Homo europeicus

Dodano:   /  Zmieniono: 
Polacy chcą amerykańskiego poziomu życia i europejskiego socjalizmu
Góral chciał się zapisać do partii. I dla sprawy gotów był oddać świnię, konia i krowę. Tylko owcy by nie oddał. Bo ją akurat miał. Tak jak góral rozumują Polacy chcący mieć niskie podatki i wysokie świadczenia. To wprawdzie niemożliwe w skali społeczeństwa, ale niewykluczone w wypadku Jana Kowalskiego. I to, że tego właśnie się domaga, wskazuje także na przekonanie o istnieniu szczęśliwców uprzywilejowanych w podziale dóbr, do której to grupy i on chciałby należeć. Takie wnioski wypływają z badania "Wprost": Jacy są Polacy Anno Domini 2006?
Jakich chcemy podatków, a jakiej ordynacji wyborczej? Czy chcemy dodatkowo płacić za usługi medyczne? Na te i inne pytania odpowiadały osoby ankietowane przez Pentor na zlecenie "Wprost". Wyniki badań dowodzą, że w pojedynku między Miltonem Friedmanem a Karolem Marksem, który od ponad piętnastu lat toczy się w naszych głowach, jest remis. Ale remis ze wskazaniem na Marksa.

Schizofrenia w granicach normy
Istotną cechą odpowiedzi na pytania zadawane w badaniach socjologicznych na początku lat 90. była ich schizofreniczność. Polacy chcieli wyższych świadczeń społecznych i niższych podatków. Wyższych płac i większego bezpieczeństwa pracy. Większej dostępności dóbr i krótszego czasu pracy. Taka wiara w istnienie darmowych obiadów była po części reliktem czasów homo sovieticus. Nie od rzeczy będzie przypomnieć, że w badaniach świadomości gospodarczej, przeprowadzonych w 1994 r., trzy czwarte ankietowanych uważało państwową własność przedsiębiorstw za najlepszą. Podobny odsetek Polaków uważał za słuszne, aby to władza państwowa określała, co mają produkować przedsiębiorstwa.
Schizofrenia ekonomiczna Polaków w III RP się jednak zmniejszała i dzisiaj powiedzieć o niej można, że nie odbiega od europejskiej normy. Bo na podobny sposób myślenia wskazało "Badanie systemu wartości Europejczyków", przeprowadzone w czerwcu 2005 r. wspólnie przez Euro RSCG oraz TNS OBOP. Pokazało, że 73 proc. mieszkańców unii uważa, że "konkurencja ma pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy i zatrudnienie, a jednocześnie aż 61 proc. z nich nie zgadza się na liberalizację przepisów dotyczących zatrudniania i zwalniania pracowników.

Efekt owcy
To, że ponad połowa Polaków (58 proc.) uważa obecną progresywną konstrukcję podatku dochodowego za sprawiedliwą, a tylko (czy może "aż") jedna trzecia jest zwolennikiem podatku liniowego, mogłoby sugerować, iż jesteśmy wielkimi zwolennikami solidaryzmu. Kiedy jednak włącza się efekt "owcy" z dowcipu o góralu, na pytanie: "czy zgodziliby się płacić wyższe podatki, aby było więcej pieniędzy na cele socjalne?" 70 proc. mówi liberalne "nie", a tylko 29 proc. zgadza się na finansowanie rozwiązań socjalistycznych.
Choć nie chcemy finansować rozszerzania sfery socjalnej, to już uzyskanych przywilejów gotowi jesteśmy zażarcie bronić. Sondaż przeprowadzony przez CBOS przed dwoma laty, podczas debaty nad planem Hausnera, przewidującym redukcję wydatków socjalnych budżetu po to, aby można było obniżyć podatki, pokazał, że za takim rozwiązaniem opowiada się tylko 14 proc. badanych, a przeciw jest aż 65 proc.
Z odpowiedzi na pytanie: "Czy jesteśmy za zrównaniem wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, czy też przeciwko temu?" wynika, że za utrzymaniem obecnego uprzywilejowania kobiet jest 67 proc. Polaków (przeciw - tylko 28 proc.). Gdyby jednak to pytanie sformułować brutalniej (choć w sposób absolutnie merytorycznie prawdziwy): "Czy godzisz się, aby mężczyźni swoimi niższymi emeryturami finansowali wyższe świadczenia kobiet wcześniej przechodzących na emerytury", to uzyskalibyśmy najprawdopodobniej 50 proc. odpowiedzi "nie" (mężczyźni) i 50 proc. odpowiedzi "tak" (kobiety).

Źle, czyli dobrze
Na zmianę sposobu myślenia w kwestii emerytalnej trzeba poczekać do momentu uruchomienia wypłat emerytur w systemie kapitałowym (OFE). Nic bowiem tak dobrze nie wyjaśnia teoretycznych zawiłości ekonomii jak praktyka. A jeśli chodzi o służbę zdrowia, to taką edukację mamy już za sobą. Tylko 41 proc. Polaków sprzeciwia się wprowadzeniu odpłatności za usługi medyczne, a ponad połowa takie rozwiązanie popiera (54 proc.). Jest to dowód na prawdziwość popularnego wśród ekonomistów stwierdzenia, że jeśli sytuacja robi się dostatecznie zła, to ludzie gotowi są poprzeć nawet rozwiązania w oczywisty sposób słuszne i efektywne. No, ale na tę edukację kolejni ministrowie oraz szefowie kas chorych i NFZ pracowali przez kilka lat. Ze złym, czyli dobrym, skutkiem. Jeszcze bowiem przed sześciu laty w badaniach CBOS aż 90 proc. ankietowanych uważało, że to "państwo powinno zapewnić obywatelom opiekę zdrowotną." I nie był to wskaźnik szokująco wysoki: w badaniach RSCG-OBOP podobnie odpowiedziało aż 85 proc. mieszkańców unii.
Sytuacja w szkolnictwie wyższym jest nieco lepsza niż w służbie zdrowia, a zresztą z usług szkolnictwa nie wszyscy korzystają, co sprawia, że wiedza o jego katastrofalnym - przeciętnie - poziomie nie jest powszechna. Dlatego w kwestii odpłatności za studia podobna rewolucja poglądów jeszcze się nie dokonała - 46 proc. Polaków uważa, że "złym rozwiązaniem jest, aby wszyscy studenci płacili za studia, w zamian za co wprowadzony byłby system stypendiów i kredytów dla studentów".

MARKS KONTRA FRIEDMAN

Na początku lat 90. Polacy wierzyli w istnienie "darmowych obieadów". W III RP ich schizofrenia ekonomiczna się zmniejszyła i dziś nie odbiega od europejskiej normy
Twardy Polak, katolik niepraktykujący
Aby odpowiedzieć na pytanie, czy Polacy są bardziej socjalni, czy bardziej liberalni, po prostu zsumowaliśmy odpowiedzi (nie jest to bardzo wyrafinowany metodologicznie sposób agregacji, o czymś jednak informuje). Z sumowania w meczu Marks - Friedman wyszedł niemal remis (ze wskazaniem zmieniającym się co miesiąc w zależności od liczby dziadków w Wehrmachcie i pozycji leppero-elpeerów w rządzie) - 241 - 227. A to może oznaczać, że sytuacja, w której partia solidarystyczna (PiS) i liberalna (PO) cieszą się zbliżonym poparciem, nie wynika tylko z aktualnej politycznej mody, ale ma uzasadnienie w ideologicznych poglądach wyborców.
Polak chce silnej władzy (za ordynacją większościową opowiada się trzy czwarte badanych, za proporcjonalną - tylko 18 proc.), nie chce euro (55 proc.- przeciw, 37 proc. - za) i nie wpuści do Polski obcych (53 proc. jest za utrzymaniem ograniczeń w podejmowaniu pracy przez przybyszy zza wschodniej granicy). Te odpowiedzi dobrze pasują do wzorca osobowości konserwatywnej czy nawet nieco nacjonalistycznej. Uważa się, że takie myślenie często występuje w społecznościach tradycyjnie katolickich, łącząc się z rygoryzmem moralnym i aprobatą dla etycznych wskazań Kościoła. I tu spora niespodzianka. Nasze poglądy moralne pozostają w sporym konflikcie z tym wzorcem i ocierają się wręcz o postmodernistyczny permisywizm. Oto bowiem tylko 16 proc. badanych popiera zaostrzenie ustawy aborcyjnej, a aż 33 proc. jest za jej złagodzeniem (utrzymania status quo domaga się 44 proc.). Jeszcze większe zdziwienie budzi fakt, że aż 36 proc. Polaków popiera dopuszczalność eutanazji. Ta dwoistość także może mieć spore konsekwencje polityczne, zwłaszcza że w kwestiach moralnych bardzo trudno jest znaleźć kompromis.
Cóż wiemy o sobie? Wiemy, jak dotychczas wiedzieliśmy, że ciągle daleko nam do Ameryki, którą tak chwalimy, gdy mówimy o poziomie życia, o łatwości prowadzenia biznesu. Wiemy też, że ciągle bliżej nam do socjalliberalnej Europy, którą tak chętnie krytykujemy, gdy mowa o prowadzeniu biznesu, o monstrualnym fiskalizmie itp. Rację ma Jarosław Kaczyński, gdy mówi, że wybory - gdyby je obecnie przeprowadzić - dałyby wynik podobny do poprzednich.

Więcej możesz przeczytać w 1/2007 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 1/2007 (1254)

  • Życzenia5 sty 2007Niech rok siódmy tego wieku po siedmiokroć trafi w gusty: najpierw siedem procent wzrostu, potem siedem dekad tłustych, siódme niebo, istny Eden... Tego życzy Czytelnikom "Wprost" na 2007 Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)3
  • Na stronie - Rok Człowieka Roku5 sty 2007Zbigniew Ziobro poddaje Polskę "szokowej terapii prawnej"3
  • Playback5 sty 2007Wicepremier i minister finansów Zyta Gilowska © A. JAGIELAK4
  • Skaner5 sty 2007SKANER POLSKA TAJNE KONTA Rozpruta przesyłka prokuratury Wtajemniczych okolicznościach została rozpruta paczka z dokumentami ze szwajcarskiej prokuratury dla polskich śledczych. Dokumenty są dowodem na to, że polscy politycy, w tym niektórzy...8
  • Sawka czatuje5 sty 2007Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)10
  • Poczta5 sty 2007OŚWIADCZENIE Wydawca tygodnika "Wprost" przeprasza Piotra Rachwalskiego za nazwanie go w artykule "Zadymiarze do wynajęcia" - zamieszczonym w tygodniku "Wprost" 11 maja 2003 r. (nr 19) - "jednym z najbardziej...14
  • Z życia koalicji5 sty 2007PONAD 70 PROC. Polaków ufa Kazimierzowi Marcinkiewiczowi. To sporo. Cóż z tego, skoro wśród tych nieufnych jest Jarosław Kaczyński. Premier nie chciał, żeby były premier był wicepremierem. A co na to przyszły premier? KAZIO CHCIAŁ BYĆ MINISTREM OD...16
  • Z życia opozycji5 sty 2007JEŚLI WIERZYĆ PROKURATURZE, to eseldowskim ministrom spraw wewnętrznych kablowanie czerwonym, że policja na nich coś szykuje, weszło w krew. Skazany za to został Sobotka, teraz prokuratura podejrzewa, że komu innemu kablował też Janik. Ale i...17
  • Wprost przeciwnie - Saldo ujemne5 sty 2007Rok 2006 nie był dobry dla świata18
  • Fotoplastykon5 sty 2007Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Człowiek Roku 2006 - Zbigniew Ziobro5 sty 2007Prokurator Polski20
  • Alfabet Ziobry5 sty 2007A - adwokatura - To piękny zawód pod warunkiem, że jest wykonywany etycznie. Niestety z tym bywa różnie. Źle pojęta solidarność zawodowa wyklucza nadzieję na zmiany na lepsze. Dlatego chcę odebrać korporacjom sądownictwo dyscyplinarne. Ponadto,...28
  • Urodzony przywódca5 sty 2007Zbigniew Ziobro - profil osobowości30
  • Człowiek z zagranicy5 sty 2007Nominowani do tytułu Człowiek Roku 2006 Jeszcze nigdy w historii wyboru Człowieka Roku "Wprost" wśród nominowanych nie było tak wielu obcokrajowców. Jeszcze nigdy nie było też tylu osób związanych ze sportem - trzej trenerzy z...31
  • Egzekutor roku5 sty 2007Lech Kaczyński wróży Zbigniewowi Ziobrze dużą przyszłość. Kazimierz Marcinkiewicz uważa go za polskiego Rudolpha Giulianiego. A włoski prokurator Ferdinando Imposimato ceni za walkę z korupcją.32
  • Gambit Kaczyńskiego5 sty 2007Kazimierz Marcinkiewicz wysiadł z pociągu polityka na przystanku bank i może już nigdy do polityki nie wrócić36
  • Powiernictwo ćwiczebne5 sty 2007Powiernictwo Pruskie domaga się tego, o czym wielu Niemców myśli, ale boi się powiedzieć40
  • Giełda - Trendy 20075 sty 2007Hamulec wzrostu Polska znajduje się w korzystnej fazie cyklu koniunkturalnego. Gospodarka dynamicznie rośnie, pięcioprocentowa podwyżka wynagrodzeń powoduje, że wzrasta także popyt wewnętrzny, wreszcie zaczęły się także zwiększać inwestycje. Tempo...44
  • Homo europeicus5 sty 2007Polacy chcą amerykańskiego poziomu życia i europejskiego socjalizmu48
  • Wyścig z czwartą falą5 sty 2007W XXI wieku praca wygra z kapitałem52
  • Chińska Republika Liberalna5 sty 2007Chiński kapitalizm socjalistyczny ma w sobie coraz mniej socjalizmu55
  • 2x2=4 - Życzenia i wyzwania5 sty 2007Życzmy sobie, by nie biorąca udziału w wyborach połowa obywateli przestała być biernym tłumem58
  • Supersam - Trendy 20075 sty 200760
  • Rok HDTV5 sty 2007Już dziś można oglądać w wysokiej rozdzielczości kanały Sport, Discovery HD oraz MGM na platformie N, a w Cyfrze + - Canal + Sport HD. Obie platformy planują kolejne kanały. W HDTV inwestuje też Cyfrowy Polsat (do końca roku ma się pojawić pakiet...60
  • Złoto dla zuchwałych5 sty 2007W psychologii barw kolor złoty oznacza umiłowanie materii i podatność na pochwały. W modzie jest bezkonkurencyjny, jeśli chodzi o zuchwałe zwrócenie na siebie uwagi. Kolor złoty będzie hitem pierwszej połowy 2007 r. W Polsce Laura Guidi łączy go z...60
  • Maxicorolla5 sty 2007Na rynku motoryzacji rok upłynie pod znakiem najbardziej spektakularnej zmiany w popularnej klasie kompakt. Największy hit w tym segmencie - Toyota Corolla - ustąpi miejsca modelowi Auris. W polskich salonach auto znajdzie się w marcu. Samochód ma...60
  • Lapto-Polacy5 sty 2007Wiele wskazuje na to, że w 2007 r. przenośny komputer stanie się przedmiotem równie osobistym i powszechnym jak telefon komórkowy. Tym bardziej że najprostsze nowe modele można kupić już za niecałe 2 tys. zł, zaś laptopy, jak wynika z analiz firmy...60
  • Szerokie widoki5 sty 2007Vista (ang. "szerokie widoki") - tak nazywa się nowa wersja systemu operacyjnego Windows koncernu Microsoft. Użytkownicy następcy systemu Windows XP między innymi będą mieli do dyspozycji trzy interfejsy, wśród których znajdzie się także...60
  • Panowie na obcasach5 sty 2007Kilka lat temu w ankiecie brytyjskiego "New Musical Express" David Bowie został uznany przez gwiazdy rocka za najwybitniejszego artystę wszech czasów. Teraz okazuje się również ikoną mody. Hitem wiosny mają być buty na koturnach ? la...60
  • Rukola zamiast żeberek5 sty 2007Chleb ze smalcem i ogórkami już się nam przejadł. Gołym okiem widać, że w centrach handlowych, w których jest kilka restauracji do wyboru, polskie jadło przegrywa z potrawami włoskimi czy greckimi. Nie bez znaczenia dla naszych upodobań będzie...60
  • iPhone kontra iPhone5 sty 2007 Dwa w jednym, czyli telefon komórkowy plus odtwarzacz mp3 - tak prawdopodobnie będzie wyglądać największa pokusa dla miłośników nowinek elektronicznych w tym roku. Kevin Rose, prowadzący wideo podcast (rodzaj audycji telewizyjnej dostępnej w...60
  • Striptiz u Harrodsa5 sty 2007Diabeł ubiera się na zimowych wyprzedażach64
  • Blondynka wieczorową porą5 sty 2007Dżinsy, a nawet dresy proponują na sylwestra najwięksi projektanci68
  • Pazurem - Tłok na przyczółku5 sty 2007Inaczej słucha się disco polo na potupajce w remizie, a inaczej gdy podają je tenorzy we frakach i pod batutą71
  • Potwarz sławy5 sty 2007Jeśli o tobie nie plotkują - nie żyjesz!72
  • Smutek Hurdów5 sty 2007W sercu Hiszpanii żyje lud opóźniony cywilizacyjnie o kilka stuleci74
  • Know-how5 sty 2007Wielki Zderzacz To będzie rewolucja w badaniach cząstek elementarnych. W listopadzie 2007 r. w Genewie rozpocznie pracę Wielki Zderzacz Hadronów (LHC), największy akcelerator na świecie. Powstaje on 50-150 m pod ziemią, w miejscu dawnego...76
  • Leczenie śmiercią5 sty 2007Lekarze zamiast przetaczać krew, będą zamrażać chorych!80
  • Szerszenie bojowe5 sty 2007Miniroboty poruszające się jak owady wesprą żołnierzy i policjantów84
  • Prehistoria przemocy5 sty 2007W epoce kamiennej wojny pochłaniały więcej ofiar niż w czasach współczesnych86
  • Bez granic - Trendy 20075 sty 2007UE.Niemiecki plan gry Josep Borrell Przewodniczący Parlamentu Europejskiego Bardzo ważne będzie już samo rozpoczęcie roku od symbolicznego rozszerzenia Unii Europejskiej o Bułgarię i Rumunię i objęcie prezydencji we wspólnocie przez Niemcy. W...88
  • Unia klasy B5 sty 2007Komisja Europejska postanowiła, że akcesja Bułgarii i Rumunii do UE będzie warunkowa92
  • Powrót realistów5 sty 2007Rozmowa z Henrym Kissingerem, byłym sekretarzem stanu USA W Iraku Amerykanie muszą dokonać wyboru między demokracją a stabilnością96
  • Leonid Iljicz Putin5 sty 2007Rządy Breżniewa są wspominane jako najlepszy okres w historii Rosji i Związku Sowieckiego100
  • Kultura - trendy 20075 sty 2007KINO. Powódź kontynuacji W kinie przez cały rok najważniejsze będzie pytanie: czy kolejne numerki pomnożą cyferki? Czeka nas festiwal kontynuacji - od wyczekiwanych ("Shrek 3", piąty "Harry Potter i Zakon Feniksa", "Piraci...102
  • Zły zapach5 sty 2007Zbrodnia w służbie ludzkości nigdy nie wyglądała tak pięknie, jak w filmie "Pachnidło"106
  • Recenzor5 sty 2007W jądrze ciemności "Shooting Dogs" to film o poczuciu bezradności w obliczu rozszalałej przemocy. Gorzko ironiczny i wstrząsający. Rzecz dotyczy ludobójstwa, jakiego dokonały bojówki Hutu w Rwandzie na Tutsich w 1994 r. Kino tego typu...110
  • Górna półka - Podróż do wnętrza Kościoła5 sty 2007George Weigel "Boży wybór. Papież Benedykt XVI i przyszłość Kościoła katolickiego" Znak, Kraków 2006 Dynamiczna, zmienna ortodoksja - taki projekt katolicyzmu przedstawia w swojej najnowszej książce filozof i teolog George Weigel....112
  • Krótko po wolsku - Terytorium powiernicze5 sty 2007Na podstawie opinii pojawiających się w zagranicznych mediach i zaskakująco chętnie u nas cytowanych łatwo dojść do wniosku, że Polska jest murzynem Europy. I to niekoniecznie białym. Opinia ta wynika nie tylko stąd, że światli, postępowi...113
  • Ueorgan Ludu5 sty 2007POLECAMY PREZENTY NOWOROCZNE Model F 16 jastrząb Miły prezent dla miłośników militariów. I pamiętaj - twój model jest na razie jedynym sprawnym myśliwcem tego typu w kraju. Bilet lotniczy Bilet do Hollywood na światową galę, gdzie spodziewane są...113
  • Skibą w mur - Tak będzie5 sty 2007W 2007 r. do Młodzieży Wszechpolskiej masowo będą się zapisywać krótko ostrzyżeni fani hip-hopu114