Chwała niezwyciężonym

Chwała niezwyciężonym

Dodano:   /  Zmieniono: 
Rwaliśmy się do powstania i jesteśmy z niego dumni - wspominają warszawscy powstańcy Od lewej: DANUTA SARNECKA-STEFANOWICZ - pseudonim Magdalena; OLGIERD BUDREWICZ - Konrad; ANDRZEJ STEFANOWICZ - Józef; STANISŁAW BONTEMPS - Boruta; WACŁAW GLUTH-NOWOWIEJSKI - Wacek; Po pięciu latach bestialskiego mordowania Polaków przez Niemców trzeba było wreszcie się przeciwstawić. Bo każda rodzina w Warszawie miała kogoś, kto zginął - tak Wacław Gluth-Nowowiejski uzasadnia wybuch powstania warszawskiego. W powstaniu był dowódcą drużyny w 238. plutonie, a potem w 254. plutonie Zgrupowania Żmija walczącego na Żoliborzu. Po wojnie kaprala podchorążego Wacka (taki miał konspiracyjny pseudonim) okrzyknięto wrogiem ludu. Po pokazowym procesie spędził pięć lat w komunistycznym więzieniu.

Od lewej: DANUTA SARNECKA-STEFANOWICZ - pseudonim Magdalena; OLGIERD BUDREWICZ - Konrad; ANDRZEJ STEFANOWICZ - Józef; STANISŁAW BONTEMPS - Boruta; WACŁAW GLUTH-NOWOWIEJSKI - Wacek;
- Powstanie było psychologiczną koniecznością. Trzeba było wreszcie chwycić za gardło okupanta. Z czysto wojskowego punktu widzenia to była klęska, ale tej walki nie przegraliśmy. Nawet Stalin musiał nas w końcu zauważyć i może dlatego nie zrobił z nas którejś tam republiki radzieckiej, bo przekonał się, że stawimy niewiarygodny opór - mówi Olgierd Budrewicz, znany dziennikarz i podróżnik, kapral podchorąży z 238. plutonu Żmii, pseudonim Konrad. - Mimo strasznej traumy, jaką powstanie było dla miasta i jego mieszkańców, musieliśmy pokazać naszą wolę walki. Tym bardziej że działo się to w czasie, gdy w Jałcie alianci sprzedali nas Sowietom - mówi Stanisław Bontemps, emerytowany profesor SGGW, kapral podchorąży z 225. plutonu, pseudonim Boruta.
- Nigdy nie miałam wątpliwości, że powstanie było potrzebne. Dopiero gdy trzeba było później kapitulować, poczułam, że nas zdradzono - mówi Danuta Sarnecka-Stefanowicz, pseudonim Magdalena, powstańcza sanitariuszka z Szarych Szeregów, po wojnie lekarz. - Mówienie, że decyzję podjęto wbrew nam, to kompletna nieprawda. Rwaliśmy się do powstania i jesteśmy z niego dumni. Tak jak wszystkie polskie powstania także warszawskie było walką o to, by Polska mogła po prostu istnieć - mówi.

Trzy pistolety
Na początku powstania drużyna Wacka, okrojona do dwunastu chłopców, miała jeden karabin i trzy pistolety. Biegnąc z nimi przez otwartą przestrzeń, powstańcy mieli zdobyć Szkołę Gazownictwa chronioną przez betonowe bunkry i zasieki. Dysproporcja sił wojskowych między powstańcami a niemieckimi oddziałami była wielka, powstańcom nie udało się zdobyć żadnych obiektów wroga. Dowódca obwodu Żoliborz ppłk Żywiciel zdecydował o wycofaniu swoich żołnierzy do Puszczy Kampinoskiej. Na Żoliborzu pozostała tylko część żołnierzy Zgrupowania Żmija. Olgierd Budrewicz organizował wtedy obronę budynku Fenix na placu Wilsona. Dwa dni później na rozkaz dowództwa powstania oddziały Żywiciela powróciły z Kampinosu do Warszawy, dołączając do trzech punktów oporu, w tym grupy rotmistrza Żmii; te istniejące punkty i wzniesione barykady zdecydowały o tym, że cały Żoliborz pozostał w rękach powstańców. Na wieść o kapitulacji, po dwóch miesiącach, Żywiciel długo nie chciał wykonać rozkazu złożenia broni - sam ranny pragnął nadal walczyć.
- Nie spotkałem na Żoliborzu nikogo, kto by nie chciał iść do powstania. To było dla wszystkich oczywiste - opowiada Andrzej Stefanowicz, strzelec 254. plutonu Zgrupowania Żmija, pseudonim Józef, z zawodu inżynier mechanik. Stefanowicz (miał dziewięć ran po szrapnelach) po rozbiciu jego drużyny w połowie września, gdy zaczęła się niemiecka ofensywa na Marymont (do piwnicy domu, w którym ich okrążono, Niemcy wrzucali wiązki granatów i miotaczami płomieni dobijali rannych), przedostał się przez niemieckie linie do stanowisk powstańczych i szklanego domu na Żoliborzu, gdzie doczekał kapitulacji. - W końcu września było już pełno broni, stała oparta o ściany, ale nie miał kto z niej strzelać. Sanitariusze opatrywali rannych papierem toaletowym. Gdy nas prowadzono do niewoli, co kilka metrów leżał ktoś martwy - wspomina Stefanowicz.

Wrogowie ludu
Wacek, który został ranny na Marymoncie, doczołgał się nocą do piwnicy opuszczonego domu, gdzie półżywy przetrwał sześć tygodni. W listopadzie został odkryty przez parę przypadkowych ludzi, którzy dotarli na Marymont z niemiecką przepustką i którzy go uratowali. W czasie wojny Wacek stracił trzech braci. - Pozostali przy życiu powstańcy opuścili Warszawę fizycznie i moralnie okaleczeni. To trwało krótko. Warszawiacy po wojnie ciągnęli do stolicy ze wszystkich stron - te pierwsze lata powojenne były wielkim zrywem entuzjazmu - wspomina Gluth-Nowowiejski.
Młodzi powstańcy, którzy ocaleli, chcieli jak najszybciej zacząć normalnie żyć. Studiowali, zakładali rodziny. - U nas na trzech wydziałach długo nie potrafiono znaleźć 20 osób, by założyć Związek Walki Młodych - wspomina prof. Stanisław Bontemps. Został ranny w Kampinosie i już nie wrócił na Żoliborz - brał za to udział w marszu kampinoskiego zgrupowania w Góry Świętokrzyskie, rozbitym przez Niemców pod Jaktorowem. Później należał do oddziału zakonspirowanej organizacji Wolność i Niezawisłość. Uniknął aresztowania, bo się nie ujawnił.
Gluth-Nowowiejski został aresztowany w listopadzie 1948 r. Wyszedł z więzienia jesienią 1953 r. - W więzieniu była cała powstańcza i AK-owska śmietanka - wspomina. Udział w powstaniu był hakiem w życiorysie. Mijały lata, powstańcy byli obywatelami drugiej i trzeciej kategorii. Teraz z goryczą mówią, że uroczyste obchody rocznicy powstania i otwarcie muzeum przychodzą zbyt późno.
Więcej możesz przeczytać w 31/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 31/2004 (1131)

  • Wprost od czytelników1 sie 2004Fenomen Czech Z dużym zainteresowaniem przeczytałem artykuł "Fenomen Czech" (nr 28) oraz teksty do niego nawiązujące, które dotyczyły Republiki Czeskiej, jej historii, kultury i gospodarki. Przyznaję, że czytałem je z prawdziwą...3
  • Na stronie - Kły IV Rzeszy1 sie 2004Steinbach wyceniła w historycznej skali złote zęby zgładzonych w Oświęcimiu Miłujący pokój naród niemiecki wybrał w 1933 r. malarza pokojowego na kanclerza. Potem autor "Mein Kampf" zmusił pacyfistów znad Łaby do utopienia połowy Europy we krwi....3
  • Skaner1 sie 2004Chochlik w mózgu Gdy amerykański Kongres w ubiegłym tygodniu specjalną rezolucją upamiętnił 60. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego, agencja fotograficzna obsługująca to wydarzenie pod zdjęciami napisała, że obrady dotyczyły powstania...6
  • Dossier1 sie 2004JAN MARIA ROKITA lider PO Polityki tak się nie prowadzi, że ktoś na nas pluje, a udajemy, że kropi deszczyk" "Gazeta Wyborcza" ROBERT KORZENIOWSKI mistrz olimpijski i świata w chodzie Moi młodsi koledzy zwracają się do mnie na...7
  • Sawka1 sie 20048
  • Kadry1 sie 20049
  • Licznik1 sie 20040 Polaków spacerowało po Księżycu 1 najsłynniejszy krok ludzkości to krok Neila Armstronga 2,2 godziny trwał najkrótszy spacer po powierzchni Księżyca 12 astronautów postawiło stopę na Księżycu 22 godziny trwał najdłuższy...9
  • Playback1 sie 200411
  • M&M1 sie 2004 DIALOG W DAWNEJ MOWIE Radził się echa premier z upartem obliczem: - Na czem spełzną protesty w związku z Ananiczem? Odrzekło w dawnej mowie echo: - A na niczem!11
  • Poczta1 sie 2004Wroga przyjażń Z winy redakcji w artykule Stefana Bratkowskiego "Wroga przyjaźń" (nr 30) powstała zbitka, z której wynikało, że Gdańsk, Szczecin i Kołobrzeg nie zostały podczas wojny zniszczone. Było dokładnie odwrotnie. Redakcja...11
  • Nałęcz - Sukces Hübner1 sie 2004Starzy członkowie unii jeszcze nieraz będą usiłowali przeciągnąć kołdrę na swoją stronę Ulubionym zarzutem przeciwników Unii Europejskiej jest uznawanie jej za uniwersalistycznego potwora karmiącego się � niczym smok dziewicami �...12
  • Ryba po polsku - Zwycięstwo moralne Chrystusa1 sie 2004Nikolski ma ustalić, co będzie w roku 2012. Ja wiem, czego wtedy nie będzie: Nikolskiego, rządu Belki, a nawet SLD Więc cóż jest prawda?! - zawołał patetycznie Poncjusz Piłat i poszedł umyć ręce. Dziś powołałby komisję śledczą w celu ustalenia...13
  • Z życia koalicji1 sie 2004SLD kłamie! Rzecznik tej partii zapowiedział wyjazdowe posiedzenie klubu sojuszu. Wyjadą postkomuniści aż do Miedzeszyna. A to nie żaden wojaż, tylko drobny skok na przedmieście Warszawy, więc nie ma co szpanować. Ale się nie gniewamy i dla...14
  • Z życia opozycji1 sie 2004Moralnym obowiązkiem polskich posłów w Parlamencie Europejskim było głosowanie po linii narodowej, na Profesora - oznajmili nadwiślańscy intelektualiści. I lekcje odrobili wszyscy (swoją drogą, jaki to uroczy widok: Rysio Czarnecki z...15
  • Fotoplastykon1 sie 2004Henryk Sawka www.przyssawka.pl16
  • Zwyciężyli1 sie 2004Powstańcy przegrali bitwę o Warszawę, ale wygrali wojnę o Polskę Kto panuje nad teraźniejszością, ten ma również władzę nad przeszłością. To zdanie George'a Orwella z antyutopii "Rok 1984" jest wynikiem wnikliwej obserwacji komunistycznej...18
  • Chwała niezwyciężonym1 sie 2004Rwaliśmy się do powstania i jesteśmy z niego dumni - wspominają warszawscy powstańcy Od lewej: DANUTA SARNECKA-STEFANOWICZ - pseudonim Magdalena; OLGIERD BUDREWICZ - Konrad; ANDRZEJ STEFANOWICZ - Józef; STANISŁAW BONTEMPS - Boruta; WACŁAW...20
  • Muzeum wnuków1 sie 2004Cudzoziemcy przestaną wreszcie mylić powstanie warszawskie z powstaniem w getcie Tabliczki są przeznaczone do Muzeum Powstania Warszawskiego, którego nie ma, ale które na pewno będzie". Pożółkła kartka tej treści była dołączona do niewielkiej...24
  • Powstanie cichociemnych1 sie 2004112 cichociemnych zgładzili hitlerowcy, dziewięciu - władze PRL Podpalcie Europę!" - miał nakazać dowódcom osławionych polskich cichociemnych, elicie elit wśród pierwszych komandosów Starego Kontynentu, Winston Churchill. W sierpniu 1944 r....26
  • Hipis z konserwy1 sie 2004Owsiak próbuje ożywić trupa, czyli atmosferę anarchii, wolnej miłości i nieodpowiedzialności Jerzy Owsiak to polski John Slyth Pemberton. Owsiak, podobnie jak słynny aptekarz z Atlanty, który stworzył recepturę coca-coli, całe dorosłe życie...30
  • Polak na księżycu1 sie 2004Dobrej nauki nie zastąpią innowacje na zamówienie, takie jak sławna żyroskopowa hulajnoga Ginger Nawet z Księżyca polska rzeczywistość wygląda dziwnie. 31 lipca będzie można obejrzeć dodatkową pełnię Księżyca, zwaną niebieskim Księżycem. W...34
  • Giełda1 sie 2004Hossa Świat Gates płaci 75 mld USD dywidendy wypłaci swoim akcjonariuszom w ciągu czterech najbliższych lat Microsoft. Jest to największy zwrot kapitału, jakiego kiedykolwiek dokonała jakakolwiek firma. Microsoft podjął decyzję o wypłacie...36
  • Tabliczka odejmowania1 sie 2004Obdzierając ze skóry najzamożniejszych, skazujemy się na równość w nędzy Steven Forbes ocenia, że tylko 10 proc. osób, które znalazły się na liście najbogatszych Amerykanów magazynu "Forbes", odczuwa z tego powodu dyskomfort. Dla pozostałych...38
  • Ręka na stopach1 sie 2004Wzrost inflacji zdusi inwestycje Podniesienie stóp procentowych przez bank centralny w reakcji na wzrost inflacji może "schłodzić" gospodarkę i zdusić inwestycje - straszą niektórzy polscy ekonomiści. To bardzo kontrowersyjna teza. Istotniejsze...42
  • Conan republikanin1 sie 2004Arnold Schwarzenegger chce być prezydentem USA Miliard dolarów na plusie zamiast 15 mld USD deficytu w stanowym budżecie! - to efekt dziewięciu miesięcy rządów Arnolda Schwarzeneggera w Kalifornii. Dzięki liberalnej polityce słynnego...44
  • Ja, Ronald II1 sie 2004Rozerwę pajęczynę oplatającą biznes Rozmowa z ARNOLDEM SCHWARZENEGGEREM, gubernatorem Kalifornii45
  • Mistrzostwa świata biznesu1 sie 2004Ranking najcenniejszych firm globu według magazynu "BusinessWeek" Cztery z pierwszych dwudziestu najcenniejszych firm świata to firmy brytyjskie - wynika z tegorocznej edycji rankingu Global 1000 magazynu "BusinessWeek". Do brytyjskich liderów...47
  • 2 x 2 = 4 - Nieuczciwe obietnice1 sie 2004Gospodarka rynkowa integruje obywateli bardziej niż "trzecia droga" Nawiązując do Boya, powiedzmy na początku, że populizm - jak "paraliż postępowy - najzacniejsze chwyta głowy". Pokusa składania mniej lub bardziej cynicznych obietnic bez...48
  • Balcerowicz wprost1 sie 2004Polski system socjalny podważa stabilność finansów państwa Bodźce są najpotężniejszym czynnikiem różnicującym zachowania i warunki życia społeczeństw. Prawidłowe bodźce pobudzają ludzi do porządnej i twórczej pracy, a dzięki temu przyczyniają się...50
  • Supersam1 sie 2004Czas kompetentnych Competence Original Automatic - kolejny z serii mechanicznych zegarków - pokazała na Międzynarodowych Targach w Bazylei szwajcarska firma Roamer. Nowy model wyróżnia się przede wszystkim automatycznym mechanizmem...52
  • Czakram Mazury1 sie 2004Czy Wilczy Szaniec jest miejscem skupienia wielkiej mocy? To nie Adolf Hitler i sztabowcy Wehrmachtu pierwsi wpadli na pomysł, by z Mazur uczynić twierdzę. Na Mazurach powstało aż 700 obiektów ufortyfikowanych, ale tylko jedna trzecia z nich...54
  • Martha Show1 sie 2004Martha Stewart przegrała batalię w sądzie, ale wygrywa wojnę o serca Amerykanów Tylko Oprah Winfrey cieszy się w USA większą popularnością niż Martha Stewart. Tę popularność może jeszcze wzmocnić wtrącenie Stewart za kraty. Bo Martha, najbardziej...58
  • Nuda nudyzmu1 sie 2004Zdejmowania majtek i biustonoszy nikt już nie utożsamia z wolnościowymi ideałami Normalnie wygląda się tylko nago" - powiedział kiedyś Czesław Niemen. Naturyści natychmiast okrzyknęli go swoim guru, choć muzyk nie miał z golasami nic wspólnego....60
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza - Spory o przetwory1 sie 2004Piotrusiu! Moją dobrą mamę od kilku dni ogarnął szał. Szał cudowny, bo niezwykle pożyteczny i smaczny. Szał robienia przetworów. Moja dobra mama zawsze robiła przetwory, lecz tym razem z niezwykłym ogniem w oczach rzuciła się na owoce, by...62
  • Druga płeć - Instruktorzy nauki pływania1 sie 2004U nas artystyczny monolit budzi chęć, by w nim destrukcyjnie podłubać. Jeśli nawet nie zniszczyć, to opluć Albo płyniesz dalej, albo idziesz na dno - nie ma złudzeń co do swojej pozycji w show-biznesie Elizabeth Hurley, gwiazda światowych mediów,...63
  • Know-how1 sie 2004Cyfrowy szachista Aktualny cyfrowy mistrz świata w szachach nosi nazwę Junior i jest dziełem dwóch izraelskich programistów. W zakończonych niedawno zawodach komputerów okazał się lepszy od obrońcy tytułu Shreddera. Fachowcy...64
  • Prorok kataklizmów1 sie 2004Rosyjski geofizyk przewiduje trzęsienia ziemi z dziewięciomiesięcznym wyprzedzeniem Psy zaczynają wyć, konie rozbiegają się na wszystkie strony, a ptaki niespokojnie krążą w powietrzu, gdy zbliża się trzęsienie ziemi - przekonują chińscy...66
  • Pożegnanie ze skalpelem1 sie 2004Wątrobę można zoperować przez żołądek, a serce przez pachę Filipińscy uzdrowiciele zasłynęli z wykonywanych rzekomo gołymi rękami bezkrwawych operacji, po których nie zostają na ciele żadne blizny. Wiele osób nadal w to wierzy, choć dowiedziono,...70
  • Kaczka wojenna1 sie 2004Pierwszy "niewidzialny" okręt wyszedł w morze Szwedzka marynarka przeprowadziła na Bałtyku próby pierwszego "niewidzialnego" okrętu wojennego. Korweta "Visby" powstała w stoczni Karlskrona, która w projektowaniu statków wykorzystuje technologię...72
  • Bez granic1 sie 2004Igrzyska elfów Czym się zajmuje Święty Mikołaj, gdy nie rozdaje prezentów? Zabiera elfy i jedzie na Międzynarodową Konwencję Mikołajów. Podczas lipcowego zjazdu w Kopenhadze 160 Mikołajów z 15 krajów świata...74
  • Szkoła Busha1 sie 2004Obecny prezydent USA przepłynął dwa oceany Amerykanie przejawiają niechęć do polityki zagranicznej. Bierze się to ze zmysłu oszczędzania: po co nam ta polityka? Chronią nas przecież dwa wielkie oceany. Kontynent północnoamerykański praktycznie...76
  • Broń demokracji1 sie 2004Czy Stany Zjednoczone mogły liczyć na cudowną przemianę Husajna z krwiożerczego wilka w baranka? Komisja lorda Butlera przedstawiła dwa tygodnie temu raport w sprawie wykorzystania danych wywiadowczych w przededniu wojny z Irakiem. Jest to owoc...79
  • Śmierć w interesie1 sie 2004Pół kilograma złota oferuje dziś bin Laden za głowę Amerykanina bądź Polaka Panowie, mamy wybór: rozejść się do domów i żyć w strachu albo zacząć rozmowę o konkretach - w ten sposób w 1973 r. Henry Kissinger starał się przełamać impas w rozmowach...80
  • Diabły w Darfurze1 sie 2004Masowe gwałty sudańscy żołnierze nazywają rozjaśnianiem czarnych dzieci 350 tys. ludzi wymordowano, a ponad milion musiało uciekać z domów w ostatnich miesiącach w sudańskiej prowincji Darfur. "To dramat porównywalny do tego, jaki przed dekadą...82
  • Klucz francuski - Granice Europy1 sie 2004Lepiej, by nieswojo poczuli się we Francji islamscy integryści niż Francuzi Brest, jak przystało na duże nowoczesne miasto francuskie, jest wyposażony m.in. w duży nowoczesny szpital. 7 marca tego roku przyjęto tam 23-letnią Leilę, ponieważ w...85
  • Menu1 sie 2004Europa Malarstwo, film 28 czerwca - 30 sierpnia, "Dali. Kultura masowa", Madryt (Hiszpania). Reprezentatywna ekspozycja dorobku genialnego szaleńca w setną rocznicę jego urodzin. Na wystawę złożyły się filmy Salvadora Dalego,...86
  • Ostatnie kuszenie budżetu1 sie 2004Finansowanie kultury z publicznych pieniędzy jest tym, czym podłączanie prądu do martwej żaby Jaka jest różnica między produkcją kulturalną za pieniądze publiczne i prywatne? Za publiczne rzadko powstaje dobry produkt, za prywatne - rzadko zły....88
  • Rewia filmowa1 sie 2004Cała doba w kinie to nowy polski przepis na wakacje Gdyby ktoś mierzył stan polskiego kina liczbą festiwali filmowych, musiałby uznać, że jesteśmy supermocarstwem. W ciągu dwóch miesięcy wakacji w Polsce odbywa się dziesięć przeglądów filmowych...92
  • Weseli ponuracy1 sie 2004Literatura skandynawska bywa duszna, ale nigdy nie jest to zaduch zaścianka Listopad to taka ponura pora, jak ponura jest Norwe-gia - pisała Emily Dickinson. Słowa amerykańskiej poetki dobrze oddają obiegowe wyobrażenie Skandynawii jako ciemnej...94
  • Sława i chała1 sie 2004Kino Sarmaci Okrągłego Stołu Król Artur", starający się nawiązać równocześnie do tradycji klasycznego "Excalibura" i głośnego "Gladiatora", to kolejny okaz kina wykorzystujący popularność "Władcy...96
  • Ueorgan Ludu1 sie 2004TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 31 (96) Rok wyd. 3 WARSZAWA, poniedziałek 26 lipca 2004 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Dla uczczenia 22 lipca Święta Odrodzenia Prezydent oswobodził! Pamiętnego 22 lipca 1944 r. PKWN ogłosił manifest,...97
  • Skibą w mur - Lato zmęczonych1 sie 2004W tym sezonie, aby być modnym i atrakcyjnym, trzeba być zmęczonym Reklamy wakacyjne pokazują nam uśmiechniętych i radosnych ludzi, którzy cieszą się z byle czego, czyli na przykład z kremu do opalania, loda na patyku czy nowej taryfy w sieci. Z...98