Druga rewolucja gospodarcza

Druga rewolucja gospodarcza

Dodano:   /  Zmieniono: 
Rozmowa z Miltonem Friedmanem, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii
Ludwik M. Bednarz: - O ponad 40 proc. wzrośnie jeszcze w tym roku cena ropy naftowej - przewiduje Międzynarodowy Fundusz Walutowy, a jeden z liczących się banków inwestycyjnych prognozuje wzrost cen ropy za 10 lat nawet do 380 USD za baryłkę. Lata trzydzieste XX wieku na początku wieku XXI?
Milton Friedman: - Gwałtownie wzrastające ceny ropy naftowej nie mogą, mimo że stwarzają rozliczne dolegliwości dla świata, doprowadzić do globalnego kryzysu ekonomicznego i w końcu do ogólnoświatowej depresji.
- Kenneth Deffeyes, profesor Uniwersytetu Princeton, ostrzega jednak, że niedostatki ropy naftowej mogą wywołać "globalną recesję, groźniejszą niż wielki kryzys".
- Mogłoby do tego dojść tylko wtedy, gdyby banki centralne najważniejszych państw zaczęły się zachowywać histerycznie. Ale na razie postępują rozsądnie, podobnie jak amerykański Fed (Federal Reserve). Możemy mieć oczywiście recesję, lecz bez znaczącej deflacji, takiej jak w latach 30. ubiegłego stulecia. W 1953 r. wygłosiłem odczyt pod tytułem "Why the American Economy Is Depression Proof" (Dlaczego gospodarka amerykańska jest odporna na kryzys). To było 50 lat temu i od tego czasu sytuacja rozwijała się tak, jak wtedy prognozowałem - nie mieliśmy depresji. Wtedy wyjaśniłem, dlaczego wolnorynkowa amerykańska gospodarka nie boi się załamań - i dziś to powtarzam. Zresztą do wielkiej depresji lat 30. by nie doszło, gdyby ówczesne władze monetarne działały rozsądnie. Od kiedy Alan Green-span został przewodniczącym Fed, mamy bardzo dobrą politykę monetarną. Najlepszą od ustanowienia Federal Reserve, czyli od 1913 r.
- Greenspan będzie kierował Fed tylko do końca tego roku...
- Nie sądzę, aby następca zszedł z kursu, który wyznaczył Alan.
- Czy to wystarczy? Teraz świat jest w innej sytuacji niż wówczas, gdy triumfy święciła polityka monetarna Greenspana.
- To prawda, ale reguły zdrowej polityki monetarnej są skuteczne w każdej sytuacji. Obecnie świat konsumuje efekty dwóch wielkich rewolucji, jakie nastąpiły w ostatnich dwudziestu latach: technologicznej, która zupełnie zmieniła sposób prowadzenia biznesu, i politycznej, która doprowadziła do reform Denga w Chinach i do przemian w Europie Wschodniej. Dzięki rewolucji technologicznej, a więc dzięki kolosalnym zmianom w informatyce i telekomunikacji, przedsiębiorstwo zlokalizowane gdziekolwiek na świecie może produkować dobra i usługi również gdziekolwiek na świecie. Co najważniejsze, może również sprzedawać swoje wyroby i usługi na całym świecie. To prowadzi do wzmocnienia gospodarki światowej. Rewolucja polityczna zaś wzmacnia efekty rewolucji technologicznej - bo zwiększa podaż niskopłatnej, lecz wartościowej pracy w gospodarce globalnej, usuwając w niebyt centralne planowanie i wzmacniając przekonanie do mechanizmów rynkowych.
- Na razie jednak świat boryka się z trudnościami: z kryzysem paliwowym, wielkim deficytem handlowym w niektórych krajach, przede wszystkim w USA.
- Obecnie znajdujemy się na pierwszym etapie wielkiej restrukturyzacji produkcji i handlu światowego, co jest głównie wynikiem wspomnianej rewolucji technologicznej. Kapitałochłonna działalność (przede wszystkim badania naukowe, finanse) przemieszcza się do centrów tej rewolucji, przede wszystkim do Stanów Zjednoczonych i zaraz potem do Europy Zachodniej i Japonii. Natomiast działalność pracochłonna spływa do krajów słabo rozwiniętych, a także do Europy Środkowej i Wschodniej oraz w znacznym stopniu do Chin i Indii. Efekty tych transformacji odczuje wkrótce cały świat. Wolny handel jest najbardziej efektywnym sposobem przyspieszenia światowej transformacji, która w rezultacie przyniesie poprawę poziomu życia ludzi na całym świecie. Na tym etapie transformacji, na jakim się teraz znajdujemy, nierównowaga w handlu zagranicznym, nawet drastyczna, jak w wypadku USA, jest nieunikniona. Deficyt handlowy nie jest jednak istotnym zagrożeniem; jest to po prostu niezbędny składnik procesu adaptacji do realiów gospodarki światowej. Nadzwyczajne osiągnięcia gospodarki amerykańskiej w ostatnich latach nie byłyby możliwe bez przypływu obcego kapitału, zwierciadlanego odbicia deficytu w handlu zagranicznym. I tak na przykład w latach 2000-2002 przypływ obcego kapitału do Stanów Zjednoczonych wyniósł ponad 480 mld dolarów. My tych pieniędzy nie przejedliśmy, w większości je zainwestowano.
- Ameryka i inne kraje uprzemysłowione tracą jednak miejsca pracy na rzecz rynków z tanią siłą roboczą. Stany Zjednoczone i Japonia nie są już uważane za fabryki świata.

- To jest jedna strona medalu, najlepiej znana. I najchętniej powtarzana przez wrogów wolnego rynku. Istnieje jednak druga, mniej znana. Zwolnione miejsca pracy są potrzebne Ameryce do rozwoju nowych produkcji i usług. Mimo transferu miejsc pracy za granicę bezrobocie wynosi u nas zaledwie nieco ponad 4 proc. Transfer miejsc pracy za granicę powoduje tam wzrost dochodów oraz wzrost produkcji: towarów i... dolarów. Szybciej czy później dolary te będą zużyte, przynajmniej w części, na zakup amerykańskich towarów, a zapotrzebowanie na nie stworzy u nas miejsca pracy. Wyżej kwalifikowane. Ponadto towary z krajów, które przejmują nisko kwalifikowaną pracę, zawierają ogromną liczbę komponentów wyprodukowanych u nas, w Japonii lub innych krajach rozwiniętych. Faktycznie więc wiele produktów ze znakiem "Made in China" w połowie ma amerykański, japoński lub zachodnioeuropejski rodowód. Każdy milion dolarów chińskiego eksportu wymaga zakupów za granicą komponentów za pół miliona. Na przykład komputer wyprodukowany Chinach ma procesor Intela, system operacyjny Microsoftu, a monitor z Japonii lub Korei Południowej. Do tego połowa chińskiego eksporu jest wytwarzana w filiach firm zagranicznych; większość zysków trafia oczywiście do centrali, czyli do USA, Japonii, Europy Zachodniej. Obecna konkurencyjność Chin i innych krajów rozwijających się nie wynika z innowacyjności i produktów high-tech, lecz z produktów low-tech wytwarzanych przez tanią siłę roboczą.
- Do czego doprowadzi zsumowanie efektów obu wspomnianych przez pana rewolucji - technologicznej i politycznej?
- Do drugiej w dziejach świata wielkiej rewolucji gospodarczej, porównywalnej z rewolucją przemysłową, która zaczęła się dwa wieki temu. W ciągu 200 lat nastąpił większy wzrost produkcji niż w poprzednich dwudziestu wiekach. To jest rewolucja błyskawiczna, swoisty Blitzkrieg gospodarki. Ona już zaczyna przynosić korzyści.


MILTON FRIEDMAN
Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 1976 r., twórca chicagowskiej szkoły monetarnej, jeden z najbardziej wpływowych ekonomistów naszych czasów. Jego książki osiągnęły w sumie nakład ponad miliona egzemplarzy. Najbardziej znane to "Kapitalizm i wolność", "Tyrania status quo", "Wolny wybór". Obecnie na emeryturze, lecz ciągle związany z Hoover Institute na Uniwersytecie Stanforda.
Więcej możesz przeczytać w 39/2005 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 39/2005 (1191)

  • Na stronie - Wyścig bez mety2 paź 2005Większość z nas już nie wie, ile i kiedy fiskus wyciąga z naszych portfeli3
  • Skaner2 paź 2005(SKANER - POLSKA) SALON PRASOWY Chwiejny Rokita i machina Kaczyńskich? Jak będą się zachowywać między wyborami parlamentarnymi a prezydenckimi Donald Tusk i Lech Kaczyński? Czy premier i prezydent będą braćmi? Dlaczego Polacy nie chcą głosować na...8
  • Dossier2 paź 2005DONALD TUSK kandydat na prezydenta RP, lider Platformy Obywatelskiej "Kancelaria Aleksandra Kwaśniewskiego przypominała dwór, a to, co się tam działo, bliższe było Moskwie niż Sztokholmowi" podczas konferencji prasowej AJANUSZ...9
  • Sawka czatuje2 paź 200510
  • Kadry2 paź 200511
  • Playback2 paź 200514
  • Poczta2 paź 2005PUŁAPKA NA LUDZI14
  • Okiem barbarzyńcy - Pamięć, salony i manicheizm2 paź 2005Tropiciele manicheizmu dostrzegają go u każdego, kto ośmiela się wskazać pojawiające się współcześnie zło15
  • Z życia koalicji2 paź 2005UWAGA, BĘDĄ BRZYDKIE SŁOWA! Nasz redakcyjny kolega rozmawiał z prominentnym działaczem sztabu Cimoszewicza, dopytując o nastroje po jego rezygnacji. Usłyszał tyle: "K..., przez p... żubra nie dostanę się do Sejmu!". Dziękujemy panu,...16
  • Z życia opozycji2 paź 2005WETERAN WALKI Z KAPITALIZMEM politycznym zmienia pracę. Wiesław Walendziak - bo o nim mowa - przenosi się do Prokomu. Ach, jak my lubimy tę sentencję o drogowskazie, który nie musi iść w stronę, którą pokazuje... PODOBNO RADIO MARYJA...17
  • Nałęcz - Uzdolniona rodzina2 paź 2005To najpiękniejszy dar losu, kiedy człowieka otaczają sami genialni krewni18
  • Fotoplastykon2 paź 2005© Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Wyścig świata2 paź 2005Czy Polacy wybrali wygraną?20
  • Czeka nas happy end2 paź 2005Rozmowa z Janem Rokitą, kandydatem Platformy Obywatelskiej na premiera28
  • Premier ma być silny2 paź 2005Rozmowa z Jarosławem Kaczyńskim, prezesem Prawa i Sprawiedliwości, kandydatem na premiera32
  • Balonizacja polityki2 paź 2005Miernoty kreowane przez lewicowe media przegrywają w starciu ze zdrowym rozsądkiem wyborców36
  • Nieznośna lekkość kampanii2 paź 2005Im ostrzejsza kampania wyborcza, tym lepszy wybór mają obywatele40
  • Iracki przekręt2 paź 2005W tajemniczych okolicznościach giną osoby negocjujące w Polsce kontrakty dla irackiej armii42
  • Pomnik nieznanego premiera2 paź 2005Czas ucieka i to, co dziś jest tylko konieczne, jutro będzie już nieuchronne44
  • Giełda2 paź 2005HOSSA ŚWIAT Psychopata na parkiecie Funkcjonalni psychopaci są najlepszymi graczami giełdowymi - wynika z badań amerykańskich naukowców. 41 osób wzięło udział w prostej grze inwestycyjnej. Piętnastu członków tej grupy doznało...46
  • Ministerstwo Łupienia Polaków2 paź 2005Bijemy rekord świata w liczbie i wysokości podatków48
  • Druga rewolucja gospodarcza2 paź 2005Rozmowa z Miltonem Friedmanem, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii54
  • Państwo mafia2 paź 2005Kulisy funkcjonowania mafijnej Polski odsłoniła komisja śledcza ds. PKN Orlen56
  • Czeska osobowość2 paź 2005Premier Czech polemizuje z tygodnikiem "Wprost"60
  • 2 x 2 = 4 - Kogo sobie wybraliśmy?2 paź 2005Polacy wyleczyli się z marksizmu szybciej niż Niemcy64
  • Supersam2 paź 200566
  • Ścieżka Moss2 paź 2005"Biorą wszyscy: od modelek po fryzjerów. Biorą, aby rano wstać i móc pracować cały dzień. Presja jest tak wielka, że można ją znieść tylko dzięki kokainie" - wyznania byłej modelki Sophie Anderton zbiegły się ze zdjęciami opublikowanymi...66
  • Pretty fusion2 paź 2005 Mini morris, który jest nową wersją starej ikony, co już zapewniło mu sporo szumu, sięgnął po nowe szatki. Na tegorocznych targach w Mediolanie odbyła się premiera czterech modeli "Mini nosi Bisazzę", "ubranych" w...66
  • Domowy industrial2 paź 2005Organizatorzy ciekawych przedsięwzięć muzycznych zawsze borykali się z problemem odpowiedniego lokalu - dużego, ale z klimatem. Odkąd na mapie kulturalnej stolicy zabłysła Fabryka Trzciny, zachodzą w głowę, jak przebić się w jej napiętym grafiku...66
  • Masaż Diora2 paź 2005Od Polski zaczynamy ekspansję na rynku gabinetów kosmetycznych w Europie - zapowiada w rozmowie z "Wprost" Thierry Dugny, dyrektor generalny Christian Dior Cosmetics. Instytut Diora, którego otwarcie nastąpi 28 września w warszawskim...66
  • Czerwone specjalnej troski2 paź 2005Pinot noir to winiarskie dziecko specjalnej troski - wrażliwe, kapryśne, czasami kłopotliwe. Ten szczep wymaga od winiarza opieki, czułości, cierpliwości i pracy, by mógł w pełni rozwinąć swoją - często głęboko skrywaną - bogatą i fascynującą...66
  • Prezydent od pierwszego wejrzenia2 paź 2005Jacek Kuroń przegrał wybory prezydenckie, bo jego dziecinne rysy pokazywały, że jest uległy i naiwny68
  • Polisa od złego małżeństwa2 paź 2005Już co szóste małżeństwo w Polsce zawiera intercyzę74
  • Mieszkać na dachu świata2 paź 2005Madonnie odmówiono sprzedaży mieszkania w apartamentowcu na Manhattanie, by nie łamać tradycji76
  • Know-how2 paź 2005Mrówcze ogrodnictwo Mrówki potrafią przystosowywać roślinność do swoich upodobań za pomocą środka chwastobójczego. Amerykańscy uczeni zauważyli, że żyjący w Amazonii gatunek Myrmelachista schumanni tworzy enklawy nazywane...80
  • Nieśmiertelne serce2 paź 2005Na zawały serca będą umierać jedynie ludzie po osiemdziesiątce!82
  • Śmierć w poczekalni2 paź 2005W niektórych regionach Polski od dziesięciu lat nie pobrano od zmarłych żadnych narządów do przeszczepów!88
  • Harem ptaków2 paź 2005Aż 70 proc. wróbli domowych pochodzi z nieprawego łoża, a pingwiny i srokosze się prostytuują90
  • Bez granic2 paź 2005Smak demokracji VICTOR ASHE, ambasador USA w Polsce: Jeszcze cztery lata temu Afganistan cierpiał pod jarzmem represyjnego reżimu. Niewielu Afgańczyków skłonnych było uwierzyć, że kiedyś będą mieli prawo wyboru swoich...94
  • Cień Weimaru2 paź 2005Republika berlińska znalazła się w najgłębszym kryzysie od czasów międzywojnia96
  • Bardzo droga Rita2 paź 2005Ameryka nieco odetchnęła. Rita, wiejąca z prędkością 147-187 km na godzinę, początkowo zapowiadała się jeszcze gorzej od poprzedniczki Katriny. W czwartek została zaklasyfikowana jako huragan piątej, najwyższej kategorii.100
  • Cyrk Barroso2 paź 2005Portugalczyk Jose Manuel Barroso zerwał się z francusko-niemieckiej uwięzi102
  • Szymon z Buczacza2 paź 2005Wiesenthalowi należała się Nagroda Nobla za sprawiedliwość104
  • Idol demokracji2 paź 2005Przez Chiny przetoczyła się druga rewolucja kulturalna106
  • Menu2 paź 2005KRÓTKO PO WOLSKU American dream Powiedzonko: "Miłość jest ślepa" z pewnością nie ma zastosowania do naszych postkomunistów i ich rodzin. Zwłaszcza gdy idzie o miłość do Ameryki. Zapoczątkował ten trend Stefan Olszowski,...108
  • Recenzje2 paź 2005110
  • Powrót jąkały2 paź 2005*****Cesarz Klaudiusz uwielbiał potrawki z grzybów i lekturę dzieł historycznych. Pierwsza słabość kosztowała go życie, drugą wykorzystał Robert Graves, autor rzekomej autobiografii jąkającego się imperatora. Książka powstała z przyczyn...110
  • Wojna z lustracją2 paź 2005****"Wojna o lustrację" równie dobrze mogłaby być zatytułowana "Wojna z lustracją". Dzieje lustracji to przede wszystkim opowieść o zaciekłej walce jej przeciwników z próbami ujawnienia wstydliwych kart czasów PRL. Piotr...110
  • Kocham cię i nie opuszczę2 paź 2005***1/2Nareszcie mamy pierwszy tom "Listów do żony" Witkacego - książkę słynną na wiele lat przed jej wydaniem. Ma ona skorygować negatywną legendę "wariata z Krupówek". To jedno z większych wydarzeń literacko-edytorskich...110
  • Indiana Twist2 paź 2005****Wierna adaptacja powieści Karola Dickensa mogła być nudnym i statycznym obrazem bliższym teatrom telewizji niż filmom akcji. A właśnie filmem akcji jest "Oliver Twist" w wersji Romana Polańskiego. Szybkie zwroty akcji, dynamiczne...110
  • Minister kultury socjalistycznej2 paź 2005Waldemar Dąbrowski stworzył prawo powszechnego dołowania - spadania jakości kulturalnej produkcji112
  • Ojciec śmieszny2 paź 2005Szymon Majewski spuszcza powietrze z nabrzmiałego balonu pychy polskiej polityki115
  • Wszystkie wampiry Polańskiego2 paź 2005"Taniec wampirów" w Romie przebije rozmachem "Grease", "Miss Sajgon" i "Koty"118
  • Ueorgan Ludu2 paź 2005Jesteśmy niezawodnym ogniwem UE, ale bigosu nie oddamy TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 39 (154) Rok wyd. 4 WARSZAWA, poniedziałek 26 września 2005 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Ueorgan Ludu Stanisław Klawe i Andrzej Paulukiewicz...120
  • Skibą w mur - Poszukiwacze nowych ról2 paź 2005Niektórzy szukają sensu życia, większość jednak - sklepu z tanim alkoholem122