Apokalipsa według Mela Gibsona

Apokalipsa według Mela Gibsona

Dodano:   /  Zmieniono: 1
Imperium Majów - jak wcześniej rzymskie, a później sowieckie - rozpadło się pod ciężarem własnej nieprawości
Po długich i okrutnych rytuałach przychodziła pora na krwawy finał. Nagie ofiary malowano niebieskim barwnikiem i oddawano w ręce kapłanów, którzy byli uzbrojeni w krzemienne noże. Potężny cios potrafił rozpłatać klatkę piersiową nawet najsilniejszego mężczyzny. Szybkim ruchem kapłan wyciągał na zewnątrz bijące jeszcze serce ofiary. Drgające w agonii ciała staczały się po schodach wielkiej kamiennej piramidy. Obserwujący rytuał tłum przeżywał prawdziwą ekstazę. Bogowie byli zadowoleni, ale tylko na chwilę. Zawsze pragnęli więcej.
W "Apocalypto" Mel Gibson triumfuje po trzykroć. Wskrzesza bezlitosny świat Majów z Jukatanu, nadaje nowy sens znaczeniu sformułowania "kino akcji" i buduje intrygujące porównanie między cywilizacjami śmierci - dawną i współczesną.

Mel hipnotyzer
Opowieść o młodym Indianinie Łapa Jaguara, który pojmany przez wojowników Majów podejmuje desperacką próbę wyrwania się z rąk oprawców, to kino w stanie czystym. Liczy się ruch, obraz, kolor, mimika, napisy tłumaczące zdania z używanego na ekranie języka yucatec momentami bardziej przeszkadzają, niż pomagają, w oglądaniu opowieści. Nie ma tu zgranych twarzy gwiazdorów kina i hollywoodzkiej rutyny. Jeśli istotą kina jest opowiadanie obrazami, to "Apocalypto" jest udaną próbą sięgnięcia do tego sedna. Dzięki temu odyseja rozdzielonego z rodziną Łapy Jaguara nabiera cech opowieści niemal mitycznej. Bliski osiągnięcia tego efektu był John Milius w pierwszych minutach posępnego "Conana barbarzyńcy", jednak intensywność wizji Gibsona, fantazja inscenizacyjna i rozmach są daleko większe. A jeśli idzie o talent do opowiadania, to reżyser jest w tej samej formie, która pozwoliła mu brawurowo rozegrać początkowe partie "Braveheart", lecz kto wie, czy "Apocalypto" nie hipnotyzuje nas bardziej.
Jak mówi sam Gibson, głównym bohaterem filmu miał być nie człowiek, lecz strach - bez wątpienia w "Apocalypto" oglądamy najbardziej zawzięte i zapierające dech w piersiach polowanie na człowieka w historii kina. A ponieważ równie wiele wysiłku włożono w ukazanie miasta Majów w całym okrutnym pięknie, to w filmie oszałamiające jest nie tylko tempo, ale i tło opowieści. I ono wzbudza wśród krytyków najwięcej kontrowersji. Nie jest to spór o akuratność kostiumów czy niuanse języka yucatec, ale o moralną ocenę przedstawionego świata.

Od zbawienia do cierpienia
Odrzućmy od razu argumenty niektórych historyków amatorów, którzy zarzucają Gibsonowi rozmijanie się z realiami. Wizja schyłku cywilizacji Majów prezentowana w filmie jest bliska ustaleniom archeologów i antropologów. Majowie rzeczywiście składali ofiary z ludzi, choć nie wszyscy i nie zawsze. Zarzut, że Gibsonowi pomylili się oni z Aztekami, jest nonsensowny. Prawdą jest, iż wielu Majów z Jukatanu przejęło od swych północnych sąsiadów część obyczajów religijnych. Ich krwawym obrzędom daleko było jednak do azteckiej skali. Aztekowie potrafili zabić podczas jednej uroczystości nawet 20 tys. ludzi. Prawdziwa jest również sugestia, że do upadku Majów przyczyniła się kombinacja kilku czynników, m.in. bratobójcze wojny, susze i głód. Akcja "Apocalypto" rozgrywa się w tym momencie historii, kiedy do ostatecznego załamania jest jeszcze daleko, ale niepokojące zwiastuny już widać.
Przypomnienie istoty krwawych rytuałów religijnych dawnych Meksykanów oczyszcza także film Gibsona z innego zarzutu - o nadmierną brutalność. Mordowanie ludzi na ołtarzach mieściło się w paradygmacie rządzącym tamtą społecznością. Zbrodni nie dokonywano z bezmyślnego okrucieństwa, lecz by zapewnić przetrwanie cywilizacji. Ofiary najpierw z pożywienia, potem zwierząt, a wreszcie z jeńców służyły przebłaganiu bogów, którzy na tym tektonicznie niespokojnym terenie Meksyku często okazywali swe niezadowolenie trzęsieniem ziemi. Chcąc oddać wewnętrzną logikę społeczeństwa, które opisuje, Gibson musiał pokazać jego obyczajowość.
W tym momencie docieramy do sedna gibsonowskiej metafory Đ choć nie ocenia on bezpośrednio przedstawianego świata, lecz stara się go po prostu pokazać, jasne jest, że ta wizja budzi moralny sprzeciw. "Apocalypto" to właściwie anty-"Pasja". WĘmęczeństwie Jezusa Gibson ukazywał odrzucenie iĘcierpienie, które stało się fundamentem nowej cywilizacji Đ akt wyjątkowy i jednorazowy. W "Apocalypto" cierpienie jest wszechobecne. Kimże są bogowie, których nieustannie trzeba przekupywać rzekami krwi? Rację mają ci, którzy twierdzą, że Gibson prezentuje chrześcijański punkt widzenia, mylą się tylko, czyniąc z tego zarzut. Gibson wciąga na sztandar cytat z amerykańskiego filozofa i historiografa Willa Duranta, który brzmi: "Wielką cywilizację można pokonać od zewnątrz, dopiero gdy ulega rozkładowi od wewnątrz". Ale nie jest to przecież, wbrew niektórym krytykom Gibsona, żadne wytłumaczenie dla hiszpańskich konkwistadorów, ani usprawiedliwienie podbojów "niższych kultur", lecz po prostu stwierdzenie faktu, które tak samo prawdziwe jest w wypadku imperium rzymskiego czy spróchniałego ZSRR. Może wyjaśniłby to inny cytat z Duranta: "Cywilizacja zaczyna się wraz z porządkiem, rośnie wraz z wolnością i umiera wraz z chaosem". Chrześcijanie nigdy nie przetrwaliby cezarów, gdyby Rzymu nie budowano na krwi pokonanych ludów. Ameryka nie wygrałaby ze ZSRR, gdyby czerwone imperium zamieszkiwali ludzie wolni, szczerze przekonani do idei Lenina.

Ogród bestii
Gibson jest prawdziwym przekleństwem postępowego Hollywood. Publicznie demonstruje swoje przywiązanie do religii, jest przykładnym ojcem i mężem, a nieliczne skandale z jego udziałem nie szkodzą mu, mimo że są nagłaśniane przez media. Czarny PR to wyraz frustracji i bezradności przeciwników Gibsona. Jak bowiem walczyć z facetem od lat niezmiennie kochanym przez publiczność, który potrafi odnieść sukces nawet obrazami kręconymi w martwych językach? Oto potwór, który nie dość, że odważył się nakręcić film o Jezusie, nie przedstawiający go jako zhipisiałej maskotki, to jeszcze zarobił na tym górę pieniędzy. Gibson jest najlepszym kandydatem, by się stać symbolem konserwatywnej mniejszości wĘHollywood - takim, jakim przez lata był Charlton Heston, broniący prawa do monogamii i posiadania broni palnej. Gibson zastąpił go w roli czarnego luda. Z punktu widzenia lewicowych elit jest nawet gorszy, gdyż wielokrotnie bogatszy i skuteczniejszy od Hestona. Nie boi się mówić głośno tego, co myśli, i budzi furię, bo jest niepoprawny politycznie. Przy okazji "Apocalypto" formułuje prowokującą kwestię: a jeśli cywilizacja Majów rozpadła się pod ciężarem własnej nieprawości? Jeśli istnieje "limit zła", którego można się dopuścić? Może powinni na te pytania odpowiedzieć ci, którzy kryjąc się za gładkim słowem "eutanazja", głośno nawołują do zabijania starców, albo ci, którzy pielęgnują swą cenną urodę kosmetykami wyprodukowanymi z "odpadów porodowych". A może ci, którzy uśmiercili miliony ludzi w imię społecznych utopii. Nie ma co się obrażać na metaforę Gibsona. Uciekający przez dżunglę Łapa Jaguara szybko zrozumie, że spośród wszystkich bestii, które w życiu spotkał, najgroźniejszą jest człowiek.
Więcej możesz przeczytać w 51/52/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 51/52/2006 (1253)

  • Na stronie – Na opak1 sty 2007, 16:00Święta to dobry czas, żeby sobie wszystko poprzestawiać w głowie3
  • Skaner1 sty 2007, 16:00Merry Boże Narodzenie Choinki, renifery, Święty Mikołaj, prezenty, rozbawione dzieci, spadające płatki śniegu, zewsząd dochodzące dźwięki "White Christmas" czy "Jingle Bells" - tak wyglądają święta prawie na całym świecie. Od...8
  • Sawka czatuje1 sty 2007, 16:00Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)12
  • Playback1 sty 2007, 16:00Premier Jarosław Kaczyński © P. NOWAK/FOTORZEPA18
  • Poczta1 sty 2007, 16:00POWRÓT KOBIETY Cieszę się, że w Polsce zaczyna się szerzej pisać na temat "nowego feminizmu", który uwzględnia naturalne różnice, jakie istnieją między kobietą a mężczyzną, i wynikające stąd role społeczne, nie deprecjonując jednych ani...18
  • Ryba po polsku - Rok 19841 sty 2007, 16:00W Polsce rok orwellowski nie skończył się nawet w 1989 r., a jego odpryski trafiają się i dziś19
  • Fotoplastykon1 sty 2007, 16:00Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)20
  • Wprost przeciwnie - Ość w gardle1 sty 2007, 16:00Radość ze świąt psuje nam natrętne biadolenie dziennikarzy22
  • Kutia po kulebiaku1 sty 2007, 16:00Rozmowa z Marią i Lechem Kaczyńskimi24
  • Cenzor Lepper1 sty 2007, 16:00Zapiszmy w konstytucji - wzorem Amerykanów - zakaz uchwalania ustaw ograniczających wolność słowa30
  • Co ty wiesz o IV Rzeczypospolitej?1 sty 2007, 16:00KWIZ "WPROST"34
  • Marszałkowie Kościoła1 sty 2007, 16:00Ranking najbardziej wpływowych osobistości polskiego Kościoła: 1. Dziwisz, 2. Michalik, 3. Isakowicz-Zaleski38
  • Alfabet koalicji1 sty 2007, 16:00Beata - czytaj Zyta. Proces inkarnacji Gilowskiej w TW Beatę śledziła z zapartym tchem cała Polska. Wicepremier mdlała na wezwanie i wywracała oczami niczym studenci podczas procesu w "Lalce". Ostatecznie sąd wydał wyrok salomonowy:...44
  • Alfabet opozycji1 sty 2007, 16:00Bufetowa - tym sympatycznym mianem określają Hannę Gronkiewicz-Waltz jej koledzy z Platformy Obywatelskiej. Ponieważ platformą rządzi frakcja gdańsko-wrocławska, nic dziwnego, że postanowili pognębić stolicę. I z Bufetowej zrobili prezydenta...46
  • Wydarzenia - Polska1 sty 2007, 16:00WYDARZENIA POLSKA 28 STYCZNIA Śmiertelne przeciążenie Pod ciężarem śniegu zawaliła się hala wystawowa w Katowicach: zginęło 65 osób, a ponad 140 zostało rannych 5 MARCA Ptasi strach W Toruniu wykryto wirusa ptasiej grypy u łabędzia - po raz...48
  • Wydarzenia - Świat1 sty 2007, 16:00WYDARZENIA ŚWIAT 4 STYCZNIA Długi sen Szarona Premier Izraela zapada w śpiączkę. Po kilku miesiącach Kneset uznaje go za niezdolnego do pełnienia funkcji 14 MARCA Wiosenka Ludów Fala gwałtownych protestów studentów francuskich przeciw...50
  • Lista nieobecności1 sty 2007, 16:00LISTA NIEOBECNOŚCI - POLSKA HANKA BIELICKA Żyła 91 lat Aktorka. W teatrze debiutowała tuż przed II wojną, ale widzowie pamiętają ją głównie z kabaretów. Postać Dziuni Pietrusińskiej, stworzona dla niej w latach 50., towarzyszyła jej do końca...52
  • Giełda1 sty 2007, 16:00GIEŁDA - BIZNES DZIESIĘCIU WSPANIAŁYCH       Udział PKB najbogatszych krajów świata w światowej gospodarce (w proc.) Nominalny produkt krajowy brutto Polski per capita wynosi 7946 USD. To dziesięć razy mniej niż PKB na mieszkańca w...54
  • Nowy Londyn1 sty 2007, 16:00Londyn wygrywa z Nowym Jorkiem w walce o miano stolicy świata58
  • Lista Bernankego1 sty 2007, 16:00Ben Bernanke, szef amerykańskiej Rezerwy Federalnej, dla "Wprost"62
  • Plan Aznara1 sty 2007, 16:00Sześć bardzo dobrych rad dla Europy66
  • Miliarder w kasynie1 sty 2007, 16:00Sheldon Adelson to najszybciej bogacący się człowiek świata: w godzinę zarabia milion dolarów70
  • Skrzydlaty maybach1 sty 2007, 16:00Biznesmeni przesiadają się z first class do własnych odrzutowców74
  • 2x2=4 - Wolność czy dowolność?1 sty 2007, 16:00Siedemnaście lat to taki kawał czasu, że wielu Polaków zapomniało, o co walczyliśmy. Oczywiście, niemal każdy (?) bez wahania odpowie, że o wolność. Zawsze mieliśmy ją wypisaną na sztandarach i gotowi byliśmy oddawać za nią życie, także za cudzą....78
  • Supersam1 sty 2007, 16:0080
  • Pachnąca podróż1 sty 2007, 16:00Madonna, Sting, Cherie Blair, a w Polsce Kayah upodobali sobie aromaty Lorenzo Villoresiego. Villoresi zaczął tworzyć swoje zapachy 16 lat temu. Był wtedy studentem psychologii i filozofii. Podczas wyjazdu naukowego na Bliski Wschód zachwycił się...80
  • Dzwoniące studio urody1 sty 2007, 16:00Nareszcie pojawiła się komórka stworzona z myślą o kobietach. Wśród gwiazdkowych propozycji firmy Samsung znajduje się model E500 - telefon wyjątkowo przyjazny płci pięknej. Kobietom spodoba się już jego design. Komórka, której górna część...80
  • Szorty na zimę1 sty 2007, 16:00Synoptycy wątpią, by w tym roku na święta spadł śnieg, dlatego duet projektantów Dolce & Gabbana postanowił wynagrodzić kaprysy pogody i na wybiegach w Mediolanie w prawdziwie zimowej scenografii pokazał śnieżnobiałą kolekcję sportowej linii...80
  • Różowa skóra laptopa1 sty 2007, 16:00Nowoczesna technika nie musi się kojarzyć wyłącznie z chłodną stalą. Laptopy Asus z serii S6 to połączenie najnowszej technologii z rzemiosłem - ich aluminiowe obudowy zostały obszyte wysokogatunkową, ręcznie nakładaną skórą. Asus S6 wyposażony...80
  • Patelnie od gwiazd1 sty 2007, 16:00Jamie Oliver i Nigella Lawson, czołowe telewizyjne gwiazdy kulinarne Wielkiej Brytanii, podbijają serca polskich amatorów gotowania. Program Jamiego Olivera to największy hit kanału Kuchnia.tv, a Nigella Lawson ustępuje popularnością tylko...80
  • Kucyk do domu1 sty 2007, 16:00Interaktywny kucyk szetlandzki firmy FurReal Friends nie jest żywy, ale i tak trzeba mu poświęcać dużo uwagi. Należy go czyścić, karmić i obdarzać pieszczotami. Konik, jak na interaktywną zabawkę przystało, reaguje na wszystkie te gesty dzięki...80
  • Karp od Hindusa1 sty 2007, 16:00Polska Wigilia w Wielkiej Brytanii - reportaż "Wprost", TVP 2 i I Programu Polskiego Radia82
  • Z archiwum paranoi1 sty 2007, 16:00Czy za wszystkim, co się dzieje, stoi spisek Coca-Coli, Watykanu i UE?86
  • Skarb generałów1 sty 2007, 16:00Skarb ukryty przez nazistów na Dolnym Śląsku rozpalał wyobraźnię generałów Jaruzelskiego i Kiszczaka oraz premierów Kołodki i Oleksego90
  • Butelka luksusu1 sty 2007, 16:00Poczet win, które choć raz w życiu powinien skosztować każdy miłośnik tego napoju92
  • Establishment Jezusa1 sty 2007, 16:00Odzyskanie niepodległości w roku 1918 i 1989 nie byłoby możliwe bez polskiej religii obywatelskiej96
  • Pazurem - Żłobek popkultury1 sty 2007, 16:00Obfotografowana, obtańczona i obśpiewana cicha szopka przestaje być cicha100
  • Polska femme fatale1 sty 2007, 16:00Wdowę po Rydzu-Śmigłym zamordowano i okradziono z pamiętników jej męża, które mogłyby zmienić historiografię Polski102
  • Know-how1 sty 2007, 16:00Tlen z choinki Kupując żywą choinkę, nie szkodzimy przyrodzie. Eksperci z Francuskiego Stowarzyszenia Naturalnych Choinek przekonują, że choinki hodowane na plantacjach służą środowisku naturalnemu. Na plantacjach drzewko rośnie najdłużej dziesięć...106
  • Mania sukcesu1 sty 2007, 16:00Ameryka wygrywa, bo emigrują do niej głównie ludzie ambitni, wytrwali i skłonni do rywalizacji108
  • Projekt Chrystusa1 sty 2007, 16:00Krew na chuście z Manoppello ma taką samą grupę co krew z całunu turyńskiego112
  • Mądre giganty1 sty 2007, 16:00Dinozaury były ruchliwymi i inteligentnymi istotami, a nie głupimi i niedostosowanymi do życia olbrzymami115
  • Kapitał rodziny1 sty 2007, 16:00Osoby pielęgnujące więzi i tradycje rodzinne cieszą się lepszym zdrowiem niż inni i częściej osiągają sukcesy118
  • Żywica w cenie złota1 sty 2007, 16:00Kadzidłowiec nadal rośnie tylko w tych miejscach, które sam wybierze122
  • Bez granic1 sty 2007, 16:00Frustracja Mikołaja Praca Mikołajów w USA urąga wszelkim standardom socjalnym. Klienci Mikołajów, najczęściej kilkuletnie dzieci, bezlitośnie i często wbrew prawu wykorzystują swoją uprzywilejowaną pozycję. Według badań przeprowadzonych wśród...124
  • Świat bez pilota1 sty 2007, 16:00Zachód nie może się zdecydować, czy chce przetrwać, czy nie126
  • Drugie zderzenie cywilizacji1 sty 2007, 16:00Rozmowa z Samuelem P. Huntingtonem, amerykańskim politologiem132
  • Nieznośnie bliska zagranica1 sty 2007, 16:00Rosyjski imperializm żywi się kompleksami i poczuciem braku bezpieczeństwa134
  • Listonosz śmierci1 sty 2007, 16:00Wiktor But potrafi dostarczyć każdy rodzaj broni w dowolne miejsce na świecie138
  • Wyspa pod choinkę1 sty 2007, 16:00Prywatny raj na oceanie kosztuje mniej niż kawalerka w Warszawie142
  • Grzaniec z gwiazdami1 sty 2007, 16:00"Wprost" ujawnia, kto w 2006 r. wywołał największy ferment w kulturze (po nazwisku)148
  • Apokalipsa według Mela Gibsona1 sty 2007, 16:00Imperium Majów - jak wcześniej rzymskie, a później sowieckie - rozpadło się pod ciężarem własnej nieprawości152
  • Wyjście smoka1 sty 2007, 16:00Chiny przegrywają walkę o pozycję kulturalnego lidera na Dalekim Wschodzie156
  • Hitu narodzenie1 sty 2007, 16:00Im mniej świąt, tym lepiej - to prosty przepis na gwiazdkowy przebój160
  • Wykształciuchowszczyzna1 sty 2007, 16:00Rafał Ziemkiewicz "Michnikowszczyzna. Zapis choroby" Red Horse, Lublin 2006 Partie miewają swoje organy prasowe, ale tylko "Gazeta Wyborcza" ma swoją partię - mawiano w czasach, gdy istniały ścisłe związki między "GW"...164
  • Wencel gordyjski - Andersen miał rację1 sty 2007, 16:00Czescy copywrighterzy i katoliccy skrupulanci - ręce precz od św. Mikołaja!165
  • Ueorgan Ludu1 sty 2007, 16:00POLECAMY MIŁE PREZENTY ŚWIĄTECZNO-NOWOROCZNE CD CHOPIN PEŁNĄ PIERSIĄ Subtelność (Doda) i seksapil (Blechacz)- murowany hit! ZAPROSZENIE DO NOWEGO KABARETU Zaproszenia na inaugurację nowego kabaretu Jana Pietrzaka. Prezent dla tych, którzy lubią...166
  • Wprost plus1 sty 2007, 16:00Miś ratunkowy - Widzę pędzący na mnie samochód. I trach. I koniec - tak swój wypadek opisuje 13-letni Krzyś. Co roku 12 tys. dzieci ulega wypadkom. W 2007 r. w Dźwirzynie koło Kołobrzegu rozpocznie się budowa ośrodka terapeutycznego dla dzieci -...167
  • Kalendarz Sawki 20061 sty 2007, 16:00168
  • Skibą w mur - Nagły Brak1 sty 2007, 16:00Bez Nadmiaru święta nie są świętami. Ma być bogato, by nikt sobie przypadkiem nie pomyślał, że nas nie stać170