych zwrócił uwagę film "Dzieci gorszego Boga" (znów Oscar), ekranizacja dramatu wystawionego u nas w stołecznym Teatrze Ateneum.

Niewidomy alpinista
W Polsce podobną wymowę jak "Rain Man" czy "Filadelfia" mają filmy dokumentalne. Ich bohaterowie to niemal gotowe prototypy postaci z przyszłych fabuł, które niosą nadzieję, że każdy może znaleźć swój sposób na szczęście. Na przykład "Salsa o północy" opowiada o niepełnosprawnej dziewczynie, która tańczy na wózku i pisze wiersze. "Maszer" to z kolei rzecz o chłopcu z zespołem Downa marzącym o powożeniu psim zaprzęgiem. Bohater filmu "Niewidomy zdobywca" dzięki wielkiemu hartowi ducha zostaje alpinistą.
Dla polskich twórców fabularnych problemy choroby czy odmienności to prawie wyłącznie ponure opowieści o beznadziei konania i życia z piętnem. Przykładem może być film Małgorzaty Szumowskiej "Szczęśliwy człowiek". Z dorobku najgłośniejszego dziś polskiego dramatopisarza najbardziej obiecujący jest jego skandynawski pseudonim - Ingmar Villquist. Psychologicznym historyjkom pt. "Beztlenowce" daleko jednak do wnikliwości scenariuszy Ingmara Bergmana. Dlatego w naszych teatrach oglądamy obce sztuki, a w kinach zagraniczne filmy o umieraniu, chorobach czy odmienności.

Kinoterapia
  • "Rain Man"
  • "Persona"
  • "Pokój Marvina"
  • "Filadelfia"
  • "Moja lewa stopa"
  • "Przebudzenie"
  • "Piękny umysł"
Więcej możesz przeczytać w 3/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Autor:

Spis treści tygodnika Wprost nr 3/2003 (1051)

  • Wprost od cztelników19 sty 2003 — Listy od czytelników3
  • Atak klonów19 sty 2003 — Zamiast powoływać specjalną komisję sejmową do zbadania afery Rywina, powinniśmy zaprosić do Polski agentów Muldera i Scully z "Archiwum X".3
  • Peryskop19 sty 2003 — Obrońca prokurator Jeżeli dane uzasadniają dostatecznie podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba, sporządza się postanowienie o przedstawieniu zarzutów, ogłasza je niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchuje" - stanowi art. 313...8
  • Dossier19 sty 2003 — ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI, prezydent RP "Gdybym ja do prokuratora szedł z każdą zasłyszaną plotką, to pół Warszawy miałoby już kłopoty. Gdybym mówił to, co słyszę o różnych sytuacjach rodzinnych, to ćwierć Warszawy byłoby...9
  • Z życia koalicji19 sty 2003 — Nie ma co, kto mieczem wojuje, ten od miecza ginie. Jeśli prawdą jest, że za aferą Rywina stoi ta osoba, co to wszyscy wiedzą, że z panem premierem bardzo się lubi, to dostanie za swoje. Po Warszawie krąży plotka, którą chce ponoć...10
  • Z życia opozycji19 sty 2003 — Boski Tadeo Iwiński narzekał w TVN 24, jakie to teraz straszne czasy nadejdą. Po tym jak Michnik ujawnił kasetę z nagranym potajemnie Rywinem. - Oj, strasznie będzie - frasował się Tadeo. - Ludzie nie będą sobie ufać, będzie szukanie...11
  • SPISKOWA TEORIA DZIEJÓW19 sty 2003 — Felieton Marka majewskiego12
  • Playback19 sty 2003 — 12
  • Niebezpieczny Watykan19 sty 2003 — Watykan, najmniejsze państwo na świecie (527 obywateli), jest krajem o jednym z najwyższych wskaźników przestępczości. Większość popełnianych tu przestępstw to kradzieże, tyle że ponad 90 proc. z nich nie jest zgłaszana albo zajmuje się...12
  • Fotoplastykon19 sty 2003 — 14
  • Poczta19 sty 2003 — Polski model grecki? Słuchając medialnych doniesień o efektach rozmów w Kopenhadze w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej przeciętny obywatel może dojść do wniosku, że w kraju jest tylko jedna licząca się grupa zawodowa -...16
  • Kadry19 sty 2003 — 17
  • Kontratak kanclerza19 sty 2003 — Kto chce obalić Leszka Millera?18
  • Porywacze Europy19 sty 2003 — Ludzie Człowieka Roku 2002: Leszek Miller i Günter Verheugen22
  • Porywacze Europy - zdjęcia19 sty 2003 — Zdjęcia: Z. Furman, K. Mikuła, K. Pacuła, M. Stelmach22
  • Terror City19 sty 2003 — Ponad sto miejscowości w Polsce terroryzują lokalne gangi26
  • Ranking komend policji19 sty 2003 — Najlepiej pracuje policja w Poznaniu, Wrocławiu, Gdańsku i Lublinie28
  • Bolszewicy sejmowi19 sty 2003 — Niech posłowie sfinansują mieszkania zastępcze dla tych, którzy nie będą płacić czynszu32
  • Ryzykowna licytacja19 sty 2003 — Liderzy prawicy muszą w jakiś sposób odwojować przynajmniej część swego europejskiego ojcostwa35
  • Giełda i wektory19 sty 2003 — Hossa Świat John Wayne Wall Street Eliot Spitzer, prokurator stanu Nowy Jork, został Człowiekiem Roku tygodnika "Sunday Times". Spitzer oskarżył o nadużycia m.in. Merrill Lynch, Credit Suisse First Boston, Citigroup, Morgan Stanley i...36
  • Biobubel19 sty 2003 — Po 1 lipca 2003 r. polscy rolnicy zaczynają objeżdżać mercedesami paliwonośne pola rzepaku i żyta. Sto, trzysta, siedemset tysięcy bezrobotnych, którzy znaleźli pracę na wsi, głosuje na PSL. Do budżetu co roku płynie dodatkowe 3 mld zł z podatków...38
  • Krew, pot i maybach19 sty 2003 — Dlaczego nie da się zreformować Kołodki i naszego systemu podatkowego46
  • Orły i sępy19 sty 2003 — Najlepsi i najgorsi menedżerowie świata według magazynu "Business Week"50
  • Silnik i demokracja19 sty 2003 — Ustawa o biopaliwach to przykład, jak doraźna parlamentarna większość nie liczy się z większością społeczeństwa54
  • Degrengolada stronnictwa19 sty 2003 — PSL odcina wieś od rynku55
  • Supersam19 sty 2003 — Słodka Rossellini "Isabella" kusi swoją energią, jest ucieleśnieniem bogactwa i nowoczesności - opisuje swój nowy zapach aktorka Isabella Rossellini. Ta słodka, kwiatowo-orientalna kompozycja pachnie tajemnicą, w sam raz na...56
  • Bądź polecony!19 sty 2003 — Rekomendacja staje się ważniejsza niż dyplom58
  • Biblia dla naiwnych19 sty 2003 — Poradniki przedstawiają sztuczny świat ze sztucznymi problemami i w taki sam sposób jerozwiązują62
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta - Czciciele bloku19 sty 2003 — Drogi Przyjacielu! Jak co roku prasa gwiazdkowo-noworoczna przyniosła wiele ciekawych wiadomości, a między innymi tę, że ulubionym deserem ministra Jerzego Szmajdzińskiego jest blok waniliowy. Ciekaw jestem, czy miałeś kiedykolwiek do czynienia...64
  • Jubileusz salonów19 sty 2003 — To dobrze, że w kraju Leppera wychodzą "Zeszyty Literackie" z podpisem "Warszawa - Paryż65
  • Terenowe limuzyny19 sty 2003 — SUV-y to najlepiej sprzedające się obecnie samochody na świecie66
  • Babcioterapia19 sty 2003 — Wnuki wychowywane przez babcie żyją dłużej68
  • Druga płeć - Augusta National Golf Club19 sty 2003 — Jeśli są już "Monologi waginy", to i przeforsowanie teorii warg sromowych wydaje się możliwe. Tylko po co?69
  • Hetman śmierci19 sty 2003 — Wiosną 1653 r. na pogrążone w wojnie domowej wschodnie kresy Rzeczypospolitej wkroczyła ośmiotysięczna polska dywizja. Na najechanej przez Polaków Bracławszczyźnie nie było jednak większych oddziałów Bohdana Chmielnickiego ani tatarskich czambułów.70
  • Know-how19 sty 2003 — Słoneczna politechnika Fasada gmachu Wydziału Elektroniki Politechniki Warszawskiej zostanie wkrótce pokryta powłoką fotowoltaiczną. Utworzą ją moduły przetwarzające promienie słoneczne na prąd elektryczny. Na świecie ilość energii...73
  • Zabójca w głowie19 sty 2003 — Złość, gniew i wrogość grożą śmiercią. Stres prowadzi do licznych chorób: zapalenia stawów, nadciśnienia i nowotworów.74
  • Do DNA ludzkości19 sty 2003 — Pojęcie "rasa" zyskało podstawy naukowe78
  • Hartowanie kurzem19 sty 2003 — Częste infekcje służą zdrowiu80
  • Bez granic19 sty 2003 — Europa poniżej zera Fala mrozów przetoczyła się przez całą Europę. We Włoszech i Francji z zimna zmarło kilkanaście osób. Hiszpanie przygotowują się na wielkie śnieżyce. Na Ukrainie kilkadziesiąt miejscowości zostało pozbawionych...82
  • Wojna światów19 sty 2003 — Trzeba zadbać o to, by każde życie poświęcone terroryzmowi było życiem zmarnowanym84
  • Trojański koń saudyjski19 sty 2003 — Atak na Irak może nastąpić dopiero po powrocie z Mekki dwóch milionów muzułmanów88
  • Pastwisko czarnej owcy19 sty 2003 — W poszerzonej Unii Europejskiej możemy udawać Greka90
  • Książątka kapitalizmu19 sty 2003 — Dzieci chińskich komunistów zdobywają na Zachodzie doświadczenie, by w przyszłości przeistoczyć się z dzieci prominentów w prawdziwych kapitalistów.92
  • Prezydent akrobata19 sty 2003 — Moskiewski trop Przeciwnicy nowego prezydenta, między innymi były premier Andrius Kubilius, oskarżają go o finansowanie kampanii wyborczej z rosyjskiego kapitału.94
  • Cytat dyplomatyczny - Tak i nie19 sty 2003 — Program polityczny środowiska Radia Maryja nie jest "pochodną", lecz raczej zaprzeczeniem Ewangelii95
  • Menu19 sty 2003 — Polska Janda jubileuszowa Pięćdziesiąte urodziny i 25-lecie pracy zawodowej Krystyna Janda uczciła rolą Arkadiny w "Mewie" Czechowa. Gra utalentowaną aktorkę, gwiazdę, co obie panie niewątpliwie łączy. Dlaczego jednak Arkadina Jandy jest...96
  • Steczkowska szoł19 sty 2003 — Sylwester Latkowski obnaża miernotę estradowego towarzystwa wzajemnej adoracji100
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego19 sty 2003 — BETH GIBBONS & RUSTIN MAN Out of Season Wokalistka Portishead, formacji wiecznie nienasyconej w poszukiwaniach, oraz jeden z dźwiękowych malarzy bajkowej grupy Talk Talk, to musi być uczta dla zmysłów. I choć album sprzedaje się na...103
  • Sztuka cierpienia19 sty 2003 — Teatr i film pomagają zrozumieć chorobę i uzależnienie104
  • Perły do lamusa?19 sty 2003 — "Porozmawiaj z nią" mówi nam: jest rodzaj miłości, uważany za nienormalny, który może być prawdziwą miłością106
  • Co-media - Kliknijcie i módlcie się19 sty 2003 — Niedawno pewna moja znajoma stwierdziła, że w jednej chwili stała się bezideowa, bo zgubiła telefon tej właśnie sieci. I w gruncie rzeczy ta blondynka miała rację. W dawnych czasach ludzie różnili się wyznawanymi religiami, dziś różnią się...108
  • Ściganci19 sty 2003 — Mrozy przyszły takie, jakich od lat nie pamiętam, a zimy na Mazurach za mojego dzieciństwa były takie, że pękały drzewa w sadach i lasach108
  • Organ Ludu19 sty 2003 — TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI109
  • Gangsta rap, czyli zmniejszanie19 sty 2003 — Płyta z głosem Rywina i ostro rapującym Michnikiem mogłaby się okazać hitem karnawału. Niestety, nagrania wysłucha tylko prokurator110