Wojskowe Służby Imperium

Wojskowe Służby Imperium

Dodano:   /  Zmieniono: 
Oficerowie WSI do końca "budzili przerażenie"
Generał Wojciech Jaruzelski zapewniał w kwietniu 1990 r. Michaiła Gorbaczowa: "100 procent naszych generałów i pułkowników to ci, którzy kończyli radzieckie akademie wojskowe. To zabezpiecza nam rezerwę doświadczonych, normalnie wykształconych ludzi na lata naprzód". Generał nie był do końca szczery, bowiem procenty, o których mówił, dotyczyły nie całej armii, lecz oficerów wojskowych służb specjalnych. To w nich dosłużenie się stopnia pułkownika, bez odbycia odpowiedniego przeszkolenia w ZSRR, było praktycznie niemożliwe. Kilka wypadków zdemaskowania w latach 90. rosyjskich szpiegów wśród funkcjonariuszy WSI wskazuje, że ze wschodu przywożono nie tylko dyplomy.
We wrześniu 1988 r., kiedy rozpoczynały się pierwsze negocjacje związane z "okrągłym stołem", w centrali Wojskowej Służby Wewnętrznej, czyli kontrwywiadu wojskowego, zniszczono pierwszą partię dokumentów ilustrujących historię poprzednika WSW - zlikwidowanej w 1957 r. Informacji Wojskowej, odpowiedzialnej w czasach stalinowskich za masowe represje w Wojsku Polskim, a kierowanej przez oddelegowanych w tym celu sowieckich oficerów. W ramach "porządkowania zasobu archiwalnego i rejestracji kartotecznych", jak to eufemistycznie określono w jednej z notatek, do papierni w Konstancinie-Jeziornie wywieziono wówczas ponad 11 ton teczek agentów IW. W rok później, w październiku 1989 r., kiedy w Polsce działał już rząd Tadeusza Mazowieckiego, na przemiał wysłano kolejne prawie 5 ton dokumentów. W styczniu 1990 r. nadzorujący tę operację płk Mieczysław Kacprzyk narzekał na brak wystarczającej liczby ludzi, zarazem informował przełożonych, że "uporządkowania wymaga ok. 50 tys. akt archiwalnych. (...) Część tych akt może być bezzwłocznie zniszczona, na przykład teczki pracy osobistej szefów organów WSW, mimo nadawania im kategorii 'A' (podlegające wieczystemu przechowywaniu)".
Wśród zniszczonych wówczas materiałów znajdowały się dokumenty, które zawierały niektóre szczegóły współpracy WSW z kontrwywiadem sowieckim oraz teczki z rozpracowania różnych organizacji opozycyjnych. Kiedy w lipcu 1981 r. awansowany właśnie na ministra spraw wewnętrznych gen. Czesław Kiszczak przekazywał stanowisko szefa WSW gen. Edwardowi Poradce, zostawił mu m.in. wiele dyrektyw pochodzących zarówno od dowództwa Układu Warszawskiego, jak i z sowieckiego sztabu generalnego. Do połowy lat 70. współpraca wywiadu i kontrwywiadu wojskowego PRL i ZSRR dotyczyła przede wszystkim kwestii ściśle wojskowych. Zarząd II SG interesował się zwłaszcza obiektami NATO zlokalizowanymi w północnej części RFN oraz w Danii, które w wypadku wybuchu konfliktu zbrojnego miały być obszarem działania jednostek Wojska Polskiego. Z chwilą narodzin w Polsce opozycji demokratycznej, a zwłaszcza powstania "Solidarności", służby wojskowe zostały skierowane do pomocy SB w ich rozpracowywaniu.
"Zacieśnienia wymaga współdziałanie z organami kontrwywiadu wojskowego państw socjalistycznych, szczególnie ZSRR, Czechosłowacji, Węgier i NRD, gdyż większość struktur nielegalnych usilnie dąży do nawiązywania kontaktów z ugrupowaniami dysydenckimi w tych krajach, w celu rozszerzenia dywersyjnych oddziaływań na cały system Układu Warszawskiego" - zapisano w planie działalności Zarządu III WSW, przyjętym w listopadzie 1988 r. W tym czasie WSW miała już na swoim koncie liczne sukcesy w rozpracowywaniu struktur opozycyjnych w kraju. W 1985 r. kontrwywiad wojskowy inwigilował blisko dziewięćset osób podejrzewanych o prowadzenie działalności opozycyjnej. Po wprowadzeniu stanu wojennego WSW pomogła bezpiece w likwidacji 31 struktur opozycyjnych, w wyniku czego aresztowano do połowy lat 80. ponad 260 osób.
WSW koncentrowała się na zwalczaniu takich organizacji, jak lansujący pacyfistyczne hasła Ruch "Wolność i Pokój", jej oficerowie równie intensywnie rozpracowywali też struktury założonej w 1982 r. przez Kornela Morawieckiego "Solidarności Walczącej", którą podejrzewano o prowadzenie działalności terrorystycznej. W 1986 r. w sieci agenturalnej WSW pracowało ponad 16 tys. ludzi, z którymi spotykano się w ponad tysiącu mieszkań i lokali konspiracyjnych pozostających w dyspozycji kontrwywiadu. Znacznie mniejszą siecią agenturalną dysponował wywiad wojskowy, który poza zbieraniem informacji na temat NATO, zajmował się w ostatniej dekadzie PRL rozpracowaniem zagranicznych struktur "Solidarności".
Podobnie jak kontrwywiad, także i Zarząd II SG utrzymywał ścisłą współpracę z GRU i innymi bratnimi służbami. Zasady były opracowywane na corocznych konferencjach szefów wywiadów. Gospodarzem jednej z ostatnich, która odbyła się w maju 1989 r. w Warszawie, był szef Zarządu II SG gen. Roman Misztal. Doszło wówczas - prawdopodobnie po raz pierwszy w historii tych spotkań - do otwartego sporu. Polacy i Węgrzy odrzucili bowiem zaproponowane przez Rosjan zasady współdziałania, gdyż dawały one "jednostronne korzyści" GRU oraz świadczyły o utrzymywaniu się "dominującej roli radzieckich organów kierowania wywiadem". Jak pisał w meldunku do ministra obrony Misztal: "W nowej sytuacji towarzysze radzieccy zobowiązali się do opracowania nowego projektu dokumentu i uzgodnienia z pozostałymi państwami Układu Warszawskiego jego treści do lipca 1989 r.".
W tym czasie w strukturach wywiadu wojskowego PRL zaawansowany był już proces adaptacji do nowych warunków ekonomicznych i politycznych. W jednym ze sprawozdań Zarządu II SG z 1987 r. stwierdzono, że w pierwszej połowie lat 80. - oficjalnie wskutek braku odpowiedniej liczby chętnych do służby oficerów - wywiad zaczął uzupełniać swoje kadry o absolwentów cywilnych szkół wyższych. Lokowano ich po odpowiednim przeszkoleniu - jako oficerów operacyjnych działających pod tzw. przykryciem - w różnego rodzaju instytucjach, nie mających nic wspólnego z armią. Część z nich zajęła się - tak jak główny bohater afery FOZZ Grzegorz Żemek - działalnością gospodarczą mającą na celu zdobycie środków finansowych na potrzeby wywiadu, który - jeśli wierzyć dokumentom Zarządu II - zmuszony był w latach 80., w porównaniu z poprzednią dekadą, ograniczyć swoje wydatki dewizowe, otrzymywane z budżetu państwa, o blisko połowę. Już w 1987 r. Misztal narzekał, że część nowych kadr nie wykazuje zadowalającego poziomu identyfikacji "z naszą służbą".
W kwietniu 1990 r. minister obrony gen. Florian Siwicki wydał rozkaz rozwiązania WSW. Z części utworzono Żandarmerię Wojskową, natomiast resztę połączono z wywiadem, tworząc Zarząd II SG Wywiadu i Kontrwywiadu. W sierpniu 1991 r. jego miejsce zajęły Wojskowe Służby Informacyjne. Zmiany te miały głównie organizacyjny charakter i nie doprowadziły do głębszej merytorycznej i kadrowej reformy tej służby. W następnych latach oficerowie WSI stawali się bohaterami różnych afer, w tym tak poważnych, jak handel bronią z krajami objętymi embargiem ONZ czy też interesy z mafią paliwową. WSI ingerowały również w życie polityczne, czego spektakularnym dowodem stały się ujawnione niedawno materiały dotyczące inwigilacji Radka Sikorskiego (wówczas wiceministra MON w rządzie Olszewskiego). Szef WSI gen. Tadeusz Rusak, który objął stanowisko w 1997 r., mówił później, że "kondycja tych służb budziła przerażenie". Usunął on wprawdzie z WSI ludzi, których sam określił mianem kryminalistów, ale najwyraźniej nie na wiele się to zdało, bo w następnych latach krytyka pod adresem WSI stawała się coraz ostrzejsza.
Kiedy w 2003 r. Sejm uchwalił ustawę regulującą działalność WSI, ich ówczesny szef gen. Marek Dukaczewski przyznał, że prawie 40 proc. oficerów wywodzi się z wywiadu bądź kontrwywiadu wojskowego PRL. Najwyraźniej wielu z nich trudno się było pozbyć nawyków wyniesionych z czasów, gdy pracowali dla wspólnoty wywiadowczej imperium sowieckiego.

"WPROST" O WSI
Tygodnik "Wprost" od wielu miesięcy regularnie ujawniał afery i niejasne historie z udziałem oficerów Wojskowych Służb Informacyjnych. Większość publikacji powstała wcześniej, nim rozpoczął się proces likwidacji WSI i zaczęły działać komisje weryfikacyjna oraz likwidacyjna. Doszło nawet do tego, że jeden z liderów SLD Jerzy Szmajdziński zarzucił "Wprost", iż to nasze publikacje walnie przyczyniły się do likwidacji WSI. Przecieki z prac komisji Antoniego Macierewicza potwierdziły wiele wcześniejszych doniesień "Wprost". Pisaliśmy m.in.:

  • O Tajnych komórkach wywiadu wojskowego - oddziale Y, A i C
    Ujawniliśmy okoliczności powstania, skład kadrowy, działalność oddziału Y, a także Agenturalnego Wywiadu Operacyjnego - oddziału A i oddziału C. Przedstawiliśmy związek oficerów tych oddziałów ze światem polityki i biznesu.
    "Z archiwum Y" - "Wprost" z 24 września 2006 r. oraz "Archiwum Macierewicza" - "Wprost" z 1 października 2006 r.
  • O Niszczeniu i ukrywaniu akt wojskowych służb specjalnych. A także o przejmowaniu dokumentacji cywilnych służb, czyli budowaniu w latach 90. sieci agentów w biznesie.
    "Wojskowe Służby Hakowe" - "Wprost" z 30 lipca 2006 r. oraz "WSI niszczy akta" - "Wprost" z 25 września 2005 r.
  • O Nielegalnych interesach, mechanizmach korupcji żołnierzy sił zbrojnych. W tym także oficerów WSI i sprzedawaniu tajemnic polskiej armii admiralicji floty rosyjskiej.
    "Korupcja w marynarce" - "Wprost" z 30 kwietnia 2006 r. oraz "Wojskowa siatka interesów" - "Wprost" z 4 grudnia 2005 r.
  • O Związkach kadry WSI z GRU
    Ujawniliśmy, że trzon kadry kierowniczej Zarządu II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (czyli wywiadu wojskowego PRL), a potem WSI, to absolwenci kursów szkoleniowych GRU, prowadzonych w ZSRR. Ujawniliśmy kulisy operacji o kryptonimie "Gwiazda", prowadzonej przez WSI w okresie rządów AWS. W jej wyniku ówczesne szefostwo WSI chciało zdobyć wiedzę, ilu ich podwładnych i w jakich okolicznościach przeszło kursy GRU.
    "Strażnicy okrągłego stołu" - "Wprost" z 25 kwietnia 2004 r. oraz "Polscy kursanci GRU" - "Wprost" z 2 października 2005 r.
  • O Przejęciu przez oficerów wywiadu wojskowego PRL, a następnie ukryciu w sejfie w centrali WSI części przedwojennego Funduszu Obrony Narodowej. Na ten skarb składały się m.in. złote sztaby, biżuteria, gotówka i inne precjoza
    "Skarb tajniaków" - "Wprost" z 10 września 2006 r., a także "Kiszczak przed komisję" - "Wprost" z 17 września 2006 r. oraz "Wprost" pomaga komisji sejmowej" z 24 września 2006 r.
GIN, JJ
Więcej możesz przeczytać w 41/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 41/2006 (1243)

  • Playback15 gru 2006, 15:0014
  • Ryba po polsku - Cała Polska śpiewa z nami15 gru 2006, 15:00Na wyszydzenie głupot, które powiedziano podczassobotnich wieców, cały numer "Wprost" to za mało15
  • Z życia koalicji15 gru 2006, 15:00ANTEK MACIEREWICZ WYPUŚCIŁ BĄCZKA i teraz wszyscy ekscytują się tym, że Milan Subotić był agentem WSI czy jak to się tam kiedyś nazywało. A lipiec jest w lecie. A to ci nowiny.POPULARNE WŚRÓD PISMAKÓW: Ulubiony klub piłkarski dziennikarzy WSI 24?...16
  • Z życia opozycji15 gru 2006, 15:00- TO SIĘ NIE ZDARZA W DEMOKRACJI,żeby jedna partia wyciągała drugiej członka! - zagrzmiała z wiktoriańskim oburzeniem w telewizji Janina Paradowska. Dorosła kobieta, a trzeba ją uświadamiać. Owszem, zdarza się i to nie tylko w demokracji.W...17
  • Wprost przeciwnie - Uśmiech Ławrowa15 gru 2006, 15:00Rosja chce stworzyć wrażenie odprężenia18
  • Fotoplastykon15 gru 2006, 15:00Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Salony na ulicy15 gru 2006, 15:00W demokratycznych krajach wyprowadzaniem ludzi na ulice zajmuje się opozycja pozaparlamentarna20
  • Nie epatuję wybitymi zębami15 gru 2006, 15:00Rozmowa z Donaldem Tuskiem, liderem Platformy Obywatelskiej24
  • Wojskowe Służby Imperium15 gru 2006, 15:00Oficerowie WSI do końca "budzili przerażenie"28
  • Gdzie leży Polska15 gru 2006, 15:00Między królem Ubu a Edwardem Gierkiem32
  • Gazpol kontra Gazprom15 gru 2006, 15:00Okazuje się, że w Polsce możemy mieć gazu nawet na 50 lat!36
  • Giełda15 gru 2006, 15:00Hossa Świat Gazowa górka Po raz pierwszy w historii w ubiegły wtorek hurtowe ceny gazu ziemnego osiągnęły na brytyjskim rynku ujemne wartości (nabywcy płacą klientowi). Stało się tak za sprawą uruchomienia norweskiego gazociągu Langeled, do...40
  • Żelazna teledama15 gru 2006, 15:00Anna Streżyńska rozbija "układ" w telekomunikacji42
  • Hipermarket w komputerze15 gru 2006, 15:00II ranking sklepów internetowych "Wprost" i Money.pl: tanio, taniej, Internet46
  • CK Orlen15 gru 2006, 15:00Rozmowa z Igorem Chalupcem, prezesem PKN Orlen56
  • Kulisy transformacji15 gru 2006, 15:00"Walka z nierównością materialną grozi zahamowaniem postępu i rozwoju. Zwalczanie nierówności uniemożliwia sukces w walce z nędzą" Najlepsza książka o polskich reformach gospodarczych60
  • Supersam15 gru 2006, 15:0062
  • Prostota ekscentryka15 gru 2006, 15:00Futrzany kapelusz jest ozdobą nowej kolekcji marki Hugo Boss, zaprojektowanej i promowanej przez lidera brytyjskiej grupy Jamiroquai - Jaya Kaya. Wokalista - znany z upodobania do barwnych strojów (często inspirowanych południowoamerykańskim...62
  • Nebbiolodo borowików15 gru 2006, 15:00Lirano 2004, DOC nebbiolo d'alba, Rivetto Importer: Galicyjskie Piwnice Win Cena: 49 zł Lirano to nazwa przysiółka na górskim grzbiecie, na samej granicy regionu Barolo. Rodzina Rivetto robi tu wina od 1902 r. Wina szczere, prawdziwe jak ludzie,...62
  • Kawa na stojąco15 gru 2006, 15:00Filiżanka do espresso ze spodkiem z serii NewWave Caffe Fashionista (marka Villeroy & Boch) to dobre rozwiązanie na cocktail party. Komplet został zaprojektowany tak, by łatwo trzymało się go podczas stojącego przyjęcia - spodek jest poręczny...62
  • Elektroniczne cacka15 gru 2006, 15:00Czytelnicy brytyjskiego miesięcznika "T3", największego na świecie czasopisma prezentującego nowości elektroniczne, wybrali najlepsze ich zdaniem gadżety. Obchodzący właśnie swoje dziesięciolecie "T3" został uznany przez...62
  • Atlas ciekawostek15 gru 2006, 15:00Najwięcej papierosów na świecie (3620 sztuk na osobę rocznie) kupują Polacy. W Nigrze na ślubnym kobiercu stają dziesięciolatki, USA mają najwyższy odsetek więźniów, a najbogatszym krajem Afryki nie jest już RPA, lecz Botswana. Te i inne...62
  • Kombatanci IV RP15 gru 2006, 15:00Showmani całkiem poważnie kreują się na prześladowanych bojownikówo demokrację i wolność słowa64
  • Ucieczka przed klientem15 gru 2006, 15:00Mandaryna przysporzyła klientów Orsay, ale nie takich, jakich ta firma sobie życzyła70
  • Strzały w raju15 gru 2006, 15:00Dzieci amiszów nie znają przemocy i nie wiedzą, do czego służy broń74
  • @Seniorzy15 gru 2006, 15:00Ludziom starszym korzystającym z Internetu lepiej wiedzie się w życiu niż tym, którzy tego nie robią78
  • Pazurem - Hurtownia edukacyjna15 gru 2006, 15:00Studenci na wykładzie jedzą, piją, wspominają imprezy. Kiedy podpiszą się na liście obecności - znikają80
  • Tajemnica generała Olszyny15 gru 2006, 15:00Sowieci wymordowali wszystkich generałów, którzy odnieśli sukcesy w wojnie z bolszewikami w 1920 r.82
  • Know-how15 gru 2006, 15:00Starożytne nanocząstki Starożytni Grecy i Rzymianie pewnie o tym nie wiedzieli, ale barwili swoje włosy na czarno nanocząsteczkami - uważają francuscy naukowcy z Narodowego Centrum Badań Muzealnych. Liczący ponad dwa tysiące lat i wciąż stosowany...86
  • Tabletka Pana Boga15 gru 2006, 15:00Już wkrótce inteligencję i charakter będzie można poprawić równie łatwo jak urodę88
  • Fabryka Nobla15 gru 2006, 15:00Komitet Noblowski przyznaje nagrody w takim stylu, w jakim Hitchcock kręcił thrillery - potęguje napięcie i zaskakuje94
  • Bez granic15 gru 2006, 15:00Bóg feministek "Przypisywanie Bogu męskich cech zachęca do stosowania przemocy wobec kobiet" - uznała Rada Arcybiskupów Kościoła Anglikańskiego. W oświadczeniu zaaprobowanym przez Rowana Williama, arcybiskupa Canterbury, rada uznała, że...98
  • Lekcja gruzińskiego15 gru 2006, 15:00Kreml nie chce się pogodzić z tym, że wolna Gruzja jedzie na Zachód100
  • Wnuki Adolfa15 gru 2006, 15:00Ponad 38 proc. mieszkańców meklemburskiej gminy Postlow głosowało na neonazistów104
  • Piekło Zachodu15 gru 2006, 15:00Rozmowa z Bassamem Tibim, niemieckim politologiem pochodzenia syryjskiego108
  • Klub outsiderów15 gru 2006, 15:00Ruch państw niezaangażowanych to miejsce, w którym dyktatorzy czują się dobrze110
  • Ekspres Hungaria15 gru 2006, 15:00Europa Środkowa nie ma pomysłu na swoją rolę w świecie i Europie112
  • Recenzor15 gru 2006, 15:00114
  • Trabanty z Las Vegas15 gru 2006, 15:00Sporo wody upłynęło w Sprewie, zanim panowie z U2 zrozumieli, że są częścią popkultury, a nie rockowymi mesjaszami. Kiedy jednak zdobyli się na autoironię i znaleźli nowe źródło natchnienia w świeżo zjednoczonym Berlinie, efekt przeszedł wszelkie...114
  • Krew na papierze15 gru 2006, 15:00"Wyłączyłem go, jak w telewizorze, i tak to się zaczęło" - tak wspomina swoje pierwsze morderstwo bezrobotny inżynier. Bruno nie zabija dla przyjemności. Po prostu doszedł do wniosku, że jedynym sposobem na odzyskanie pracy, jest...114
  • Rockowy kotlet mielony15 gru 2006, 15:00Przesłuchanie każdego z trzech albumów Mars Volty to doświadczenie na miarę przerobienia za jednym posiedzeniem całych dyskografii King Crimson, Led Zeppelin, Yes, Tool, a na dokładkę Queen. Za dużo tego dobrego jak na jeden raz. W...114
  • Jak modli się cynik15 gru 2006, 15:00Reputacja Maleńczuka nie miała dotąd zbyt wiele wspólnego z kultem maryjnym. "Cantigas De Santa Maria" - muzyczna wersja spektaklu, opartego na średniowiecznych pieśniach religijnych króla Kastylii Alfonsa X , wskazuje na to, że nic się...114
  • Jezioro osobliwości15 gru 2006, 15:00W Ameryce już dawno doceniono komercyjny potencjał psychoanalizy, Hollywood nurza się w niej aż po czubek nosa. A w naszym kinie, nie wiedzieć czemu, tak atrakcyjny temat leży odłogiem. "Pod powierzchnią", opowieść o pokusach czyhających...114
  • Szczęście po chińsku15 gru 2006, 15:00Jeśli ktoś spodziewa się, że ten film opowiada o produkcji błękitnego chińskiego jedwabiu, to srodze się zawiedzie. Nakręcono go w jednej z tysięcy fabryk tekstylnych, jakie znajdują się w Kantonie. Chińskie władze konfiskowały taśmy i...114
  • Naga trąbka15 gru 2006, 15:00Gil Evans na sesje nagraniowe przychodził z torbą rzodkiewek i zajadał je z solą. Charlie Bird Parker po koncercie, zdenerwowany rasistowskimi zaczepkami, dwa razy obsikał budkę telefoniczną. Autobiografia Milesa Davisa jest nafaszerowana...114
  • Motyle pióro15 gru 2006, 15:00Vladimir Nabokov to dla wielu głównie autor skandalizującej "Lolity". Nowa biografia pisarza uświadamia nam, że osławiona powieść o fascynacji dojrzałego mężczyzny prymitywnym podlotkiem była jedynie przystankiem na długiej drodze...114
  • W kotka i myszkę15 gru 2006, 15:00Andy Warhol był najbardziej obleganym przez prasę artystą XX wieku, ale wyjątkowo trudnym rozmówcą. To on ustalał zasady gry. Zakładał ciemne okulary, mamrotał i starał się, żeby jego odpowiedzi były jak najbardziej chaotyczne. Bawił się z...114
  • Rydwany Mahometa15 gru 2006, 15:00Współcześni twórcy widzą w chrześcijaństwie jedynie rekwizytornię, z której na chybił trafił wyciąga się fabuły, epizody lub postaci118
  • Diabeł w wielkim mieście15 gru 2006, 15:00Filmowa baśń o naiwnym dziewczęciu i paskudnej szefowej to epitafium dla feministycznej rewolucji122
  • Paw Berezy15 gru 2006, 15:00Druga runda pojedynku między Dorotą Masłowską a Eustachym Rylskim rozegra się w kinie124
  • Wencel gordyjski - Między wersetami15 gru 2006, 15:00Adam Michnik schodzi do piwnicy odkurzyć swój powielacz126
  • Ueorgan Ludu15 gru 2006, 15:00Nr 41 (207) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 9 października 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza WARSZAWA - miastem pochodów Ma Berlin swoją Love Parade, Nicea - swoje corso kwiatowe, Rio de Janeiro - sambę. Warszawa oferuje turystom z całego świata...128
  • Skibą w mur - Nowe plany15 gru 2006, 15:008.30 - nauka wierszy patriotycznych z tomu poetyckiego "Od Orła Białego do Wierzejskiego"130