Pociąg do dotacji

Dodano:   /  Zmieniono: 
Mitem jest konkurencja między przewoźnikami kolejowymi na rynkach europejskich
Pod koniec lat 90. XX wieku Europa Zachodnia rozpoczęła, trwający do dziś, proces przywracania kolei pasażerom. Reformy polegały na oddzieleniu zarządzania infrastrukturą od wykonywania przewozów, na uwolnieniu taryf i otwarciu sieci kolejowej dla licencjonowanych przewoźników. Niektóre kraje Unii Europejskiej rozważają prywatyzację kolei narodowych, ale poza Wielką Brytanią nigdzie nie dokonano tego na większą skalę. Jaki jest świat kolejowych pionierów normalności? Czy taki, jak w artykule "Pociąg do zysku" (nr 47)? Niekoniecznie, bo Adam Fularz przedstawił w krzywym zwierciadle funkcjonowanie transportu kolejowego w Europie i w Polsce.

Wykolejona konkurencja
Istnienie konkurencji między przewoźnikami na rynkach europejskich jest mitem. Nawet na wielopodmiotowej kolei brytyjskiej nie ma konkurencji - każdej z utworzonych spółek przypadł w udziale inny kawałek tortu, dzięki czemu nie przeszkadzają sobie nawzajem w jego konsumpcji. Prywatni przewoźnicy z reguły obsługują linie lokalne, a koleje narodowe nadal dominują - z ponad 90-procentowym udziałem - na kolejowym rynku transportowym. W tradycyjnie podzielonych kolejach szwajcarskich główny przewoźnik, SBB, w 2001 r. przewiózł piętnaście razy więcej pasażerów i ładunków niż BLS, czyli druga pod względem wielkości szwajcarska kolej.

Gdzie ten pociąg do zysku?
Co roku International Union Of Railways (UIC) - międzynarodowa organizacja z siedzibą w Paryżu, zrzeszająca koleje z całego świata (PKP też do niej należą) - publikuje dane dotyczące finansów i eksploatacji. Analiza danych za 2001 r. prowadzi do zaskakujących wniosków: prawie żadna kolej europejska - mimo przyznanych subwencji i dotacji - nie uzyskała dodatniego wyniku finansowego. Stosunkowo niskie dotacje do kolei niemieckich wynikają z ukrytych dotacji zasilających koleje regionalne, czego nie uwzględnia UIC. Według rocznika DB AG za 2001 r., landy zapłaciły na przykład DB Regio za usługi publiczne niebagatelną kwotę 4,29 mld euro, co stanowi ponad 60 proc. przychodów tej spółki.
Europejskie koleje generalnie funkcjonują dzięki publicznym środkom. Ale nie tylko one. Amtrak, amerykańska kolej pasażerska, pomimo sowitego wsparcia z budżetu federalnego, od kilku lat balansuje na krawędzi bankructwa. Wynik osiągnięty przez Grupę PKP w 2002 r., wynoszący -582,8 mln euro, a bez dotacji (145 mln euro) zamykający się w kwocie -727,8 mln euro, nie jest więc taki zły, zważywszy na to, że dotacja stanowiła około 7 proc. przychodów operacyjnych.


Stawki mniejsze niż życie
Stawki za dostęp do polskiej infrastruktury kolejowej nie należą do najniższych, stanowią one jednak jedyne źródło przychodów dla spółki PKP Polskie Linie Kolejowe SA, której roczne koszty wynoszą ponad 3 mld zł. W 2002 r. nakłady inwestycyjne były niższe od kosztów amortyzacji, co jest klasycznym przykładem zjadania majątku. A w Europie chce się ostro inwestować w infrastrukturę, na przykład Brytyjczycy przeznaczali na nią przez dziesięć lat po mniej więcej 40 mld zł rocznie (w przeliczeniu), a Niemcy przez cztery lata - po prawie 210 mld zł.
Zadłużenie PKP na koniec 2002 r. wyniosło 10,8 mld zł, co jest efektem m.in. pośredniego finansowania w latach 90. restrukturyzacji przemysłu poprzez godzenie się na niekorzystne postępowania układowe. Jest to też efekt nieoddłużenia PKP w momencie komercjalizacji oraz ponoszenia wysokich kosztów restrukturyzacji zatrudnienia (spadło ono o blisko 160 tys.). Dodatkowym źródłem zadłużenia jest budżet państwa, który nie refunduje w pełni ustawowych ulg przejazdowych oraz ogranicza zagwarantowane ustawowo dotacje do przewozów regionalnych.

Kto hamuje?
W 2001 r. na podstawie tzw. ustawy o PKP utworzono m.in. spółkę akcyjną Polskie Linie Kolejowe oraz wiele spółek przewozowych. Spółki Grupy PKP nie blokują prywatnym przewoźnikom dostępu do infrastruktury kolejowej i nie hamują rozwoju konkurencji. Funkcjonowanie rynku transportu kolejowego w Polsce reguluje ustawa z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym. Trwają prace nad rządowym projektem "Programu dalszej restrukturyzacji i prywatyzacji Grupy PKP". Zakłada on m.in. prywatyzację przewozowych spółek Grupy PKP.
W Polsce nie będzie nowoczesnych kolei bez poważnego finansowego wsparcia publicznego. Grupa PKP wcale nie musi być jedynym beneficjantem tego wsparcia. Należy jednak zauważyć, że we wszystkich krajach europejskich budowa nowego ładu kolejowego opiera się na dotychczasowym przewoźniku narodowym. Czy w Polsce się uda?

Czesław Dudziak
Jolanta Karpowicz
autorzy są ekspertami Centrali PKP SA
Więcej możesz przeczytać w 2/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 2/2004 (1102)

  • Wprost od czytelników11 sty 2004Listy od czytelników3
  • Na stronie - Nicea albo Neapol11 sty 2004Gdyby Wyspiański pisał "Wesele" w roku 2003, musiałby umieścić postać polityka.3
  • Peryskop11 sty 2004Ślepe WSI Szóstym wojskowym i piątym agentem Moskwy (na dziewięciu szpiegów Polaków schwytanych od początku lat 90.) jest przyłapany na współpracy z obcym wywiadem oficer Wojska Polskiego. Zatrzymany tuż przed...8
  • Kadry11 sty 200410
  • Jestem, więc piszę - Korpus Byłych Ambasadorów11 sty 2004Obserwacja życia duchowego w Polsce doprowadziła mnie do przekonania, że jedną z najpilniejszych potrzeb społecznych jest powołanie Korpusu Byłych Ambasadorów (w skrócie KBA).11
  • Tragikomiks w odcinkach11 sty 2004Marek majewski12
  • Playback11 sty 200412
  • Cicha noc sylwestrowa11 sty 2004Rok 2004 Polacy witali ciszej i skromniej niż w latach poprzednich. Znacznie mniej zorganizowano ekskluzywnych balów, były też mniej huczne niż zazwyczaj, jak ten w hotelu Sheraton, gdzie zawitali przedstawiciele korpusu dyplomatycznego...12
  • Poczta11 sty 2004List od czytelnika13
  • Z życia koalicji11 sty 2004Pouczającą wielce jest lektura prasy terenowej. W jednej z gazet bydgoskich trafiliśmy na wywody lokalnego grafomana, nazwiska nie pomnimy, specjalizującego się w produkcji szopek noworocznych wystawianych w tamtejszym teatrze. W tym roku na...14
  • Z życia opozycji11 sty 2004W telewizji widzieliśmy Lecha Wałęsę, który wygarnął całą prawdę na temat prezydentury Kwaśniewskiego. W skrócie: są to lata stracone, a obecna głowa państwa niczego nie dokonała. Co za bezczelność. I pomyśleć, że mówi to...15
  • Fotoplastykon11 sty 2004Henryk Sawka - www.przyssawka.pl16
  • EUROKITA11 sty 2004Rok 2003 mógł upłynąć w Polsce pod znakiem Lwa, ale - na szczęście - upłynął pod znakiem Rokity; rok 2003 mógł być Austerlitz dla grupy trzymającej władzę, a był dla niej Waterloo. W roku 2003 nie udało się narzucić Polsce lex Sobotki, wedle...18
  • Twarze Rokity11 sty 2004Jest absolwentem renomowanego V Liceum Ogólnokształcącego im. Augusta Witkowskiego w Krakowie. W 1980 r. jako student trzeciego roku prawa zostaje przewodniczącym Niezależnego Zrzeszenia Studentów na Uniwersytecie Jagiellońskim. 13 grudnia 1981 r....25
  • Wotum zaufania11 sty 2004Dobry, a nawet zły LECH WAŁĘSA, były prezydent Nic złego o Rokicie nie chcę powiedzieć, a nic dobrego nie mogę powiedzieć. Czyściciel JERZY BUZEK, były premier Jan Rokita stał się dla mnie, jak i dla wielu Polaków, symbolem oczyszczania...26
  • Sztab Jana11 sty 2004Model, Kapuśniak, Natalia de Barbaro, Zbigniew Fijak, Krzysztof Krzysztofiak, Krzysztof Kiciński - te przezwiska i nazwiska będą coraz głośniejsze, jeżeli Jan Rokita będzie nadal zyskiwał na politycznym znaczeniu. Razem z Konstantym Miodowiczem,...28
  • Alfabet Rokity11 sty 2004Refleksej o komisji sledczej ds. afery Lwa rywina30
  • Miękkie twarde jądro11 sty 2004Polska powinna się trzymać z daleka od francusko-niemieckiej pogłębiarki unii32
  • Pociąg do dotacji11 sty 2004Mitem jest konkurencja między przewoźnikami kolejowymi na rynkach europejskich34
  • Nałęcz - Feralna trzynastka11 sty 2004Ludzie są bardzo wyczuleni na przywileje władzy, zwłaszcza jeśli od nich samych wymaga się wyrzeczeń35
  • Giełda i wektory11 sty 2004Świat, Polska36
  • Podatek od bezprawia11 sty 2004"Wprost", TVN i Radio Zet wciąż pełnią ostry dyżur dla środowisk biznesu!38
  • Oblężony bastion Balcerowicza11 sty 2004Stabilny pieniądz jest jak zdrowie. Nikt się nie dowie, jak smakuje, zanim się go nie zepsuje. A zepsuć pieniądz bardzo łatwo. Kilku krajom, na przykład Argentynie i Turcji, udało się to po mistrzowsku.42
  • Nagroda Złamanego Grosza11 sty 2004Nagroda Złamanego Grosza44
  • Powrót łajdaka11 sty 2004Przegrał półtora miliarda dolarów, trafił do więzienia, wrócił na salony i znów gra!45
  • Kolumbowie biznesu11 sty 2004Ameryka odkryła największe bogactwo Indii - najtańszych, najlepszych na świecie informatyków!48
  • Załatwione odmownie - ABU?11 sty 2004To że mamy szkodliwego głupka na czele Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, wiedzą prawie wszyscy. A zwłaszcza ci, którzy oglądali poważne miny, jakie stroił minister Barcikowski w państwowej telewizorni, mówiąc, że są dowody...50
  • Supersam11 sty 2004Wielki roamer Tarcza zegarka Competence La Grande firmy Roamer ma aż 44 mm średnicy. Przez przezroczysty dekiel można obserwować pracę sprężynowego mechanizmu Unitas 6497, montowanego zazwyczaj jedynie w zegarkach kieszonkowych. Po nakręceniu...52
  • Jabłkiem w Microsoft11 sty 2004Rywalizacja Billa Gatesa i Steve'a Jobsa ma większy wpływ na rynek komputerowy niż nowe technologie.54
  • Księżna arcypolskości11 sty 200440 lat księżna Maria Krystyna Habsburg nie przyjmowała paszportu żadnego kraju, licząc na powrót do wolnej Polski58
  • Holding Owsiak11 sty 2004Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy to najbardziej efektywne przedsiębiorstwo w Europie.62
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza - Hej, dziewczyno, daj biowino!11 sty 2004Chciałbym poruszyć dziś sprawę, która być może jest dla Ciebie równie oczywista jak niekompetencja obecnego rządu, lecz ogółowi znana jest jeszcze słabiej niż Lepperowi zasady savoire-vivre'u. Otóż, Polska jest krajem, w którym produkuje się wino65
  • Wiktoria poznańska11 sty 2004Czy powstańcy wielkopolscy mogli pójść dalej na zachód?66
  • Know-how11 sty 2004Nie pal, kobieto Kobiety uzależnione od nikotyny są dwukrotnie bardziej niż mężczyźni palacze narażone na raka płuc - wynika z badań radiologicznych prowadzonych przez ostatnie dziesięć lat w Cornell Medical Center w Nowym Jorku. Naukowcy szukali...69
  • Pokolenie fast death11 sty 2004Dzieci są karmione rakotwórczymi produktami70
  • Przeszczep lęku11 sty 2004Czteroletniej Oli Kuś z Płocka lekarze z Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie wszczepili fragment wątroby jej ojca.73
  • Zaraza babilońska11 sty 2004Gorączka Zachodniego Nilu zabiła Aleksandra Wielkiego?75
  • Bez granic11 sty 2004Pechowa Mary "Queen Mary 2", największy i najdroższy pasażerski statek świata, przypłynął do portu Southampton na południowym wybrzeżu Anglii. Witały go tłumy publiczności i flotylla małych jednostek. 8 stycznia, cztery dni przed...76
  • Dżihad szaleńców11 sty 2004Polska z pewnością jest na liście celów Al-Kaidy78
  • Wzorzec z Dublina11 sty 2004Irlandzki patent na sukces to połączenie narodowego interesu z globalizacją82
  • Trzęsienie Italii11 sty 2004Największy czynny wulkan w Europie nie nazywa się Etna, lecz Parmalat84
  • Bułgarski aliant11 sty 2004Sofia umiejętnie lawiruje między Waszyngtonem, Moskwą a Brukselą Pięciu zabitych w Karbali bułgarskich żołnierzy to symbol naszej lojalności i wierności wobec sojuszników - deklaruje premier Bułgarii Symeon Sakskoburggotski. Tuż po zamachu w...87
  • Menu11 sty 2004Książka Szpadą i magią Czy może być coś straszniejszego od hiszpańskiej inkwizycji? Popularny pisarz fantasy Feliks W. Kres udowadnia, że może. W jego alternatywnej wersji XVII-wiecznej Hiszpanii, którą opisuje w cyklu "Egaheer",...88
  • Szaman opery11 sty 2004"Sztuka niczego nie uczy i niczego nowego nam nie obwieszcza" - zapewnia Mariusz Treliński90
  • Kroplówka Hollywood11 sty 2004Meksykanie i Brazylijczycy są bardziej cenieni w fabryce snów niż Polacy94
  • Kino Tomasza Raczka11 sty 2004Władca pierścieni: Powrót króla95
  • Po oczach11 sty 2004Czy laureaci Konkursu im. Krzysztofa Mętraka skończą z wazeliniarstwem polskiej krytyki?96
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego11 sty 2004STONE TEMPLE PILOTS97
  • Sława i chała11 sty 2004Recenzje98
  • Balanga w kampusie11 sty 2004Zachodnia proza kampusowa jest zabawna i ironiczna, polska - skłania do samobójstwa Prawdziwe życie i prawdziwa sztuka funkcjonują tylko w kampusie. Od wieków - takie hasło można przeczytać na wielu amerykańskich uniwersytetach. Zespół R.E.M....99
  • System idiotele - Przesądny dzień11 sty 2004W wieżowcu para staromodnie heteroseksualna uprawia seks pozamałżeński. Nagle w zamku drzwi wejściowych słychać chrobot klucza. - To mój mąż! Prędko, skacz przez okno - woła niewierna żona. - Ależ to trzynaste piętro! - powątpiewa kochanek. - Nie...100
  • Świeżo malowane - Witajcie w stolicy11 sty 2004Przyjęło się, że Warszawa gości grupy protestujące. Zjawisko to reguluje mieszkańcom rytm dnia, organizuje ruch uliczny.100
  • Organ Ludu11 sty 2004TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI101
  • Skibą w mur - Good bye, izbo11 sty 2004Pojawiają się głosy, że izby wytrzeźwień to instytucje, które masowo łamały prawo człowieka do zachlania się na śmierć102