Klub pięciu kontynentów

"Drużynowo" tegorocznej liście przewodzi Polonia z USA (80 proc.), ale są na niej przedstawiciele aż pięciu kontynentów. Najbogatsi polscy emigranci reprezentują właściwie wszystkie najważniejsze sektory gospodarki. Najwięcej jest przedstawicieli przemysłu (50 proc.) oraz osób związanych z budownictwem i obrotem nieruchomościami (12 proc.). Najzamożniejsi Polonusi wywodzą się najczęściej z Małopolski (30 proc.), Mazowsza (20 proc.), Pomorza Gdańskiego (18 proc.) i Wielkopolski (14 proc.).
Mimo recesji w wielu regionach świata wszyscy - z wyjątkiem Piaseckiej-Johnson i Filipowskiego - poprawili swój stan posiadania sprzed roku. Na tegorocznej liście 100 najbogatszych Polaków Piasecka-Johnson znalazłaby się na drugim miejscu, ustępując jedynie Janowi Kulczykowi. Ryszard Pratt byłby trzeci. Zamykający listę 25 najbogatszych Polonusów Bolesław Wydżga zająłby 47. miejsce wśród najbogatszych Polaków.

1. Barbara Piasecka-Johnson
   Monako, Stany Zjednoczone
   2,3 mld USD
   Lat 66. Poza Polską od ponad 30 lat. Pochodzi z Torunia. Zaraz po przyjeździe do Stanów Zjednoczonych poznała Sewarda Johnsona, syna założyciela i współwłaściciela imperium farmaceutyczno-chemicznego Johnson & Johnson. Została jego kucharką, następnie opiekunką, a w końcu żoną. Owdowiała po 12 latach małżeństwa, dziedzicząc posiadłość rodzinną Jasna Polana w Princeton w stanie New Jersey (dzisiaj jest tam klub golfowy) i pakiet akcji J&J. Testament zaskarżyły dzieci Sewarda z pierwszego małżeństwa. Po głośnym procesie Barbara otrzymała około 450 mln USD. W 2003 r. magazyn "Forbes" sklasyfikował ją na 87. miejscu listy najbogatszych Amerykanów i na 162. pozycji na liście najbogatszych ludzi świata. Jej majątek (pomnożony głównie dzięki operacjom giełdowym) wynosi dziś 2,3 mld dolarów.
2. Ryszard "Richard" Pratt
   Australia
   1,5 mld USD
   Lat 69. Z Polski wyjechał z rodzicami jako dziecko, najpierw do Anglii, potem do Australii. W 1948 r. jego rodzice wraz ze stryjem Maksymilianem Płotką założyli w Melbourne fabrykę Visy Industries produkującą tekturowe pudełka, dziś jedno z największych na świecie prywatnych przedsiębiorstw recyklingowych. Po ukończeniu studiów na wydziale aktorskim uniwersytetu w Melbourne rozpoczął pracę komiwojażera w firmie rodziców. Krótko pracował jako aktor w jednym z niewielkich teatrów londyńskich, by w połowie lat 50. poświęcić się działalności w biznesie. W 1969 r. po śmierci ojca objął kierownictwo Visy Industries, której przychody wynosiły wtedy niespełna 5 mln dolarów. Dziś przychody firmy sięgają 2 mld USD. Firma Pratta ma filie w całej Australii oraz w USA.
3. Andrew J. "Flip" Filipowski
   Stany Zjednoczone
   500 mln USD
   Lat 53. Uznawany za jednego z najbardziej wpływowych liderów biznesu technologicznego w USA. Zaczynał od pracy w spółce Cullinet, w latach 70. największej firmie software'owej świata. W latach 90. założył swoje pierwsze przedsiębiorstwo produkujące oprogramowanie - DBMS Inc., a następnie Platinum Technology (z filią w Polsce). W 1999 r. sprzedał Platinum za 3,6 mld USD firmie Computer Associates. Jego kolejna spółka Divine (roczny przychód: ponad 600 mln dolarów) po prawie czterech latach istnienia w lutym 2003 r. ogłosiła upadłość. Filipowski powołał jednak do życia nową firmę software'ową - Silk Road Tech. Andrew Filipowski zasiada m.in. w Chicago Board of Trade oraz w radzie University of Chicago. Przed kryzysem sektora nowych technologii jego majątek był wart około miliarda dolarów.
4. Jan "Don Juan" Kobylański
   Urugwaj, Argentyna
   380 mln USD
   Lat 75. Poza Polską od wybuchu II wojny światowej. Jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci współczesnej polskiej emigracji. Po wojnie znalazł się w okupowanych Niemczech, gdzie zajmował się m.in. handlem amerykańską penicyliną. Potem wyjechał do Włoch, gdzie wraz ze wspólnikiem założył fabrykę narzędzi, którą na początku 1950 r. przeniósł do Paragwaju. Dzięki dyktatorowi tego kraju Alfredowi Stroessnerowi został "królem poczty", zbijając fortunę na druku i sprzedaży znaczków pocztowych. Później zajął się także handlem monetami pamiątkowymi. Pieniądze zarobione na znaczkach i monetach zainwestował m.in. w ziemię w okolicach słynnego kurortu Punta del Este w Urugwaju. Kobylański posiada ponad 10 tys. ha gruntów, które od lat dzieli na parcele i sprzedaje.
5. Witold "Victor" Markowicz
   Stany Zjednoczone
   360 mln USD
   Lat 59. W USA od 35 lat. Studiował matematykę w Warszawie i w Hajfie. W USA założył firmę software'ową Mathematica Inc. Jednym z jej pierwszych klientów był gigant spożywczy Nabisco, a następnie system loterii stanowych. Markowicz stworzył pierwszy skomputeryzowany system gry w amerykańskie lotto. Z czasem jego firma przekształciła się w spółkę GTech. Po dziesięciu latach działania GTech miała filie w 50 krajach, w tym również w Polsce. Przychody firmy sięgały 400 mln USD rocznie. W 1998 r. Markowicz sprzedał GTech i zainwestował pieniądze w firmę konsultingową Mavi Management LLC oraz spółkę venture capital SnowMark Corporation, której kapitał wynosi ponad 600 mln USD.
6. Tadeusz "Tad" Taube
   Stany Zjednoczone
   340 mln USD
   Lat 72, do USA przyjechał w lipcu 1939 r. Po studiach na Stanford University rozpoczął działalność w sektorze nieruchomości. Jego firma Woodmont Companies (założona w 1968 r.) zajmuje się działalnością developerską w Kalifornii i sąsiednich stanach, inwestuje w apartamentowce. Taube jest założycielem i wieloletnim prezesem California Housing Council, organizacji opiniującej kierunki rozwoju urbanistycznego. Współorganizował ligę futbolową (United States Football League), jest właścicielem klubu sportowego Oakland Invaders. Od lat zarządza kilkoma dużymi fundacjami dobroczynnymi, m.in. Koret Foundation (majątek wartości ponad 300 mln dolarów). Jest członkiem wielu rad naukowych, aktywnym działaczem organizacji żydowskich (m.in. Taube Center for Jewish Studies przy Stanford University).
7. Tadeusz "Tad" Witkowicz
   Kanada, Stany Zjednoczone
   300 mln USD
   Lat 53. Wyjechał do Kanady w wieku 15 lat. Po studiach pracował kilka lat w przemyśle elektronicznym. Od 23 lat prowadzi własne przedsiębiorstwa. Założył i wprowadził na giełdę Nasdaq firmę Artel, którą kupił później koncern 3Com. Następnie stworzył firmę Cross Comm (XCOM), produkującą komputery sterujące sieciami. Od trzech lat prowadzi nową firmę software'ową - Adlex (jej gdańska filia zatrudnia prawie 60 programistów).
8. Felix Zandman
   Stany Zjednoczone
   260 mln USD
   Lat 74. Do USA przyjechał w latach 60. z Francji, dokąd wyemigrował po wojnie. Wojnę przeżył dzięki pomocy polskiej rodziny, która przechowała go w piwnicy w okolicach Grodna. Po ukończeniu studiów w Nancy doktoryzował się z fizyki na Sorbonie. Jest założycielem, głównym udziałowcem (ponad 7 proc. akcji) i prezesem firmy elektronicznej Vishay Intertechnology (VSH), zatrudniającej ponad 20 tys. osób. Przychody spółki sięgają ponad 2 mld USD rocznie. Jest autorem wielu prac naukowych, laureatem prestiżowych nagród, m.in. prezydenckiego Medalu Zasługi. Magazyn "Forbes" wymienia go wśród najbardziej wpływowych postaci amerykańskiego przemysłu elektronicznego.
9. Zygmunt "Ziggy" Świtkowski
   Australia
   225 mln USD
   Lat 56. Wyemigrował z rodzicami jako dziecko najpierw do Niemiec, potem do Australii. Przez kilka lat prowadził filię Kodaka w rejonie Pacyfiku - pod jego kierownictwem kilkakrotnie uzyskała tytuł "światowej firmy roku". Potem był szefem australijskiej firmy telekomunikacyjnej Optus. Od czterech lat jest prezesem rady nadzorczej i dyrektorem Telstry - piątej co do wielkości spółki w Australii (wartość 30 mld USD). Jego roczna pensja wynosi ponad 2,5 mln dolarów.
10. Bogdan i Jerzy "Jorge" Bembnowscy
    Brazylia
    220 mln USD
    Do Brazylii wyemigrowali z rodzicami jako dzieci ponad 40 lat temu. Jeszcze na studiach, w 1968 r., założyli w Kurytybie manufakturę Plastipar, zajmującą się produkcją wyrobów z tworzyw sztucznych. Z czasem stała się ona jedną z największych w Brazylii firm produkujących uchwyty, zawiasy do mebli i obicia siedzeń do samochodów. Niedawno przedsiębiorstwo zostało kupione przez niemiecką firmę Hettich, największego na świecie producenta haków i uchwytów. Po sprzedaży Plastiparu bracia Bembnowscy zajmują się rozwijaniem nowej firmy - fabryki wyrobów z poliureatanu Nicos.
11. Stefan Kudelski z rodziną
    Szwajcaria
    200 mln USD
    Lat 74. Poza Polską od 1939 r., od 1943 r. w Szwajcarii. W 1951 r., będąc jeszcze studentem fizyki, skonstruował prototyp magnetofonu Nagra, który w 1959 r. stał się rewelacją światowych mediów i show-biznesu. Nagrę nagrodzono dwiema statuetkami Oscara i dwiema nagrodami przemysłu rozrywkowego Emmy. Urządzenia produkowane w fabryce Kudelskiego, zarządzanej od 12 lat przez syna założyciela André, wciąż uchodzą za najdoskonalsze rejestratory dźwięku. Wykorzystują je media oraz wytwórnie filmowe. Oprócz magnetofonów Nagra firma Kudelskiego wytwarza dekodery dla telewizji cyfrowej (ma aż czterdziestoprocentowy udział w światowym rynku tych urządzeń). Mimo kryzysu na rynku telewizji satelitarnej Kudelski w 2002 r. odnotował zysk w wysokości 20 mln USD. Majątek rodziny Kudelskich oceniany jest na 200 mln USD.
12. Ryszard Opara
    Australia
    180 mln USD
    Lat 53. Jest absolwentem łódzkiej Wojskowej Akademii Medycznej. Wyemigrował w 1980 r. do Australii, gdzie przez osiem lat pracował jako lekarz. W 1984 r. założył firmę Alpha Healthcare Ltd., zajmującą się budową i zarządzaniem obiektami szpitalnymi, głównie w Sydney. W 1993 r. firma została sprzedana, Opara przeniósł się do Polski, gdzie założył istniejącą do dziś firmę obrotu nieruchomościami Degor Capital Group. Następnie zbudował Centrum Dystrybucyjno-Magazynowe Elemis. W 2000 r. wraz z żoną kupił 50 proc. akcji spółki Energomontaż-Północ, a potem przejął 10 proc. akcji Elektrimu, stając się największym udziałowcem i członkiem rady nadzorczej holdingu. Po sporach z kierownictwem Elektrimu w 2002 r. wyjechał ponownie do Australii, gdzie nadal prowadzi działalność inwestycyjną w służbie zdrowia.
13. Jerzy Wagner
    Stany Zjednoczone
    150 mln USD
    Lat 71. Inżynier budowlany, absolwent Politechniki Gdańskiej. Z Polski wyjechał w 1958 r. wraz z żoną Leną, również inżynierem budowlanym. Po krótkim pobycie w Nowym Jorku Wagnerowie osiedlili się w Kalifornii, gdzie do połowy lat 80. prowadzili dobrze prosperującą firmę budowlaną, inwestując jednocześnie z powodzeniem w nieruchomości. W 1985 r. sprzedali swoje posiadłości miejskie i zajęli się uprawą winorośli, migdałów i rodzynków. Do ich firmy Wagner Trust należy dzisiaj ponad 2 tys. ha gruntów.
14. Wiesław Żółtowski
    Stany Zjednoczone
    145 mln USD
    Lat 44. Pochodzi z Płocka. Do USA przyjechał w 1979 r. Rozpoczynał - jak wielu rodaków - od sprzątania biur. W ciągu kilku lat stworzył firmę zajmującą się utrzymywaniem czystości w setkach supermarketów metropolii chicagowskiej. W 1991 r. założył w Limanowej firmę Gold Drop produkującą środki czystości i chemii gospodarczej (od trzech lat ma podobną we Lwowie). Żółtowski prowadzi też w USA przedsiębiorstwo zajmujące się zarządzaniem kompleksami mieszkalnymi, inwestuje w nieruchomości.
15. Chester Sawko
    Stany Zjednoczone
    130 mln USD
    Lat 73. Losy wojenne rzuciły go najpierw do Meksyku, później do USA w okolice Chicago. Jest właścicielem fabryki sprężyn i śrub R.C. Coil Spring. Formalnego wykształcenia, jak sam podkreśla, nie ma, zasłynął jednak jako wynalazca maszyn do produkcji śrub i autor wielu patentów. W latach 80. nawiązał kontakt z polskim Pometem, co zaowocowało utworzeniem firmy Airpol produkującej sprężarki (do Sawki należy 25 proc. jej akcji). Cztery lata temu wykupił pakiet większościowy akcji Huty Szkła Kryształowego Julia w Szklarskiej Porębie.
16. Anatol Topolewski
    Stany Zjednoczone
    120 mln USD
    49 lat. W Stanach Zjednoczonych od 1977 r. Przez pięć lat pracował w zakładach metalowych, równocześnie studiując inżynierię i biznes. W 1982 r. założył firmę znaną dzisiaj jako Anatol Inc., która ma cztery zakłady: w Mundelein koło Chicago, w Mexico City, Bielsku-Białej i Krakowie. Specjalizuje się w produkcji automatów przemysłowych, głównie maszyn do sitodruku. Dwa lata temu otworzył filię w Chinach. Firma Topolewskiego zatrudnia około 700 osób.
17. Edward Mazur
    Stany Zjednoczone
    105 mln USD
    Lat 56. Na emigracji od 40 lat. Po ukończeniu studiów inżynieryjnych w Chicago pracował wiele lat na wysokich stanowiskach menedżerskich, m.in. w United Technologies, Lockheed Martin, AG McKee & Co. oraz spółce Cargill zajmującej się m.in. przetwórstwem rolnym. Był jednym ze współzałożycieli polskiej firmy Bakoma. Sprzedał udziały w Bakomie i założył w Chicago fabrykę produkującą narzędzia chirurgiczne. Ostatnio zainwestował w nowo powstałą spółkę kanadyjsko-polską Stream Communications Inc.
18. Izabela Roman
    Stany Zjednoczone
    100 mln USD
    Lat 50, pochodzi z Sopotu, na emigracji od 1978 r. Jest lekarzem, absolwentką gdańskiej Akademii Medycznej. Po uzyskaniu doktoratu z biochemii otrzymała stypendium na University of Washington w Seattle, gdzie przez kilka lat pracowała naukowo. Kilka lat temu założyła wraz z mężem prywatne usługowe centrum badawcze (ponad 250 naukowców) specjalizujące się w badaniach klinicznych na zlecenie firm farmaceutycznych. Część prac centrum (TRA Corporation) prowadzona była także w Polsce. TRA Corporation została niedawno sprzedana spółce IPG, zajmującej się m.in. marketingiem produktów związanych z opieką zdrowotną. Izabela Roman ostatnio pełniła funkcję prezesa Amerykańskiego Stowarzyszenia Lekarzy Farmaceutów (AAPP).
19. Grzegorz Sztejkowski
    Stany Zjednoczone
    100 mln USD
    Lat 56, w Stanach Zjednoczonych od połowy lat 70. Zaczynał w branży budowlanej, prowadząc najpierw niewielkie remonty domów. Równocześnie inwestował w nieruchomości. Ma ich w USA prawie sto. Od dziesięciu lat jest także właścicielem fabryki okien i drzwi Continental Windows & Glass, która ma filie w kilku stanach USA i w Rumunii.
20. Tadeusz "Tad" Styrczula
    Stany Zjednoczone
    95 mln USD
    Lat 55, góral z Witowa, do Stanów Zjednoczonych przyjechał w 1965 r. Zaczynał od pracy w rzeźni, potem był mechanikiem samochodowym. Na początku lat 70. założył istniejący do dziś warsztat naprawy sprzętu ciężkiego Tad's Truck and Trailer, a dziesięć lat później - Fleet Equipment, jedną z największych na środkowym zachodzie USA firm zajmujących się naprawą i sprzedażą ciężarówek oraz naczep samochodowych. Jednym z jego klientów jest sieć transportowa koncernu Coca-Cola. Styrczula inwestuje też w nieruchomości.
21. Stanisław Boduch
    Stany Zjednoczone
    92 mln USD
    Lat 42. Przyjechał do Stanów Zjednoczonych w 1981 r. Najpierw pracował jako tokarz frezer, potem był pomocnikiem murarza i stolarzem, a kiedy w 1983 r. stracił pracę, postanowił założyć własną firmę. Tak powstała MB Builders. Najpierw zajmowała się drobnymi remontami, potem budową domów, a dziś jest jedną z najbardziej znanych w Chicago firm specjalizujących się w przerabianiu starych fabryk i budynków komercyjnych na luksusowe mieszkania. Boduch inwestuje także w nieruchomości w Polsce.
22. Edward "Ed" Błęka
    Stany Zjednoczone
    90 mln USD
    Do Stanów Zjednoczonych przybył pod koniec lat 70., mając 20 lat. Krótko pracował jako rzeźnik, a potem założył wraz ze wspólnikiem rozbieralnię mięsa Quantum Foods. Spłacił wspólnika, stając się pod koniec lat 90. największym w USA producentem steków wołowych. Jego wyroby kupują wszystkie większe sieci restauracji, m.in. Panderosa, Applebe's, Ruth's Chris Steak House oraz hotele Marriott. W ostatnim roku Błęka rozszerzył biznes o przetwórstwo drobiu. Roczna wartość produkcji Quantum Foods sięga 120 mln USD.
23. Jan Kucharski
    Stany Zjednoczone
    72 mln USD
    Lat 51. Pochodzi z Szaflar koło Nowego Targu. W USA od ponad 30 lat. Kilka lat po przyjeździe otworzył w Chicago zakład kuśnierski; szył kożuchy i eksportował je do Polski. Na początku lat 80. założył firmę JKC Trucking, która stała się jednym z największych przedsiębiorstw spedycyjnych w stanie Illinois. Jest właścicielem ponad 130 tirów chłodni. Trzy lata temu wybudował koło Chicago Summit Cold Storage, największą w USA chłodnię (prawie 2 ha powierzchni). Własnością Kucharskiego są też terminale ciężarówek w Los Angeles, San Francisco i Chicago.
24. Warren Winiarski
    Stany Zjednoczone
    70 mln USD
    Lat 75, w USA od dziecka. Po studiach na Uniwersytecie Florenckim pracował jako wykładowca i profesor na  University of Chicago. W 1970 r. przejął założone przez ojca winnice w Kalifornii. Jego winnice Stag's Leap Wine Cellars mają ponad 150 ha i należą do najlepszych w USA, a tłoczone w nich wina Cask 23 sprzedaje się w hurcie po 150 USD za butelkę.
25. Bolesław Wydżga
    Stany Zjednoczone
    65 mln USD
    Lat 60. Absolwent Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej. Do USA wyjechał w 1975 r. z żoną Krystyną, polonistką po Uniwersytecie Warszawskim. Wkrótce po przyjeździe do Stanów Zjednoczonych Wydżgowie otworzyli w przydomowym garażu wytwórnię kosmetyków do pielęgnacji włosów L'anza International, która z czasem stała się dziesiątą co do wielkości amerykańską firmą kosmetyczną. W 2002 r. Wydżgowie sprzedali L'anzę.

Listę opracował Jan M. Fijor