Świat według zwierząt

Świat według zwierząt

Dodano:   /  Zmieniono: 
Kompletnie ślepy i głuchy z natury kleszcz wie o zbliżającym się człowieku z odległości 21 metrów
Każdy gatunek żyje w innym świecie własnych zmysłów. Coraz doskonalsza technika, którą posługują się naukowcy, przynosi w tej dziedzinie zadziwiające odkrycia: kompletnie ślepy i głuchy z natury kleszcz wie o zbliżającym się człowieku z odległości 21 m dzięki organom Hallera wrażliwym na stężenie CO?. Delfin za pomocą sonaru odróżnia gatunki ryb, dziobak zaś swym kaczym dziobem wrażliwym na pole elektryczne bezbłędnie chwyta robaki w mulistej wodzie.
Nauka dopiero odkrywa świat niedostępny dla naszych zmysłów. - Ryby, owady, gady i ptaki widzą w ultrafiolecie, podczas gdy ssaki utraciły zdolność widzenia w tym spektrum światła ponad 100 mln lat temu, gdy kryjąc się przed dinozaurami, wiodły nocne życie - mówi w rozmowie z "Wprost" prof. Jussi Viitala z University of Jyvaskyla w Finlandii. Wszystkie owoce pokryte woskiem oraz owoce niebieskie i czarne, takie jak śliwki czy jagody, odbijają ultrafiolet, a powstające w ten sposób obrazy są jak reklama skierowana do żywiących się nimi ptaków. Ludzie po prostu nie widzą ich właściwej barwy.

Zmyślne bestie
Dla ludzkiego oka pająk z gatunku Thomisus spectabilis bywa różowy, żółty lub biały, dostosowując się do barwy kwiatu, na którym żyje. Można by więc sądzić, że wtapiając się w otoczenie, czeka na nieuważnego owada, który usiądzie obok niego. Tymczasem jego ciało silnie odbija promienie UV. Dla pszczoły - szczególnie wrażliwej na ultrafiolet - jest więc doskonale widoczny. Kwiaty znaczą na swych płatkach drogę do nektaru wzorem z drobnych plam widocznych w ultrafiolecie. Pająk stanowiący duży punkt najwyraźniej wabi owady. W rzeczywistości więc pająki z daleka oznajmiają swą obecność, licząc na to, że pszczoła weźmie go za szczególnie starannie oznakowane lądowisko.
Wyjątkiem wśród ssaków są gryzonie, które z nieznanych powodów zachowały umiejętność widzenia w ultrafiolecie. Ich mocz odbija promienie UV, powodując, że ich ścieżki wyróżniają się nie tylko zapachem, ale i barwą. - Wierzę, że polujące na gryzonie ptaki wiedzą, co znaczą widoczne z daleka znaki. I z tej wiedzy robią użytek. Pustułki, srokosze i myszołowy włochate tropią norniki, patrolując z powietrza ich najczęściej uczęszczane ścieżki. Podejrzewam, że podobne zdolności mają również kruki - tłumaczy prof. Jussi Viitala, który przez wiele lat badał zachowanie gryzoni i ich wrogów.
Najprawdopodobniej wrażliwe na ultrafiolet są wszystkie dzienne gatunki ptaków. Ich pióra silnie odbijają promienie UV. Od czasów Darwina uważano, że ubarwienie ptaków jest kluczem w doborze partnerów i oceniano je według naszych kryteriów. Badania wskazują, że możemy być ślepi na najważniejszą cechę - o atrakcyjności osobnika decyduje to, czy pióra dobrze, czy słabo odbijają UV. Tak dzieje się u sikory modrej, szpaka, podróżniczka i muchołówki żałobnej. Lista gatunków jest krótka, gdyż ten aspekt życia ptaków jest badany od niedawna.

Sygnały SOS
Wibracje to kolejny niedostępny dla nas kanał wymiany informacji, który zwierzęta - od miniaturowych owadów po gigantyczne słonie - często wykorzystują. Drgania dostarczają im wszechstronnych informacji na temat pokarmu, miejsca pobytu, partnera i grożącego niebezpieczeństwa. Myszoskoczek z gatunku Dipodomys spectabilis wytupuje swoje wizytówki, zwyczaj ten pozwala mu odróżnić swoich od obcych. Z kolei ślepiec Spalax ehrenbergi nadaje kod wybijany głową. Prof. Reginald Cocroft z University of Missouri-Columbia ocenia, że 195 tys. znanych nauce gatunków owadów rozmawia, wymieniając sygnały o niskiej częstotliwości. Mogą się one układać niczym harmonijna melodia. Dialogi przenoszone przez liście i łodygi odbywają się najczęściej na odległość nie większą niż 2 metry. Całej rzeszy drapieżnych owadów drgania ułatwiają polowanie. Gąsienicy nie udaje się bowiem zjadać liścia bez wprawiania go w drżenie, a larwy motyli wystukują sygnał SOS, wzywając na odsiecz mrówki, których ochronę opłacają słodką wydzieliną.
System rozpoznawania wrogów do mistrzostwa doprowadziły chwytnice, tropikalne płazy. Ich embriony ukryte jeszcze w jajach odróżniają nieszkodliwe wstrząsy powodowane przez deszcz lub wiatr od tych, które zapowiadają śmiertelne niebezpieczeństwo. Gdy wąż zaczyna zjadać jaja złożone na liściu, jego posiłek nagle zaczyna uciekać w podskokach. Kijanki rozrywają otaczającą je osłonkę i wskakują do wody. Wąż zje skrzek w całości tylko wtedy, gdy znajdzie go na odpowiednio wczesnym etapie rozwoju.

Chrząszcz do ognia
Rzadkością w naturze są receptory podczerwieni. Mają je tropikalne, krwiopijne pluskwiaki i polujące z zasadzki grzechotniki. Niewielkie zagłębienia na pysku gada bezbłędnie wyczuwają ciepło ciała gryzoni i ptaków. Pozwalają w kompletnych ciemnościach precyzyjnie uderzyć w ofiarę. Australijskie chrząszcze dzięki receptorom podczerwieni potrafią namierzyć pożar z odległości 80 km. Zamiast uciekać przed ogniem, pędzą co sił w skrzydłach w jego kierunku.
Ogień dla większości zwierząt niesie śmierć, dla chrząszczy Merimna atrata jest zwiastunem nowego życia. Należą one do grupy owadów pirofilnych - chrząszczy, błonkówek i much, które zasiedlają zgliszcza. By je badać, naukowcy dołączają do oddziałów straży pożarnej. Gęsty dym wypełnia sczerniały las, tu i ówdzie płoną jeszcze gałęzie, gdy samice tych owadów składają jaja w spękaniach osmalonej kory drzew.
Zdolność do wykrywania pożarów pirofilne gatunki wykształciły, by szybko docierać do pogorzeliska. Inne owady unikają takich miejsc, toteż chrząszcze o tym rzadkim przystosowaniu nie mają konkurencji. Spalone drzewa dostarczają pokarmu dla larw. Gatunki pirofilne poza parą receptorów podczerwieni czulszych od wojskowych noktowizorów mają także detektory dymu. Reagują na najmniejsze nawet ilości gwajakolu uwalnianego podczas pożarów lasu.
Uczeni próbują wykorzystać niezwykłe zdolności zwierząt. W Australii trwają prace nad zbudowaniem systemu wczesnego ostrzegania przed pożarem lasów. Tanie czujniki mają działać jak receptory podczerwieni chrząszczy. Odkrywanie świata alternatywnego do naszego dopiero się zaczyna.
Więcej możesz przeczytać w 46/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 46/2006 (1248)

  • Wprost od czytelników18 gru 2006, 15:45POWRÓT KOBIETY Mam wiele zastrzeżeń do artykułu "Powrót kobiety" (nr 45). Jestem młodą mamą, która świadomie zrezygnowała z dobrej pracy, by zająć się dzieckiem przez pierwsze trzy lata jego życia. Kobiety, które dobrowolnie podejmują...3
  • Na stronie - Odrażający, brudni, źli18 gru 2006, 15:45Wśród polityków nie ma więcej łotrów niż wśród lekarzy, dziennikarzy, adwokatów czy księży3
  • Skaner18 gru 2006, 15:45NAGRODY KISIELA 1990-2005       Gdyby w III RP chociaż przez dwie kadencje rządziła partia Kisiela, bylibyśmy już drugą Irlandią. Formalnie taka partia nawet nie istnieje, choć ma wielu zwolenników. Większość z nich to laureaci...10
  • Sawka czatuje18 gru 2006, 15:45  Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)12
  • Ostatni żołnierz imperium18 gru 2006, 15:45Bond wymyślony przez Iana Fleminga miał bronić świat przed komunizmem. Dopiero filmowcy zrobili z niego wesołka i gadżeciarza14
  • Playback18 gru 2006, 15:45Kenneth Hillas, wiceambasador USA i Władysław Stasiak, wiceminister spraw wewnętrznych © T. Paczos/FORUM, R. Pietruszka/PAP16
  • Ryba po polsku - Monitoring i sponsoring18 gru 2006, 15:45W Warszawie PiS ma miażdżącą przewagę nad innymi partiami. Winę za to ponoszą Marcinkiewicz i telewizja17
  • Z życia koalicji18 gru 2006, 15:45WYBORCZY PLAKAT KAZIMIERZA MARCINKIEWICZA można podziwiać w centrum Gdyni. Cholercia, żeby on tylko tego Stadionu Narodowego nie postawił na Westerplatte! CHERUBINEK POLSKIEJ POLITYKI WOJCIECH WIERZEJSKI kwestionuje katolicyzm sojuszników z Prawa...18
  • Z życia opozycji18 gru 2006, 15:45CZY WIEDZĄ PAŃSTWO, KTO JEST NOWYM PROMOTOREM Pawła Piskorskiego? Nie, już nie Donald Tusk. Otóż wywalonego z PO eurodeputowanego przygarnęła niedawno frakcja liberałów i demokratów w Parlamencie Europejskim, do której należą nasi ulubieni...19
  • Wprost przeciwnie - Podpis prezydenta - subito18 gru 2006, 15:45Potrzeba właściwej miary w potępieniu i współczuciu20
  • Fotoplastykon18 gru 2006, 15:45Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)21
  • Naczelnik bez maciejówki18 gru 2006, 15:45Jeśli prezydent i premier nie zdołają powrócić do projektu odbudowy autorytetu państwa, przegrają22
  • Układ ziemski18 gru 2006, 15:45Wielu samorządowców kandyduje głównie po to, by się uwłaszczyć na miejskich i gminnych gruntach i nieruchomościach26
  • Giertych 2418 gru 2006, 15:45Kiedyś w Sejmie uprawiano politykę, teraz za darmo wynajmuje się sale na konferencje prasowe30
  • Wojskowa Służba Wynaturzeń18 gru 2006, 15:45WSI przeniosły do III RP wszystkie patologie swoich totalitarnych poprzedniczek34
  • Giełda18 gru 2006, 15:45Hossa Świat Kwitnąca Toyota Kolejny rok z rzędu Toyota pobije (i to aż o jedną trzecią!) rekord zysku osiągniętego przez tę firmę. W tym roku koncern ma zarobić 13,14 mld USD. To realna prognoza, bowiem zysk za trzeci kwartał tego roku okazał się...38
  • Desant liberałów18 gru 2006, 15:45Kilkaset tysięcy polskich emigrantów czeka za granicą na drugiego Wilczka, z którym zliberalizują Polskę40
  • Ekonomia ślimaka18 gru 2006, 15:45Przyszły rok będzie w gospodarce gorszy niż obecny48
  • LOT koszący18 gru 2006, 15:45Polski narodowy przewoźnik lotniczy ląduje awaryjnie54
  • 2 x 2 = 4 - Grunt to rodzinka18 gru 2006, 15:45Politykom nowej generacji nie można wytłumaczyć różnicy między zamordyzmem a twardym prawem56
  • Supersam18 gru 2006, 15:4558
  • Diamentowa precyzja18 gru 2006, 15:45Angelina Jolie, grając Larę Croft w filmie "Tomb Raider", nosiła na ręku T-Touch firmy Tissot - pierwszy zegarek z dotykowym wyświetlaczem. W kolekcji Tissot 2006 oprócz T-Touch znajdzie się też coś dla pań, które nie muszą na co dzień,...58
  • Pudroworóżowy L'Amour18 gru 2006, 15:45  Nokia 7373 to jedna z nowości serii L'Amour. Telefon powstał z myślą o osobach, którym zależy nie tylko na zaawansowanych funkcjach aparatu, ale też na oryginalnej obudowie. Model 7373 ma jedno i drugie. Umożliwia robienie zdjęć, słuchanie...58
  • Aniołki Andy'ego18 gru 2006, 15:45Andy Warhol miał zwyczaj obdarowywać swoich przyjaciół małymi zabawnymi rysunkami. Fanów artysty na pewno ucieszy wiadomość, że rysunki przetrwały do naszych czasów i zainspirowały firmę Rosenthal do stworzenia kolekcji upominków świątecznych...58
  • Nouveau kontra novello18 gru 2006, 15:45  Novello San Giocondo 2006, IGT Toscana, Antinori Cena ok. 30 zł Beaujolais Nouveau AOC 2006, Drouhin Cena ok. 30 zł Oba wina sprowadza Centrum Wina Sprzedaż w trzeci czwartek listopada beaujolais nouveau, młodziutkiego wina robionego na północ...58
  • Samolot bezhałasowy18 gru 2006, 15:45Pasażerskie odrzutowce przyszłości będą nie tylko paliwooszczędne, ale także naprawdę ciche. Szefowie amerykańsko-brytyjskiej Inicjatywy na rzecz Cichych Samolotów zaprezentowali projekt takiej maszyny i przekonują, że poza lotniskiem samolot nie...58
  • Luksus w polskim mieście18 gru 2006, 15:45Valentino, Armani i Donna Karan - generałowie mody wkraczają do Polski60
  • Szkoła na kwadratowych kołach18 gru 2006, 15:45Czego Romek się nie nauczył, tego Roman nie umie64
  • Telewizja Wolna Arabia18 gru 2006, 15:45Anglojęzyczna Al-Dżazira chce zasypać podziały między cywilizacją zachodnią a światem islamu68
  • Pazurem - Obrotowa duma narodowa18 gru 2006, 15:45Może Gałczyńskiemu w Praniu zainstalować "gablotkę agenta", a Czechowiczowi w Lublinie "pedogablotkę"?72
  • Know-how18 gru 2006, 15:45Pożegnanie Ziemi Dzięki rewolucji w fotografii można uchwycić w kadrze skrzydła owada w locie oraz sfotografować wilka z helikoptera lecącego tak wysoko, że szum silników nie spłoszy zwierzęcia. Takie unikatowe zdjęcia wraz z obszernymi opisami...74
  • Rak ze strachu18 gru 2006, 15:45Podejrzliwi częściej niż inni cierpią na nowotwory, choroby serca i wcześniej umierają76
  • Ostatnia recepta18 gru 2006, 15:45Sprawny system kontroli leków i sprzętu medycznego albo śmierć!80
  • Świat według zwierząt18 gru 2006, 15:45Kompletnie ślepy i głuchy z natury kleszcz wie o zbliżającym się człowieku z odległości 21 metrów82
  • Bez granic18 gru 2006, 15:45Parada zamieszek Kilka tysięcy gejów, lesbijek i aktywistów organizacji broniących praw człowieka paradowało na stadionie w Jerozolimie. Wymachiwali tęczowymi flagi i transparentami z hasłami "Wolna i dumna Jerozolima" oraz "Są...84
  • Długi nos Busha18 gru 2006, 15:45Irak od Wietnamu różni nieporównanie większa skala katastrofy w razie przegranej86
  • Duch Reagana i Clintona18 gru 2006, 15:45Konserwatywni demokraci po konserwatywnych republikanach90
  • Berło dla piromana?18 gru 2006, 15:45Emigranci z Rosji tworzą nową elitę władzy w Izraelu96
  • I śmieszno, i smutno18 gru 2006, 15:45Nie ma dziś narodu bardziej wyszydzanego w RFN niż Polacy100
  • Recenzor18 gru 2006, 15:45104
  • Kufel pełen łez18 gru 2006, 15:45Mariusz Szczygieł zasłynął prasowym reportażem o onanizmie i telewizyjnym show "Na każdy temat", który zapoczątkował dekadencję jedenastej muzy w Polsce. Po lekturze "Gottlandu" śmiało można powiedzieć, że te grzechy młodości...104
  • Przeciwko milczeniu18 gru 2006, 15:45Dogasają dyskusje wokół odpowiedzialności Europejczyków za Holocaust, Amerykanów zaś za segregację rasową czy wojnę w Wietnamie. Problemy, które porusza Hannah Arendt, pozornie należą dziś do przeszłości. Pozornie, bowiem każda z tych kwestii ma...104
  • Kochanica Hitlera18 gru 2006, 15:45"Ewa wiedziała tyle o tym, co robił Hitler, gdy zamykał się na całe godziny z nazistowskimi liderami, ile wie dziecko o tym, co robi tata, gdy codziennie rano wychodzi do pracy" - twierdzi autorka biografii pierwszej damy Trzeciej...104
  • Albo pięść, albo chlew18 gru 2006, 15:45Co może począć młody człowiek na współczesnej polskiej prowincji? Ma do wyboru upokarzającą pracę fizyczną albo gangsterkę. Żadnych dróg pośrednich. Ponura alternatywa z filmu Sławomira Fabickiego wydaje się sztuczna i fałszywa. Dramat...104
  • Za miskę ryżu18 gru 2006, 15:45"Czy ciężka fizyczna praca znika, czy staje się niewidzialna?" - zastanawia się Michael Glawogger ("Megacities"). Ten fascynujący, miejscami szokujący film daje na oba pytania odpowiedź twierdzącą. Ciężka praca fizyczna znikła,...104
  • Muchy w smole18 gru 2006, 15:45Przygody trzech cymbałów i zombi - to polska odpowiedź na serial "Miasteczko South Park". Niestety brak jej wdzięku, humoru i zadziorności amerykańskiego przeboju. Lepiej jest z polityczną niepoprawnością, ale i tu naprawdę śmieszne...104
  • Lustracja Jamesa Bonda18 gru 2006, 15:45Agent 007 to obrońca zachodniej cywilizacji i cyniczny zabójca o duszy playboya oraz manierach dżentelmena106
  • 007, zgłoś się!18 gru 2006, 15:45Filmy o Jamesie Bondzie doczekały się niezliczonej ilości parodii - dziwnym trafem żadna nie była naprawdę śmieszna116
  • Górna półka - Niewidzialna siła Ameryki18 gru 2006, 15:45Naprawdę wierzę, że zostaniemy powitani jak wyzwoliciele" - powiedział w jednym z wywiadów udzielonych w marcu 2003 r., tuż przed rozpoczęciem operacji irackiej, wiceprezydent USA Dick Cheney. Za "pozbawione podstaw" uznał on...118
  • Wencel gordyjski - Pochwała mercedesa18 gru 2006, 15:45Z Niemców nie sposób się śmiać. Można im najwyżej współczuć119
  • Ueorgan Ludu18 gru 2006, 15:45Nr 46 (212) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 13 listopada 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Mimo problemów z tankowaniem w powietrzu amerykańskie myśliwce doleciały Piloci mogą liczyć na pomoc Na zdjęciu: Pan Zenon wraz z kolegami z Krzesin...120
  • Wprost plus18 gru 2006, 15:45KRÓTKO PO WOLSKU Goło, ale w skarpetkach Ciekawa informacja przyszła do nas z byłej NRD. W miejscowości Chemnitz (dawne Karl-Marx-Stadt) policja natknęła się na faceta w samych skarpetkach. Okazało się, że była to ofiara gry hazardowej, która...121
  • Skibą w mur - Lot przerywany18 gru 2006, 15:45Awarie doskonałych F-16, które nie mogły się doczołgać z Teksasu do Polski, stały się hitem tygodnia122